اطاعت
فرمان بردن را اطاعت گویند. در فقه از آن در باب‌هایی نظیر طهارت، صلات، صوم، اعتکاف، حج، جهاد و نکاح و مانند آن‌ها سخن رفته است. مطابقت عمل مکلّف با حکم واقعی شرع را اطاعت گویند.
اطاعت از پدر و مادر، تا چه اندازه لازم است؟
هرچه بتواند اطاعت کند واجب است.
هرچه بتواند اطاعت کند واجب است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مقام مادر بالاتر است، یا پدر؟ در مقام تعارض بین اطاعت امر پدر و مادر، کدام را باید ترجیح دهیم؟
- آیا اطاعت از پدر یا مادر در ترک مستحبّ، یا انجام مکروه، واجب است؟
- آیا برای اهدای خون، اجازه پدر و مادر شرط لازم است؟
- آیا پدر و مادر اجازه دارند فرزند و نوجوانان خود را از شرکت در مجالس اهل بیت(علیهم السلام) منع نمایند؟ اگر منع نمودند، آیا اطاعت از آنان واجب است ؟
- شخصی فوت کرده که دارای زن، مادر و پدر است و فرزندی ندارد. ارث او چگونه تقسیم میشود؟ آیا مادر و پدر ارثی دریافت می کنند؟
- متأسفانه پدر بنده پشت سر شوهرم غیبت میکنند. اگر شوهرم من را از حضور در این در جلسه منع کند باید اطاعت کنم؟
- در چه صورتی مخالفت با پدر و مادر جایز است؟
- اگر فرزند تمایل بیش از اندازه به خوردن شیر مادر داشته باشد و این امر مشکلاتی برای مادر و فرزند ایجاد کند، آیا مادر می تواند بعضی اوقات به او شیر ندهد یا کمتر بدهد؟
- آیا اطاعت امرپدر و مادر در زمانی که فرزند تحت تکفل آن‌ها است واجب است یا این وجوب تا آحر عمر و وقتی خود فرزند دارای عائله و زن و زندگی و... است ادامه دارد؟
- اگر انسان به کسی قول دهد که برای او کاری را انجام دهد و آن کار هم مستحب یا نهایتاً مباح باشد، ولی پدر وی او را از انجام آن کار منع نماید، در اینجا باید از حرف پدر اطاعت کند و خلف وعده کند یا اینکه به حرف پدر توجهی نکند و قول و وعده اش را عملی سازد ؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اطاعت پدر و مادر تا چه حد بر فرزند لازم است و آیا اجداد و جدات هم حکم پدر و مادر را دارند؟
- [آیت الله سیستانی] در چه صورتی نفقه پدر و مادر بر فرزند واجب است و اطاعت از آن‌ها تا چه حدی لازم است ؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پدر یا مادر به فرزند بگوید همسرت را طلاق بده آیا اطاعت امر ایشان لازم است؟
- [آیت الله سیستانی] حدود اطاعت از پدر و مادر چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مقام مادر بالاتر است، یا پدر؟ در مقام تعارض بین اطاعت امر پدر و مادر، کدام را ترجیح می دهیم؟
- [سایر] با سلام. با توجه به اینکه اطاعت از پدر و مادر واجب است، اگر در یک امر که نه واجب است نه حرام، نظر پدر و مادر کاملا با هم مخالف باشد، از کدامیک باید اطاعت کرد؟
- [سایر] آیا جایز است در معصیت خداوند از پدر و مادر اطاعت کنیم؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پدر یا مادر به فرزند بگویند زنت را طلاق بده; آیا باید اطاعت امر ایشان کرد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] اگر پدر یا مادر به فرزند بگویند زنت را طلاق بده، آیا باید اطاعت امر ایشان کرد یا خیر؟
- [سایر] بین اطاعت از شوهر و پدر و مادر در صورتی که نظرات متضاد داشته باشند، نظر کدام یک را باید عمل کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر پدر و مادر از دنیا رفتند، بر اولاد واجب است به فکر آن‌ها باشند و اگر آن‌ها را فراموش کردند و خیرات و مبرّات برای آن‌ها نفرستادند، پدر و مادر در عالم برزخ آن‌ها را عاق میکنند و گناه عاقّ پدر و مادر برایشان نوشته میشود. [1]. اسراء، 23. [2]. لقمان، 15.
- لازم است مخصوصاً بر پدر و مادر که برای پسران و دختران خود که احتیاج به همسر دارند، همسر انتخاب کنند و در روایات ما ثواب فراوانی بر این کار مترتّب شده است.
- اگر اولاد بدون اجازه پدر یا مادر روزه مستحبّی بگیرد و در بین روز پدر یا مادر او را نهی کند، در صورتی که روزه سبب اذیت آن‌ها شود، باید افطار نماید.
- اگر میّت اولاد داشته باشد، هر کدام از پدر و مادر یک ششم مال را میبرند مگر در سه صورت: اوّل: صورتی که وارث میّت پدر و مادر و یک دختر باشد که در این صورت مال را پنج قسمت میکنند پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت آن را میبرد به شرطی که میّت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر نداشته باشد چون اگر اینها موجود باشند مال را شش قسمت میکنند پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت میبرد، و یک قسمت باقی مانده را چهار قسمت میکنند یک قسمت را پدر و سه قسمت را دختر میبرد. دوّم: صورتی که وارث میّت پدر یا مادر و یک دختر باشند که در این صورت مال را چهار قسمت میکنند یک قسمت آن را پدر یا مادر و بقیه را دختر میبرد. سوّم: صورتی که وارث میّت فقط پدر یا مادر و چند دختر باشند که در این صورت مال را پنج قسمت میکنند یک قسمت را پدر یا مادر و چهار قسمت را دخترها به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند. ارث دسته دوّم: جد یعنی پدر بزرگ و جده یعنی مادر بزرگ و برادر و خواهر میّت است و اگر برادر و خواهر نداشته باشد اولادشان ارث میبرند، در صورتی که از دسته اوّل کسی نباشد.
- پدر و جدّ هر چه بالا روند، پسر، نوه دختری و پسری هرچه پایین آیند، برادر و پسر برادر و پسر خواهر، هرچه پایین آیند، عمو و دایی و عمو و دایی پدر و مادر هرچه بالا روند و پدر و جدّ شوهر هرچه بالا روند و پسر و نوه پسری و دختری شوهر هرچه پایین آیند و داماد و شوهر مادر بعد از نزدیکی با مادر، به زن محرم میباشند.
- اگر شخصی بمیرد و وارث او پدرش باشد همه مال میّت به او میرسد و همچنین است اگر وارث او مادرش باشد، و اگر پدر و مادر هر دو باشند یک قسمت مال میّت به مادر و دو قسمت آن به پدر میرسد به شرطی که میّت دو برادر پدری یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری نداشته باشد چون اگر اینها موجود باشند مادر شش یک مال را میبرد و بقیه به پدر میرسد.
- غسل بچّه مسلمان گرچه از زنا باشد، واجب است. و غسل و کفن و دفن کافر و اولاد او لازم نیست. و کسی که از بچگی دیوانه بوده و به حال دیوانگی بالغ شده، چنانچه پدر و مادر او یا یکی از آنان مسلمان باشند، باید او را غسل داد و اگر هیچکدام از آنان مسلمان نباشند غسل دادن او لازم نیست.
- یکی از گناهان بزرگ در اسلام عاقّ پدر و مادر است، و در روایات فراوانی از گناه کبیره شمرده است، و در بعضی از آیات و روایات، گناه آن را در حدّ کفر دانسته است و آن اقسامی دارد: الف) ناراحت کردن پدر و مادر در عدم پرداخت نفقه آن‌ها، زیرا اداره پدر و مادر در معیشت به طور متعارف اگر فقیر باشند، بر اولاد واجب است و ترک آن، گناهش خیلی بزرگ است. ب) غصب مال پدر و مادر و ممنوع نمودن آن‌ها از حقّ خودشان، و این قسم علاوه بر اینکه گناهش خیلی بزرگ است، حقّالنّاس نیز میباشد و گناه حقّالنّاس، بسیار سنگین است. ج) بردن آبروی پدر و مادر یا غیبت آنان، یا تهمت زدن به آن‌ها، یا مکر و خدعه و یا دشمنی و امثال اینها با آنان، و این قسم علاوه بر اینکه گناه بزرگ عاقّ پدر و مادر را دارد، گناه آبروریزی و تهمت و غیبت و امثال اینها را نیز دارد. د) تندی و پرخاشگری و یا- العیاذ باللَّه- فحش به آن‌ها، حتّی قهر و داد زدن بر سر آن‌ها، و این قسم همان عاقّی است که در قرآن و روایات از گناهان کبیره شمرده شده است و حتّی قرآن شریف اظهار ناراحتی نسبت به آن‌ها را منع فرموده است: (وَ لا تَقُلْ لَهُما افّ)[1] (پس به پدر و مادر (حتّی) افّ هم نگویید.)
- خدمت به پدر و مادر مخصوصاً پدر و مادری که تقصیر در حقّ اولاد نمودهاند، از افضل اعمال و ثواب آن از هر عبادتی بالاتر است و موجب خیر دنیا و آخرت است.
- نذر زن احتیاج به اجازه شوهر ندارد و همچنین نذر فرزند احتیاج به اجازه پدر و مادر ندارد ولی اگر مزاحم حقوق شوهر شد یا مایه آزار پدر یا مادر شد، نذر آن‌ها باطل میشود حتّی اگر آن‌ها قبلاً اجازه داده باشند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند، باید امر آن‌ها را اطاعت کند و نماز را به جماعت بخواند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هنگام غسل کردن لازم نیست نیت واجب یا مستحب کند، همین اندازه که به قصد قربت و اطاعت فرمان خدا انجام دهد کافی است.
- [آیت الله سیستانی] عمه و خاله انسان ، و عمه و خاله پدر ، و عمه و خاله پدرِ پدر ، یا مادرِ پدر ، و عمه و خاله مادر ، و عمه و خاله مادرِ مادر ، یا پدرِ مادر هر چه بالا روند به انسان محرمند .
- [آیت الله خوئی] عمه و خالة انسان و عمه و خالة پدر و عمه و خالة پدر پدر، و یا مادر پدر و عمه و خال مادر و عمه و خالة مادر مادر، یا پدر مادر هر چه بالا روند به انسان محرمند.
- [آیت الله وحید خراسانی] عمه و خاله انسان و عمه و خاله پدر و عمه و خاله پدر پدر یا مادر پدر و عمه و خاله مادر و عمه و خاله مادر مادر یا پدر مادر هرچه بالا روند به انسان محرمند
- [آیت الله علوی گرگانی] عمّه وخاله پدر وعمّه وخاله پدر پدر وعمّه وخاله مادر وعمّه وخاله مادر مادر هرچه بالا روند، به انسان محرمند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] لازم نیست در موقع نیت معین کند که تیمم او بدل از غسل است یا بدل از وضو، همین اندازه که قصد اطاعت امر الهی را دارد کافی است، حتی اگر یکی را به جای دیگری نیت کند اما قصد او اطاعت امر واقعی الهی باشد صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] عمّه و خاله پدر و عمّه و خاله پدرِ پدر و عمّه و خاله مادر و عمّه و خاله مادرِ مادر هر چه بالا روند، به انسان محرمند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] عمه و خاله پدر و عمه و خاله پدر پدر و عمه و خاله مادر و عمه و خاله مادر مادر هرچه بالا روند به انسان محرمند.
- [آیت الله نوری همدانی] عمّه و خالة پدر و عمّه و خالة پدر ِ پدر و عمّه و خالة مادر و عمّه و خالة مادرِ مادر هر چه بالا روند ، به انسان محرمند .