ضامن
آن که ضمانت کسی را در اموال کند ضامن (ضمین) [۱] نامیده می شود، همین ضمانت اگر در امور بدنی باشد از آن تعبیر به کفیل و کفالت می‌شود.
آیا با فوت ضامن ضمانت باطل می شود یا اینکه از ماترک و ثلث برداشته می شود؟
از ماترک برداشته می شود.
از ماترک برداشته می شود.
پاسخ:
از ماترک برداشته می شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در ضمانت های بانکی قبل از آن که مدیون وام بگیرد و دینی بر گردنش بیاید از ضامن ضمانت اخذ می کنند در حالی که هنوز دینی ایجاد نشده که ضمانتی صورت بگیرد. آیا چنین ضمانتی صحیح است یا باطل؟
- (ضامن) و (طلبکار) برای ضمانت باید دارای چه شرایطی باشند؟
- آیا ضامن می تواند ضمانت خود را فسخ کند؟
- اگر ضامن هنگام ضمانت فقیر باشد و توانایی پرداخت بدهی مورد ضمانت را نداشته باشد اما طلبکار این مطلب را نداند و بعد متوجّه شود، آیا طلبکار می تواند ضامن بودن او را فسخ کند؟
- آیا ضامن می‌تواند ضمانت خود را بدون رضایت طلبکار فسخ نماید؟
- اگر ضامن به هنگام پرداختن بدهی، توانایی پرداختن دین را نداشته باشد، آیا ضمانت فسخ می‌گردد؟
- اگر شخصی در وصیّت‌نامه‌اش بنویسد (پس از مرگ من، فلان ملک وقف مسجد باشد) آیا برای نفوذ چنین وصیّتی لازم است ملک مزبور داخل در ثلث ماترک باشد؟
- آیا ضامن می‌تواند به مضمون له بگوید: (فلان شخص را استخدام کن، اگر خرابی به بار آورد من ضامن هستم) آیا این ضمانت معتبر است؟
- در ضمانت نقل ذمه چنانچه ضامن بدهی را پرداخت کرد، آیا می تواند بدهی را از بدهکار سابق مطالبه کند؟
- پول گرفتن در مقابل ضامن شدن؛ در هر دو صورت ضمانت (نقل ذمه و ضم ذمه) چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زنی فوت کرده مهریه و جهیزیه ماترک اوست. ورثه او عبارتند از شوهر و پدر و مادر و یک دختر. چگونه ماترک را تقسیم کنند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی فوت کرد حساب سال نداشت در بررسی ماترک اخراج چه چیزهایی اولویت دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زنی فوت کرده مهریه و جهیزیه ماترک اوست ورثه او عبارتند از شوهر، پدر، مادر و یک دختر چگونه ماترک را تقسیم کنند؟
- [آیت الله بهجت] قبل از اخراج ثلث، وارثین ماترک وصیت کننده را تقسیم نموده اند. آیا می توانند تصرّف کنند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] به نظر حضرتعالی آیا دیه در حکم ماترک میت است؟ یعنی باید اول دیون برداشته شود. بعد بین وراث تقسیم شود یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی وصیت کرده است که ثلث ماترک را جدا نمایند و سپس مواردی برای مصرف آن بیان کرده است و وصی پس از مصرف درآن موارد، مقداری از ثلث باقی مانده است آیا مابقی به وارث برمی گردد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا چنانچه از ثلث ماترک متوفّی، پس از مصارف و خیرات و غیره مبلغی اضافه ماند، خمس به آن تعلّق می‌گیرد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر شخص ضامن شود که دیگری وام دریافت کند آیا می تواند در مقابل ضمانت مبلغی دریافت کند ؟
- [سایر] گذشته از ضمانت اجراهای هر یک از اصول و فصول قانون اساسی، ضامن اجرای کلیّت قانون اساسی چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی چکی بابت ضمانت در قبال ضامن شدن در بانک بدهد و آن شخص چک را برگشت زده و مبلغ آن را مطالبه کند حالا شخصی دیگر بخواهد در دادگاه شهادت بدهد که این چک ضمانت بوده و یقین بداند که چک ضمانت بوده ولی موقع دادن چک حضور نداشته است آیا می‌تواند شهادت بدهد یا نه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه کسی وصیت های متعدد برای کارهای مختلف کند و ثلث او کفایت نکند، باید به ترتیب آنچه در وصیت ذکر شده عمل کنند تا به اندازه ثلث برسد و بقیه وصیت باطل است (مگر این که ورثه اجازه دهند) اما اگر در وصیت خود واجبات را هم ذکر کرده باشد مانند حج و خمس و زکات و مظالم این قسمت از اصل مال برداشته می شود و بقیه از ثلث.
- شخص ضامن نمی تواند ضمانت خود را بدون رضایت طلبکار فسخ کند، ولی اگر ضامن یا طلبکار در قرار داد خود شرط کنند که هر وقت بخواهند می توانند فسخ کنند مانعی ندارد.
- کسی که انسان ضامن بدهی او می شود، باید بدهکار باشد بنابراین اگر کسی بخواهد از دیگری وام بگیرد تا وقتی نگرفته کسی نمی تواند ضامن او بشود ولی اشکالی ندارد که مثلاً بگوید فلان کارمند یا کارگر را استخدام کن اگر خرابی یا خیانتی به بار آورد من ضامنم، این ضمانت نیز معتبر است.
- انسان نمی تواند بیش از مقدار ثلث مال خود را وصیت کند، مگر این که ورثه اجازه دهند، خواه این اجازه قبل از فوت او باشد یا بعد از فوت و ورثه بعد از اجازه نمی توانند از حرف خود برگردند، خواه قبل از فوت اجازه داده باشند یا بعد از آن بنابر احتیاط واجب.
- هرگاه انسان بخواهد ضامن شود که بدهی کسی را بدهد می تواند صیغه لفظی به زبان فارسی یا عربی یا هر زبان دیگر بخواند و مثلاً بگوید: (من ضامنم طلب فلان کس را بدهم) و طلبکار هم بگوید: (قبول کردم) و نیز می تواند قرارداد ضمانت را به و سیله امضا کردن ضمانت نامه، یا هر کار دیگر که این مطلب را به طلبکار بفهماند و او هم عملاً قبول کند، انجام دهد.
- در ضمانت باید (طلبکار) و (بدهکار) و (جنس بدهی) معین باشد، بنابراین اگر دو نفر از کسی طلبکار باشند و انسان بگوید من در برابر یکی از آن دو ضامن هستم، فایده ای ندارد، همچنین اگر دو نفر به کسی بدهکار باشند و کسی بگوید من ضامنم که بدهی یکی از آن دو نفر را بدهم، چون معین نکرده باطل است و نیز اگر کسی از دیگری یکصد کیلو گندم و یکصد تومان پول طلبکار باشد و کسی بگوید من ضامن یکی از دو طلب هستم و معین نکند صحیح نیست.
- هرگاه دو یا چند نفر به اتفاق هم مالی را غصب کنند هر کدام آنان ضامن قسمتی از آن مال است (اگر دو نفر باشند هر کدام نصف و اگر سه نفر باشند هر کدام ثلث آن را ضامن است) خواه به تنهایی می توانسته آن را غصب کند یا نه.
- هرگاه مأموم خیال می کرد امام سر از سجده برداشته، او هم سر از سجده برداشت، باید دوباره به سجده برود و اگر این کار در هر دو سجده واقع شود زیادی دو سجده که رکن است نماز را در اینجا باطل نمی کند، اما اگر به سجده برگردد در حالی که در همان لحظه امام سر از سجده برداشته است، اگر در یک سجده چنین اتفاق افتد نمازش صحیح است و اگر در دو سجده باهم باشد نمازش باطل می شود.
- اگر طلبکار چیزی را که گرو برداشته با اجازه بدهکار بفروشد رهن باطل می شود و پول آن رهن نیست، مگر این که اجازه فروش با این شرط باشد که پول آن به جای آن گرو باشد.
- بعد از ضامن شدن بدهی بدهکار به ذمه ضامن منتقل می گردد و ذمه بدهکار پاک می شود و اگر ضمانت به خواهش بدهکار صورت گرفته باشد هر وقت ضامن بدهی را داد می تواند آن را از بدهکار سابق بگیرد، نوع دیگری از ضمان نیز وجود دارد که شخصی، ضامن دیگری می شود، به این منظور که اگر بدهکار در دادن بدهی کوتاهی کرد، یا نتوانست آن را بپردازد، طلبکار طلب خود را از ضامن بگیرد، این نوع ضمان نیز صحیح است و غالب ضمانتهایی که در بانکها یا در برابر وامها می گیرند از این قبیل است (اولی را نقل ذمه می گویند و دومی را ضم ذمه به ذمه و هر دو صحیح است).
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] ضامن و طلبکار بنابر احتیاط واجب نمی‌توانند شرط کنند که هر وقت بخواهند ضمانت را بهم بزنند .
- [آیت الله مظاهری] ضمانت بر سه قسم است و هر سه قسم هم صحیح است: 1 - شخصی ضامن دیگری می‌شود که بدهی او را بدهد، در این قسم ضمانت بدهی بدهکار به ذمّه ضامن منتقل می‌شود و بدهکار بری الذّمّه می‌شود. 2 - شخصی ضامن دیگری می‌شود که اگر در دادن بدهی کوتاهی کرد یا نتوانست آن را بپردازد، طلبکار طلب خود را از ضامن بگیرد. 3 - شخصی ضامن کسی شود که اگر خرابی به بار آورد یا مرتکب خیانتی شود، خسارت آن را بپردازد، مثلاً بگوید این کارگر را استخدام کن و اگر دزدید یا خسارت دیگری رسانید من ضامن هستم.
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی انسان می‌تواند ضامن شود که طلبکار و بدهکار و جنسِ بدهی معیّن باشد، یعنی مبهم یا مردّد نباشد؛ پس اگر دو نفر از کسی طلبکار باشند و انسان بگوید: (من ضامن هستم که طلب یکی از شماها را بدهم) چون معیّن نکرده که طلب کدام را بدهد، ضامن شدن او باطل است و نیز اگر کسی از دو نفر طلبکار باشد و انسان بگوید: (من ضامن هستم که بدهی یکی از آن دو نفر را به تو بدهم) چون معیّن نکرده که بدهی کدام را می‌دهد، ضامن شدن او باطل می‌باشد و همچنین اگر کسی از دیگری مثلاً ده من گندم و هزار تومان پول طلبکار باشد و انسان بگوید: (من ضامن یکی از دو طلب تو هستم) و معیّن نکند که ضامن گندم است یا ضامن پول، ضمانت صحیح نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان در موقعی که ضامن می شود، نتواند طلب طلبکار را بدهد و طلبکار در آن وقت نداند و بعد ملتفت شود، می تواند ضامن بودن او را به هم بزند و اگر پیش از آن که طلبکار ملتفت شود، ضامن قدرت پیدا کرده باشد احتیاط لازم این است که طلبکار ضمانت را به هم نزند.
- [آیت الله سیستانی] هر گاه انسان در موقع ضمانت بتواند طلب طلبکار را بدهد اگر چه بعد از آن فقیر شود ، طلبکار نمی‌تواند ضمانت او را فسخ کند و طلب خود را از بدهکار اول مطالبه نماید ، و همچنین است اگر در آن موقع نتواند طلب او را بدهد ، ولی طلبکار بداند و به ضامن شدن او راضی شود .
- [آیت الله خوئی] کسی که اشتباهاً پیش از امام سر از سجده برداشته هرگاه به سجده برگردد، و معلوم شود امام قبلًا سر برداشته است، نمازش صحیح است ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد، نماز باطل است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که اشتباها پیش از امام سر از سجده برداشته؛ هرگاه به سجده برگردد و معلوم شود امام قبلا سر برداشته است؛ نمازش صحیح است؛ ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد نمازش باطل است.
- [آیت الله سیستانی] کسی که اشتباهاً پیش از امام سر از سجده برداشته ، هرگاه به سجده برگردد و معلوم شود امام قبلاً سر برداشته است ، نمازش صحیح است . ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد ، نمازش بنابر احتیاط باطل است .
- [آیت الله مظاهری] ضامن و طلبکار باید رشید باشند و کسی هم آنها را مجبور نکرده باشد و بتوانند در اموال خود تصرّف کنند، ولی این شرطها در بدهکار نیست، پس اگر کسی ضامن شود که بدهی بچّه یا دیوانه یا سفیه یا محجور را بدهد و طلبکار قبول کند، ضمانت صحیح است، گرچه محجور باز در اموال خود نمی‌تواند تصرّف کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر به واجبات مالی مثل خمس و زکات واجب و حج واجب یا بدهی خود وصیت کند، از اصل مال میت برداشته می شود مگر این که تصریح کند که این موارد را از ثلث بدهند که در این صورت از ثلث حساب می شود ولی اگر ثلث وافی به جمیع واجبات مالی نبود از اصل مال داده می شود تا تمام واجبات مالی اداء شود.