امر و نهی
اَمْرْ وَ نَهْی، عنوان بخشی از مباحث اصول فقه که به چگونگی تفسیر اوامر و نواهی شرعی می‌پردازد.
امر و نهی زنانی که حجاب کامل ندارند، چه حکمی دارد، و در صورتی که انسان هنگام نهی زبانی از تحریک شهوت خود بترسد، چه حکمی دارد؟
نهی از منکر متوقف بر نگاه با ریبه به زن نامحرم نیست، و بر هر مکلفی واجب است که از حرام اجتناب کند، به خصوص زمانی که مبادرت به انجام فریضه نهی از منکر می کند.
نهی از منکر متوقف بر نگاه با ریبه به زن نامحرم نیست، و بر هر مکلفی واجب است که از حرام اجتناب کند، به خصوص زمانی که مبادرت به انجام فریضه نهی از منکر می کند.
عنوان سوال:
امر و نهی زنانی که حجاب کامل ندارند، چه حکمی دارد، و در صورتی که انسان هنگام نهی زبانی از تحریک شهوت خود بترسد، چه حکمی دارد؟
پاسخ:
نهی از منکر متوقف بر نگاه با ریبه به زن نامحرم نیست، و بر هر مکلفی واجب است که از حرام اجتناب کند، به خصوص زمانی که مبادرت به انجام فریضه نهی از منکر می کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- امر و نهی زبانی
- آیا وظیفه افراد در امر به معروف و نهی از منکر این است که فقط به امر به معروف و نهی از منکر زبانی اکتفا کنند؟ و اگر اکتفا به تذکر زبانی واجب باشد، این امر با آنچه در رساله های عملیه به خصوص تحریر الوسیله آمده است، منافات دارد، و اگر مراتب دیگرِ امر به معروف و نهی از منکر هم برای افراد در موارد لزوم جایز باشد، آیا در صورت نیاز می توان همه مراتب مذکور در تحریر الوسیله را انجام داد؟
- بنا بر اینکه وظیفه مردم در امر به معروف و نهی از منکر در نظام جمهوری اسلامی، اکتفا به امر به معروف و نهی از منکر زبانی است و مراتب دیگر آن بر عهده مسئولین است، آیا این نظریه، حکم از طرف دولت است یا فتوا؟
- بعضی از برادران برای امر به معروف و نهی از منکر و نصیحت و ارشاد به مکانهایی می روند که ممکن است زنان بی حجاب در آنجا حضور داشته باشند، آیا از آنجا که برای امر به معروف به آنجا رفته اند، نگاه کردن به زنهای بی حجاب برای آنان جایز است؟
- آیا امر به معروف و نهی از منکر به معلمان در صورتی که احتمال بدهیم که برای ما ضرر نمره ای داشته باشد جایز می باشد؟
- آیا برای انسان پیگیری و بدست آوردن مقامهایی که می تواند در آنها به روند امر به معروف و نهی از منکر در جامعه کمک کند واجب است؟
- آیا تجسّس در امور شخصی و غیر شخصی مؤمنین به دلیل امر به معروف و نهی از منکر، در صورتی که از آنان ارتکاب حرام یا ترک معروف مشاهده شود، جایز است؟ اشخاصی که برای کشف تخلفات مردم تجسّس می کنند با اینکه مکلف به این کار نیستند، چه حکمی دارند؟
- 1. شرکت در جشن هایی که زنان و مردان در آنها مبادرت به رقص و نواختن موسیقی به طور جداگانه می کنند چه حکمی دارد؟ 2. آیا شرکت در عروسی هایی که در آنها مبادرت به رقص و نواختن موسیقی می‌شود، جایز است؟ 3. آیا نهی از منکر در مجالسی که در آنها رقص انجام می شود، در صورتی که امر به معروف ونهی از منکر در شرکت کنندگان تأثیری نداشته باشد، واجب است؟ 4. رقص مختلط زن و مرد چه حکمی دارد؟
- شرکت در مجالس عروسی که میدانم در آن از موسیقیهای غیرمجاز استفاده می‌شود و رقص نیز در اینطور مجالس مرسوم است، چه حکمی دارد؟ ج) در فرض مرقوم شرکت در آن جایز نیست. س: شرکت در مجالس عروسی مختلط، در حالی که بعضی زنان لباس مبتذل به تن دارند، با رعایت حجاب کامل خودم چگونه است؟ ج) در صورتی که حضور شما تأیید گناه محسوب شود، نباید شرکت کنید. س: اگر عدم شرکت اینجانب در مجلس عروسی بیاحترامی به دعوت کننده محسوب شود، آیا لازم است با تقیّد، در مجلس آنها شرکت کنم؟ ج) امر مذکور مجوز انجام گناه نمیشود. س: پوشیدن لباس نیمهلخت زن در مقابل زن و آرایش زن در بین زنان بهطوری که تا حدی مورد توجه دیگر زنان شود، آیا جایز است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] برای کنترل شهوت، مواد غذایی که باعث تأثیر و تحریک شهوت در انسان می شود چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] 1. آیا امر به معروف و نهی از منکر بر همه واجب است؟ در صورتی که چندین بار به صورت لفظی شخصی را امر به معروف و نهی از منکر نمودیم، اما ایشان قبول ننمود و این امر سبب کدورت و تیره شدن روابط، کاهش و یا حتی قطع صله رحم گردد، آیا جایز به ادامه آن هستیم؟ 2. در صورتی که خانمی رعایت حجاب ننماید (و ایشان به طرق مختلف امر به معروف و نهی از منکر شده باشند) اما تنها به احترام مادر همسر و همسر در مکانهایی که مادر همسر حضور دارند رعایت حجاب نمایند، در صورتی که بدانیم اگر مجدداً این فرد را امر به معروف نماییم باعث از بین رفتن احترام، قطع صله رحم و حتی نتیجه عکس و دید منفی فرد نسبت به افراد با حجاب میگردد، آیا ادامه امر به معروف لازم است؟ 3. در صورتی که امر به معروف تنها از طریق مادر همسر (غیر از همسر) انجام شده باشد، آیا لازم است پدر همسر به عروس خود و یا برادر شوهر ایشان را امر به معروف نمایند؟ با توجه به اینکه می دانند امر به معروفشان تأثیر نمیگذارد و تنها باعث تیره شدن روابط میگردد؟
- [سایر] اگر پدر و مادر انسان مرتکب گناه شوند، آیا نهی از منکر آنان بیاحترامی محسوب نمیشود؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر پدر و مادر انسان، مرتکب گناه شوند، آیا نهی از منکر آنان بیاحترامی محسوب نمیشود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] از آنجایی که امر به معروف و نهی از منکر از واجبات شرعی می باشند وظیفه انسان در قبال مجالس لهو و لعب و افراد بی بند و بار چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر امر به معروف و نهی از منکر در اداره باعث شود که انسان از مزایایی همچون اضافه کار و یا پاداشهای دیگر محروم شود، آیا باز هم واجب است؟
- [آیت الله بهجت] اگر انسان بداند چنان چه کسی را در جمعی امر به معروف و نهی ازمنکر نماید بر وی اثر می کند، آیا اگر این عمل منجر به کشف ستر او و بردن آبروی او شود، امر به معروف و نهی ازمنکر، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در خیابانها بعضی از جوانان روابط نامشروع با دختران دارند در صورتی که انسان بداند اگر امر به معروف کند مورد توهین یا ضرب و شتم قرار میگیرد وظیفه چیست؟
- [سایر] آیا در سیره معصوم دادن حق طلاق به زوجه دیده شده است؟ آیا دادن حق طلاق در اسلام نهی شده است؟ لطفا در صورتی که ملاحظاتی در این امر وجود دارد بفرمایید آیا در سیره معصوم دادن حق طلاق به زوجه دیده شده است؟ آیا دادن حق طلاق در اسلام نهی شده است؟ لطفا در صورتی که ملاحظاتی در این امر وجود دارد بفرمایید
- [آیت الله نوری همدانی] معاشرت با کسی که نماز را عمدا ترک کرده و نسبت به نامحرم و محرم بی تفاوت است و حجاب را کنار گذاشته و امر به معروف هم تاثیری در او ندارد چه حکمی دارد ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] امر به معروف و نهی از منکر با وجود شرایط ذیل واجب می‌شود: اول: علم؛ پس کسی که عالم به حکم شرعی نیست، نمیتواند امر به معروف و یا نهی از منکر بنماید، بنابراین در ابتدا لازم است شخص آمر و یا ناهی خودش از احکام شرعی اطلاع کافی داشته باشد. دوم: احتمال تأثیر؛ پس در صورتی که انسان میداند سخن او تأثیری در دیگری ندارد، بر او لازم نیست امر به معروف و یا نهی از منکر بنماید، اما جواز بلکه رجحان آن در صورت عدم خوف ضرر، خالی از وجه نیست. سوم: اصرار بر ترک واجب و یا انجام دادن معصیت؛ پس در صورتی که انسان بداند شخصی از معصیتی که انجام داده توبه کرده است و یا نشانههایی بر پشیمانی او دلالت کند، امر به معروف و یا نهی از منکر واجب نیست. چهارم: عدم مفسده؛ پس اگر کسی بهخاطر امر به معروف و یا نهی از منکر ترس از وقوع مفسدهای دارد، و آن مفسده عبارت از ضرر جانی یا آبرویی و یا مالی قابل اعتنایی است، این کار بر او واجب نیست. بنابراین با وجود این شرایط، امر به معروف و نهی از منکر واجب می‌شود، و در امر به معروف و نهی از منکر عدالت شرط نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] به طور کلی در امر به معروف و نهی از منکر انسان باید با توجه به اهمیت معروف یا منکر در مقایسه با ضرر یا مؤونه ای که امر به معروف و نهی از منکر دارد اقدام کند که اگر اهمیت معروف یا منکر کمتر از ضرر و مؤونه امر به معروف و نهی از منکر باشد واجب نیست بلکه جایز نیست. و اگر اهمیت معروف و منکر بسیار زیادتر از ضرر و مؤونه نهی از منکر و امر به معروف باشد واجب است، هر چند ضرر زیادی داشته باشد و حتی اگر متوقف بر بذل جان و مال باشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر خویشان اهل معصیت باشند، در صورتی که صلهرحم کمک در معصیت آنها نشود، باید قطع رحم نکند و در صورت امکان باید آنها را امر به معروف و نهی از منکر نماید.
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی که امر به معروف و نهی از منکر متوقّف به برخورد عملی با افراد و ایجاد محدودیت بر آنها و یا اتلاف مال و یا تعرّض به جان و آبروی آنها باشد، امر به معروف و نهی از منکر باید با اجازه مجتهد آگاه و جامع شرایط انجام گیرد و در صورتی که جامعه بر اساس قانون شرع و یا قانونی که مخالف شرع نیست اداره گردد، برخورد عملی با گناهکار باید با حکم دادگاه صالح انجام پذیرد، بلکه آمر به معروف و ناهی از منکر باید به گونهای عمل کند که ظاهر و باطن این عمل موجب توهین به اسلام و یا هرج و مرج و خودسری نگردد.
- [آیت الله علوی گرگانی] هنگام وجوب امر به معروف ونهی از منکر با زبان، یادآوری مسائل شرعی کفایت نمیکند; بلکه انسان باید امر ونهی نماید.
- [آیت الله اردبیلی] وجوب امر به معروف و نهی از منکر چند شرط دارد: اوّل: آن که کسی که میخواهد امر و نهی کند، بداند که آنچه شخص مکلّف انجام نمیدهد، واجب است بجا آورد و آنچه انجام میدهد، باید ترک کند و کسی که میخواهد امر به معروف و نهی از منکر کند، باید معروف را از منکر تشخیص دهد و بر کسی که معروف و منکر را نمیداند، واجب نیست، بلکه نمیتواند امر به معروف و نهی از منکر نماید. دوم: آن که احتمال بدهد امر و نهی او تأثیر میکند، پس اگر بداند اثر نمیکند، واجب نیست. سوم: آن که بداند شخص گنهکار بنا دارد که معصیت خود را تکرار کند؛ پس اگر بداند یا گمان کند یا احتمال صحیح بدهد که تکرار نمیکند، واجب نیست. چهارم: آن که در امر و نهی مفسدهای نباشد؛ پس اگر بداند یا گمان کند که اگر امر یا نهی کند، ضرر جانی یا عِرضی و آبرویی یا مالی قابل توجّه به او میرسد، واجب نیست، بلکه اگر احتمال صحیح و عقلایی بدهد که موجب ضررهای مذکور می‌شود، واجب نیست؛ همچنین اگر بترسد که ضرری متوجّه وابستگان او شود، واجب نیست و نیز با احتمال وقوع ضررِ جانی یا عرضی و آبرویی یا مالیِ موجبِ حَرَج بر بعضی از موءمنین، واجب نمیشود، بلکه در بسیاری از موارد حرام است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر شخص با اهل معصیت، محشور باشد و بتواند به ترک معصیت، از معصیت آنها جلوگیری نماید، بهترین طریقه امر به معروف و نهی از منکر است، مثلاً اگر رفیق انسان بخواهد غیبت کند، انسان از استماع، معذرت بخواهد و بگوید من از خدا میترسم غیبت کنم، و اگر در بین تارکالصلاةها باشد، مراقب خواندن نماز باشد، یا بین روزهخورها مراقب روزه باشد تا آنها به همین خواندن نماز و گرفتن روزه، تشویق شوند و نماز بخوانند و روزه بگیرند، بهترین اقسام نهی از منکر و امر به معروف را انجام داده است.
- [آیت الله وحید خراسانی] نگاه کردن به عکس زن نامحرمی که انسان او را می شناسد و از زنانی است که اگر او را از نشان دادن خود به نامحرم نهی کنند می پذیرد بنابر احتیاط جایز نیست
- [آیت الله سیستانی] أمر به معروف و نهی از منکر ، در صورتی واجب می‌شود که انجام دادن معروف و انجام دادن منکر حرام باشد ، و در این صورت امر به معروف و نهی از منکر واجب کفائی است ، و اگر بعضی از افراد به این وظیفه عمل کند ، از دیگران ساقط می‌شود ، ولی بر همه لازم است که اگر با فعل حرام و ترک واجبی مواجه شدند بی تفاوت نباشند ، و انزجار خود را با گفتار و کردار ابراز نمایند و این مقدار واجب عینی است . و از حضرت امیر المؤمنین علیه‌السلام چنین آمده است که : (أمرنا رسول اللّه صلیاللهعلیهوآلهوسلم أن نلقی أهل المعاصی بوجوه مکفهرّة) . (رسول أکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم به ما دستور داد که با گنهکاران با صورتی درهم کشیده مواجه شویم) . در صورتی که انجام دادن معروف مستحب است نه واجب و انجام دادن منکر مکروه است نه حرام امر به معروف و نهی از منکر ، نیز مستحب است . و در أمر به معروف و نهی از منکر باید حیثیّت و شخصیّت خلافکار در نظر گرفته شود ، که به او اذیّت و اهانت نگردد ، همچنین نباید خیلی سخت و دشوار گرفت که سبب انزجار او از دین و برنامههای دینی شود .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . وجوب امر به معروف و نهی از منکر، درباره مکلف، نسبت به اهل خودش تأکید بیشتر دارد. پس اگر انسان ببیند که اهل خودش از واجبات، تهاون میورزد، مثلاً نماز نمیخواند، یا اگر بخواند دارای قرائت صحیح نیست، یا وضوی صحیح نمیگیرد، یا آن که با بدن و لباس نجس، نماز میخواند، در این صورت لازم است به ترتیبی که گفته شد، آنها را امر و نهی کند.