موونه
هزينه‌اي که براي گذران زندگي لازم است
چه خرج هایی به عنوان مؤونه به حساب می آید و خمس به آن ها تعلق نمی گیرد؟
آن چه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک، پوشاک، خرید اثاثیه، خرید منزل، جهیزیه دختر، عروسی، زیارت و مانند این ها می رساند، در صورتی که از شان او زیاد نباشد و زیاده روی هم نکرده باشد، خمس ندارد.
آن چه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک، پوشاک، خرید اثاثیه، خرید منزل، جهیزیه دختر، عروسی، زیارت و مانند این ها می رساند، در صورتی که از شان او زیاد نباشد و زیاده روی هم نکرده باشد، خمس ندارد.
پاسخ:
آن چه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک، پوشاک، خرید اثاثیه، خرید منزل، جهیزیه دختر، عروسی، زیارت و مانند این ها می رساند، در صورتی که از شان او زیاد نباشد و زیاده روی هم نکرده باشد، خمس ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا تلفن منزل جزو مایحتاج زندگی و مؤونه حساب می شود و خمس ندارد؟
- آیا پولی که انسان برای بیمه می پردازد، جزو خرج و مؤونه سال او است یا باید خمس آن را بپردازد؟
- اگر از سرمایه ی خمس داده شده خرج کارگر را بدهد، خمس را چگونه باید حساب کند؟
- برای دفن اعضای خانواده از درآمد وسط سال مقبره ای می خرد. آیا جزو مؤونه و مخارج حساب می شود یا باید خمس آن را بدهد؟
- فردی مقداری پول خمس داده شده دارد یا پولی دارد که متعلّق خمس نمی باشد. در بین سال مقداری از آن را به نیّت پرداخت قرض، خرج می کند که از درآمد سال، آن مقدار خرج شده را جبران کند. آیا این کار اشکال دارد؟ آیا به مبلغی از درآمد سالانه که به جای آن مقدار خرج شده، برداشته است خمس تعلّق می گیرد؟
- آیا درآمدهای حاصل از زراعت ثلث میّت، خمس دارد؟ اگر آن را در بانک به حساب کوتاه مدّت گذاشته و سودی به او تعلّق گیرد، آیا به آن خمس تعلّق می گیرد؟
- زمینی را که با پول غیر مخمّس خریده شده خمس دارد یا نه؟ در صورت تعلّق گرفتن خمس، آیا قیمتِ خرید، ملاک است یا قیمت فعلی، آیا تفاوتی بین این که آن را بعدا خرج کرده یا نکرده وجود دارد؟
- آیا تعمیر مغازه که جزو سرمایه است از مؤونه حساب می شود؟
- اگر انسان در آخر سال، مبلغی موجودی داشته باشد ولی قرض هم دارد و آن را برای مؤونه و خرج همان سال قرض کرده باشد، در صورت ادای قرض با این پول آیا این پول جزو خرج و مؤونه محسوب می گردد؟
- کسی که حساب سال ندارد ولی مشکوک است که خمس به اموال او تعلّق گرفته یا نه، آیا باید اوّل خمس را بدهد و بعد زکات فطره را پرداخت نماید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] بفرمائید چه خرجهائی، بعنوان مؤونه به حساب میآید که خمس ندارد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا به لوازم آرایشی که خانمها تهیه میکنند خمس تعلق میگیرد یا این که لوازم آرایش جزء مؤونه است؟
- [آیت الله خوئی] شخصی اشجار غیر مثمره از قبیل درخت سپیدار و غیره غرس نموده، موقع انداختنش شد، میخواهد بفروشد سال به سال از تمامش خمس نداده و حالیه یک مقدار از این چوب را لازم دارد از برای ساختمانسازی که مورد احتیاجش می‌باشد، و یک مقدار را هم میخواهد صرف و خرج مسجد بنماید، و یک مقدار را هم میخواهد از قیمتش صرف و خرج مؤونه نماید، و مابقی می‌رود روی سرمایهاش و خمس آن را از سرمایه میدهد، آیا آن سه قسم مصارف اول هم خمس دارد یا خیر جزو مؤونه حساب می‌شود که خمس نداشته باشد؟
- [سایر] 1. شخصی در اثنای سال خمسی، مهریه همسر خود را میپردازد و سپس از او قرض میکند تا در مؤونه خرج کند؛ آیا باید خمس مبلغ مذکور را بپردازد؟ در صورتی که فرد، پول مخمس داشته و نخواهد از آن خرج نماید، چطور؟ 2. آیا به حقوقی که در انتهای سال خمسی دریافت می‌شود، خمس تعلق میگیرد؟ یا جزو درآمد سال بعد محسوب می‌شود؟ در صورت تعلق، آیا تمام آن خمس دارد یا فقط مبلغ حقوق تعداد روزهای واقع در سال خمسی، خمس دارد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا ادای حج مستحبی از مؤونه استثنا شده از خمس به شمار می رود؟ یا آن که ناچار باید خمس هزینه آن را در صورتی که از سودهایی باشد که خمس بدان تعلق می گیرد پرداخت کرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا چیزی که مؤونه سال بوده است مانند خانه یا فرش و یا کتاب و وسائل و لوازم دیگر به همین جهت هم در سرسال خود در موع خمس آن را به حساب نیاورده است امّا بعد از گذشتن سال، آن را میفروشد، خمس به آن تعلق میگیرد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا گرفتن و خرج کردن پول یارانه از نظر شرع حلال است و آیا خمس تعلق می گیرد یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا گرفتن و خرج کردن پول یارانه از نظر شرع حلال است و آیا خمس تعلق می گیرد یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] ابتدای عمل، چه درخت باشد و چه حیوان، قصد تجارت ندارد بلکه قصد مؤونه دارد و گاهی نه قصد مؤونه دارد و نه قصد تجارت بلکه مطلق می گذارد و بعد از به دست آوردن ثمره و رشد و... هم تجارت و هم در خرج مؤونه استعمال می کنند این جا درباره خمس چه حکم می فرمایید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا به پولی که دولت به عنوان یارانه به حساب ریخته خمس تعلق می گیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که زکات یا خمس یا واجبات مالیه دیگری که به عین مال تعلق میگیرد و هم کفّاره یا قرض و مانند آن‌که به عین مال تعلق نمیگیرد بدهکار است، اگر بمیرد و اموالش برای ادای همه آن‌ها کافی نباشد، ادای زکات و خمس و واجبات مالی که به عین مال تعلق میگیرد، مقدم است.
- کفن و بُرد یمانی و قبری که از سود بین سال قبل خرید میکنند، وقتی سال بر آن‌ها گذشت، باید خمس آن را بدهند و اگر یک بار خمس آن را بدهند در سالهای بعد خمس تعلّق نمیگیرد.
- تاجر و کاسب و صنعتگر و مانند اینها از وقتی که شروع به کاسبی میکنند یک سال که بگذرد، باید خمس آنچه را که از خرج سالشان زیاد میآید بدهند؛ و کسی که شغلش کاسبی نیست، اگر اتفاقاً معاملهای کند و منفعتی ببرد، بعد از آن‌که یک سال از موقعی که فایده برده بگذرد، باید خمس مقداری را که از خرج سالش زیاد آمده بدهد.
- انسان باید فطره کسانی را که در غروب شب عید فطر نانخور او حساب میشوند بدهد، کوچک باشند یا بزرگ، مسلمان باشند یا کافر، دادن خرج آنان بر او واجب باشد یا نه، در شهر خود او باشند یا در شهر دیگر، ولی زنی که ناشزه شده و از تمکین شوهر خودداری میکند، اگر نانخور او حساب نشود، فطره او بر شوهر واجب نیست.
- اگر شخصی نتواند خرج سال خود را تأمین کند و سر سال پول و یا چیزهایی از مئونه در خانه زیاد بیاید، میتواند آن‌ها را در مخارج مورد نیاز صرف کند و خمس ندارد.
- اگر خمس را از خود مال ندهد و از جنس دیگر بدهد، باید به قیمت واقعی آن جنس حساب کند و چنانچه گرانتر از قیمت حساب کند، اگرچه مستحق به آن قیمت راضی شده باشد، باید مقداری را که زیاد حساب کرده بدهد.
- مالیاتی که مردم به دولت پرداخت مینمایند بابت خمس حساب نمیشود و اگر در بین سال داده شود در حکم مخارج سال است.
- اگر کسی در بعضی از موارد مخارج شک کند که جزء مخارج سال هست که مستثنای از خمس است یا نه، و تعیین آن به تحقیق و مانند آن ممکن نباشد، اظهر عدم تعلق خمس در آن مورد است، ولی احتیاط مستحب در ادای خمس می‌باشد.
- کسی که دیگری مخارج او را میدهد، مثل زنی که شوهر مخارج او را میدهد، اگر خودش کسبی داشته باشد باید خمس تمام مالی را که بهدست میآورد بدهد، ولی اگر مقداری از آن را خرج زیارت و مانند آن کرده باشد، فقط باید خمس باقیمانده را بدهد.
- نصاب گنج 10? مثقال نقره یا 1? مثقال طلاست؛ یعنی اگر قیمت چیزی را که از گنج بهدست میآورد، بعد از کم کردن هزینه اخراج، به 10? مثقال نقره سکهدار یا 1? مثقال طلای سکهدار برسد، باید خمس آن را بدهد، و در تعلق خمس به گنج نیز گذشتن سال معتبر نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] 34 هرگاه چیزی جزء مؤونه سال گردد، مانند خانه و فرش و وسایل دیگر، اگر بعداً آن را بفروشند به قیمت آن خمس تعلق نمی گیرد مخصوصاً اگر بخواهند آن را تبدیل به مثل کنند.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که چند رشته کسب دارد، مثلاً اجاره ملک میگیرد و خرید و فروش و زراعت نیز میکند، چه برای هر رشته، سرمایه و دخل و خرج و حساب صندوق جداگانه داشته باشد و چه دخل و خرج و حساب صندوق آن‌ها یکی باشد، میتواند همه را آخر سال یک جا حساب کند و اگر نفع داشته باشد، خُمس آن را بدهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر برای بچه صغیر منافعی بدست آید هر چند از هدایا باشد اگر در اثناء سال در مؤونه او مصرف نشود ، خمس به آن تعلق میگیرد ، و بر ولیّ صغیر واجب است که خمس آن را بدهد ، و چنانچه نداد ، بر صغیر پس از بلوغ واجب است که خود خمس آن را بدهد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] به طور کلی قرض داشتن مانع تعلق خمس نمی شود. 1 مثلاً کسی که یک میلیون تومان قرض دارد اگر سر سال خمسی یک میلیون تومان درآمد مازاد داشته باشد باید خمس آن را بدهد و نمی تواند آن را بابت بدهی خود کسر کند. 2 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد لازم نیست خمس آن را بدهد. 3 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد که مؤونه او نیست چنانچه مقداری از قرض خود یا تمام آن را از درآمد خود باز پرداخت کرده باشد باید به میزان باز پرداخت خمس آن را بپردازد. 4 اگر مبلغی را که خرج کرده صرف مؤونه خود کرده باشد یا تلف شده باشد می تواند از درآمد سال بدون پرداخت خمس قرض خود ادا کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر می کند از مخارج سالی حساب می شود که در ان سال خرج کرده و اگر سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد انچه در سال بعد از منافع سال قبل خرج می کند باید خمس ان را بدهد
- [آیت الله خوئی] مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر میکند از مخارج سالی حساب می‌شود که در آن سال خرج کرده و اگر سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد، آنچه در سال بعد خرج میکند باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر می کند؛ از مخارج سالی حساب می شود که در آن سال خرج کرده و اگر سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد؛ آنچه در سال بعد خرج می کند باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله سیستانی] مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر میکند ، از مخارج سالی حساب می‌شود که در آن سال خرج کرده ، و اگر سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد ، آنچه در سال بعد خرج میکند باید خمس آن را بدهد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که چند رشته کسب دارد، مثلاً اجاره ملک میگیرد و خرید و فروش و زراعت هم میکند، چنانچه در هر رشته کسبی که دارد سرمایه و دخل و خرج و حساب صندوق جداگانه دارد، باید منافع همان رشته را حساب کند و خمس آن را بدهد و اگر در آن رشته ضرر کند، بنا بر احتیاط واجب نمیتواند آن را از سود رشته دیگر کسر نماید و اگر رشتههای مختلف در دخل و خرج و حساب صندوق، یکی باشد، باید همه را آخر سال یکجا حساب کند و اگر نفع داشت خمس آن را بدهد.
- [امام خمینی] کسی که چند رشته کسب دارد، مثلا اجاره ملک می گیرد و خرید و فروش و زراعت هم می کند، چنانچه در هر رشته کسبی که دارد، سرمایه و دخل و خرج و حساب صندوق جداگانه دارد، باید منافع همان رشته را حساب کند و خمس آن را بدهد،و اگر در آن رشته ضرر کند، از رشته دیگر جبران نمی شود. و اگر رشته های مختلف در دخل و خرج و حساب صندوق یکی باشند، باید همه را آخر سال یک جا حساب کند و اگر نفع داشت خمس آن را بدهد.