توسعه
وسعت و گشایش دادن را توسعه گویند که در اصطلاح به توسعه بر خانواده در مسکن و هزینه‌ها و غیره اطلاق می‌شود. از آن به مناسبت در بابهای صلات، زکات، تجارت و نکاح سخن گفته شده است.
در مورد توسعه یا تعمیرات مسجد حرف چه کسی مقدّم است؟
اگر متولّی داشته باشد حرف او مقدّم است والاّ حاکم شرع فردی را به عنوان متولّی آن محل منسوب می‌کند تا او رسیدگی نماید. مهمترین امر در مساجد و حسینیه‌ها و امثال آن اتّحاد مردم، متولّی، واقف، هیات امناء و امام جماعتاست و تا حد امکان باید با همکاری و گذشت جلوی ایجاد اختلاف را گرفت.
اگر متولّی داشته باشد حرف او مقدّم است والاّ حاکم شرع فردی را به عنوان متولّی آن محل منسوب می‌کند تا او رسیدگی نماید. مهمترین امر در مساجد و حسینیه‌ها و امثال آن اتّحاد مردم، متولّی، واقف، هیات امناء و امام جماعتاست و تا حد امکان باید با همکاری و گذشت جلوی ایجاد اختلاف را گرفت.
پاسخ:
اگر متولّی داشته باشد حرف او مقدّم است والاّ حاکم شرع فردی را به عنوان متولّی آن محل منسوب می‌کند تا او رسیدگی نماید. مهمترین امر در مساجد و حسینیه‌ها و امثال آن اتّحاد مردم، متولّی، واقف، هیات امناء و امام جماعتاست و تا حد امکان باید با همکاری و گذشت جلوی ایجاد اختلاف را گرفت.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- چند قطعه زمین وقف شده تا اجاره آن را هر ساله دهه اوّل محرّم در مسجد اطعام دهند؛ گاهی اوقات مقداری از اجاره فوق الذکر باقی می ماند. نظر به اینکه مسجد، قدیمی است و نیاز مبرم به تعمیرات اساسی دارد آیا هیئت امناء مسجد می توانند باقیمانده اجاره را صرف تعمیرات مسجد نمایند؟
- آیا عبور و مرور حائض و جنب، از مقدار توسعه یافته مسجدالحرام و مسجدالنبی جایز است؟
- در اثر تعمیرات فعلی آخر کوه صفا و مروه معلوم نیست، کارکنان مسجدالحرام با گرفتن حقّالزّحمه از حجّاج پیر و مریض آنها را با چرخ سعی میدهند و زودتر از دور حجّاج، با چرخ دور میزنند، تکلیف آنها چیست؟
- در جوار مسجد خانهای قدیمی وجود دارد که مالک آن، آن را به مسجد اهدا نموده و حال مسجد نیاز به توسعه پیدا کرده است، در قسمت غربی مسجد چهار صفّه و غرفه وجود دارد، آیا جایز است آن صفّه و غرفهها را به صورت مجزّی به نام هیأت چهارده معصوم وقف و صیغه جاری کرد؟
- اگر مال عاریه داده شده تلف شود و مالک ادعا نماید که عاریه گیرنده افراط و تفریط نموده است ولی عاریه گیرنده خلاف آن را ادعا نمود،حرف کدام مقدم تر است؟
- وجوهی جهت خرید وسائل صوتی و مانند آن، برای مسجد جمع آوری شده است. بعد از خرید وسایل مذکور، عدّه ای می گویند: (قصد ما این بوده که این وسایل منحصر به مسجد نباشد، بلکه از آن وسایل در اعیاد مذهبی و عزاداری در خارج مسجد نیز استفاده کنند.) و عدّه ای می گویند: (ما پول را فقط جهت خرید وسائل صوتی به عنوان وقف برای مسجد داده ایم.) حال کدام جهت مقدّم است؟
- میّتی وصیّت نموده است که بعد از فوت او سه ختم قرآن و یک حج انجام دهند و مبلغی به مسجد کمک نمایند، آیا ورثه می توانند ختم قرآن را مقدّم بدارند؟
- در اثر تعمیرات فعلی آخر کوه صفا و مروه معلوم نیست، کارکنان مسجدالحرام با گرفتن حقّ الزّحمه از حجّاج پیر و مریض آنها را با چرخ سعی می دهند و زودتر از دور حجّاج،با چرخ دور می زنند، تکلیف آنها چیست؟
- محلّی، طبق اسناد معتبر و مسلّم، وقف مسجدی شده است. از طرفی قسمت اعظم آثار مسجد در اثر مرور زمان از بین رفته ولی قسمتی از آثار از جمله محراب آن هنوز باقی است. با توجّه به وقف بودن محلّ برای مسجد، متولّی موقوفه قصد احداث مسجد در محلّ مسجد مخروبه سابق را دارد؛ ولی احداث مسجد و عمل به نیّت واقف با بعضی از مقرّرات میراث فرهنگی تعارض دارد؛ در صورتِ تعارضِ نیّتِ واقف با مقرّرات میراث فرهنگی، عمل به کدام یک مقدّم است؟ تکلیف شرعی متولّی موقوفه چیست؟
- در مساجد برخی شهرها در ایّام عزاداری امام حسین(علیه السلام) در مقابل دسته های عزاداری گاو و گوسفند زیادی قربانی می شود و قسمتی از این گوشت ها صرف اطعام و قسمتی بین مردم تقسیم می شود و اضافه آن را جهت توسعه بنای مسجد و احداث درمانگاه یا مانند آن زیر نظر هیأت امنا به فروش می رسانند، آیا این عمل جایز است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر ضرورت اقتضا کند که مسجد توسعه پیدا کند و جهت توسعه مسجد نیاز به استفاده از زمین خیابان عمومی است، آیا جایز است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا تخریب مسجد جهت توسعه ی آن جایز است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در بعضی از شهرها امامزاده هایی می باشد که زائران نذوری را در ضریح آنها واریز می کنند، که مقداری از آن صرف مخارج خود امامزاده می شود، آیا مصرف مازاد در امور زیر جایز است: 1 احداث مسجد 2 تعمیرات مسجد 3 تکمیل مساجد نیمه کاره 4 تزیین مساجد 5 فرش مساجد 6 درب مساجد 7 کولر مساجد 8 فرش و تعمیرات حسینیه ها
- [سایر] آیا می توان برای توسعه مسجد سرویس های توالت و دستشویی مسجد را به مسجد ملحق کرد و در چه صورت آنجا حکم مسجد پیدا می کند؟
- [آیت الله سبحانی] آیا می توان به جهت توسعه مسجد از زمینی که ملک عمومی است، به مسجد ملحق نمائیم؟
- [آیت الله سبحانی] آیا از وام بانکی برای خرید زمین و توسعه مسجد می توان استفاده کرد؟
- [آیت الله بهجت] آیا از پول خمس و سهم امام می توان در توسعه ی مسجد استفاده نمود یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا مبلغی را که فرد مثلاً جهت تعمیرات مسجد وقف می‌کند میتوان در جای دیگر مثلاً خرید فرش برای مسجد خرج کرد یا اینکه فقط برای موردی که وقف شده باید مصرف شود؟
- [آیت الله سبحانی] برای توسعه مسجدی ناچاریم سقف مسجد فعلی را برداشته و آن را حیاط مسجد قرار دهیم. آیا این کار جایز است؟
- [آیت الله وحید خراسانی] ایا حایض و جنب می توانند از مقدار توسعه یافته مسجد الحرام و مسجد النبی صلی الله علیه واله عبور کنند یا خیر
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه ببیند مسجد نجس شده بهتر این است اول مسجد را تطهیر کند بعد نماز بخواند، همچنین اگر طلبکاری ایستاده و طلب خود را مطالبه می کند، اگر نماز و مقدمات آن وقت زیادی را بگیرد واجب است اول تطهیر مسجد کند و اداء دین نماید بعد نماز بخواند، اگر بر خلاف این دستور عمل کند معصیت کرده ولی نمازش صحیح است و در تنگی وقت، نماز مقدم است.
- اگر کافور به اندازه غسل و حنوط نباشد بنابر احتیاط واجب غسل را مقدم دارند و اگر برای هفت عضو نرسد پیشانی را مقدم دارند.
- مستحب است در دادن زکات فطره خویشاوندان محتاج را بر دیگران مقدم دارد و بعد همسایگان نیازمند را و مستحب است اهل علم و فضل را اگر نیازی داشته باشند بر غیر آنها مقدم بشمرد.
- مسجدی که خراب نشده و قابل استفاده است اگر نیاز به توسعه دارد می توان آن را خراب کرد و بهتر و بزرگتر ساخت.
- مستحب است انسان نماز را در مسجد بخواند و بسیار روی آن تاکید شده و بهتر از همه مساجد، مسجدالحرام است، سپس مسجد پیغمبر(صلی الله علیه وآله) و بعد مسجد کوفه و بعد از آن مسجد بیت المقدس است و در درجه بعد مسجد جامع هر شهر و بعد از آن مسجد محله و مسجد بازار است.
- اگر مسجد خراب شود نمی توانند زمین آن را بفروشند یا داخل ملک و جاده کنند، حتی فروختن در و پنجره ها و چیزهای دیگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود باید آنها را صرف تعمیر همان مسجد کنند و هرگاه به درد آن مسجد نخورد باید در مساجد دیگر صرف شود و اگر به درد مساجد دیگر نیز نخورد باید آن را بفروشند و پولش را اگر ممکن است صرف تعمیر همان مسجد و گرنه صرف تعمیر مسجد دیگر نمایند.
- 17 چنانچه در مساجد دیگر قابل استفاده باشد به آنها بدهند و اگر قابل استفاده نیست، بفروشند و وجه آن را در همان مسجد و اگر احتیاج نباشد، در مساجد دیگر مصرف کنند.
- : بردن بچّه به مسجد نه تنها مکروه نیست بلکه کاری پسندیده است. ولی مجانین را نباید به مسجد برد.
- تزیین کردن مسجد به طلا اشکال دارد. همچنین احتیاط واجب آن است که عکس چیزهایی که روح دارد مثل انسان و حیوان را در مسجد نصب نکنند، ولی در جای دیگر مانند کتابخانه مسجد مانعی ندارد.
- با توجّه به این که تبلیغات اسلامی و آگاهی بر احکام، غالباً در مساجد انجام می¬شود برای زنها در صورتی که خود را از نامحرم بخوبی حفظ کنند بهتر است نماز را در مسجد بخوانند و اگر راهی برای یاد گرفتن مسائل اسلامی جز از طریق رفتن به مسجد وجود ندارد واجب است به مسجد بروند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنان چه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد، و انتظار هم نمی رود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، می توانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیرات دارد برسانند.
- [آیت الله بهجت] صاحب مسجد و امام راتب (امامی که برای امامت آن مسجد معین شده) و صاحب منزل یا مستأجر آن در صورت واجد شرایط بودن، از دیگران در امامت برای جماعت مقدّم هستند و مستحب است کسی را که فقیهتر یا قرائتش از دیگران بهتر یا مسنتر یا هاشمی است، امام جماعت قرار دهند.
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است در دادن زکات فطره خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم بدارد و بعد همسایگان فقیر را و مستحب است کسی را که در دین و فقه و عقل مقدم است در دادن فطره مقدم بدارد
- [آیت الله جوادی آملی] .تمیز کردن مسجد و برآوردن نیازمندیهای آن مانند روشنایی، گرمایی و خنکی مستحب است. کسی که میخواهد به مسجد برود، مستحب است جامه نو، تمییز در برکند و خود را خوشبو نماید و زیر کفش را بررسی کرده تا آلوده نباشد و هنگام ورود , پای راست را و هنگام خروج , پای چپ را مقدّم بدارد ; نیز مستحب است زودتر از دیگران به مسجد رفت و دیرتر از همه بیرون آمد.
- [آیت الله مظاهری] اگر کافور به اندازه غسل و حنوط نباشد باید غسل را مقدّم دارند و اگر برای هفت عضو کفایت نکند باید پیشانی را مقدم دارند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کافور به اندازه غسل و حنوط نباشد باید غسل را مقدم بدارند، و اگر برای هفت عضو نرسد پیشانی را مقدم بدارند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مسجدی را غصب کنند و به جای آن خانه و مانند آن بسازند یا در طرح توسعه و تعریض کوچه و خیابانهای شهر و روستا قسمتی از مسجد در کوچه و خیابان واقع شود بنابر احتیاط واجب تنجیس آن جایز نیست و تطهیر آن واجب است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر کافور به اندازه غسل و حنوط نباشد ، بنابر احتیاط واجب غسل را مقدم دارند و اگر برای هفت عضو نرسد نایر احتیاط واجب پیشانی را مقدم دارند .
- [آیت الله سبحانی] اگر کافور به اندازه غسل و حنوط نباشد بنابر احتیاط واجب غسل را مقدم دارند و اگر برای هفت عضو نرسد پیشانی را مقدم دارند.
- [امام خمینی] اگر کافور به اندازه غسل و حنوط نباشد، بنابر احتیاط واجب غسل را مقدم دارند. و اگر برای هفت عضو نرسد، بنابر احتیاط واجب پیشانی را مقدم دارند.