سال خمسی
يكسال تمام كه از تاريخ شروع به كار يا حصول درآمد، و برای كسانی كه مدت زمانی خمس نپرداخته‌اند، از تاريخ نخستين رسيدگی به حساب اموال آغاز می‌گردد.
کسی که شاغل نیست ولی گاهی یکی دو مرتبه در سال معاملاتی را انجام می دهد یا هدایایی دریافت می کند، آیا می تواند برای هر کدام سال خمسی جداگانه قرار دهد؟
انسان می تواند برای هر درآمدی سال مستقل معیّن کند. والله العالم
انسان می تواند برای هر درآمدی سال مستقل معیّن کند. والله العالم
عنوان سوال:
کسی که شاغل نیست ولی گاهی یکی دو مرتبه در سال معاملاتی را انجام می دهد یا هدایایی دریافت می کند، آیا می تواند برای هر کدام سال خمسی جداگانه قرار دهد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- هدایایی به نیت افرادی خریداری کردم ولی قبل از سال خمسی موفق به تحویل نشدم آیا بر آن اجناس، خمس تعلق می گیرد؟ و ضمناً سال خمسی شمسی محاسبه می شود یا قمری؟
- هدایایی به نیت افرادی خریداری کردم ولی قبل از سال خمسی موفق به تحویل نشدم آیا بر آن اجناس، خمس تعلق می گیرد؟ و ضمناً سال خمسی شمسی محاسبه می شود یا قمری؟
- پس از چند سال زندگی مشترک زوجین با طلاق از همدیگر جدا شده اند هدایایی که در این مدّت دریافت کرده اند چگونه تقسیم شود؟
- کسی که چند روزی به سال خمسی اش مانده اگر این فرد از طریق معامله و یا ... پولی بدستش برسد آیا متعلق خمس است یا می تواند برای آن سال جداگانه حساب کند؟
- شخصی سال خمسی دارد و در بین سال گوسفندی خریداری می کند و هنگام سال خمسی گوسفند کوچک است و قابل فروش نیست و پس از چند ماه پس از سال خمسی گوسفند را می فروشد آیا باید خمس آن را بپردازد؟
- شخصی سال خمسی دارد و در بین سال گوسفندی خریداری می کند و هنگام سال خمسی گوسفند کوچک است و قابل فروش نیست و پس از چند ماه پس از سال خمسی گوسفند را می فروشد آیا باید خمس آن را بپردازد؟
- سالروز خمسی اینجانب اوّل محرم است روی جهاتی می خواهم برای همیشه (از سال آینده) اوّل ذیحجه الحرام را مبداء حول قرار دهم.آیا این پیش کشیدن یکماه شرعا جایز است؟
- شخصی اوّل فروردین سالروز خمسی خود قرار داده است و محاسبه اش مثلاً در ساعت 12 ظهر بوده است آیا مراعات ساعت 12 در سال آینده واجب است و یا رعایت روز کافی است؟
- چکهایی که وقت وصول آن بعد از گذشتن سالروز خمسی من است آیا از عایدات سنه جدید محسوب می شود یا سال خمسی؟
- چکهایی که وقت وصول آن بعد از گذشتن سالروز خمسی من است آیا از عایدات سنه جدید محسوب می شود یا سال خمسی؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا انسان میتواند برای هر پولی که به دست آورده سال خمسی جداگانه قرار دهد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] حقوق بگیران و افرادی که ماهیانه مبلغی دریافت می کنند، آیا می توانند برای هر حقوق دریافتی، سال جداگانه ای قرار دهند؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که قبل از سال خمسی خود به سفر میرود و هدایایی برای فامیل و آشنایان تهیه میکند و بعد از سال خمسی به آنها میدهد، آیا خمس این هدایا را باید بپردازد؟
- [آیت الله بهجت] حقوق بگیران و افرادی که ماهیانه مبلغی به عنوان حقوق یا شهریه دریافت می کنند، آیا می توانند برای هر حقوق دریافتی ماهیانه خود، سال جداگانه ای قرار دهند؟ طلاب شهریه بگیر چه طور؟
- [سایر] 2 سالی هست که شاغل هستم .متاسفانه تاریخ دقیق سال خمسی ام را فراموش کردم. نمیدونم اول آبان بود یا اواسطش یا اول آذر. من رو راهنمایی میفرمایید؟
- [آیت الله بهجت] آیا معیار جهت معافیت خمس، استفاده کردن وسایل تا مدّت یک سال از تاریخ خرید است یا استفاده کردن از آن ها تا رسیدن به سال خمسی؟ مثلاً اگر برنج بخرد و تا یازده ماه بعد تمام شود ولی سر سال خمسی درآمد کشاورزی او و یا مغازه او پنج ماه بعد باشد، آیا به آن برنج خمس تعلق می گیرد، حتی اگر برای هر حقوق و درآمدی سال جداگانه قرار داده باشد؟
- [سایر] آیا سال خمسی باید به (قمری) باشد یا اینکه می تواند به (شمسی) نیز قرار گیرد؟
- [سایر] آیا سال خمسی باید به (قمری) باشد یا اینکه میتواند به (شمسی) نیز قرار گیرد؟
- [آیت الله خامنه ای] سال خمسی اینجانب اول مهر است با توجه به اینکه معمولاً در شرکت ما تقریباً همیشه حقوق با دو ماه تأخیر پرداخت می شود و هنوز حقوق مرداد و شهریور را نگرفته ایم آیا حقوق این دو ماه که در سال جدید خمسی دریافت می گردد بلافاصله بعد از دریافت، خمس دارد یا اینکه جزء درآمد سال جدید به حساب می آید؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کسی قبل از سال خمسی اش، مقداری از درآمد خود را به کسی قرض دهد و بعد از گذشت چند ماه از سر سال خمسی خود آن را دریافت کند، این مبلغ چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- انسان می تواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آید خمس آن را بدهد و همچنین جایز است دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد و اگر برای دادن خمس سال شمسی قرار دهد، مانعی ندارد.
- زنی که معمولا هر ماه یک مرتبه خون می بیند، اگر در یک ماه دو مرتبه خون ببیند و هر دو خون نشانه های حیض را داشته باشد، چنانچه روزهایی که در وسط پاک بوده از ده روز کمتر نباشد، باید هر دو را حیض قرار دهد.
- اگر بعد از جمع کردن حاصل و تمام شدن مدت مزارعه ریشه زراعت در زمین بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد، چنانچه مالک و زارع از زراعت صرف نظر نکرده باشند، حاصل سال دوم را هم باید مثل سال اول قسمت کنند.
- کسی که مانند تاجر و کاسب باید برای دادن خمس، سال قرار دهد، اگر منفعتی به دست آورد و در بین سال بمیرد، باید مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسر کنند و خمس باقیمانده را بدهند.
- احتیاط مستحب آن است که فقیر و مسکین بیشتر از مخارج سال خود و عیالاتش را در یک مرتبه از زکات نگیرد، ولی اگر تدریجا بگیرد، نباید بیش از مخارج سالانه خود را بگیرد.
- فروختن خیار و بادنجان و سبزیها و مانند اینها که سالی چند مرتبه چیده می شود، در صورتی که ظاهر و نمایان شده باشد و معین کنند که مشتری در سال چند دفعه آن را بچیند اشکال ندارد.
- اگر بخواهند میوه ای را که بر درخت است، پیش از آنکه گُلش بریزد بفروشند، باید چیزی از حاصل زمین مانند سبزی ها را با آن بفروشند یا میوه دو سال و یا بیشتر را مورد معامله قرار دهند و یا درخت ها را اجاره دهند.
- مُساقات چند شرط دارد: 1 مالک و کسی که تربیت درخت ها را به عهده می گیرد، باید مکلف و عاقل باشند. 2 کسی آنها را مجبور نکرده باشد و نیز باید سفیه و حاکم شرع آنان را از تصرف در مال خودشان منع نکرده باشد. 3 مدت مساقات باید معلوم باشد و اگر اول آن را معین کنند و آخر آن را موقعی قرار دهند که میوه آن سال به دست می آید صحیح است. 4 باید سهم هر کدام نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها باشد و اگر قرار بگذارند که مثلاً صد من از میوه ها مال مالک و بقیه مال کسی باشد که کار می کند، معامله باطل است. 5 باید قرار معامله مساقات را پیش از ظاهر شدن میوه بگذارند و اگر بعد از ظاهر شدن میوه و پیش از رسیدن آن قرار بگذارند، پس اگر کاری مانند آبیاری و شیمیایی که برای تربیت درخت لازم است باقی مانده باشد، معامله صحیح است و اگر قرارداد برای چیدن میوه و نگهداری آن داشته باشد صحیح است ولی مساقات نیست. احکام مساقات
- زن هایی که عادت وقتیه دارند; یعنی دو ماه پشت سرهم در وقت معین، خون ببینند، سه دسته اند: 1. زنی که دو ماه پشت سرهم در وقت معین خون حیض ببیند و بعد از چند روز پاک شود ولی شماره روزهای آن در هر دو ماه یک اندازه نباشد; مثلا دو ماه پشت سرهم روز اول ماه خون ببیند ولی ماه اول روز هفتم و ماه دوم روز هشتم از خون پاک شود، که این زن باید روز اول ماه را عادت حیض خود قرار دهد. 2. زنی که از خون پاک نمی شود ولی دو ماه پشت سرهم در وقت معین خون او نشانه های حیض را دارد یعنی غلیط و سیاه و گرم است و با فشار و سوزش بیرون می آید و بقیه خون های او نشانه استحاضه را دارد و شماره روزهایی که خون او نشانه حیض دارد در هر دو ماه یک اندازه نیست. مثلا در ماه اول، از اول ماه تا هفتم و در ماه دوم، از اول ماه تا هشتم خون او نشانه های حیض و بقیه نشانه استحاضه را داشته باشد. این زن هم باید روز اول ماه را روز اول عادت حیض خود قرار دهد. 3. زنی که دو ماه پشت سرهم در وقت معین سه روز یا بیشتر خون حیض ببیند و بعد پاک شود و دو مرتبه خون ببیند و تمام روزهایی که خون دیده با روزهایی که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر نشود ولی ماه دوم کمتر یا بیشتر از ماه اول باشد، مثلا در ماه اول هشت روز و در ماه دوم نه روز باشد. این زن هم باید روز اول ماه را روز اول عادت حیض خود قرار دهد.
- شیر دادنی که علت محرم شدن است، هشت شرط دارد: اول بچه، شیر زن زنده را بخورد، پس اگر از پستان زنی که مرده است شیر بخورد، فائده ندارد. دوم شیر آن زن از حرام نباشد; پس اگر شیر بچه ای را که از زنا به دنیا آمده به بچه دیگر بدهند، به واسطه آن شیر، بچه به کسی محرم نمی شود. سوم بچه شیر را از پستان بمکد، پس اگر شیر را در گلوی او بریزند نتیجه ندارد. چهارم شیر، خالص و با چیز دیگر مخلوط نباشد، مگر این که به قدری کم باشد که در آن مستهلک شود. پنجم شیر از یک شوهر باشد. پس اگر زن شیردهی را طلاق دهند، بعد شوهر دیگری کند و از او آبستن شود و تا موقع زائیدن. شیری که از شوهر اول داشته باقی باشد و مثلاً هشت دفعه پیش از زائیدن از شیر شوهر اول و هفت دفعه بعد از زائیدن از شیر شوهر دوم به بچه ای بدهد، آن بچه به کسی محرم نمی شود. ششم بچه به واسطه مرض شیر را قی نکند و اگر قی کند، بنابر احتیاط واجب کسانی که صفحه 462 به واسطه شیر خوردن به آن بچه محرم می شوند، باید با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. هفتم پانزده مرتبه، یا یک شبانه روز به طوری که در مسأله بعد گفته می شود، شیر سیر بخورد، یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روئیده است، بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، احتیاط مستحب آن است کسانی که به واسطه شیر خوردن او به او محرم می شوند، با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. هشتم دو سال بچه تمام نشده باشد و اگر بعد از تمام شدن دو سال. او را شیر دهند، به کسی محرم نمی شود. ولی چنانچه از موقع زائیدن زن شیرده بیشتر از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچه ای را شیر دهد آن بچه به کسانی که گفته شد، محرم می شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] انسان میتواند در بین سال هر وقت منفعتی به دست آورد، خُمس آن را بدهد و جایز است دادن خُمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد و همچنین میتواند برای هر منفعتی سال جداگانه قرار دهد و اگر برای دادن خُمس، سال شمسی قرار دهد، مانعی ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .در اثنای سال خمسی می توانند خمس را بپردازند و در پایان سال خمسی و محاسبه هزینه سال و مشخص شدن مقدار سود و خمس آن , مانده خمس را تأدیه نمایند ; چنانچه مقدار خمسی که در وسط سال پرداخته بیش از مقدار خمسی بود که در پ ایان سال خمسی حسابرسی کرده است، در این صورت, میتواند مقدار زائدی که پرداخت کرده بود را پس بگیرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی در یک سال خمسی درآمدی نداشت، نمیتواند هزینه آن سال را از درآمد سال بعد کسر نماید . بلی , اگر برای مخارج این سال مقداری قرض کند، در سال بعد میتواند آن وام را از درآمد سال جدید پرداخت نماید و جزء هزینه سال بعد قرار دهد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی هزینه های سفر حج یا زیارتهای مستحبی یا عروسی فرزند خود را در روزهای پایانی سال خمسی انجام داد که بخشی از این هزینه ها در پایان سال خمسی و بخش دیگر آن در سال جدید انجام شد، آن مقداری که در سال خمسی جاری هزینه می شود، جزء مؤونه همان سال شمرده می‌شود و خمس ندارد . مقداری که در سال جدید هزینه می شود، مربوط به محاسبات سال جدید است. خمس مطلق درآمد
- [آیت الله بهجت] انسان میتواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آید، خمس آن را بدهد و جایز است دادن خمس را تا آخر سال قمری، تأخیر بیندازد و اگر برای دادن خمسِ زراعت و مانند آن، که مطابق سال شمسی انجام می‌شود، سال خمسی را شمسی قرار دهد، اشکال ندارد.
- [آیت الله مظاهری] پولی را که انسان جهت خرید خانه یا تلفن یا ماشین و مانند اینها پرداخت میکند اگر از درآمد همان سال باشد و به آن نیاز متعارف داشته باشد، و سال خمسی هم داشته باشد، خمس ندارد. ولی اگر از درآمد همان سال نباشد، یا سال خمسی نداشته باشد، یا اگر سال خمسی دارد تا سَرِ سال خمسی به او تحویل ندهند و سال بعد تحویل دهند، باید خمس آن را بدهد، مگر آن پول خمس نداشته باشد نظیر مهریه، یا ارث و مانند اینها.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر درخت خرما یا انگور در یک سال دو مرتبه میوه دهد ، اگر در هر مرتبه به مقدار نصاب نباشد ، زکوه آن واجب نیست ، برای اینکه زراعت در هر فصلی مستقلأ مورد حساب قرار می گیرد و زراعت در دو فصل مثل زراعت دو سال است
- [آیت الله مظاهری] پولی را که انسان جهت ثبت نام حجّ یا عمره و مانند اینها میپردازد، اگر در همان سال برود و سال خمسی هم داشته باشد، خمس ندارد. ولی اگر در همان سال نرود و یا سال خمسی نداشته باشد باید خمس آن را بدهد مگر آن پول خمس نداشته باشد نظیر مهریه یا ارث و مانند اینها.
- [آیت الله اردبیلی] اگر اجیر شود که عملی را طی چند سال انجام دهد و اجرت همه را یک مرتبه دریافت نماید، اجرت بر آن سالها تقسیم می‌شود و آنچه در مقابل کار، در هر سال است، درآمد آن سال می‌باشد، مگر این که اجرت در مقابل کل کار پرداخت شده باشد و جزء جزء کار در نظر گرفته نشده باشد، به نحوی که اگر کار را نیمه تمام بگذارد مستحقّ هیچ مقدار از اجرت نخواهد بود که در این صورت تمام اجرت دریافتی، درآمد همان سالی است که در آن سال آن را دریافت کرده است.
- [آیت الله جوادی آملی] .وسایلی که در طول سال مورد استفاده قرار میگیرد، خواه از بین بروند و خواه از بین نروند، جزء هزینه خواهند بود، بنابراین اگر لوازمی , مانند فرش، ظرف، خانه و مانند آن تا پایان سال خمسی باقی مانده باشند، خمس ندارند و در محاسبه سالهای بعد نیز مطرح نمیشوند. صرفه جویی یا تبرّع در هزینه