هدیه
هديه دادن هر گاه كه به قصد جلب دوستی و محبت و بزرگداشت و يا به صلاح آوردن كسی داده شود كار بسيار پسنديده‌ای است.
فردی بدهکار هستم و طلب کار طلب خود را فراموش نموده است، آیا می توانم طلب او را به عنوان هدیه به وی بدهم؟
اگر به قصد وظیفه به او برسانید، کافی است.
اگر به قصد وظیفه به او برسانید، کافی است.
عنوان سوال:
فردی بدهکار هستم و طلب کار طلب خود را فراموش نموده است، آیا می توانم طلب او را به عنوان هدیه به وی بدهم؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر کسی از فردی طلب کار بوده و وی انکار نماید، آیا هزینه های اثبات حق از قبیل ابطال تمبر، هزینه دادرسی، حق کارشناسی، حق وکالت و... بر عهده طلب کار است یا بدهکار؟
- آیا طلب کار حق گرفتن وثیقه و رهن از بدهکار، به صورت اجباری دارد یا خیر؟
- بدهکار عمدا در پرداخت بدهی کوتاهی می کند و طلب کار برای گرفتن آن به طرح دعوی در دادگستری می پردازد. آیا طلب کار می تواند علاوه بر اصل دین، هزینه ی طرح دعوی و زیان ناشی از آن را از بدهکار مطالبه نماید؟
- فردی فراموش کار هستم، اگر بین نماز فراموش کنم که در حال خواندن چه نمازی هستم (واجب یا مستحب، ادا یا قضا) و پس از لحظه ای یادم بیاید؛ آیا این فراموشی نماز را باطل می کند؟
- دِینی نزد حاکم شرع ثابت شده، اما دسترسی به بدهکار نبوده است. حاکم شرع مالی از بدهکار را برای طلبکار توقیف کرده است، ولی شخص ثالثی مدّعی شده که مال معیّنِ توقیف شده ملک وی بوده که به عاریه و امانت نزد بدهکار بوده است و طلب کار مدعی است مال بدهکار بوده است. تکلیف چیست؟
- هرگاه انسان به کسی بدهکار باشد و متعهّد شود که در تاریخ معیّنی بدهی خود را بپردازد و برای تضمین آن، خانه ای را با قولنامه به طلب کار واگذار کند که اگر در آن تاریخ معیّن بدهی خود را نپرداخت، خانه به طلب کار تعلّق گیرد، ولی نه خود قصد فروش خانه را داشته باشد و نه خریدار واقعا قصد خرید خانه را داشته باشد، بلکه این قولنامه صرفا به عنوان ضمانت پرداخت بدهی تنظیم شده باشد، حال اگر در تاریخ معیّن نتوانست بدهی خود را بپردازد، آیا طلب کار شرعا مالک خانه می شود و می تواند در آن تصرّف کند؟ (توضیح این که خانه در تصرّف بدهکار می باشد).
- فردی نذر اطعام در روز معیّن یا خواندن زیارت عاشورا در روز معیّن را نموده، ولی فراموش می کند آن را به جا آورد. آیا قضای آن بر وی لازم است؟
- اگر کسی بدهکار است و چیزی غیر از خانه برای ادای دین ندارد، آیا طلب کار می تواند او را مجبور سازد که خانه ی مسکونی اش را بفروشد؟
- شخصی به کسی بدهکار است، مقداری پول از درآمد سال خود را برای بدهی کنار می گذارد ولی موفق نمی شود تا پایان سال خمسی آن را به طلب کار برساند، آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
- اگر کسی نتواند در موعد مقرر بدهکاریش را بپردازد، آیا طلب کار می تواند به اصل طلب خود اضافه کند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی به کسی مدیون است ولی طلبکار فراموش کرده است، اگر بدهکار، بدهی او را به عنوان هدیه تحویلش دهد برئ الذمه می شود؟
- [آیت الله سبحانی] به فرزندم مقداری طلا هدیه داده بودم اکنون فرزندم فوت کرده است آیا باید خمس آن هدیه را بدهم؟
- [آیت الله سبحانی] به فرزندم مقداری طلا هدیه داده بودم اکنون فرزندم فوت کرده است آیا باید خمس آن هدیه را بدهم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] من یک دستگاه رسیور ماهواره خریداری نموده ام و بعد از خرید متوجه حرام بودن آن شده ام. صاحب آن هم پس نمی گیرد. تکلیف چیست؟ آیا می توانم آن را بفروشم یا هدیه بدهم؟ آیا می توانم آن را به کسی بدهم و در قبال آن کالایی دیگر بگیرم؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر وسیله ای را از فردی هدیه بگیرم و بعد از مدتی هدیه دهنده اعلام نارضایتی کند حکمش چیست؟
- [آیت الله سبحانی] پولی از طرف دوستانم جهت خرید هدیه ای برای اهداء به شخص ثالث جمع شده، آیا می توانم این مبلغ پول را بردارم و در عوض یکی از وسائل منزلم را هدیه بدهم؟
- [آیت الله سبحانی] فردی خود را مسلمان معرفی کرده، و با زن مسلمان ازدواج کرده است سپس خود را پیرو زرتشت خوانده و زن تقاضای ابطال نکاح نموده است چه مقدار مهر بدهکار است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا اگر فردی صرفا بگوید قسم می خورم فلان کار را انجام بدهم، لازم است حتما به آن قسم عمل کند یا حتما باید عبارت و کلمات مشخصی را بگوید تا عمل به قسم بر او واجب باشد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] سال خمسی اینجانب اول فروردین است. در اسفندماه اجناسی خریداری کردم تا در ایّام عید به بستگانم هدیه بدهم، آیا به این اجناس خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر فردی که اهل پرداخت وجوه شرعیه نیست، لباسی به ما هدیه دهد، میتوان با آن لباس نماز خواند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در صیغه قرض برای پرداخت آن مدتی قرار دهند، بنابر احتیاط واجب، طلبکار قبل از تمام شدن آن مدت نمیتواند طلب خود را مطالبه نماید، ولی بدهکار میتواند هر وقت خواست قرض را بپردازد، ولی اگر مدت نداشته باشد، طلبکار هر وقت بخواهد، میتواند طلب خود را مطالبه نماید.
- اگر انسان مقدار بدهی خود را بداند و طلبکار او نداند، چنانچه طلبکار طلب خود را به کمتر از مقداری که هست صلح کند، مثلاً پنجاه تومان طلبکار باشد و طلب خود را به ده تومان صلح نماید، زیادی برای بدهکار حلال نیست، مگر آنکه مقدار بدهی خود را به او بگوید و او را راضی کند، یا طوری باشد که اگر مقدار طلب خود را میدانست، باز هم به آن مقدار صلح میکرد.
- چیزی را که انسان پیش طلبکار گرو می گذارد باید نزد او بماند که اگر طلب او را نداد، طلب خود را از آن بدست آورد. پس اگر پیش از آن که طلب او را بدهد، آن چیز را از او بگیرد، اگر چه غصب نیست، اما کار حرامی انجام داده است.
- اگر طلبکار ناپدید شد، بدهکار باید جستوجو کرده و مال او را نگهداری کند تا به او برساند، و اگر هیچگونه امیدی به یافتن طلبکار ندارد، باید مال را یا به حاکم شرع بدهد و یا با اجازه او به قصد (آنچه در واقع وظیفه اوست) به فقیر صدقه بدهد؛ و اگر اتفاقاً طلبکار پیدا شد، مخیر است بین اینکه طلب خود را از بدهکار بگیرد و یا به ثواب صدقهای که داده شده، برای خودش راضی شود.
- اگر وقت بدهی تمام شد و بدهکار بدهی خود را با وجود مطالبه طلبکار نداد، چنانچه طلبکار از طرف بدهکار، وکیل در فروش آنچه گرو گذاشته شده باشد، میتواند اقدام به فروش آن کند، و اگر وکیل نبود باید مراجعه به حاکم شرع کرده و حاکم شرع به هر صورت که صلاح بداند در مورد فروش گرو اقدام میکند، و اگر طلبکار دسترسی به حاکم شرع ندارد و یا دسترسی به او مشکل است و یا محذور دیگری در کار است، مراجعه به مؤمن عادل کرده و این کار بهوسیله او انجام میگیرد.
- کسی که نذر میکند باید به قصد قربت و نزدیک شدن به خداوند متعال نذر کند، بنابراین اگر برای خدا نذر نکند، صحیح نیست، بنابراین کافی است موقع نذر کردن بنابر اظهر بگوید: (لِلّهِ عَلَیَّ)، یعنی: (برای خداوند، به عهده من باشد که فلان کار را انجام بدهم)، و اگر کسی که عربی نمیداند ترجمه آن را به هر زبانی بگوید کافی است.
- اگر مخصوصاً برای آنکه کار واجبی را ترک کند، مسافرت نماید نمازش تمام است، پس کسی که بدهکار است، اگر بتواند بدهی خود را بدهد و طلبکار هم مطالبه کند، چنانچه در سفر نتواند بدهی خود را بدهد و مخصوصاً برای فرار از دادن بدهی مسافرت نماید، باید نماز را تمام بخواند. ولی مسافرت برای ترک روزه، حرام نیست.
- اگر با زن بیشوهری که در عدّه نیست زنا کند، بنابر اظهر مکروه است که بعداً آن زن را برای خود عقد نماید، بلکه احتیاط مستحب آن است که با او ازدواج ننماید، مگر اینکه زن از کار خود توبه نموده باشد.
- اگر مقداری از سوره را فراموش کند یا از روی ناچاری، مثلاً بهواسطه تنگی وقت یا جهت دیگر، نشود بههیچوجه آن را تمام نماید، میتواند آن سوره را رها کند و سوره دیگر بخواند، اگرچه از نصف گذشته باشد؛ و احتیاط در این است که به سوره (قل هو اللّه احد) یا (قل یا أیها الکافرون) عدول نماید و در ظهر جمعه به سوره جمعه و منافقین، اگر مانعی در کار نباشد.
- معامله سلف شش شرط دارد: 1 باید خصوصیاتی را که قیمت جنس بهواسطه آنها فرق میکند، معین نمایند، ولی دقت زیاد هم لازم نیست، همینقدر که مردم بگویند خصوصیات آن معلوم شده کافی است، پس معامله سلف در نان، گوشت، پوست حیوان و مانند آنها، در صورتی که نشود خصوصیاتشان را بهطوری معین کنند که برای مشتری مجهول نباشد و معامله غرری باشد، باطل است. 2 پیش از آنکه خریدار و فروشنده از هم جدا شوند، خریدار تمام قیمت را به فروشنده بدهد و اگر خریدار از فروشنده طلبکار است خلاف احتیاط است که پول را از طلب خود حساب کند، گرچه جایز بودن این کار خالی از وجه نیست، و چنانچه مقداری از قیمت آن را بدهد، اگرچه معامله به آن مقدار صحیح است، ولی فروشنده میتواند معامله همان مقدار را بههم بزند. 3 بنابر احتیاط واجب، زمان دریافت جنس را کاملاً معین کنند، و چنانچه زمان را معین نکنند و بهطور فعلی بفروشند معامله صحیح است، ولی معامله سلف نیست. 4 وقتی را برای تحویل جنس معین کنند که در آن وقت، بهقدری از آن جنس وجود داشته باشد که اطمینان داشته باشند که نایاب نخواهد بود. 5 بنابر اظهر محل تحویل جنس را معین نمایند، بهطوریکه هیچ یک مغبون نشوند، ولی اگر از نوع معامله جای آن معلوم باشد، لازم نیست اسم آنجا را ببرند، و همچنین کرایه حمل بار باید مشخص شود که به عهده کدام یک می‌باشد. 6 وزن یا پیمانه آن را معین کنند، و جنسی را هم که معمولاً با دیدن، معامله میکنند اگر سلف بفروشند، اشکال ندارد، ولی باید مثل بعضی از اقسام گردو و تخم مرغ تفاوت افراد آن بهقدری کم باشد که مردم به آن اهمیت ندهند، به هر حال در معامله سلف باید طوری جنس را مشخص کنند که هیچ یک از فروشنده و خریدار مغبون نشوند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر از کسی طلبی دارد که باید بعد از مدّتی بگیرد، چنانچه طلب خود را به مقدار کمتری صلح کند و مقصودش این باشد که از مقداری از طلب خود گذشت کند و بقیّه را نقد بگیرد، اشکال ندارد، ولی اگر این کار در ضمن معامله بیع، انجام گیرد، قطعا و اگر در ضمن معاملهای دیگر انجام گیرد، بنا بر احتیاط؛ صحیح نیست، این حکم در صورتیست که طلب از جنسی باشد که با وزن یا پیمانه فروخته می‌شود، اما در غیر آنها برای طلبکار جایز است که طلب خود را به بدهکار و غیر او، به کمتر از طلب معامله کند مثلاً صلح نموده یا بفروشد، چنانچه در مسأله 2297 خواهد آمد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] ضامن شدن بر دو قسم است: قسم اوّل: ضامن بدون هیچ شرطی تعهّد میکند که طلب دیگری را بپردازد، در این صورت بدهکار بریالذمّه شده و ضامن بدهکار می‌شود، بنابراین طلبکار نمیتواند طلب خود را از بدهکار اوّلی مطالبه کند، این قسم بدون اشکال صحیح است. قسم دوم: ضامن از هم اکنون تعهّد میکند که اگر بدهکار طلب خود را ندهد، او بدهد، بعید نیست که این قسم هم صحیح باشد و طلبکار در صورت ندادن بدهکار، میتواند از ضامن مطالبه کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . یکی از پنج چیز، کفالت را به هم می زند: اول کفیل، بدهکار را به دست طلبکار بدهد. دوم طلب طلبکار داده شود. سوم طلبکار از طلب خود بگذرد. چهارم بدهکار بمیرد. پنجم طلبکار کفیل را از کفالت آزاد کند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] یکی از پنج چیز؛ کفالت را به هم می زند: اول: کفیل؛ بدهکار را به دست طلبکار بدهد. دوم: طلب طلبکار داده شود. سوم: طلبکار از طلب خود بگذرد. چهارم: بدهکار بمیرد. پنجم: طلبکار کفیل را از کفالت آزاد کند.
- [آیت الله خوئی] یکی از پنج چیز، کفالت را به هم میزند: (اول): کفیل، بدهکار را بهدست طلبکار بدهد. (دوم): طلب طلبکار داده شود. (سوم): طلبکار از طلب خود بگذرد. (چهارم): بدهکار بمیرد. (پنجم): طلبکار کفیل را از کفالت آزاد کند.
- [آیت الله مظاهری] اگر طلبکار طلب خود را به ضامن ببخشد، ضامن نمیتواند از بدهکار چیزی بگیرد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان بخواهد ضامن شود که بدهی کسی را بدهد ضامن شدن او در صورتی صحیح است که به هر لفظی اگرچه عربی نباشد یا به عملی به طلبکار بفهماند که من ضامن شده ام طلب تورا بدهم و طلبکار هم قبول کند و راضی بودن بدهکار شرط نیست
- [آیت الله نوری همدانی] اگر انسان بخواهد ضامن شود که بدهی کسی را یدهد ،ضامن شدن او در صورتی صحیح است که به هر لفظی اگرچه عربی نباشد به طلبکار بگوید که من ضامن شده ام طلب تورا بدهم وطلبکار هم رضایت خودرا بفهمانده ولی راضی بودن بدهکار شرط نیست .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان بخواهد ضامن شود که بدهی کسی را بدهد؛ ضامن شدن او در صورتی صحیح است که به هر لفظی اگرچه عربی نباشد یا به عملی به طلبکار بفهماند که من ضامن شده ام طلب تو را بدهم و طلبکار هم رضایت خود را بفهماند و راضی بودن بدهکار شرط نیست.
- [امام خمینی] اگر انسان بخواهد ضامن شود که بدهی کسی را بدهد، ضامن شدن او در صورتی صحیح است که به هر لفظی اگر چه عربی نباشد به طلبکار بگوید که من ضامن شدهام طلب تو را بدهم و طلبکار هم رضایت خود را بفهماند، ولی راضی بودن بدهکار شرط نیست.