اتمام
اتمام به معنی تمام کردن می‌باشد. از «اتمام نماز» در باب صلات و از «اتمام عمل» در بابهایی همچون صوم و حج سخن رفته است.
کسی که شغلش را در سفر انتخاب می‌کند، برای اتمام نمازها و گرفتن روزه‌ها فرقی بین سفر اول و دیگر سفرهای او هست؟
فرقی نیست؛ در همان سفر اول باید بخواند. و همچنین اگر ده روز در جایی ماند، باز باید در سفر اول نماز را تمام بخواند و روزه بگیرد.
فرقی نیست؛ در همان سفر اول باید بخواند. و همچنین اگر ده روز در جایی ماند، باز باید در سفر اول نماز را تمام بخواند و روزه بگیرد.
عنوان سوال:
کسی که شغلش را در سفر انتخاب می‌کند، برای اتمام نمازها و گرفتن روزه‌ها فرقی بین سفر اول و دیگر سفرهای او هست؟
پاسخ:
فرقی نیست؛ در همان سفر اول باید بخواند. و همچنین اگر ده روز در جایی ماند، باز باید در سفر اول نماز را تمام بخواند و روزه بگیرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی که در ماه رمضان قصد ده روز اقامت در محلی را دارد، اگر پس از دو روز که نمازهایش را کامل خوانده و روزههایش را گرفته است، از اقامت منصرف شود و بخواهد مثلاً چهار روز دیگر برگردد، آیا در مابقی آن چند روز باید نمازها را کامل بخواند و روزه‌ها را هم بگیرد یا فقط اتمام نمازها لازم است؟
- حکم نماز و روزه دانشجویان و سربازان در محل تحصیل و محل سربازی آنان چگونه است؟ آیا برای سفر اول و سفرهای بعدی، تفاوت می‌کند؟
- کسی که روزه بدل از قربانی میگیرد، باید در روز عید حلق یا تقصیر کند، یا بعد از اتمام روزه‌ها؟
- کسی که روزه قضا بر عهده دارد، می تواند معتکف شود و روزه اعتکاف را بگیرد؟ آیا فرقی می‌کند که در وطن باشد یا در سفر؟
- کسی که کثیر السفر بوده و جهلاً گمان میکرده است باید در سفر، روزه خود را افطار کند و مدتی در سفر روزه نگرفته است، آیا فقط باید روزه‌ها را قضا کند یا کفاره هم دارد؟
- شخصی شغلش مسافرت است و معمولاً در سفر به سر میبرد. با توجه به اینکه در سفر، روزههای ماه رمضان خود را میگیرد و نماز را تمام میخواند، آیا میتواند روزه قضای ماه رمضان خود را نیز در سفر بگیرد؟
- کسی که نمیداند روزه ماه رمضان مسافر باطل است، اگر روزه گرفت و سفر کرد و تا افطار، کاری که روزه را باطل می‌کند، انجام نداد، روزة او صحیح است یا باید قضا کند؟ آیا فرقی می‌کند که قبل از افطار بفهمد که روزهاش باطل است یا بعد از افطار؟
- نگه داشتن بچّه در بغل، حین نماز، آیا به نماز لطمهای وارد می‌کند؟ اگر آن بچّه محمول نجاست باشد، فرقی می‌کند؟
- مسافری در سفر فکر میکرده باید نماز را تمام بخواند و روزه‌ها را بگیرد؛ لذا همه روزههای در سفر را گرفته است. وقتی به وطن بازگشته، فهمیده است که نمازش شکسته بوده و روزه را باید افطار میکرده است. در این صورت:
- اگر کسی فراموش کند که روزه ماه رمضان مسافر باطل است یا فراموش کند که در سفر است و روزه بگیرد و تا افطار کاری که مفطر روزه است، انجام ندهد، روزة او صحیح است یا باید قضا کند؟ آیا فرقی می‌کند که قبل از افطار بفهمد روزهاش باطل بوده یا بعد از افطار؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] کسی هفته ای 4 روز برای شغلش در سفر است ولی در ماه مبارک رمضان به خاطر سختی کار سفرهای خود را به یک روز در هفته تقلیل می دهد آیا نماز و روزه او کامل است؟
- [سایر] مدتی غسلهای خود را نادرست انجام میدادم و با آن روزه میگرفتم و نماز میخواندم، آیا باید روزه‌ها و نمازها را قضا کنم؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا حکم نماز و روزه کسی که شغلش مسافرت است (مانند راننده) و کسی که مقدّمه شغلش سفر است، تفاوتی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] تفاوت شخص کثیرالسفر با کسی که به خاطر شغلش مدام در سفر است چیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا شرعا می توان سهم سادات را به سیّد فقیر داد که با آن به سفر عمره یا دیگر سفرهای زیارتی برود؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که برای خواندن مقداری نماز و گرفتن مقداری روزه در زمان معیّنی اجیر شده است، اگر پس از گذشت زمان معیّن، تنها بخشی از کار را انجام داده باشد، نسبت به بقیه نمازها و روزه‌ها چه باید بکند؟
- [آیت الله بروجردی] مسافر هر گاه سفر را شغل خود قرار داد، سفر اوّل حکم نماز او قصر و در ثالث اتمام، حکم ثانوی او چه می‌باشد؟
- [آیت الله بروجردی] کثیر السفر بعد از اقامه عشره در وطن، در سفر اوّل تکلیف او قصر است، همین شخص مسافرت به چهار فرسخی با نیّت بیتوته شب کرده و بنا بر فرمایش حضرت عالی در فرض مزبور وجوب اتمام خالی از رجحان نیست و هم چنین صوم، این شخص عمل کرده دوباره میخواهد سفر کند به قدر مسافت، تکلیف این شخص چیست؟ مرقوم فرمایید. به عبارة اخری: بعد از اقامه عشره در سفر اوّل قصر خواندن نماز موضوعیّت دارد یا ندارد، بلکه مجرّد صدق سفر در اوّلی کفایت می‌کند در اتمام نماز بعدی و لو این که در اوّلی نماز را نخوانده و یا جاهل به حکم بوده تمام خوانده است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] فرموده اید: کسی که شغلش مسافرت است اگر ده روز یا بیشتر در وطن خود بماند چه قصد ماندن ده روز را داشته باشد و چه بدون قصد بماند، باید در سفر اول که می رود نماز را شکسته بخواند. حال اگر کسی در غیر وطن خود ده روز بماند وظیفه اش در سفر اول چیست و آیا فرقی بین قصد ده روز و عدم قصد وجود دارد؟
- [سایر] اعلمیت مورد نظر در رهبری نظام اسلامی با اعلمیت مورد نظر در انتخاب مرجع تقلید چه فرقی با هم دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- راننده و دورهگردی که در دو سه فرسخی شهر رفت و آمد می‌کند چنانچه اتفاقاً سفر هشت فرسخی برود باید نماز را شکسته بخواند.
- اگر شک دارد که سفر او هشت فرسخ است یا نه، باید تحقیق کند و اگر یک نفر مورد اعتماد بگوید یا بین مردم معروف باشد که سفر او هشت فرسخ است کفایت می‌کند ولی اگر تحقیق ممکن نیست باید نماز را تمام بخواند.
- زمین با چند شرط کف پا و ته کفش را پاک می‌کند: اوّل: خشک باشد. دوّم: اگر عین نجس مثل خون و بول، یا متنجّس مثل گلی که نجس شده، در کف پا و ته کفش باشد بهواسطه راه رفتن یا مالیدن پا به زمین بر طرف شود. سوّم: زمین از خاک یا سنگ یا آجر و مانند اینها فرش شده باشد و با راه رفتن روی فرش و حصیر و سبزه، کف پا و ته کفش نجس پاک نمیشود، و فرقی نیست در اینکه ته پا یا کفش به واسطه راه رفتن نجس شده باشد یا غیر آن.
- کسی که برای معصیت سفر نکرده، اگر در بین راه قصد کند که بقیه راه را برای معصیت برود، باید نماز را تمام بخواند ولی نمازهایی را که شکسته خوانده صحیح است. شرط سوّم: کثیر السفر نباشد (کثیر السفر به کسی گفته می‌شود که ده روز در یک محل نماند) بنابراین کسانی که شغلشان مسافرت است مانند راننده، یا شغلشان در مسافرت است مانند معلم که ساکن جایی است و هر روز برای انجام کار خود چهار فرسخ یا بیشتر میرود و برمیگردد، یا کسی که به علّت دیگری مسافرتهای پی در پی می‌کند مثلاً همه هفته به زیارتی میرود یا در شهری جنسی دارد که برای حمل آن مسافرتهای پی در پی می‌کند باید نماز را تمام بخواند.
- پیش از داخل شدن در حرم مکّه، شهر مکّه، مسجد الحرام، کعبه، حرم مدینه، شهر مدینه، مسجد پیغمبرصلی الله علیه وآله وسلم و حرم امامانعلیهم السلام، مستحب است انسان غسل کند، و اگر در یک روز چند مرتبه مشرف شود یک غسل کافی است، و کسی که میخواهد در یک روز داخل حرم مکّه و مسجدالحرام و کعبه شود، اگر به نیّت همه یک غسل کند کافی است. و نیز اگر در یک روز بخواهد داخل حرم مدینه و شهر مدینه و مسجد پیغمبرصلی الله علیه وآله وسلم شود، یک غسل برای همه کفایت می‌کند و برای زیارت پیغمبر و امامان از دور یا نزدیک و برای حاجت خواستن از خداوند عالم و همچنین برای توبه و نشاط به جهت عبادت و برای سفر رفتن خصوصاً سفر زیارت حضرت سیّد الشهداءعلیه السلام مستحب است انسان غسل کند و اگر یکی از غسلهایی را که در این مسئله گفته شد به جا آورد و بعد کاری کند که وضو را باطل مینماید مثلاً بخوابد، غسل او تا یک شبانه روز باطل نمیشود ولی برای نماز و مانند آن باید وضو بگیرد. _______ 1) شهادت میدهم بر اینکه نیست خدایی غیر از خداوند متعال، او که یکتاست و شریکی برای او نیست، و بر اینکه محمد صلی الله علیه وآله وسلم بنده خداوند و پیامبر اوست. خداوندا درود فرست بر محمد و آل محمد و مرا از توبه کنندگان و پاکان قرار ده.
- قرآن شریف و روایات اهلبیت(سلاماللهعلیهم) مؤمن واقعی را کسی میداند که وفای به عهد کند و خلف وعده نداشته باشد. و خلف وعده اقسامی دارد: الف) تخلّف از عقود و شروطی که در اسلام لازم الوفاست، نظیر بیع و شرا و شروط در ضمن عقد بلکه مطلق شروط، و این قسم تخلّف علاوه بر اینکه حرام است، ضمانآور نیز می‌باشد، مثلاً اگر خانهای را فروخته باشد و در ضمن عقد شرط کرده باشد که مثلاً یک ماه پس از فروش در آن خانه بنشیند، اگر مشتری تخلّف از آن شرط نمود و خانه را پیش از اتمام یک ماه تصرّف کرد، علاوه بر اینکه کار حرامی انجام داده، تصّرف او نیز غصب و حرام است، و اگر خانه در این مدّت خراب شود یا آسیب ببیند ضامن است، همانگونه که اگر فروشنده از تسلیم خانه پس از اتمام یک ماه خودداری کند، علاوه بر حرمت، ضامن نیز می‌باشد و باید مشتری را راضی کند. ب) تخلّف از وعدههایی که موجب زیان و ضرر شود، نظیر اینکه وعده بدهد که مثلاً شام به خانه کسی برود و او غذا تهیه ببیند و افرادی را برای احترام او دعوت نموده باشد. این قسم از تخلّف وعده گرچه ضمانآور نیست، ولی علاوه بر اینکه خلاف انسانیّت است، از نظر شرعی نیز حرام است. ج) تخلّف از وعدهای که موجب زیان و ضرر مالی نشود، ولی ضرر آبرویی و نظیر آن داشته باشد، نظیر مثالی که گذشت، در صورتی که تنها ضرر آبرویی داشته باشد نه ضرر مالی، این قسم از تخلّف وعده گرچه ضمان ندارد، ولی حرام است و انسان واقعی از این کارها نمیکند. د) تخلّف از وعدهای که موجب اتلاف عمر می‌شود، نظیر اینکه وعده کند مثلاً در وقت معیّنی در کلاس درس حاضر شود، ولی تخلّف کند و در آن وقت معیّن نرود و یا اصلًا نرود. این قسم علاوه بر اینکه خلاف انسانیّت است حرام نیز می‌باشد، ولی برای اینکه وقت دیگران را تضییع نموده ضامن نیست. ه) تخلّف از وعدهای که موجب ضرر مالی یا ضرر آبرویی و یا تضییع عمر نیست، این قسم تخلّف وعده اگرچه حرام نیست و ضمانآور نیز نمیباشد، ولی کاشف از این است که مؤمن واقعی نیست: صفحه 398 (الْمُؤْمِنُ اذا وَعَدَ وَفی)[1] (انسان با ایمان هنگامی که وعده کرد، وفا می‌کند.) و از نظر کمال نیز نقص دارد و از این جهت مورد ملامت عقلا می‌باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] حملهدار یعنی کسی که برای رساندن حاجیها به مکه مسافرت می‌کند، چنانچه شغلش مسافرت باشد، باید نماز را تمام بخواند و اگر شغلش مسافرت نباشدو فقط در ایام حج برای حمله داری سفر می‌کند، احتیاط واجب آنست که بین نماز و شکسته جمع نماید، ولی چنانچه مدت سفر او کم باشد مثل این زمان که سفر با هواپیما است، بعید نیست حکم که و شکسته باشد.
- [آیت الله سیستانی] حملهدار یعنی کسی که برای رساندن حاجیها به مکه مسافرت می‌کند چنانچه شغلش مسافرت باشد باید نماز را تمام بخواند ، و اگر شغلش مسافرت نباشد و فقط در ایام حج برای حملهداری سفر می‌کند ، چنانچه مدت سفر او کم باشد مثلاً دو سه هفته ، نماز او شکسته است ، و اگر زیاد باشد مانند سه ماه ، نماز او تمام است ، و اگر شک داشته باشد که کثیر السفر بر او صدق می‌کند ، یا نه ، احتیاطاً جمع کند بین قصر و تمام .
- [آیت الله شبیری زنجانی] کثیرالسفر باید نمازش را تمام بخواند؛ خواه شغلش مسافرت باشد، یا به خاطر شغل و گذران زندگی بسیار مسافرت می‌کند و خواه به جهت دیگر باشد؛ بنابراین کسی که در سفر تجارت، یا تدریس می‌کند، یا به جهت تفریح - مثلاً - زیاد سفر کند نمازش تمام است.
- [آیت الله بروجردی] حملهدار یعنی کسی که برای رساندن حاجیها به مکه مسافرت می‌کند چنانچه شغلش مسافرت باشد، باید نماز را تمام بخواند و اگر شغلش مسافرت نباشد باید شکسته بخواند.
- [آیت الله سیستانی] مسافری که باید نمازهای چهار رکعتی را در سفر دو رکعت بخواند ، نباید روزه بگیرد . و مسافری که نمازش را تمام میخواند مثل کسی که شغلش مسافرت ، یا سفر او سفر معصیت است ، باید در سفر روزه بگیرد .
- [آیت الله بروجردی] مسافری که باید نمازهای چهار رکعتی را در سفر دو رکعت بخواند، نباید روزه بگیرد و مسافری که نمازش را تمام میخواند مثل کسی که شغلش مسافرت یا سفر او سفر معصیت است باید در سفر روزه بگیرد.
- [آیت الله خوئی] مسافری که باید نمازهای چهار رکعتی را در سفر دو رکعت بخواند، نباید روزه بگیرد و مسافری که نمازش را تمام میخواند مثل کسی که شغلش مسافرت، یا سفر او سفر معصیت است، باید در سفر روزه بگیرد.
- [آیت الله علوی گرگانی] مسافری که باید نمازهای چهار رکعتی را در سفر دو رکعت بخواند نباید روزه بگیرد ومسافری که نمازش را تمام میخواند، مثل کسیکه شغلش مسافرت، یا سفر او سفر معصیت است، باید در سفر روزهبگیرد.
- [آیت الله وحید خراسانی] مسافری که باید نمازهای چهار رکعتی را در سفر دو رکعت بخواند نباید روزه بگیرد و مسافری که نمازش را تمام می خواند مثل کسی که شغلش مسافرت یا سفر او سفر معصیت است باید در سفر روزه بگیرد
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسافری که باید نمازهای چهار رکعتی را در سفر دو رکعت بخواند، نباید روزه بگیرد، و مسافری که نمازش را تمام می خواند مثل کسی که شغلش مسافرت، یا سفر او سفر معصیت است باید در سفر روزه بگیرد.