طلوع فجر
طلوع فجر، صبح صادق یا فجر صادق، زمانی از شبانه‌روز که اولین و با فضیلت‌ترین وقت ادای نماز صبح است. موضوع برخی احکام شرعی مرتبط با فجر است.
آیا بعد از طلوع فجر و قبل از ظهر در حالی که هیچ یک از مفطرات را انجام نداده باشم، می‌توانم نیت روزه استیجاری کنم؟
اشکال ندارد.
اشکال ندارد.
عنوان سوال:
آیا بعد از طلوع فجر و قبل از ظهر در حالی که هیچ یک از مفطرات را انجام نداده باشم، می‌توانم نیت روزه استیجاری کنم؟
پاسخ:
اشکال ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا بعد از طلوع فجر و قبل از ظهر در حالی که هیچ یک از مفطرات را انجام نداده باشم، می‌توانم نیت روزه استیجاری کنم؟
- کسی که در غیر ماه مبارک رمضان، قبل یا بعد از طلوع فجر جنب شده است و قبل از ظهر غسل میکند و مبطلات روزه را انجام نداده، آیا میتواند نیت روزه قضا یا استیجاری نماید؟
- آیا افطار کردن روزه استیجاری و یا قضا در بعد از ظهر کفاره دارد؟
- اگر نیت روزه قضای ماه رمضان، قبل از ظهر واقع شود، کافی است؟
- شخصی که در ماه رمضان در سفر بوده است، قصد داشته است قبل از ظهر به وطن برگردد و آن روز را روزه بگیرد، ولی در بین راه سهواً یکی از مفطرات روزه را انجام داده است. در این صورت، آیا روزه او باطل است یا میتواند بگیرد؟
- اینجانب در جوانی محل خدمتم در پالایشگاه آبادان بود و به علّت شرایط نامساعد روزه نگرفتهام و اکنون به علت پیری و بیماری قادر به روزه گرفتن نیستم. آیا در زمان حیات می‌توانم برای جبران به افرادی که روزه استیجاری انجام میدهند واگذارم؟ چون این خطر هست که بعد از فوت وکیل و وصی از انجام آن طفره رود. لطفاً نظر خود را مرقوم فرمایید؟
- فردی دو ماه رمضان پی در پی مریض بوده و در آن مریضی از دنیا رفته، آیا قضای روزه بر پسر بزرگتر واجب است در حالی که فدیه هم نداده آیا از اصل مال کم میشود؟
- اگر مکلّف در شب ماه رمضان قبل از اذان صبح بیدار شود و ببیند که محتلم شده است و دوباره پیش از اذان صبح به امید اینکه برای غسل کردن بیدار میشود، بخوابد و تا بعد از طلوع آفتاب در خواب بماند و غسل خود را تا اذان ظهر به تأخیر بیندازد و بعد از اذان ظهر غسل کرده و نماز ظهر و عصر را بخواند، روزه آن روز او چه حکمی دارد؟
- کسی در غیر ماه رمضان نیت کرده که اگر روزه واجبی بر عهده من باشد، این روزه قضای آن و در غیر این صورت، روزه مستحبی باشد. اولاً، آیا چنین نیتی صحیح است؟ ثانیاً، اگر بعد از ظهر همان روز عمداً روزه خود را افطار کرد، حکم روزه او چیست و آیا وظیفهای دارد؟
- کسی در غیر ماه رمضان نیت کرده که اگر روزة واجبی بر عهدة من باشد، این روزه قضای آن و در غیر این صورت، روزة مستحبی باشد. اولاً، آیا چنین نیتی صحیح است؟ ثانیاً، اگر بعد از ظهر همان روز عمداً روزة خود را افطار کرد، حکم روزة او چیست و آیا وظیفهای دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] شخصی قبل از طلوع فجر یا بعد از آن محتلم شده و قبل از ظهر غسل کرده و چیزی نخورده است، آیا می تواند نیّت روزه ی قضای ماه رمضان یا استیجاری کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در روزه استیجاری شخص بیدار شد و معلوم شد پیش از طلوع فجر محتلم بوده، آیا روزه او صحیح است؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] در ماه رمضان شخصی که از شب نیّت دارد که فردا قبل از ظهر مسافرت کند، آیا واجب است که از طلوع فجر تا وقتی که بحد ترخّص برسد روزه باشد ونیّت روزه کند؟و یا اینکه وظیفه اش فقط مجرد امساک از مفطرات است و قصد روزه نباید بکند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی قبل از طلوع فجر، عمداً قصد روزه نکند، ولی در روز هیچ یک از مفطرات روزه را مرتکب نشود، آیا قضا و کفّاره بر او واجب است؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر کسی قبل از طلوع فجر، عمداً قصد روزه نکند، ولی در روز هیچ یک از مفطرات روزه را مرتکب نشود، آیا قضا و کفّاره بر او واجب است؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان قبل از ظهر، نیّت روزه استیجاری کرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا می توان قبل از ظهر نیت روزه استیجاری کرد؟
- [آیت الله بروجردی] شخص در ماه رمضان پس از نیّت روزه و طلوعِ فجر، مسافرت نمود و مفطری به جا نیاورد و قبل از ظهر از سفر برگشت به وطن خود، تکلیفش چیست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر در ماه رمضان قبل از طلوع فجر نیّت را فراموش کرد، چه کند؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر در ماه رمضان قبل از طلوع فجر نیّت را فراموش کرد، چه کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در ماه رمضان، پیش از ظهر کافر مسلمان شود و از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل میکند انجام نداده باشد باید نیّت روزه کند و روزه او صحیح است و قضا هم ندارد.
- وقت نماز ظهر و عصر بعد از زوال تا مغرب )تقریباً یک ربع بعد از غروب آفتاب( ولی وقت فضیلت آنها از اوّل زوال است تا موقعی که سایه شاخص به اندازه دو هفتم آن شود )تقریباً یک ساعت و نیم بعد از ظهر( و وقت فضیلت عصر ادامه دارد تا موقعی که سایه شاخص به چهار هفتم آن برسد (تقریباً سه ساعت بعد از ظهر) و وقت نماز مغرب و عشا بعد از مغرب است تا اوّل اذان صبح ولی وقت فضیلت آنها از مغرب است تا وقتی که سرخی طرف مغرب از بین برود (یک ساعت و نیم بعد از غروب آفتاب) و وقت فضیلت عشا ادامه دارد تا ثلث شب (تقریباً ساعت نه و نیم) و وقت نماز صبح از اوّل طلوع فجر است تا طلوع آفتاب و وقت فضیلت آن از طلوع فجر است تا وقتی که سرخی طرف مشرق پیدا شود (تقریباً یک ساعت بعد از طلوع فجر).
- اگر نداند یا فراموش کند که ماه رمضان است و پیش از ظهر ملتفت شود، چنانچه کاری که روزه را باطل میکند انجام نداده باشد باید نیّت کند و روزه او صحیح است و اگر کاری که روزه را باطل میکند انجام داده باشد یا بعد از ظهر ملتفت شود که ماه رمضان است روزه او باطل میباشد، ولی باید تا مغرب کاری که روزه را باطل میکند انجام ندهد و بعد از رمضان هم آن روزه را قضا نماید.
- آخر وقت نماز مغرب و عشا طلوع فجر است ولی اگر نماز مغرب یا عشا را تا نصف شب نخواند بهتر آن است که تا قبل از اذان صبح بدون اینکه نیّت ادا یا قضا کند به جا آورد و باید شب را برای نماز مغرب و عشا و نماز شب و مانند اینها از اوّل غروب تا اذان صبح حساب کرد، بنابراین تقریباً یازده ساعت و یک ربع بعد از ظهر شرعی نصف شب است.
- وقت نیّت روزه مستحبّی از قبل از اذان صبح است تا موقعی که به اندازه نیّت کردن به مغرب وقت مانده باشد که اگر تا این وقت کاری که روزه را باطل میکند انجام نداده باشد و نیّت روزه مستحبّی کند روزه او صحیح است.
- کسی که در شب جنب شده یا در روز محتلم شده است و به واسطه عذری میخواهد قبل از ظهر نیّت کند باید غسل کند و اگر نمیتواند باید تیمّم کند و نیّت روزه کند. 7 - قی کردن:
- اگر مسافر پیش از ظهر به وطنش برسد یا به جایی که میخواهد ده روز در آنجا بماند، چنانچه پیش از ظهر به حدّ ترخّص برسد و کاری که روزه را باطل میکند انجام نداده باشد باید آن روز را روزه بگیرد.
- انسان باید روزهای را که به واسطه بیهوشی یا مستی از او فوت شده، قضا نماید ولی اگر قبل از اذان صبح نیّت کند و بعد بیهوش یا مست شود و یا در روز از بیهوشی یا مستی بیرون آید و قبل از ظهر نیّت روزه کند روزه او صحیح است و قضا ندارد.
- اعتکاف یک امر عبادی است که ثواب بسیاری برای آن مترتب شده است و پیامبر گرامیصلی الله علیه وآله وسلم و ائمّه طاهرینعلیهم السلام بارها به جا میآوردند و سفارش برای آن زیاد شده است مخصوصاً در دهه آخر ماه مبارک رمضان، و آن ماندن با قصد اعتکاف و با قصد قربت، سه روز یا بیشتر در مسجد است و در همه اوقات میتوان آن را به جا آورد، مگر در ایّامی که انسان نمیتواند روزه بگیرد و همانطور که میشود برای خود اعتکاف کرد، میتوان نیابت از میّت به طور تبرّعی یا استیجاری به جا آورد بلکه نیابت از زنده به طور تبرّعی یا استیجاری جایز است. و این عبادت شرایطی دارد: اوّل: ایمان. دوّم: عقل، و کسی که جنون ادواری دارد اگر مدّت زیادی در اعتکاف جنون او عود کند اعتکاف او باطل میشود، همچنین اگر مدّت زیادی بیهوش شود. سوّم: چون عمل عبادی مستحبّی است باید با قصد قربت باشد و با قصد استحباب باشد گرچه به واسطه نذر یا استیجار واجب شده باشد و باید قبل از طلوع فجر روز اوّل نیّت کند. چهارم: روزه، و بدون روزه اعتکاف صحیح نیست، بنابراین زن حائض نمیتواند معتکف شود، همچنین در ایّامی که روزه گرفتن حرام است نظیر عید قربان و عید فطر، اعتکاف صحیح نیست. پنجم: باید سه روز یا بیشتر باشد و اگر دو روز ماند، ماندن روز سوّم واجب است. و بعد از سه روز هر چند روزی که بخواهد میتواند بر آن بیفزاید. و ماندن روزهای ششم و نهم و بعد از آن واجب نیست. و روز را باید از طلوع تا مغرب حساب کرد ولی ماندن شبِ اوّل و شبِ چهارم لازم نیست. ششم: باید در مسجد باشد و در هر مسجدی میتوان معتکف شد. ولی اعتکاف در مسجدی که پُر رفت و آمد باشد، افضل است. هفتم: در مورد زنان باید با اذن شوهر باشد. و اذن پدر و مادر برای اولاد شرط نیست ولی اگر نهی کنند باید معتکف نشوند. هشتم: باید به طور مداوم در مسجد بماند و اگر به قصد خروج از اعتکاف، از مسجد بیرون رفت اعتکاف او باطل میشود ولی اگر در حال نسیان یا برای کاری بیرون رود و دو مرتبه برگردد مانعی ندارد، نظیر بیرون رفتن برای تجدید وضو یا غسل یا شرکت در نماز جماعت یا نماز جمعه یا خواندن درس و شرکت در امتحان یا برآوردن حاجتی از مسلمان یا تهیه غذا برای خود یا زن و بچّه و مانند آن، ولی در هر صورت خارج نشدن معتکف از مسجد بهتر است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر آن که وظیفهاش روزه گرفتن در سفر است، پس از طلوع فجر در شهر خود، با نیت روزه، از طریق هوایی سفر کند و به شهری برسد که هنوز فجر طلوع نکرده است، میتواند تا طلوع فجر آنجا بخورد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که روزه واجب دیگری بر عهده اوست؛ وقت آن وسعت داشته باشد یا تنگ باشد، مانند روزه نذری و روزه کفاره و روزه بدل قربانی حجّ و همچنین کسی که روزه نیابی بجا میآورد، باید قبل از طلوع فجر نیت کند و اگر در اثر غفلت نیز تا طلوع فجر نیت نکرد، نمیتواند به روزه آن روز اکتفا کند؛ هر چند احتیاط استحبابی این است که اگر وقت آن تنگ باشد قبل از ظهر نیت روزه کند و روزه آن روز را نیز بگیرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که قضای روزه ماه رمضان خودش بر عهدهاش میباشد؛ وقت آن وسعت داشته باشد یا تنگ باشد، اگر در اثناء روز حتی بعد از ظهر نیت کند روزهاش صحیح است، هر چند احتیاط مستحب آن است که اگر وقت وسعت داشته باشد تا قبل از ظهر نیت کند و اگر وقت تنگ باشد قبل از طلوع فجر نیت کند و در غیر این صورت به آن روزه اکتفا نکند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بچه پیش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود باید روزه بگیرد و اگر بعد از اذان بالغ شود روزه ان روز بر او واجب نیست هر چند احتیاط مستحب این است که اگر پیش از ظهر بالغ شود و نیت روزه کرده باشد روزه ان روز را تمام کند و اگر نیت هم نکرده باشد و چیزی از مبطلات روزه را انجام نداده باشد نیت کند و روزه بگیرد
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مریض در اثناء روز ماه رمضان خوب شد، چنانچه اجتناب از مبطلات روزه در طول روز برایش ضرر داشته گرفتن روزه و اجتناب از مبطلات آن در بقیه روز بر او واجب نیست و اگر ضرر نداشته، معلوم میشود که واقعاً روزه آن روز بر او واجب بوده، پس باید در بقیه روز از مبطلات روزه اجتناب کند و اگر قبل از ظهر خوب شده و از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل میکند انجام نداده، بنا بر احتیاط واجب باید در بقیه روز نیت روزه کند و قضای آن را نیز به جا آورد، ولی اگر یکی از مبطلات روزه را به جا آورده یا بعد از ظهر خوب شده، لازم نیست نیت روزه کند، اگر چه واجب است از مبطلات روزه اجتناب نماید و روزه را نیز بعداً قضا کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر عمداً در ماه رمضان هنگام اذان صبح نیّت روزه - حتی نیّت ارتکازی - نداشته باشد مثلاً عمداً بدون نیّت روزه بخوابد و تا اذان صبح بیدار نشود، روزهاش باطل است ولی باید در روز از انجام کارهایی که روزه را باطل میکند خودداری ورزد و اگر در اثر غفلت بدون نیت روزه تا اذان صبح خواب بماند و قبل از ظهر بیدار شود و تا آن وقت یکی از مبطلات روزه را بجا نیاورده، بنا بر احتیاط واجب باید روزه آن روز را بگیرد و قضا نیز بنماید و چنانچه بعد از ظهر بیدار شود یا یکی از مبطلات روزه را انجام داده، نمیتواند نیت روزه کند ولی باید در بقیه روز از مبطلات روزه اجتناب نماید و بعداً روزه آن روز را قضا کند.
- [آیت الله سبحانی] اگر برای روزه واجب غیرمعیّنی مثل روزه کفّاره عمداً تا نزدیک ظهر نیّت نکند اشکال ندارد، بلکه اگر پیش از نیّت تصمیم داشته باشد که روزه نگیرد، یا تردید داشته باشد که بگیرد یا نه; چنانچه کاری که روزه را باطل می کند، انجام نداده باشد و پیش از ظهر نیت کند، روزه او صحیح است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر برای روزه واجب غیر معینی مثل روزه کفاره عمدا تا نزدیک ظهر نیت نکند اشکال ندارد بلکه اگر پیش از نیت تصمیم داشته باشد که روزه نگیرد یا تردید داشته باشد که بگیرد یا نه چنانچه کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد و پیش از ظهر نیت کند روزه او صحیح است
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر برای روزه واجب غیر معینی مثل روزه کفاره عمدا تا نزدیک ظهر نیت نکند اشکال ندارد؛ بلکه اگر پیش از نیت تصمیم داشته باشد که روزه نگیرد یا تردید داشته باشد که بگیرد یا نه؛ چنانچه کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد و پیش از ظهر نیت کند؛ روزه او صحیح است.
- [امام خمینی] اگر برای روزه واجب غیر معینی مثل روزه کفاره، عمدا تا نزدیک ظهر نیت نکند، اشکال ندارد. بلکه اگر پیش از نیت تصمیم داشته باشد که روزه نگیرد، یا تردید داشته باشد که بگیرد یا نه، چنانچه کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد، و پیش از ظهر نیت کند، روزه او صحیح است.