عقد لازم
قراردادی كه در آن هيچ يك از طرفين حق فسخ معامله را ندارند.
آیا وعده قبل از عقد لازم الوفاء است؟
بسمه تعالی: در فرض سؤال هر شرطی که در متن عقد گفته شود یا قبلاً مذاکره شده و عقد را بنابر آن شرط انشاء گردد لازم الوفاء است و در غیر این دو مورد مانند وعده لازم الوفاء نیست ولی اخلاقاً تخلف پسندیده نیست . والله العالم
بسمه تعالی: در فرض سؤال هر شرطی که در متن عقد گفته شود یا قبلاً مذاکره شده و عقد را بنابر آن شرط انشاء گردد لازم الوفاء است و در غیر این دو مورد مانند وعده لازم الوفاء نیست ولی اخلاقاً تخلف پسندیده نیست . والله العالم
پاسخ:
بسمه تعالی: در فرض سؤال هر شرطی که در متن عقد گفته شود یا قبلاً مذاکره شده و عقد را بنابر آن شرط انشاء گردد لازم الوفاء است و در غیر این دو مورد مانند وعده لازم الوفاء نیست ولی اخلاقاً تخلف پسندیده نیست . والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر فروشنده هنگام فروش شرط کند که آن را به شخص دیگری نفروشد آیا این شرط لازم الوفاء است؟
- اگر زوج، زوجه را از وکالت عزل کند، و مدعی شود شرط عدم عزل وکیل، ضمن عقد خارج لازم نبوده ولکن محضر ازدواج مدعی است عقد خارج لازم وجود داشته است آیا عزل او صحیح است؟
- اگر در عقد بیع تمام خیارات را اسقاط کنند آیا می توان در ضمن عقد خارج لازم با قرار دادن شرطی، خیار وضع نمایند؟
- می خواهم با زنی ازدواج کنم آیا می توانم به وی وعده ازدواج داده بگویم یک سال صبر کند؟
- آیا وعده دادن به همسر و بچه ها در حالی که قصد دارد آن را انجام ندهد، از موارد کذب است؟
- زنی در ایام عقد است و در منزل پدر می باشد و نفقه اش را پدر می دهد. آیا برای خروج از منزل اذن شوهر لازم است؟
- آیا عقد را با هر صیغه ای می توان منعقد کرد یا لازم است صیغه ی آن متناسب با ماهیت آن باشد؟
- دختری باکره که می دانسته برای ازدواج، اذن پدر لازم است، اگر به عقد موقت یا دائم کسی درآید، آیا عده دارد؟
- زن در ایام عقد در خانه ی پدر زندگی می کند و همسرش درخواست هم بستری دارد; آیا اجابت همسر لازم است؟
- اگر زوج به زوجه، با اسقاط خیارات در ضمن عقد لازم خارج، وکالت در طلاق دهد، آیا زوجه می تواند با بذل قسمتی از مهریه، خود را با طلاق بائن از نوع طلاق خلع مطلقه نماید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] فردی بر ترک کاری قسم خورده است اما اکنون رجحان ترک آن عمل برطرف شده است. آیا قسم او هنوز لازم الوفاء است ؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر مرد در ضمن عقد نکاح منقطع تعهد کند که پس از انقضای مدت، زن را به نکاح دائمی خود در اورد و یا در ضمن عقدی لازم تعهد کند زنی را به عقد نکاح دائمی خود درآورد، آیا تعهد مزبور لازم الوفاء میباشد؟ در صورت امتناع مرد از انجام تعهد، آیا حاکم طبق قاعده (الحاکم ولی المتنع) میتواند زن را به نکاح دائم مرد (متعهد) در آورد؟
- [سایر] برای ورزش بدنسازی چه غذاها وچند وعده غذایی و چه مکملایی لازم هست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا چنین شرطی در معاملات وجهی برای صحت دارد؟ (اشترط البائع علی المشتری فی ضمن العقد بأن لا یبیع البیت لکن لم یحدد زمانا اللشرط) آیا بعد از موت متبایعین، شرط ضمن عقد کماکان لازم الوفاء است به این معنی که ورثه مشتری هم نمی توانند ملکی را که قهراً مالک شده اند به دیگری بفروشند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مردی زنی را به عقد موقّت خود در می آورد در بین مباشرت با آن زن شک می کند که آیا او از زنانی است که زیاد صیغه می شود وعدّه نگه نمی دارد یا نه، آیا تحقیق واجب است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا تخلّف از وعده جایز است؟
- [سایر] سلام؛ آیا روایتی وجود دارد که وعده عذاب یا وعده عدم بخشش به کسی بدهد که برای طلاق دو نفر تلاش میکند؟
- [سایر] وعده گاه پیروان شیطان کجاست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مردی زنی را به عقد موقّت خود در می آورد در بین مباشرت با آن زن شک می کند که آیا او از زنانی است که زیاد صیغه می شود وعدّه نگه نمی دارد یا نه، آیا تحقیق واجب است؟
- [سایر] ازدواج با وعده های واهی محقق می شود ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- وکیل لازم نیست مرد باشد، زن هم می تواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وکیل شود.
- وکیل لازم نیست مرد باشد، زن هم می تواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وکیل شود.
- عقد مضاربه در طول مدت، لازم است، وهیچ یک از مالک یا عامل به تنهایی نمی تواند عقد را به هم بزند مگر این که هر دو توافق بر فسخ کنند.
- اگر شوهر در عقد شرط کند که زن باکره باشد و بعد از عقد ثابت شود که بکارت او به وسیله نزدیکی قبل از عقد از بین رفته، می تواند عقد را به هم بزند.
- عقد مضاربه بدون تعیین مدت صحیح نیست وباید برای آن در عقد مضاربه اجل معین شود.
- اگر به واسطه آن که مرد عنّین است و نمی تواند نزدیکی کند; زن عقد را به هم بزند، شوهر باید نصف مهر را بدهد. ولی اگر به واسطه یکی از عیب های دیگری که گفته شد مرد، یا زن عقد را به هم بزند، چنانچه مرد با زن نزدیکی نکرده باشد، چیزی بر او نیست و اگر نزدیکی کرده، باید تمام مهر را بدهد. از آنجا که مسائل مربوط (فسخ عقد) از جانب مرد و یا زن، شرایط خاصی دارد، لازم است هر نوع فسخ زیر نظر حاکم شرع صورت پذیرد.
- اگر به واسطه آن که مرد عنّین است و نمی تواند نزدیکی کند; زن عقد را به هم بزند، شوهر باید نصف مهر را بدهد. ولی اگر به واسطه یکی از عیب های دیگری که گفته شد مرد، یا زن عقد را به هم بزند، چنانچه مرد با زن نزدیکی نکرده باشد، چیزی بر او نیست و اگر نزدیکی کرده، باید تمام مهر را بدهد. از آنجا که مسائل مربوط (فسخ عقد) از جانب مرد و یا زن، شرایط خاصی دارد، لازم است هر نوع فسخ زیر نظر حاکم شرع صورت پذیرد. زنانی که ازدواج با آنان حرام است
- اگر در عقد یک حرف غلط خوانده شود که معنی آن را عوض کند عقد باطل است.
- اگر در عقد یک حرف غلط خوانده شود که معنی آن را عوض کند عقد باطل است.
- اگر بستگان یا نزدیکان زن، او را برای مردی بدون اجازه او عقد کنند و بعداً زن بگوید به آن عقد راضی هستم، عقد صحیح است و همچنین است در مورد مرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] خواستگاری و وعده ازدواج ایجاد محرمیّت یا زناشویی نمیکند، اگرچه مهریهای که برای زمان عقد تعیین شده است از پیش پرداخت شده باشد؛ بنابر این هر یک از زن و مرد قبل از عقد ازدواج میتوانند از آن منصرف شوند و طرف دیگر نمیتواند او را مجبور به ازدواج کند.
- [آیت الله اردبیلی] عقد مضاربه اگر مدّتدار باشد، عقد لازم است و چنانچه مدّتدار نباشد، بعید نیست عقد جایز باشد؛ ولی اگر شرط کنند که تا مدّت معیّنی آن را به هم نزنند، باید به شرط عمل نمایند و منظور از عقد لازم، قراردادی است که بدون رضایت طرفین نمیتوان آن را به هم زد، بر خلاف عقد جایز.
- [آیت الله وحید خراسانی] زنی که متعه شده اگرچه ابستن شود حق خرجی ندارد مگر این که در ضمن عقد متعه یا عقد لازم دیگر شرط کند و همچنین در ضمن عقد جایز مادامی که ان عقد باقی باشد
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صحت مضاربه، صیغه عقد، لازم نیست، بلکه مضاربه معاطاتی نیز صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] اگر با زنی که در عدّه طلاق رجعی است زنا کند ، آن زن بنابر احتیاط واجب بر او حرام می‌شود ، و اگر در عدّه متعه یا طلاق بائن ، یا عدّه وفات یا عدّه وطی شبهه باشد ، بعداً میتواند او را عقد نماید ، و معنای طلاق رجعی ، و طلاق بائن ، وعدّه متعه ، و عدّه وفات ، و عدّه وطی شبهه ، در احکام طلاق گفته خواهد شد .
- [آیت الله بهجت] متعه، یعنی عقد غیردائم، طلاق ندارد؛ بنابراین شاهد گرفتن و پاک بودن زن از حیض لازم نیست و جدایی آن بدین صورت است که مدت عقد تمام شود یا مرد بگوید: (باقی مدت عقد را بخشیدم).
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در عقد مضاربه، مالک شرط کند که عامل در ضرر شریک باشد، این شرط باطل است ولی اصل مضاربه باطل نیست. بلی اگر در ضمن عقد مضاربه یا در ضمن عقد دیگری، چه جایز چه لازم، شرط کنند که در صورت خسارت، نصف آن را مثلاً، عامل از جیب خود بدهد، این شرط صحیح و عمل به آن لازم است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر با زنی که در عده طلاق رجعی است زنا کند ان زن بنابر احتیاط بر او حرام می شود و اگر با زنی که در عده متعه یا طلاق باین یا عده وفات است زنا کند بعد می تواند اورا عقد نماید و معنی طلاق رجعی و طلاق باین وعده متعه و عده وفات در احکام طلاق خواهد امد
- [آیت الله بهجت] مضاربه عقد جایز است؛ یعنی طرفین هر وقت بخواهند، میتوانند عقد را بههم بزنند، و حتی اگر در متن عقد مدت معینی را شرط کنند، مضاربه تبدیل به عقد لازم نمیشود، و اقرب صحت عقد و شرط است و لازمه آن این است که بعد از سپری شدن مدت، تصرف عامل منوط به اجازه مالک است.
- [آیت الله مظاهری] قرآن شریف و روایات اهلبیت(سلاماللهعلیهم) مؤمن واقعی را کسی میداند که وفای به عهد کند و خلف وعده نداشته باشد. و خلف وعده اقسامی دارد: الف) تخلّف از عقود و شروطی که در اسلام لازم الوفاست، نظیر بیع و شرا و شروط در ضمن عقد بلکه مطلق شروط، و این قسم تخلّف علاوه بر اینکه حرام است، ضمانآور نیز میباشد، مثلاً اگر خانهای را فروخته باشد و در ضمن عقد شرط کرده باشد که مثلاً یک ماه پس از فروش در آن خانه بنشیند، اگر مشتری تخلّف از آن شرط نمود و خانه را پیش از اتمام یک ماه تصرّف کرد، علاوه بر اینکه کار حرامی انجام داده، تصّرف او نیز غصب و حرام است، و اگر خانه در این مدّت خراب شود یا آسیب ببیند ضامن است، همانگونه که اگر فروشنده از تسلیم خانه پس از اتمام یک ماه خودداری کند، علاوه بر حرمت، ضامن نیز میباشد و باید مشتری را راضی کند. ب) تخلّف از وعدههایی که موجب زیان و ضرر شود، نظیر اینکه وعده بدهد که مثلاً شام به خانه کسی برود و او غذا تهیه ببیند و افرادی را برای احترام او دعوت نموده باشد. این قسم از تخلّف وعده گرچه ضمانآور نیست، ولی علاوه بر اینکه خلاف انسانیّت است، از نظر شرعی نیز حرام است. ج) تخلّف از وعدهای که موجب زیان و ضرر مالی نشود، ولی ضرر آبرویی و نظیر آن داشته باشد، نظیر مثالی که گذشت، در صورتی که تنها ضرر آبرویی داشته باشد نه ضرر مالی، این قسم از تخلّف وعده گرچه ضمان ندارد، ولی حرام است و انسان واقعی از این کارها نمیکند. د) تخلّف از وعدهای که موجب اتلاف عمر می‌شود، نظیر اینکه وعده کند مثلاً در وقت معیّنی در کلاس درس حاضر شود، ولی تخلّف کند و در آن وقت معیّن نرود و یا اصلًا نرود. این قسم علاوه بر اینکه خلاف انسانیّت است حرام نیز میباشد، ولی برای اینکه وقت دیگران را تضییع نموده ضامن نیست. ه) تخلّف از وعدهای که موجب ضرر مالی یا ضرر آبرویی و یا تضییع عمر نیست، این قسم تخلّف وعده اگرچه حرام نیست و ضمانآور نیز نمیباشد، ولی کاشف از این است که مؤمن واقعی نیست: صفحه 398 (الْمُؤْمِنُ اذا وَعَدَ وَفی)[1] (انسان با ایمان هنگامی که وعده کرد، وفا میکند.) و از نظر کمال نیز نقص دارد و از این جهت مورد ملامت عقلا میباشد.