چاه فاضلاب
چاه فاضلاب، محل ريختن آب‌هاى زايد است و از این عنوان به مناسبت در بابهاى طهارت، اجاره، صلح و احیاء موات سخن رفته است.
چاهی، کنار چاه فاضلاب به منظور نظافت و آبیاری مزارع حفر شده است، آیا از آب این چاه برای تطهیر می توان استفاده نمود؟
در صورتی که یکی از ویژگی های سه گانه آب چاه به واسطه ی آب فاضلاب تغییر نکند، آب چاه پاک است.
در صورتی که یکی از ویژگی های سه گانه آب چاه به واسطه ی آب فاضلاب تغییر نکند، آب چاه پاک است.
عنوان سوال:
چاهی، کنار چاه فاضلاب به منظور نظافت و آبیاری مزارع حفر شده است، آیا از آب این چاه برای تطهیر می توان استفاده نمود؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- چاهی را در حریم زمین های متعددی که مالکان مختلفی دارد و بعضی از آن ها موقوفه است، حفر کرده اند. برای گرفتن پروانه حفر چاه و مخارج آن، تنها برخی از مالکان اقدام کرده اند. پس از گذشت سالیان، همگی مالکان ادعای حقّ در آن چاه را دارند. آیا آ ن ها که در حفر چاه کمکی نکرده و پولی نداده اند، حقّی از آن دارند؟
- زکات محصول زراعتی که به وسیله چاه عمیق موتوری آبیاری شده است، را چگونه باید محاسبه نمود؟
- آیا برای آبیاری مزرعه، خریدن آب چاه با خریدن خود چاه از نظر محاسبه در مخارج و کسر کردن از مال زکوی، فرق دارند؟
- آیا با باران می توان نجاسات را برطرف کرد و متنجّس را تطهیر نمود؟
- آیا اگر چاهی که آب توالت به آن می ریزد، با چاه آشپزخانه که اضافه آب و مواد غذایی هم چون برنج، نان و... در آن ریخته می شود یکی باشد، آیا اشکال دارد؟
- اگر در برخی خیابان ها اداره گاز یا فاضلاب حفر چاه یا کانال کنند و فردی ناآگاه هنگام شب در آن بیافتد و آسیب ببیند یا تلف شود، ضامن کیست؟ اگر مالکی در زمین بدون دیوار چنین کاری کند، چه وجهی خواهد داشت؟
- جهت آبیاری از آب رودخانه، مبالغی از کشاورزان به عنوان میرابی و لایروبی دریافت می شود که قیمت این آب با آبیاری با موتور مساوی می شود. یعنی برای کشاورز از جهت هزینه فرق نمی کند که از رودخانه استفاده کند یا از موتور. حال سؤال این است که زکات گندم و جو آبیاری شده از این رودخانه 101 است یا 201؟ یا این که باید هزینه ی آبیاری با رودخانه را از مخارج حساب کرد و این زکات را یک دهم حساب نمود؟
- آب استخرها گاهی به علت استعمال مواد شیمیایی (نظیر کلر) تغییر رنگ می دهند، آیا می توان با آن ها غسل کرد؟ آیا لباس نجس را می توان با آن تطهیر کرد؟
- کشاورزانی هستیم که می خواهیم با وامی که از دولت به ما داده می شود، چاه عمیق حفر کنیم و به صورت قسطی، سال به سال وام آن را بپردازیم و سال خمسی نیز داریم، آیا این چاه و موتور آب آن جزو سرمایه زراعت است که بین هر سال که اقساط وام را می دهیم سر سال باید آن را حساب نموده و خمس آن را بدهیم، یا پس از تمام شدن اقساط، مجموع آن را حساب نموده، خمس آن را بدهیم یا این که به آن خمس تعلّق نمی گیرد؟
- ماشین های لباسشویی موجود آیا تطهیر می کنند یا پس از شستن باید دوباره لباس را آب کشید؟ (با فرض این که برخی لباسشویی ها پس از پر شدن مخزن تا زمان تخلیه کامل، دیگر متصل به آب لوله کشی نیست و برخی دیگر تا پایان چرخش به منظور خارج کردن غساله ی لباس هر چند به مقدار کم ولی متصل به آب لوله کشی است)
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] با توجه به قوانین نظام مقدس جمهوری اسلامی در خصوص منع حفر چاه غیرمجاز کشاورزی و استفاده غیرقانونی از نعمت آب های زیرزمینی، حکم حفر چاه غیرقانونی به لحاظ شرع مقدس چیست؟ درآمد حاصله از استفاده از اینگونه چاه ها چه حکمی دارد؟ در صورت حرمت درآمد حاصله از این طریق، کیفیت ردّ مظالم یا تطهیر مال چگونه است؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی در ملک خود که حصار دارد چاهی حفر کرد و احتمال داشت که کودکی از بیرون بیاید در چاه سقوط کند. اگر کودکی در چاه سقوط و آسیب ببیند، آیا آن شخص ضامن است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که یکی از مالکین مزرعه مشاع بدون رضایت دیگران و با مخارج خود چاهی حفر نماید، آیا این چاه ملک حافر است، یا دیگران هم در این چاه حقّی دارند؟
- [آیت الله اردبیلی] آب چاهی که با پمپ کشیده و در جوی آب جاری میشود، در حکم آب چاه است یا آب جاری؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] قناتی وجود دارد که مقدار از آن موقوفه امام حسین(علیه السلام) می باشد؛ با توجّه به قراین و شواهد، حفر چاه اطراف آن قنات سبب خشک شدن یا کم آب شدن مخزن قنات می شود، آیا صاحبان قنات و متولیّان موقوفه حقّ ممانعت حفر چاه را دارند؟ در صورت حفر چاه استفاده از آب آن جهت وضو و غسل چه صورتی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا زکات گندمی که با کشیدن آب به وسیله سطل از چاه، آبیاری شده، با زکات گندمی که با کشیدن آب توسط موتور آب از چاه آبیاری شده، تفاوت دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی زمینی را برای زراعت اجاره نموده با این شرط که همه کارها و هزینه های حفر چاه عمیق و استخراج آب برای آبیاری زمین بر عهده او باشد، در نتیجه مستأجر بعد از طی مراحل قانونی و گرفتن اجازه برای حفر چاه به نام خودش، مبادرت به حفر چاه و استفاده از آن نموده، ولی مالک بعد از گذشت یک سال عقد اجاره را به طور یک جانبه لغو کرده است، چاه و لوازم و مخارج آن چه حکمی دارد؟ آیا در ملک مستأجر باقی است یا اینکه در ملکیت تابع زمین است؟
- [آیت الله اردبیلی] آبیاری با آب چاه، آب قنات، آب چشمه یا آب رودخانه، در مقدار زکات مؤثر است یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی با اخذ مجوّز از اداره کشاورزی مبادرت به حفر چاه کرده و با استفاده از آب چاه به کشت و زرع مشغول بوده است. اینک آیا زوجه متوفی نیز از چاه و آب آن ارث می برد یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] مسجدیست که آب برای وضو گرفتن نماز گزاران در آن ندارد، آیا جایز است چاهی در آن حفر نمایند برای وضو؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در زمینی که غصب کرده بدون اذن مالک چاهی حفر نماید، پس اگر مالک به باقی بودن آن چاه راضی باشد، غاصب ضامن پرکردن آن نیست، و اگر راضی نباشد غاصب باید آن چاه را پر کند، ولی تصرف در پر کردن باید به اذن مالک باشد، و اگر مالک بخواهد خود، چاه را پر کند می تواند اجرت آن را از او بگیرد.
- آب چاهی که از زمین میجوشد، اگرچه کمتر از کر باشد چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتی بو یا رنگ یا مزه آن بهواسطه نجاست تغییر نکرده پاک است، ولی مستحب است پس از رسیدن بعضی از نجاستها به چاه، به مقداری که در کتابهای مفصل گفته شده از آن چاه، آب بِکشند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زراعتی را با آب چاه آبیاری کنند و در زمین مجاور آن زراعتی باشد که از رطوبت آن زمین استفاده کند و محتاج به آبیاری نشود زکات زراعتی که با آب چاه آبیاری شده، بیست یک و زکات زراعتی که مجاور آن است ده یک می باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زراعت با آب باران و نهر مشروب شود و احتیاجی به آب چاه نداشته باشد اما با آن نیز آبیاری گردد و این کار تاثیری در محصول نداشته باشد زکات آن ده یک است و اگر بعکس با آب چاه آبیاری شود و آب باران بر آن ببارد اما تأثیری نگذارد زکات آن بیست یک است.
- [آیت الله سبحانی] اگر گندم و جو و خرما و انگور، هم از آب باران یا مانند آن مشروب شود و هم از آب چاه استفاده کند، چنانچه طوری باشد که بگویند با آب چاه مثلاً آبیاری شده نه باران، زکات آن بیست یک است، و اگر بگویند با آب باران آبیاری شده نه چاه مثلاً زکات آن ده یک است. و احتیاط آن است که در نصف ده یک و در نصف دیگر بیست یک زکات بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر نداند که آبیاری با آب باران بوده یا با آب چاه و مانند آن، فقط بیست یک بر او واجب است.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه چند نفر در حفر چاه یا قنات یا جاری کردن چشمه و مانند آن شریک شوند، به نسبت به عمل و مخارجی که برای آن کردهاند مالک آب می‌شوند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زراعتی با آب باران و آب چاه آبیاری شود، چنانچه یکی از آنها بقدری کم باشد که به حساب نیاید، باید مطابق آن که غالباً مشروب شده زکات بدهد، ولی اگر از هر دو به مقدار قابل توجهی مشروب شده است، مثلاً نصف یا ثلث مدت با آب باران و بقیه با آب چاه مشروب شده باید زکات آن را نیمی به حساب ده یک و نیمی به حساب بیست یک بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آب چاهی که از زمین می جوشد، اگرچه کمتر از کر باشد چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتی بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نکرده پاک است، ولی مستحب است پس از رسیدن بعضی از نجاستها، مقداری که در کتابهای مفصّل گفته شده، از آب آن چاه بکشند.
- [آیت الله سبحانی] اگر گندم و جو و خرما و انگور از آب باران یا نهر یا سدّ مشروب شود یا مثل زراعت های مصر از رطوبت زمین استفاده کند، زکات آن ده یک است، و اگر با آب چاه های عمیق و نیمه عمیق و کم عمق آبیاری شود، زکات آن بیست یک است و اگر مقداری از باران یا نهر یا رطوبت زمین استفاده کند و به همان مقدار از آبیاری با چاه استفاده نماید، زکات نصف آن ده یک و زکات نصف دیگر آن بیست یک می باشد یعنی از چهل قسمت سه قسمت آن را بابت زکات بدهند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر گندم و جو و خرما و انگور از آب باران یا نهر مشروب شود یا از رطوبت زمین استفاده کند، زکات آن یک دهم است و اگر از چاه یا قنات با دلو و مانند آن یا از نهر و دریا یا غیر آن آبیاری شود، زکات آن یک بیستم است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] ظرف نجس را با آب قلیل باید سه مرتبه شست، ولی در آب کر و جاری یک مرتبه کافی است. و ظرفی را که سگ لیسیده یا از آن ظرف آب یا چیز روان دیگری خورده، باید اول با خاک پاک، خاک مال کرد، و می توان خاک را با آب مخلوط کرد به نحوی که عرفاً از خاک بودن خارج نشود آنگاه ظرف را خاک مالی نمود، و بعد دو مرتبه با آب قلیل شست، و احتیاط واجب این است که اگر با آب کر و یا جاری شسته می شود باز دو مرتبه باشد ولی با آب باران یک مرتبه کافی است و همچنین ظرفی را که آب دهان سگ در آن ریخته بنابر احتیاط واجب باید پیش از شستن، خاک مال کرد.