معامله
معامله ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • معامله (اخص)، عقود و ایقاعات• معامله (اعم)، امور بی‌نیاز از قصد قربت
در صورتی که ثمن معامله بسیار ناچیز باشد، آیا معامله صحیح است؟
اگر در معامله غرض عقلائی وجود داشته باشد، بیع به شمار می رود; مثلاً برای این که معامله قطعی شود و ورثه اعتراض نکنند، در مقابل مبلغ کمی خانه را به یکی از فرزندانش می فروشد. والله العالم
اگر در معامله غرض عقلائی وجود داشته باشد، بیع به شمار می رود; مثلاً برای این که معامله قطعی شود و ورثه اعتراض نکنند، در مقابل مبلغ کمی خانه را به یکی از فرزندانش می فروشد. والله العالم
پاسخ:
اگر در معامله غرض عقلائی وجود داشته باشد، بیع به شمار می رود; مثلاً برای این که معامله قطعی شود و ورثه اعتراض نکنند، در مقابل مبلغ کمی خانه را به یکی از فرزندانش می فروشد. والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر ثمن در معامله نامشخص باشد معامله صحیح است؟
- متعاملین در ضمن عقد بیع (نسیه) شرط می نمایند که در صورت عدم پرداخت اقساط ثمن معامله در موعد مقرّر، معامله منفسخ شود، آیا چنین شرطی صحیح است؟ در صورت عدم صحت شرط، آیا اصل بیع صحیح است؟
- مشتری کالایی را به شکل نقد معامله می کند و پس از معامله می خواهد که نیمی از ثمن نسیه باشد. فروشنده هم از او تقاضا می کند که نصف ثمن را به شکل نسیه و به قیمت گرانتر پرداخت کند و مشتری نیز می پذیرد. آیا معامله صحیح است؟
- شخصی ملکی را به قیمت معین فروخته مشروط به این که ثمن در هنگام تنظیم سند پرداخت شود ولی در زمان تعیین شده برای تنظیم سند ثمن معامله پرداخت نمی شود و فروشنده نیز فسخ معامله را از حاکم تقاضا می کند آیا حاکم می تواند معامله را فسخ نکرده و زمان پرداخت ثمن را به تاًخیر بیاندازد؟
- شخصی به وکالت از دو نفر که هر کدام زمینی را با مساحت متفاوت مالک بوده اند در یک معامله فروخته است. اکنون بین دو مالک نسبت به ثمن فروش اختلاف حاصل شده است. آیا این معامله صحیح است؟
- منزلی با ثمن معلوم به طور شفاهی(تلفنی) فروخته و بخشی از ثمن پرداخته شد و مقرّر گردید که مابقی ثمن، به هنگام تنظیم سند در محضر پرداخت شود، لکن به جهت توقیف ملک، پرداخت مابقی ثمن در آن زمان انجام نگرفت و فروشنده پس از چند سال، ملک مزبور را پس از رفع بازداشت قضائی و با سند رسمی به دیگری فروخت. آیا معامله ی دوم صحیح است؟
- اگر ثمن، جنس باشد و پس از معامله معلوم گردد ثمن معیوب بوده و بایع مطالبه ارش کند آیا مشتری مخیر است ارش را از پول نقد یا از جنس ثمن بدهد؟
- اتومبیلی به مبلغ معین فروخته شد و مقرر شد که ثمن معامله تا زمان خاصی پرداخت شود اگر مشتری تمام ثمن یا مقداری از ثمن را نپردازد آیا بایع حق فسخ دارد؟
- اگر در مبایعه نامه پس از معین شدن قیمت معامله، تاریخ پرداخت قسمتی جزئی از ثمن معامله مشخص نباشد آیا موجب غرر می شود؟
- ضمن عقد بیع شرط شود اگر خریدار قسطی از اقساط ثمن را نپردازد، معامله فسخ شود. از طرفی فروشنده حق انتقال مبیع به دیگری را از خریدار سلب ننموده ولی خریدار، مبیع را به دیگری فروخته است، در صورتی که یکی از اقساط ثمن پرداخت نشود، آیا فروشنده ی اول می تواند بر طبق شرط عمل کند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] در عقد بیع برای تحویل جزئی از ثمن موعد معین گردیده و شرط شده هرگاه مشتری تا موعد مقرر باقیمانده ثمن را تحویل ندهد معامله بخودی خود منفسخ می گردد، آیا چنین شرطی در معاملات صحیح است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی از شخص دیگر، مبیع کلی با ثمن معین در قالب بیع سلف، پیش خرید می نماید، موعد تسلیم مبیع معین است. با فرا رسیدن موعد تسلیم مبیع، خریدار به جای گرفتن مبیع، قیمت نقدی آنرا در موعد تسلیم از فروشنده مطالبه میکند این قیمت با ثمن معامله از یک جنس (وجه نقد) و بیشتر از آن می باشد. حکم معامله مذکور در صورتی که معامله صوری یا واقعی باشد چیست؟ معامله ربوی است یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مشتری حق دارد پس از فسخ معامله، قبل از دریافت ثمن از حق حبس برای مبیع استفاده کند تا بایع ثمن را به او پرداخت کند؟
- [آیت الله اردبیلی] حکم خمس، در مورد معامله نسیهای که ثمن آن در سال بعد پرداخت می‌شود، چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] دو نفر بر معامله ملکی توافق می کنند و برای کتابت نزد بنگاهی می روند و برای پرداخت حقوق دولتی کمتر قصد دارند که مبلغی بسیار پایین تر از ثمن واقعی را در بیع نامه بنویسند. آیا بنگاهی با اطلاع از ثمن واقعی این معامله و منظور متعاملین شرعاً مجاز است، این معامله را به قیمت غیر واقعی کتابت و ثبت نماید؟ و اگر ثبت نمود آیا این معامله شرعا صحیح است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا از لحاظ فقهی انعقاد عقد بیع با قرار دادن ثمن به صورت شناور صحیح است؟ در صورتی که مثلا عقدی منعقد شود و ثمن به صورت صریح قید نگردد بلکه شیوه تعیین (فرمول) آن بیان شود به صورتی که میزان آن در آینده موجب جهالت نباشد چه حکمی بر آن مترتب است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر ضمن انجام معامله ملک شرط شود که ثمن دریافتی بصورت علی الحساب بوده و خریدار تعهد نماید در صورتی که در آینده املاک مجاور و مشابه را با قیمت بالاتری خریداری نمود تفاوت مبلغ را به فروشنده (اولیه) بعنوان تتمه ثمن پرداخت کند، بیع و شرط چه حکمی دارند؟
- [آیت الله خامنه ای] در صورتی که پرداخت قسط اول ثمن از وقت متعارف خود به تأخیر بیفتد، آیا با آنکه معامله مهلت معیّنی نداشته و شرط خیار هم در صورت تأخیر در پرداخت ثمن برای فروشنده ذکر نشده باشد، به مجرّد تأخیر مذکور برای او خیار ثابت می شود یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بایع سهوایا عمدامبیع را کم داده، آیا موجب فساد معامله و حرمت تصرّف در ثمن می‌شود یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی خانه اش را به قیمت معیّن می فروشد، سپس بایع و مشتری با تراضی معامله را فسخ می کنند. ولی در ضمن فسخ شرط می نمایند که اگر ثمن معامله، که باید طیّ چکی از بانک وصول گردد، وصول نشود معامله اوّلیّه بقوّت خود است. آیا فسخ با شرط مذکور، صحیح است؟ 2 در صورت صحّت، اگر چک وصول نشود، آیا فسخ بی اثر بوده، و عقد اوّل به حال سابق بر می گردد؟ یا فسخ صحیح، ولی شرط باطل است؟ 3 در صورت بطلان شرط و عدم وصول چک، بایع باید ثمن را مسترد نماید، یا این که مشتری باید از طریق چک طبق قانون اقدام نماید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر زمین را به دیگری واگذار کنند که در آن درخت بکارد و آنچه عمل می آید مال هر دو باشد در صورتی که تمام جهات را روشن کنند معامله صحیح است، هر چند مساقات نامیده نمی شود.
- اگر شریک، چیزی را نسیه برای خود بخرد، نفع و ضررش مال خود اوست ولی اگر برای شرکت بخرد در صورتی که معامله نسیه خلاف متعارف نباشد معامله صحیح و نیازی به اجازه شریک دیگر ندارد، نفع و ضررش مال هر دوی آنان است.
- اگر شریک، چیزی را نسیه برای خود بخرد، نفع و ضررش مال خود اوست ولی اگر برای شرکت بخرد در صورتی که معامله نسیه خلاف متعارف نباشد معامله صحیح و نیازی به اجازه شریک دیگر ندارد، نفع و ضررش مال هر دوی آنان است.
- اگر انسان نداند معامله ای که کرده صحیح است یا باطل، نمی تواند در مالی که گرفته تصرف نماید ولی چنانچه در موقع معامله، احکام آن را می دانسته و بعد از معامله شک کند، تصرف او اشکال ندارد و معامله صحیح است.
- اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد و بعد از فروش صاحب مال معامله را برای خودش اجازه دهد، معامله صحیح است. شرائط جنس و عوض آن
- اگر با سرمایه شرکت معامله ای کنند; بعد بفهمند شرکت باطل بوده; چنانچه همه شرکا معامله را امضاء کنند، معامله صحیح است و سود و زیان از آنِ همه آنان است. 10. احکام صلح
- اگر یکی از شرط هائی که گفته شد در معامله نباشد، معامله باطل است. ولی اگر خریدار و فروشنده در هر حال (خواه معامله صحیح باشد یا باطل) راضی باشند که در مال یکدیگر تصرف کنند تصرف آنها اشکال ندارد.
- اگر با سرمایه شرکت معامله ای کنند; بعد بفهمند شرکت باطل بوده; چنانچه همه شرکا معامله را امضاء کنند، معامله صحیح است و سود و زیان از آنِ همه آنان است.
- اگر انسان مال کسی را بدون اجازه او بفروشد چنانچه صاحب مال اجازه دهد معامله صحیح است.
- اگر جنسی را بخرد و بعد از معامله قیمت آن را از پول خمس نداده بدهد، معامله ای که کرده صحیح است. و خمس پولی را که به فروشنده داده باید از مال دیگر بپردازد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر جنسی را بفروشد و قرار بگذارد که بعد از مدتی تحویل دهد و ثمن ان را هم بعد از مدتی بگیرد معامله باطل است
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر با سرمایه شرکت معامله ای انجام دهند، بعد بفهمند شرکت باطل بوده چنانچه اجازه هر یک از شریکها مقیّد به صحیح بودن شرکت نباشد، معامله صحیح است و هر چه از آن معامله پیدا شود مال همه آنان است، و اگر اجازه هر یک مقیّد به صحیح بودن شرکت باشد معامله ای که انجام شده فضولی است در صورتی که بگویند به آن معامله راضی هستیم معامله صحیح است و گر نه باطل است. و در معامله فضولی کاری که هر یک از شرکاء انجام داده اند مزد ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] نهم ان که اگر مشتری ثمن جنسی را که خریده و شرط نکرده که در پرداخت ان تاخیر کند تا سه روز ندهد که در این صورت چنانچه فروشنده جنس را تحویل نداده باشد می تواند معامله را به هم بزند ولی اگر جنسی را که خریده مثل بعضی از میوه ها باشد که اگر یک روز بماند ضایع می شود در صورتی که تا شب ثمن ان را ندهد و شرط نکرده باشد که دادن ان را تاخیر بیندازد فروشنده می تواند معامله را به هم بزند و ان را خیار تاخیر گویند
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان مال کسی را بدون اجازه او بفروشد، چنانچه صاحب مال بعداً راضی شود و اجازه کند معامله صحیح است، مگر در صورتی که قبل از معامله از انجام آن نهی کرده باشد، یا بعد از معامله آن را رد کرده باشد که در این دو صورت چنانچه بعداً هم معامله را اجازه کند، بنا بر احتیاط واجب معامله باطل است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کسی مالی را غصب کند و خود را مالک آن به شمار آورده، آن را برای خودش بفروشد، در صورتی که مالک معامله را برای غاصب اجازه دهد معامله صحیح نیست ولی اگر مالک معامله را برای خودش اجازه دهد، یا معامله را اجازه دهد و نگوید که برای خودش اجازه میدهد یا برای غاصب، معامله صحیح بوده و عوض آن، مال مالک می‌شود نه مال غاصب.
- [آیت الله بهجت] اگر بچه نابالغ چیزی را با اجازه پدر یا جد پدری خود بخرد یا بفروشد، در صورتی که بتواند معامله کند، بنابر اظهر صحیح است؛ ولی اگر نمیتواند انشای معامله نماید و یا قبلاً نمیتوانسته، ولی حالا شک داریم که میتواند انشای معامله کند یا نه، اگرچه با اجازه ولیّ باشد، معاملهاش صحیح نیست. * خرید و فروش و معامله طفل غیر ممیز، دیوانه، مست، غافل، بیهوش و کسی که از روی شوخی و بدون قصد جدی معامله میکند، باطل است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر کسی با بچه ممیز در صورتی که معامله با آن صحیح نیست معامله کند و جنس یا پولی که به بچه داده از بین برود؛ ظاهر این است که می تواند از بچه بعد از بلوغ یا ولی او در صورتی که بچه مال داشته باشد مطالبه نماید و اگر بچه ممیز نباشد حق مطالبه ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] در معاملة بیع شرط که مثلاً خانة هزار تومانی را به دویست تومان می فروشند و قرار می گذارند که اگر فروشنده سرمدّت پول را بدهد بتواند معامله را بهم بزند در صورتی که خریدار و فروشنده قصد خرید و فروش داشته باشند ، معامله صحیح است .
- [آیت الله وحید خراسانی] در معامله بیع شرط که مثلا خانه صد هزار تومانی را به پنجاه هزار تومان می فروشند و قرار می گذارند که اگر فروشنده سر مدت پول را بدهد بتواند معامله را به هم بزند در صورتی که خریدار و فروشنده قصد خرید و فروش داشته باشند معامله صحیح است
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] در معامله بیع شرط که مثلا خانه هزار تومانی را به دویست تومان می فروشند و قرار می گذارند که اگر فروشنده سر مدت پول را بدهد بتواند معامله را به هم بزند؛ در صورتی که خریدار و فروشنده قصد خرید و فروش داشته باشند معامله صحیح است.