ساعت
ساعت مقدارى از زمان می‌باشد که در دو معنای ساعت عرفی و ساعت نجومی استعمال شده است و در روایات و به مناسبت در کلمات فقها کاربرد دارد.
منظور از روز 24 ساعت است یا از صبح تا غروب؟
منظور از روز از طلوع فجر (اذان صبح) تا غروب است پس شب ها خارج است.
منظور از روز از طلوع فجر (اذان صبح) تا غروب است پس شب ها خارج است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در بعضی از سفرهای خارجی که با هواپیما است اشخاص، 24 ساعت طی مسافت می کنند و همه ی این زمان روز است و شبی را درک نمی کنند. بلکه گاهی از اوّل صبح شروع می کنند و بعد از 24 ساعت وقتی به مقصد می رسند، در مقصد، ظهر شرعی نشده؛ اوقات نماز آن ها در این 24 ساعت چگونه باید باشد؟
- ملاک طلوع و غروب آفتاب چیست؟ آیا طلوع و غروب از پشت کوه است یا چیز دیگری؟
- اگر کسی بترسد که در صورت بیدار ماندن تا آخر شب، برای نماز صبح بیدار نشود؛ آیا جایز است بیدار بماند؟ و اگر بیدار ماندن برای انجام کار واجب باشد؛ چه حکمی دارد؟ [منظور از واجب، واجب عرفی است].
- وقت نماز ظهر و عصر تا غروب آفتاب است یا تا ابتدای اذان مغرب؟ آیا می شود بعد از غروب آفتاب نماز مغرب خواند؟
- در نزدیک غروب، شروع به خواندن نماز عصر کردم دو رکعت از نماز عصر بعد از غروب خوانده شد؛ آیا باید آن را قضا کنم؟
- ما تعدادی از کارگران معدن هستیم که از صبح تا غروب آفتاب در معدن مشغول به کاریم. دستشویی هایی که آن جا قرار دارند فاقد آب هستند. بنابراین بدن و لباسمان پاک نیست. بفرمایید تکلیف ما نسبت به ادای نماز، چگونه است؟
- اگر فردی نذر کرد که اگر مشکل من برطرف شود، روز پنج شنبه آینده روزه بگیرم و مشکل او در ساعت ده صبح پنج شنبه ی آینده برطرف شود، آیا روزه ی آن روز بر او واجب است؟ وظیفه ی او در صورتی که مفطری را اتیان کرده باشد یا اتیان نکرده باشد چیست؟ اگر بعدازظهر مشکل او برطرف شود چه طور؟
- وقت نماز در قطبین و یا در کره ماه [برای فضاپیما] چه موقع می باشد؟ اگر در شهری طول روز طولانی تر از شب باشد [برای مثال: 17 ساعت یا 23 ساعت[ چه طور؟
- اگر در شهری زمان بین فجر تا طلوع خورشید در زمستان یک ساعت و نیم و در تابستان دو ساعت باشد؛ اوقات شرعی در ماه مبارک رمضان و غیر آن چگونه تعیین می گردد؟
- آیا در سال خمسی تعیین ساعت خمسی نیز لازم است؟ و در صورت تعیین، اگر بعد از آن ساعت پولی به انسان برسد آیا جزو درآمد سال بعد محسوب می شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا کارگرانی که 24 ساعت کار و 24 ساعت استراحت می کنند نوبت کار هستند و آیا می توانند از فوق العاده نوبت کاری استفاده کنند ؟
- [آیت الله سیستانی] من در نروژ زندگی میکنم در 24 ساعت یک ساعت شب است من چگونه روزه بگیرم؟
- [سایر] منظور از طلوع و غروب خورشید در قرآن چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] در سفر به مناطقی که 24 ساعت آن روز است و بالعکس، چگونه اوقات نماز معین می شود؟
- [سایر] آیا مراد از «ستة ایام» که در قرآن آمده، شبانه روز به معنای 24 ساعت است؟
- [آیت الله مظاهری] اینجانب سه دانگ ملکی را با شخصی قول نامه کردم که بعد از اتمام نگارش قرارداد و امضاء اینجانب چند دقیقه بعد و بدون اجازه و رضایت این حقیر جملهای از طرف خریدار که به نفع وی بوده در ذیل قرارداد اضافه گردید که بلافاصله اعتراض کردم. 24 ساعت از طرف بنگاهدار وقت تعیین گردید جهت فسخ و ابطال معامله که به همین منظور قرارداد تا 24 ساعت نزد بنگاهدار امانت ماند که حدود 12 ساعت بعد از انجام معامله طبق آن حقی که داشتم به بنگاه که واسطه طرفین بود مراجعه و اعتراض قطعی نمودم و ثمن معامله که دو فقره چک بود و قولنامه را با اطلاع دادن به خریدار مخدوش و ابطال نمود. لذا از نظر جنابعالی اینجانب که از شرط خیار زمان 24 ساعت توافق شده استفاده کردم آیا جای نارضایتی میتواند برای خریدار باشد یا خیر؟
- [آیت الله مظاهری] چرا مسافر نمی تواند روزه بگیرید؟ آیا این حکم برای قرون گذشته نبوده که کوتاه ترین فاصله بیست ساعت بوده اما امروزه دورترین فاصله از ایران هفت ساعت است؟ چرا باید بعد از 24 کیلومتر افطار کرد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] منظور از روز در اعتکاف چیست؛ آیا پایان روز، غروب آفتاب است یا مغرب؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر زن روزه دار در روز مثلاً یک ساعت به غروب خون حیض مشاهده کند، تکلیف روزه اش چگونه است؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی با اعتقاد به این که قبل از ساعت نُه صبح روز عید میتواند رمی جمره را انجام دهد، عدهای را برای قربانی کردن از طرف خود در ساعت نُه صبح روز عید، وکیل کرده است؛ ولی بعد، غافل شده یا فراموش میکند و یا این که برای رمی کردن اقدام میکند، اما نمیتواند قبل از ساعت نُه صبح رمی کند و رمی در ساعت یازده صبح انجام میشود و نمیتواند به قربانی کنندگان نیز خبر دهد که قربانی کردن را به تأخیر بیندازند و قربانی در ساعت نُه صبح انجام میشود. حکم این مسأله چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کسی بعد از غروب شب عید فطر بمیرد، باید فطره او و افراد تحت تکفل او را از مال او بدهند، ولی اگر پیش از غروب بمیرد، واجب نیست فطره او و خانوادهاش را از مال او بدهند.
- اگر انسان نانخور کسی باشد و پیش از غروب نانخور دیگری شود، فطره او بر کسی که نانخور او شده واجب است، مثلاً اگر دختر پیش از غروب به خانه شوهر رود، شوهرش باید فطره او را بدهد.
- مسافری که میخواهد ده روز در محلی بماند، لازم نیست قصد ماندن شب اول یا شب یازدهم را داشته باشد، و همین که قصد کند از اذان صبح روز اول تا غروب روز دهم بماند، باید نماز را تمام بخواند، و همچنین اگر مثلاً قصدش این باشد که از ظهر روز اول تا ظهر روز یازدهم بماند، باید نماز را تمام بخواند، و احوط این است که جبران کمبود را از شب یازدهم حساب نکند.
- نافله صبح را بعد از تمام شدن نماز شب تا طلوع سرخی از طرف مشرق میشود خواند و بعد از آن، اول نماز صبح و بعد از آن نافله صبح را بخوانند.
- اگر بچه پیش از غروب بالغ شود، یا دیوانه عاقل گردد، یا فقیر غنی شود در صورتی که سایر شرایط واجب شدن فطره را دارا باشد، باید زکات فطره را بدهد، و همچنین است اگر کافری قبل از غروب شب عید فطر، مسلمان شود و یا بیهوشی به هوش آید.
- اگر کسی بعد از غروب شب عید فطر بچهدار شود، یا کسی نانخور او حساب شود، واجب نیست فطره او را بدهد، اگرچه مستحب است فطره کسانی را که بعد از غروب، تا پیش از ظهر روز عید، نانخور او حساب میشوند بدهد.
- وقت نافله شب از نصف شب است تا اذان صبح و بهتر است نزدیک اذان صبح خوانده شود؛ و اگر کسی چهار رکعت یا بیشتر از نافله شب را خوانده و وقت فریضه صبح رسیده، میتواند نماز شب را تمام کند و میتواند نافله و فریضه صبح را بخواند و بعداً باقیمانده نماز شب را قضا کند؛ و امّا اگر چیزی از نماز شب را بهجا نیاورده و یا کمتر از چهار رکعت بهجا آورده، در این دو صورت مقدم داشتن نافله و فریضه صبح بر قضای نماز شب افضل است.
- نزدیک اذان صبح از طرف مشرق نور سفیدی رو به بالا حرکت میکند که آن را فجر اول گویند؛ موقعی که آن سفیدی پهن شد، فجر دوم و اول وقت نماز صبح است؛ و آخر وقت نماز صبح موقعی است که آفتاب بیرون میآید.
- اگر در ماه رمضان، بعد از تحقیق یقین کند که صبح نشده و کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده، قضا لازم نیست.
- کسی که موقع غروب شب عید فطر، زکات فطره بر او واجب نیست، اگر تا پیش از ظهر روز عید شرطهای واجب شدن فطره در او پیدا شود، مستحب است زکات فطره را بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] وقت نماز ظهر و عصر بعد از زوال تا مغرب )تقریباً یک ربع بعد از غروب آفتاب( ولی وقت فضیلت آنها از اوّل زوال است تا موقعی که سایه شاخص به اندازه دو هفتم آن شود )تقریباً یک ساعت و نیم بعد از ظهر( و وقت فضیلت عصر ادامه دارد تا موقعی که سایه شاخص به چهار هفتم آن برسد (تقریباً سه ساعت بعد از ظهر) و وقت نماز مغرب و عشا بعد از مغرب است تا اوّل اذان صبح ولی وقت فضیلت آنها از مغرب است تا وقتی که سرخی طرف مغرب از بین برود (یک ساعت و نیم بعد از غروب آفتاب) و وقت فضیلت عشا ادامه دارد تا ثلث شب (تقریباً ساعت نه و نیم) و وقت نماز صبح از اوّل طلوع فجر است تا طلوع آفتاب و وقت فضیلت آن از طلوع فجر است تا وقتی که سرخی طرف مشرق پیدا شود (تقریباً یک ساعت بعد از طلوع فجر).
- [آیت الله مظاهری] وقت فضیلت نافله مغرب بعد از تمام شدن نماز مغرب است تا وقتی که سرخی طرف مغرب که بعد از غروب کردن آفتاب در آسمان پیدا میشود از بین برود (تقریباً یک ساعت و نیم بعد از غروب آفتاب).
- [آیت الله مظاهری] آخر وقت نماز مغرب و عشا طلوع فجر است ولی اگر نماز مغرب یا عشا را تا نصف شب نخواند بهتر آن است که تا قبل از اذان صبح بدون اینکه نیّت ادا یا قضا کند به جا آورد و باید شب را برای نماز مغرب و عشا و نماز شب و مانند اینها از اوّل غروب تا اذان صبح حساب کرد، بنابراین تقریباً یازده ساعت و یک ربع بعد از ظهر شرعی نصف شب است.
- [آیت الله سیستانی] اگر شخص سوار هواپیمایی شود که سرعت آن برابر سرعت حرکت زمین باشد و از شرق به غرب حرکت کند و مدتی به گردِ زمین بچرخد، احتیاط واجب آن است که در هر بیست و چهار ساعت، نمازهای پنجگانه را به نیت قربت مطلق بجای آورد. لکن روزه را باید قضا کند. و اگر سرعت هواپیما دو برابر سرعت حرکت زمین باشد، طبیعتاً هر دوازده ساعت یکبار به گرد زمین خواهد چرخید، و در بیست و چهار ساعت دوبار فجر و زوال و غروب خواهد داشت. و احتیاط واجب آن است که با هر فجر نماز صبح و پس از هر زوال نمازهای ظهر و عصر، و پس از هر غروب، نمازهای مغرب و عشا را، بجای آورد. و اگر با سرعت بالایی به گرد زمین بچرخد و مثلاً هر سه ساعت یا کمتر یکبار زمین را دور بزند، به هنگام هر فجر و زوال و غروب، نماز واجب نیست، و احتیاط واجب آن است که در هر بیست و چهار ساعت، به نیت قربت مطلق، نمازهای پنجگانه را بجای آورد، با این ملاحظه که نماز صبح را میان طلوع فجر و آفتاب و نمازهای ظهر و عصر را میان زوال و غروب و نمازهای مغرب و عشا را میان غروب و نیمهشب بجای آورد. از این مسأله، روشن میشود که اگر از مغرب به مشرق میرود و سرعت آن برابر سرعت حرکت زمین است، باید نمازهای پنجگانه را در اوقات خود بجای آورد. و همچنین اگر سرعت آن کمتر از سرعت حرکت زمین باشد، اما اگر سرعت آن بسیار بیشتر از سرعت حرکت زمین باشد، به صورتی که مثلاً هر سه ساعت یا کمتر یکبار زمین را دور بزند، حکم مسأله از آنچه گذشت، روشن میشود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] وقت فضیلت نماز ظهر تا موقعی است که سایه شاخص به اندازه خود شاخص شود (منظور سایه ای است که از ظهر به بعد پیدا می شود) و وقت فضیلت عصر از موقعی که سایه شاخص به اندازه خود آن است تا موقعی که به اندازه دو برابر آن شود و وقت فضیلت نماز مغرب از غروب است تا ناپدید شدن حمره مغربیه (رنگ سرخی که بعد از غروب آفتاب در مغرب ظاهر می شود) و وقت فضیلت نماز عشاء از موقعی است که سرخی مزبور ناپدیدمی شود تا یک سوم از شب و وقت فضیلت نماز صبح از اول طلوع فجر سپیده صبح است تا موقعی که هوا روشن شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اخر وقت نماز عشاء برای مختار نصف شب است و بنابر احتیاط واجب شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب کند نه تا اول افتاب
- [آیت الله نوری همدانی] آخر وقت نماز عشا نصف شب است . و شب را باید از اول غروب تا اذان صبح حساب کرد نه تا اول آفتاب .
- [آیت الله بروجردی] آخر وقت نماز عشا نصف شب است و شب را باید از اوّل غروب تا اذان صبح حساب کرد، نه تا اوّل آفتاب.
- [آیت الله علوی گرگانی] آخر وقت نماز عشا، نصف شب است، و شب را باید از اوّل غروب تا اذان صبح حساب کرد، نه تا اوّل آفتاب.2
- [آیت الله شبیری زنجانی] مسافری که میخواهد ده روز در محلی بماند، اگر ده شبانه روز کامل (یعنی 24 ساعت) در جایی بماند بیاشکال نمازش تمام است و اگر قصدش این باشد که ده روز کامل و نه شب بین آن را در جایی بماند در این صورت نیز باید نمازش را تمام بخواند، بلکه اگر قصدش این باشد که ده روز تلفیقی کامل در جایی بماند (مثلاً تصمیم دارد از ساعت ده روز اوّل ماه تا ساعت ده روز یازدهم ماه در محلی اقامت کند) باید نماز را تمام بخواند و در صورتی که تصمیم دارد ده روز تلفیقی ناقص در جایی بماند مثلاً تصمیم گرفته از دو ساعت به غروب روز اول ماه تا ظهر روز یازدهم ماه در محلّی اقامت کند بنا بر احتیاط واجب باید نمازش را هم شکسته و هم تمام بخواند و در غیر این چهار صورت نماز مسافر شکسته است.