تصادف
به برخورد وسیله نقلیه با چیزى دیگر تصادف گفته می شود که از عناوین مستحدثه است.این عنوان از مسائل مستحدثه است که احکام آن در استفتائات مطرح شده است.
هرگاه اتوبوسی با یک پیکان بار تصادف کند و راننده پیکان بار و شخص کنار دست او کشته شوند و پلیس راننده پیکان بار را مقصّر بداند، تکلیف چیست؟
اگر راننده پیکان بار بطوری مقصّر بوده که تلف شدنش مستند به خود او باشد، خون او هدر است و باید دیه شخص دیگری را که با او کشته شده از مال او بدهند و اگر تخلّف از امور رانندگی تا آن حد نبوده که قتل مستند به خودش باشد بلکه مستند به هر دو بوده، نصف دیه هر دو بر عهده راننده اتوبوس و نصف دیه مقتول دوّم بر مال راننده پیکان بار است. در این گونه موارد قول اهل اطّلاع در صورتی که موثّق باشند حجّت است.
اگر راننده پیکان بار بطوری مقصّر بوده که تلف شدنش مستند به خود او باشد، خون او هدر است و باید دیه شخص دیگری را که با او کشته شده از مال او بدهند و اگر تخلّف از امور رانندگی تا آن حد نبوده که قتل مستند به خودش باشد بلکه مستند به هر دو بوده، نصف دیه هر دو بر عهده راننده اتوبوس و نصف دیه مقتول دوّم بر مال راننده پیکان بار است. در این گونه موارد قول اهل اطّلاع در صورتی که موثّق باشند حجّت است.
عنوان سوال:
هرگاه اتوبوسی با یک پیکان بار تصادف کند و راننده پیکان بار و شخص کنار دست او کشته شوند و پلیس راننده پیکان بار را مقصّر بداند، تکلیف چیست؟
پاسخ:
اگر راننده پیکان بار بطوری مقصّر بوده که تلف شدنش مستند به خود او باشد، خون او هدر است و باید دیه شخص دیگری را که با او کشته شده از مال او بدهند و اگر تخلّف از امور رانندگی تا آن حد نبوده که قتل مستند به خودش باشد بلکه مستند به هر دو بوده، نصف دیه هر دو بر عهده راننده اتوبوس و نصف دیه مقتول دوّم بر مال راننده پیکان بار است. در این گونه موارد قول اهل اطّلاع در صورتی که موثّق باشند حجّت است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- هرگاه اتوبوسی با یک پیکان بار تصادف کند و راننده پیکان بار و شخص کنار دست او کشته شوند و پلیس راننده پیکان بار را مقصّر بداند، تکلیف چیست؟
- در یک حادثه رانندگی، پیکان سواری با یک کامیون تصادف کرده و در وسط جاده متوقّف شده است، بلافاصله یک اتوبوس از پشت سر با پیکان تصادف می کند. در حادثه اوّل، راننده پیکان و در حادثه دوّم، راننده اتوبوس مقصّر شناخته شده اند، در هرحال تمام سرنشینان پیکان فوت می نمایند و به درستی معلوم نیست علّت فوت، تصادف اوّل بوده است یا دوّم، حکم قضیه چگونه است؟
- اگر در جریان تصادف رانندگی مقتول مقصّر شناخته شود آیا باز نسبت به راننده خطاء در قتل محسوب است که دیه مقتول برعاقله راننده واجب گردد؟
- اگر در جریان تصادف رانندگی مقتول مقصّر شناخته شود آیا باز نسبت به راننده خطاء در قتل محسوب است که دیه مقتول برعاقله راننده واجب گردد؟
- در حادثه تصادفی در یک شب بین پیکان سواری و موتور سیکلت، راکب موتور سیکلت فوت می نماید. کارشناس هر دو را به میزان پنجاه در صد مقصّر می داند، زیرا راننده موتور، چراغ نداشته و با بی احتیاطی و عدم رعایت قوانین، رانندگی می کرده و راننده پیکان نیز به علّت عدم توجّه به جلو و سرعت زیاد مقصّر بوده است، در فرض مسأله حکم آن چگونه است؟ در همین فرض اگر تقصیر یکی از دو نفر بیشتر باشد ولی نتوان علّت و سبب اصلی تصادف را بطور تمام و کامل به یکی از آنها منتسب دانست، زیرا قسمتی از علّت تصادف به طرف مقابل منتسب است حکم مسأله چگونه است؟
- شخص راننده ای با فرد دیگری تصادف کرده است و لگن خاصره او شکسته و بعد از معالجه، محلّ شکستگی بهبود یافته ولی منجر به کوتاهی پای چپ به مقدار 3 سانتی متر شده است و همچنین بر اثر این تصادف کنترل مدفوع نیز از دست رفته است، دیه این عوارض طبق احکام مقدّس اسلام چقدر می باشد؟
- شخص راننده ای با فرد دیگری تصادف کرده است و لگن خاصره او شکسته و بعد از معالجه، محلّ شکستگی بهبود یافته ولی منجر به کوتاهی پای چپ به مقدار 3 سانتی متر شده است و همچنین بر اثر این تصادف کنترل مدفوع نیز از دست رفته است، دیه این عوارض طبق احکام مقدّس اسلام چقدر می باشد؟
- آیا در جنگها کسی به دست شخص پیغمبر(ص) کشته شده است؟
- راننده ای مقصر با عابر پیاده تصادف می کند و به بهانه انتقال به بیمارستان بیمار را سوار می کند، امّا از ترس برای فرار از مجازات، او را در بیابان و دور از دسترس مردم رها می سازد و مصدوم به علّت خونریزی و عدم کمک و مراقبت در همان محل فوت می نماید، آیا این قتل، قتل عمد محسوب می شود؟
- اگر متجاوزی به مکانی تجاوز نماید و ما بخواهیم مقاومت کنیم احتمال کشته شدن و جرح ما یا شخص دیگری وجود دارد، با این وجود تکلیف چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در حادثه تصادف در شب بین پیکان سواری و موتور سیکلت راننده موتورسیکلت فوت می کند کارشناس هر دو را به میزان پنجاه درصد مقصر می داند. زیرا راننده موتور چراغ نداشته و با بی احتیاطی و عدم رعایت مقررات، رانندگی می کرده و راننده پیکان نیز به علت عدم توجه به جلو و سرعت زیاد، مقصر بوده است. در فرض مسأله، حکم آن چگونه است؟ در همین فرض اگر تقصیر یکی از دو نفر بیشتر باشد، ولی نتوان علت و سبب اصلی تصادف را به طور کامل و تمام به یکی از آنها منتسب دانست، زیرا قسمتی از علت تصادف به طرف مقابل منتسب است، حکم مسأله چگونه است؟
- [آیت الله بهجت] اگر راننده ای تصادف کند و عدّه ای از مسافرانش کشته شوند، در صورتی که: 1) تقصیر با او باشد؛ 2) او مقصر نباشد و راننده دیگر مقصر شناخته شود؛ 3) راننده خوابش برده باشد، چه نوع قتلی محسوب می شود؟ 4) اگر مسافر در هر یک از موارد بالا کمربند ایمنی را نبسته باشد و همین امر موجب ضربه مغزی و مرگ او شده باشد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] وقتی دو تا خودرو با یکدیگر تصادف می کنند و پلیس یکی را مقصر و مسئول پرداخت خسارت معین می کند، آیا لازم است دو طرف مصالحه نیز انجام دهند؟ ب) در این موارد قانون حجت است؟
- [آیت الله اردبیلی] در یک حادثه رانندگی شش نفر از سرنشینان یک خودرو به همراه راننده خودرو مقابل که مقصر شناخته شده است کشته میشوند. راننده مقصر جوانی است بیست و چهار ساله و فاقد دارایی و تمکن مالی برای پرداخت دیه قربانیان، از طرفی خودرو هم فاقد بیمهنامه میباشد. حال با عنایت به محترم بودن خون مسلمان، آیا مجوزی برای پرداخت دیه کشتهشدگان از بیت المال وجود دارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در یک حادثه رانندگی اتومبیل تاکسی فرد غیر مقصّر متحمّل خساراتی گردیده است و با توجه به نظر کارشناس مدّت یکماه برای تعمیر تاکسی مزبور وقت نیاز است و در ماههای معمولی راننده تاکسی از این اتومبیل ماهیانه مبلغ هشتصد هزار ریال درآمد داشته است که دراین یکماه با توجّه به تصادف واقع شده راننده تاکسی از تحصیل درآمد مزبور محروم شده است، آیا راننده تاکسی می تواند از جهت عدم النفع مبلغ هشتصد هزار ریال را علاوه بر هزینه خسارات وارده برای تعمیر تاکسی از راننده مقصّر مطالبه کند.
- [آیت الله سبحانی] شخصی در اثر تصادف، دچار شکستگی استخوان درشت پا شد و کارشناس، راننده را مقصر دانست. پس از چند ماه مصدوم به علّت نشر خون ناشی از بیماری سرطان پروستات، مُرد و علت مرگ او را بی تحرّکی تشخیص دادند. آیا راننده نسبت به مرگ نیز ضامن است؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه متولد از زنا به دست زانیه یا زانی کشته شود، آیا قصاص می شود؟
- [آیت الله خوئی] در جایی که مخصوص عبور وسایل نقلیه است شخصی ایستاد با این که راننده توجه دارد به او، یک مرتبه در جلو وسیله نقلیه حرکت میکند که چاره از دست راننده خارج میشود و تصادف میشود، آیا راننده ضامن است یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] شخصی دیگر که راننده است در حال احرام تصادف کرد و به زندان رفت، وقوف عرفات و مشعر را درک نکرد ولی برای طواف آوردند و خودش روز طواف را نمیدانست، تکلیف وی چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] با ماشینی که پارک شده بود تصادف کردم ولی چون عجله داشتم رد شدم. حال به آن شخص دسترسی ندارم. اکنون تکلیف چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه شخص مستطیع حج به جا نیاورد سپس توانایی جسمانی را از دست بدهد، بطوری که نا امید باشد از این که خودش حج را به جا آورد، باید شخص دیگری را از طرف خود به حج بفرستد، اما هرگاه کسی قدرت مالی پیدا کند ولی بر اثر پیری یا بیماری، توانایی نداشته باشد، حج بر او واجب نیست، ولی احتیاط مستحب این است که اجیر بگیرد.
- هرگاه بداند قسمتی از فرش، یا لباس نجس شده اما نمی داند کدام قسمت آن است اگر دست، به قسمتی از آن بزند نجس نمی شود، همین طور هر دو چیزی که می داند یکی از آن دو نجس شده ،ولی نمی داند کدام نجس است ملاقات با یکی از آن دو سبب نجاست نمی شود.
- هرگاه مالی به دست انسان از شخص کافر، یا کسی که عقیده به خمس ندارد از طریق تجارت یا غیر آن بیاید، دادن خمس آن واجب نیست، اما اگر عقیده به خمس دارد ولی خمس آن را نداده، دادن خمس آن واجب است.
- هرگاه کسی بر دیگری حقی داشته باشد (مثلاً طلبی یا قصاصی یا دیه ای یا حق دیگری) یا ادعای حقی کند که دعوی او قابل قبول باشد چنانچه انسان ضامن شود که صاحب حق یا مدعی، شخص متهم را رها کند و هر وقت او را خواست به دست او بسپارد این قرار داد را (کفالت) و به کسی که ضامن این کار می شود (کفیل) گویند.
- گوشتهایی که از بازار مسلمانان یا از دست شخص مسلمان گرفته شود خرید و فروشش اشکال ندارد، ولی اگر بداند مسلمانی که آن را از دست کافر گرفته یا از بلاد کفّار آورده تحقیق نکرده که حیوانش مطابق دستور شرع ذبح شده یا نه، خرید و فروش آن باطل و حرام است؛ ولی اگر از مسلمانی گرفته که ظاهراً پایبند شرع است و احتمال می دهد تحقیق کرده باشد معامله اش صحیح است؛ و خریدن چرمهایی که از بلاد کفّار می آورند اشکالی ندارد و پاک است، هر چند با آن نمی توان نماز خواند.
- هرگاه معامله باطلی انجام گیرد، مثلاً جنسی را که باید با وزن خرید و فروش کند بدون وزن معامله نماید، نه خریدار مالک جنس می شود و نه فروشنده مالک قیمت، ولی اگر هر دو قطع نظر از معامله راضی باشند که در مال یکدیگر تصرف کنند اشکالی ندارد وگرنه مثل مال غصبی است و باید آنها را برگردانند و در صورتی که مال هر یک در دست دیگری تلف شود باید عوض آن را بدهد، چه بداند معامله باطل بوده و چه نداند.
- هرگاه کفش کسی را ببرند و کفش دیگری به جای آن بگذارند، چنانچه بداند کفشی که مانده مال کسی است که کفش او را برده و این کار عمداً انجام شده و دسترسی به آن شخص نیست، می تواند آن را به جای کفش خود بردارد و چنانچه دسترسی به حاکم شرع دارد از او اجازه بگیرد و هرگاه قیمت آن از کفش خودش بیشتر باشد باید هر وقت صاحب آن پیدا شد زیادی قیمت را به او بدهد و اگر از پیدا شدن او مأیوس شود زیادی را از طرف صاحبش صدقه می دهد، ولی اگر یقین دارد یا احتمال می دهد کفشی که مانده مال کسی نیست که کفش او را برده، چنانچه از پیدا کردن صاحب آن مأیوس باشد باید آن را صدقه دهد.
- هرگاه از بچه یا دیوانه چیزی را بطور امانت قبول کند اگر آن چیز مال خود آن بچه یا دیوانه است باید به ولی او برساند و نمی تواند به خود او بازگرداند و اگر مال شخص دیگری است باید به صاحبش بدهد و در هر حال اگر آن مال تلف شود باید عوض آن را بدهد، ولی اگر کسی مالی را دست بچه یا دیوانه ای ببیند که ممکن است از بین برود و آن را بگیرد و در نگهداری آن کوتاهی نکند ضامن نیست.
- هیچ مسلمانی نمی تواند در اصول دین تقلید نماید، بلکه باید آنها را از روی دلیل به فراخور حال خویش بداند ولی در فروع دین یعنی احکام و دستورات عملی، اگر مجتهد باشد (یعنی بتواند احکام الهی را از روی دلیل به دست آورد) به عقیده خود عمل می کند و اگر مجتهد نباشد باید از مجتهدی تقلید کند، همان گونه که مردم در تمام اموری که تخصص و اطلاع ندارند، به اهل اطلاع مراجعه می کنند و از آنها پیروی می نمایند.(1) و نیز می تواند عمل به احتیاط کند، یعنی در اعمال خود طوری رفتار نماید که یقین کند تکلیف خود را انجام داده است، مثلاً اگر بعضی از مجتهدین کاری را حرام و بعضی مباح می دانند آن را ترک کند و یا اگر بعضی، آن را مستحب و بعضی واجب می دانند آن را حتماً به جا آورد، ولی چون عمل به احتیاط مشکل است و احتیاج به اطلاعات نسبتاً وسیعی از مسائل فقهی دارد، راه برای توده مردم غالباً همان مراجعه به مجتهدین و تقلید از آنهاست.
- هیچ مسلمانی نمی تواند در اصول دین تقلید نماید، بلکه باید آنها را از روی دلیل به فراخور حال خویش بداند ولی در فروع دین یعنی احکام و دستورات عملی، اگر مجتهد باشد (یعنی بتواند احکام الهی را از روی دلیل به دست آورد) به عقیده خود عمل می کند و اگر مجتهد نباشد باید از مجتهدی تقلید کند، همان گونه که مردم در تمام اموری که تخصص و اطلاع ندارند، به اهل اطلاع مراجعه می کنند و از آنها پیروی می نمایند.(1) و نیز می تواند عمل به احتیاط کند، یعنی در اعمال خود طوری رفتار نماید که یقین کند تکلیف خود را انجام داده است، مثلاً اگر بعضی از مجتهدین کاری را حرام و بعضی مباح می دانند آن را ترک کند و یا اگر بعضی، آن را مستحب و بعضی واجب می دانند آن را حتماً به جا آورد، ولی چون عمل به احتیاط مشکل است و احتیاج به اطلاعات نسبتاً وسیعی از مسائل فقهی دارد، راه برای توده مردم غالباً همان مراجعه به مجتهدین و تقلید از آنهاست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از دست مسلمان گرفته شود اشکال ندارد، ولی اگر انسان بداند که آن مسلمان آن را از دست کافر گرفته و تحقیق نکرده که از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده یا نه، خرید و فروش آن جایز است ولی نماز در آن چرم و خوردن آن گوشت جایز نیست.
- [آیت الله اردبیلی] خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از دست مسلمان گرفته شود اشکال ندارد، ولی اگر انسان بداند که آن مسلمان آن را از دست کافر گرفته و تحقیق نکرده که از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده یا نه، خریدن آن حرام و معامله آن باطل است.
- [آیت الله بروجردی] خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از دست مسلمان گرفته شود اشکال ندارد، ولی اگر انسان بداند که آن مسلمان آن را از دست کافر گرفته و تحقیق نکرده که از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده یا نه، خریدن آن حرام و معاملهی آن باطل است.
- [آیت الله خوئی] روغنی که از حیوان بعد از جان دادنش گرفته شده یا چرمی که از دست مسلمان گرفته شود و انسان بداند که آن مسلمان آن را از دست کافر گرفته و تحقیق نکرده که از حیوانی است که بهدستور شرع کشته شده یا نه، خرید و فروشش جایز است ولی نماز در آن چرم و خوردن روغن آنجایز نیست.
- [آیت الله بهجت] خرید و فروش گوشت، پیه و چرمی که از دست مسلمان گرفته شود اشکال ندارد، ولی اگر انسان بداند که آن مسلمان آن را از دست کافر گرفته و تحقیق نکرده که از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده یا نه، خریدن آن حرام و معامله آن باطل است.
- [آیت الله وحید خراسانی] روغنی که از حیوان بعد از جان دادنش گرفته شده یا چرمی که از دست مسلمان گرفته شود و انسان بداند که ان مسلمان ان را از دست کافر گرفته و تحقیق نکرده که از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده یا نه خرید و فروشش باطل و نماز در ان چرم و خوردن ان روغن جایز نیست
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] روغنی که از حیوان بعد از جان دادنش گرفته شده یا چرمی که از دست مسلمان گرفته شود و انسان بداند که آن مسلمان آن را از دست کافر گرفته و تحقیق نکرده که از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده یا نه خرید و فروشش؛ اشکال دارد و نماز در آن چرم و خوردن آن روغن جایز نیست.
- [امام خمینی] خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از دست مسلمان گرفته شود اشکال ندارد، ولی اگر انسان بداند که آن مسلمان آن را از دست کافر گرفته و تحقیق نکرده که از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده یا نه، خریدن آن حرام و معامله آن باطل است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از ممالک غیر اسلامی میآورند باطل است، و اگر از دست کافر در بازار اسلامی گرفته شود، بنابر احتیاط لازم معامله آن باطل است، ولی اگر انسان بداند که آنها از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده، خرید و فروش آنها اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از ممالک غیر اسلامی میآورند یا از دست کافر گرفته میشود، باطل است؛ ولی اگر انسان بداند که آنها از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده، خرید و فروش آنها اشکال ندارد.