کارگری
در هر حوزه‌ای، عملی ارزشی كار به معنای تلاش و کوشش برای تولید است که در قرآن دارای جایگاه خاصی است.
اگر کارگری سالیان قبل کاری را انجام داده ولی دستمزد او پرداخت نشده، آیا مبلغ دستمزد باید به نرخ همان سال پرداخت شود؟
چنانچه طلبکار می توانسته طلب خود را بگیرد و برای دریافت طلب خود اقدام نکرده باید به همان قیمت قدیم دستمزد پرداخت شود. ولی اگر بدهکار نمی پرداخته و یا مانعی برای دریافت بوده باید با توجّه به نرخ متوسط تورّم کل اجناس که هر سال توسط بانک مرکزی اعلام می شود دستمزد او را بپردازد، چرا که ادای دین و برائت ذمّه امری است عرفی و عرف باید بگوید با پرداخت این مبلغ، بدهی پرداخت شده است.
چنانچه طلبکار می توانسته طلب خود را بگیرد و برای دریافت طلب خود اقدام نکرده باید به همان قیمت قدیم دستمزد پرداخت شود. ولی اگر بدهکار نمی پرداخته و یا مانعی برای دریافت بوده باید با توجّه به نرخ متوسط تورّم کل اجناس که هر سال توسط بانک مرکزی اعلام می شود دستمزد او را بپردازد، چرا که ادای دین و برائت ذمّه امری است عرفی و عرف باید بگوید با پرداخت این مبلغ، بدهی پرداخت شده است.
عنوان سوال:
اگر کارگری سالیان قبل کاری را انجام داده ولی دستمزد او پرداخت نشده، آیا مبلغ دستمزد باید به نرخ همان سال پرداخت شود؟
پاسخ:
چنانچه طلبکار می توانسته طلب خود را بگیرد و برای دریافت طلب خود اقدام نکرده باید به همان قیمت قدیم دستمزد پرداخت شود. ولی اگر بدهکار نمی پرداخته و یا مانعی برای دریافت بوده باید با توجّه به نرخ متوسط تورّم کل اجناس که هر سال توسط بانک مرکزی اعلام می شود دستمزد او را بپردازد، چرا که ادای دین و برائت ذمّه امری است عرفی و عرف باید بگوید با پرداخت این مبلغ، بدهی پرداخت شده است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر کارگری سالیان قبل کاری را انجام داده ولی دستمزد او پرداخت نشده، آیا مبلغ دستمزد باید به نرخ همان سال پرداخت شود؟
- در حال ساخت خانه هستیم بنا و کارگران از فامیل هستند برای دادن دستمزد فعلا شرایط مالی خوبی نداریم و باید سال اینده پول آنها را بپردازیم نظر من این است سال دیگر روی نرخ جدید به بنا و کارگران دستمزدشان را حساب کنیم این کار شرعا اشکال دارد یا نه؟
- شخصی قبل از تصویب و الحاق تبصره ماده1082 قانون مدنی مهریه خانمی را که مبلغ کمی نیز بوده ضمانت کرده حال بعد از تصویب تبصره مزبور ضامن مکلف به پرداخت مهریه به نرخ روز است یا همان مبلغ مهریه را باید بپردازد؟
- شخصی قبل از تصویب و الحاق تبصره ماده1082 قانون مدنی مهریه خانمی را که مبلغ کمی نیز بوده ضمانت کرده حال بعد از تصویب تبصره مزبور ضامن مکلف به پرداخت مهریه به نرخ روز است یا همان مبلغ مهریه را باید بپردازد؟
- در مواردی نظیر قتل خطای محض، که بنا بر قول مشهور دیه ظرف سه سال و هر سال ثلث آن باید پرداخت شود، با عنایت به این که بر اساس فتوای برخی از فقها ملاک قیمت یوم الأدا می باشد، بفرمایید در محاسبه ثلث در صورت تعذّر اعیان شش گانه، چگونه باید عمل کرد؟ آیا از ابتدا قیمت کلّ دیه بر اساس نرخ روز محاسبه می شود، و جانی در هر سال ملزم به پرداخت ثلث همان قیمت است، یا این که در پرداخت هر ثلث، قیمت یوم الأدای همان ثلث ملاک است، یعنی در هر سال باید با توجّه به قیمت سوقیّه همان سال، ثلث دیه را محاسبه و پرداخت نماید؟
- با توجّه به برآورد هزینه های این صندوق، اعمّ از دستمزد پرسنل، چاپ اوراق، اجاره مکان، و مانند آن، مبلغی به عنوان کارمزد به شرح ذیل از متقاضیان وام دریافت می شود: 1 وام قرض الحسنه به مدّت یک ماه 1% مبلغ وام. 2 تا دو ماه 2% مبلغ وام. 3 بیش از دو ماه هر سال 3% مبلغ وام. لازم به ذکر است که اگر پرداخت وامها کم باشد، این مبالغ هزینه ها را پوشش نمی دهد; ولی اگر پرداخت زیاد باشد، ممکن است مبالغی هم اضافه بیاید. لطفاً بفرمایید: 1 آیا دریافت کارمزد به این شکل جایز است؟ 2 هرگاه پس از کسر هزینه ها، مقداری از کارمزدها اضافه بماند، با توجّه به این که مجدّداً به پرداخت وام، یا پوشش هزینه ها در آینده اقدام می شود، چه حکمی دارد؟
- با سلام اینجانب خمس ارز (پول رایج کشورهای دیگر ) که داشتم ، در سال خمسی قبل پرداخت کردم الان اگر نرخ برابری آن ارز با ریال کشور خودمان بیشر شده باشد یعنی آن پول خارجی گران شده باشد باید بازهم تفاوت را در سال خمسی جدید محاسبه وپرداخت کنم یا خیر؟ باتشکر
- شخصی بدهکار است و اظهار می دارد توان پرداخت ندارم، لذا طلبکار می گوید: (چون امکان دارد شما تا یک سال دیگر نتوانید بدهی خود را پرداخت کنید، من به این شرط صبر می کنم که مبلغ بدهی را شما امروز به طلا تبدیل کنید) برای مثال مبلغ بدهی، امروز مساوی 10 مثقال طلاست، و طبق این سخن بدهکار به هنگام پرداخت بدهی باید 10 مثقال طلا بدهد، آیا این کار مشروع است؟
- در ضمن عقد لازمی چنین شرط می‌شود: چنانچه بدهکار در سررسید معیّن در پرداخت بدهی خود تأخیر ورزد موظّف است به مأخذ 10 درصد در سال معادل مبلغ پرداخت نشده به عنوان وجه التزام به طلبکار بپردازد) آیا تعیین جریمه وجه التزام در تأخیر پرداخت بدهی مطابق با موازین شرعی است؟
- شخصی در سال 1345 مبلغ صد تومان به دیگری قرض داده ولی تاکنون فراموش کرده و دریافت نکرده است. اگر طلبکار اکنون به رحمت خدا رفته باشد حکم پرداخت بدهی چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] با سلام؛ در یکی از کتب استفتاء از مراجع عظام با چند برگ فاصله دو سؤال را خواندم. یکی بدهی خمس بود که در جواب مرقوم شده بود به نرخ روز باید پرداخت گردد. و دیگری بدهی دستمزد یک کارگر بود که مرقوم شده بود همان مقدار پول باید پرداخت شود. لطفا راهنمایی فرمایید.
- [آیت الله خامنه ای] پرداخت دستمزد به بانک هنگام گرفتن وام از آن چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] اینجانب چهار سال پیش در نظر داشتم با مشارکت چند نفر دیگر کارخانه ای تأسیس کنم. به همین منظور با استقراض از بانک و... مقداری مصالح ساختمانی خریداری کرده و مبالغی نیز بابت انبارداری و سود بانکی پرداخت نموده ام. امّا چون شرکایم از پرداخت حقّ السّهم خویش خودداری نمودند. لذا از احداث کارخانه منصرف شده ام. با توجّه به نرخ تورّم و کاهش ارزش پول در طول چهار سال گذشته، چه مبلغ سود برای این مدّت در نظر بگیرم؟
- [سایر] کارگری خارج از شیفت کاری خود وظایف کارگری را که در مرخصی به سر میبرد انجام میدهد اشتغال ایشان مشمول چه نوع مقرراتی قرار میگیرد؟
- [آیت الله سبحانی] زمین موقوفه ای در اختیار شخصی تحت عنوان اجاره قرار داشته است که در سال 1348 به جهت عدم پرداخت مبلغ اجاره، محکوم به پرداخت مبلغ اجاره می گردد و از اموال وی، یک باب منزل به نفع موقوفه توقیف می گردد و از طرفی اموال وی از جمله همین منزل از طرف ستاد اجرایی فرمان امام (رحمه الله) پس از انقلاب مصادره گردیده است و اینک اداره ی اوقاف درصدد احیای حقوق اوقاف است. آیا حقوق موقوفه بر اساس اجاره ی زمان تصرف، پرداخت شود یا طبق شاخص بانک مرکزی و در نظر گرفتن نرخ تورّم، محاسبه و پرداخت گردد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] سارقی به سرقت اعتراف کرده، ولی دسترسی به اصل مال ندارد، آیا باید قیمت آن را به نرخ روز سرقت پرداخت کند یا به نرخ روز ادا؟
- [آیت الله بهجت] آیا کاهش و افزایش فاحش در دَیْن ضمان آور است؟ و آیا مثلاً برای ادای صد هزار تومان قرض، مهریه، مضاربه، خمس و سایر دیون پس از بیست سال، آیا پرداخت همان مبلغ ادای دین محسوب می شود؟ یا باید به قمیت روز پرداخته شود و نرخ تورم ملاحظه گردد؟ و آیا در این مطلب بین تغییر فاحش با غیر فاحش فرقی هست؟
- [آیت الله مظاهری] سارقی به سرقت اعتراف کرده، ولی دسترسی به اصل مال ندارد، آیا باید قیمت آن را به نرخ روز سرقت پرداخت کند یا به نرخ روز ادا؟
- [آیت الله سبحانی] اگر قیمت معامله ای کمتر از مبلغ تعیین شده نوشته شود آیا دریافت دستمزد کاتب بر اساس قیمت واقعی محاسبه می شود یا بر اساس ثمن غیر واقعی؟
- [آیت الله خامنه ای] هنگام ثبت نام فرزندم بابت پرداخت شهریه او، مهلت گرفته و مبلغ را در طی دو فقره چک چهار و شش ماهه پرداخت کرده ام. آیا موقع سر رسید سال مالی، این مبلغ جزو بدهی منظور می شود یا پرداخت آن را باید از محل درآمد سال بعد تأمین کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه انسان از طریق زراعت یا صنعت یا تجارت یا از طریق کارگری و کارمندی در مؤسسات مختلف درآمدی به دست آورد، چنانچه از مخارج سال او و همسر و فرزندان و سایر کسانی که نفقه آنها را می دهد زیاد آید، باید خمس (پنج یک) آن را به شرحی که بعداً گفته می شود بپردازد.
- کسی که خانه یا مغازه یا اطاقی را اجاره کرده و حق دارد به دیگری واگذار کند نمی تواند به زیادتر از آن مبلغ اجاره دهد مگر این که کاری (مانند تعمیر و سفید کردن یا گذاردن قفسه و فرش) در آن انجام داده باشد تا مقدار اضافی در برابر آن قرار گیرد.
- هرگاه صاحب کار، بنایی را وکیل کند که برای او کارگر ساختمانی بگیرد چنانچه بیش از آنچه به کارگر مزد می دهد از صاحب کار بگیرد حرام است، ولی اگر قبول کند که ساختمان را با مبلغ معینی تمام نماید و بیش از آنچه خرج کرده است باشد اشکالی ندارد، اما احتیاط این است که خودش هم کاری را انجام داده باشد، خواه بنایی باشد، یا نظارت بر آن، یا تهیه مصالح.
- کسی که از اول تکلیف، خمس نداده و درآمدهایی پیدا کرده و وسایلی برای زندگی خود خریده است و الآن متوجه وظیفه خمس شده و می خواهد تکلیف خود را درباره آن ادا کند و زندگی خود را پاک نماید اگر از منافع کسب، چیزی را که به آن احتیاج ندارد خریده و یک سال از خرید آن گذشته باید خمس آن را بدهد و اگر اثاث خانه و چیزهای دیگری که به آنها نیاز دارد مطابق شأن خود خریده، پس اگر بداند در بین سالی که در آن سال فایده برده آنها را خریده است لازم نیست خمس آن را بدهد و اگر نداند که در بین سال یا بعد از تمام شدن سال بوده بنابر احتیاط واجب باید با حاکم شرع یا نماینده او مصالحه کند، یعنی تمام اموال مشکوک خود را حساب کرده و حاکم شرع بدهی او را از جهت خمس به مقداری تخمین می زند و با او مصالحه می کند و با پرداخت آن تمام اموالش پاک می شود.
- طرفین بیمه، باید بالغ و عاقل باشند و قرارداد بیمه را از روی اراده و اختیار انجام دهند و هیچ کدام سفیه نباشند، علاوه بر این باید تمام خصوصیات را معین کنند از جمله: 1 تعیین مورد بیمه که فلان وسیله نقلیه یا فلان ساختمان و فلان شخص است. 2 تعیین دو طرف قرارداد. 3 تعیین اقساط و مبلغی را که بیمه کننده باید بپردازد. 4 تعیین زمان بیمه که مثلاً از فلان روز تا یک سال است. 5 تعیین خطرهایی که موجب خسارت می شود، مانند خطر آتش سوزی یا بمباران یا غرق شدن یا سرقت یا وفات یا بیماری، یا هرگونه خطر دیگر. 6 تعیین سقف قیمت چیزی که بیمه شده مثلاً فلان خانه به مبلغ دومیلیون تومان یا کمتر و بیشتر بیمه شده است، یا به قیمت عادلانه روز و مانند آن و به هر حال باید اصول کلی که در بیمه در میان عرف عقلا رایج است رعایت شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اجناس مغازهای که بهعنوان سرمایه حساب شده و خمس آن پرداخت گردیده، اگر در رأس سال خمسی آینده بهسبب گران شدن اجناس، قیمت آن بالا رفته باشد، ملاک در حساب سرمایه، قیمت فعلی آن است در صورتی که فروش آن جنس به نرخ روز سودآور باشد.
- [آیت الله اردبیلی] هزینهای که برای دستیابی به سود صرف می‌شود، مانند کرایه حمل و نقل، دلالی و مانند آن و حتی استهلاک ماشینآلات و ابزار کاری که جزیی از سرمایه است، از مجموع درآمد سال کم می‌شود و خمس باقیمانده پرداخت می‌گردد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] قیمت جنس در معامله نسیه باید دقیقاً معلوم باشد بنابراین: 1 اگر مشتری قیمت جنس را نداند و آن را نسیه بخرد معامله باطل است. 2 اگر بگوید این جنس را نقد به فلان مبلغ و نسیه به فلان مبلغ می فروشم و تعیین نکند که نقد فروخته یا نسیه، معامله باطل است. 3 اگر بگوید این جنس را فلان مبلغ خریده ام و نسیه به ازای هر ماه تأخیر در پرداخت فلان مبلغ اضافه می دهم معامله باطل است.
- [آیت الله جوادی آملی] .در محاسبه و پرداخت خمس، تأخیر از سال مالی جایز نیست؛ ولی زودتر از پایان سال مالی می توان، درآمد و هزینه ها را محاسبه و خمس آن را پرداخت کرد. استثنای هزینه ها
- [آیت الله بهجت] اگر برای سال اول کاری مانند شخم زدن انجام دهد، اگرچه برای سالهای بعد هم فایده داشته باشد، باید مخارج آن را از سال اول کسر کند، و اگر کاری را برای چند سال انجام دهد، میتواند از مخارج سال اول حساب کند و یا بین آنها تقسیم نماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی برای تأمین کسری هزینه خود وام گرفته باشد و میتوانست آن وام را در سال قبل تسویه نماید؛ ولی انجام نداد، میتواند آن وام را از درآمد سال بعد پرداخت نماید. اگرچه این وام, هزینه سال قبل است؛ ولی پرداخت آن, جزء هزینه سال جدید شمرده می‌شود و خمس ندارد.
- [آیت الله بهجت] مالیاتی که مردم به دولت پرداخت مینمایند بابت خمس حساب نمیشود و اگر در بین سال داده شود در حکم مخارج سال است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی در یک سال خمسی درآمدی نداشت، نمیتواند هزینه آن سال را از درآمد سال بعد کسر نماید . بلی , اگر برای مخارج این سال مقداری قرض کند، در سال بعد میتواند آن وام را از درآمد سال جدید پرداخت نماید و جزء هزینه سال بعد قرار دهد.
- [آیت الله سبحانی] اگر انسان نتواند یکجا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، آن مبلغ خمس ندارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر خمس را با مرجع تقلید خود یا وکیل او دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد اگر عین چیزی که خمس به آن تعلق گرفته باقی باشد باید خمس خمس را هم بدهد و در حقیقت 41 آنچه که موجود است به عنوان خمس بدهد مثلاً اگر صد هزار تومان موجود بوده و خمس آن را دستگردان کرده مبلغ بیست و پنج هزار تومان بدهد. و اگر عین چیز متعلق به خمس مصرف شود و از بین برود پرداخت همان مبلغ کافی است و لازم نیست خمس آن را بدهد.