تعمیر
تعمیر یعنی اصلاح و مرمت زمین، ساختمان و غیر آن . از آن به مناسبت در بابهاى مختلفى نظیر صلات، زکات، جهاد، وقف و صلح سخن رفته است.
شخصی وسیله ای را برای تعمیر نزد مغازه ای گذاشته است، امّا آن وسیله در مغازه به سرقت رفته است، چه کسی ضامن آن است؟
اگر مغازه دار در نگهداری آن تقصیر و کوتاهی نکرده، ضامن نیست.
اگر مغازه دار در نگهداری آن تقصیر و کوتاهی نکرده، ضامن نیست.
عنوان سوال:
شخصی وسیله ای را برای تعمیر نزد مغازه ای گذاشته است، امّا آن وسیله در مغازه به سرقت رفته است، چه کسی ضامن آن است؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر شخصی وارد مغازه ای شد و قبل از خرید و در حین انتخاب، وسیله ای از دستش افتاد و شکست، چه کسی ضامن است؟
- اگر شخصی وسیله نقلیه ای اجاره کند و در اثر حمل بیش از ظرفیت خساراتی به وسیله نقلیه وارد شود، چه کسی ضامن خواهد بود؟
- آیا تعمیر مغازه که جزو سرمایه است از مؤونه حساب می شود؟
- شخصی مبلغی را از کسی می گیرد تا جنسی بخرد و سود آن بین طرفین به شراکت نصف به نصف تقسیم شود. در حال خرید جنس، مبلغ مزبور به سرقت می رود، آیا شخص مذکور ضامن پول است؟
- آیا اگر تعمیرکاری جهت تعمیر وسایل، چه به صورت رایگان یا با دست مزد، موجب خراب تر شدن وسایل مردم شود، آیا ضامن است؟
- اگر شخصی به عنوان کارگر، افرادی را به جایی معرفی کند و بعد از مدتی یکی از آن افراد مبلغی را از کارفرما سرقت نماید، با توجه به اعتماد کارفرما به آن شخص معرف برای معرفی کارگر مورد اطمینان، آیا معرف ضامن است؟
- در بعضی موارد، به جهت تعمیر یا قطع و وصل برق توسط اداره برق، به وسایل برقی مردم خسارت وارد می شود، در این موارد بفرمایید چه کسی ضامن می باشد؟
- شخصی سرقفلی مغازه ای را همراه با مبلغ معینی اجاره نموده اما مالک هر از چند وقت اجاره را بیشتر از مغازه های مجاور بالا می برد، در حال حاضر، آیا مستأجر می تواند سرقفلی مغازه را به فرد دیگر بفروشد و اگر مالک درصدی از چیزی که مستأجر به عنوان سرقفلی می گیرد را مطالبه نماید، چه وجهی خواهد داشت؟
- اگر خانه ام را بفروشم و از پول آن دو باب مغازه خریداری کنم تا آن ها را اجاره داده و با پول اجاره آن ها، منزل مسکونی اجاره نمایم و بقیه درآمد حاصل از اجاره ی مغازه را صرف تأمین زندگی و احیانا تهیه منزل شخصی نمایم. آیا این مغازه ها سرمایه کسب محسوب می شود و مشمول خمس است؟
- اگر کسی بگوید من ضامن فلان شخص می شوم که اگر پول یا مال را نداد من می دهم، آیا در این صورت ضامن است؟ و اگر چند نفر ضامن شخصی شدند، اگر مدیون نداد چه کسی باید بپردازد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر اموال مردم در مغازهای بود و مغازه به سرقت رفت، آیا صاحب مغازه ضامن است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مغازه خود را در وسط سال تعمیر و تزئین میکند، آیا این مخارج جز سرمایه حساب می‌شود و خمس دارد یا جز مخارج و هزینههای کسب؟ اگر موجب افزایش قیمت مغازه گردد، آیا خمس این مقدار افزایش را باید سر سال پرداخت نماید، یا زمانی که مغازه را بفروش میرساند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی است که تخصص ندارد و وسائل برقی را تعمیر می کند، از جمله وسایل وقفی مسجد را تعمیر می کند که اکثراً به صورت رایگان درست می کند. در بعضی از موارد آن وسیله خرابتر می شود، آیا ضامن است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی امانتی را به شخص دیگر داده که بررسی کند و بدهد. این امانت را دزد به سرقت برده و آن شخص هم تفریط نکرده، آیا شخص دوّم ضامن است یا آنکه ضرر بعهده شخص اوّل است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی وقتی که به مسافرت رفته، کلید منزلش را به کسی می دهد تا از منزلش حفاظت کند و در مدت مسافرت آن منزل مورد سرقت واقع می شود، آیا این شخص ضامن است؟
- [آیت الله خامنه ای] سؤال من این است که اگر کسی به قصد سرقت وارد مغازه یا خانه ای شد و مقداری اسباب و اثاثیه به سرقت برد و از خود چیزی مثل کیف یا پول یا اشیایی جا گذاشت آیا صاحب مغازه یا خانه می تواند آن پول را برای خود بردارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر تعمیرکار، وسایل برقی مسجد را تعمیر کرد، بر حسب اتّفاق بدتر شد آیا ضامن است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] ساعتهای مغازه ساعت سازی که مقداری از آن مال مردم بود به سرقت رفته، آیا ساعت ساز مسؤولیتی در قبال آنها دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی از مغازه ای یک کیسه برنج خریده، در حالی که رفته پای دخل پول برنج را بدهد دزدی وارد شده کیسه را برداشته و فرار کرده است. حالا فروشنده ضامن است یا خریدار؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا مخارجی چون تعمیر مغازه و یا خرید لوازمی چون پنکه، تلفن، یخچال و... که مورد نیاز محلّ کسب است جزء مؤونه است یا جزء سرمایه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر طلا و نقره را عاریه نماید و شرط کند که اگر تلف شود ضامن نباشد، چنانچه تلف شود ضامن نیست.
- ساختن مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی میباشد، مستحب است و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد، میتوانند آن را خراب کنند و دوباره بسازند بلکه میتوانند مسجدی را که خراب نشده، برای احتیاج مردم خراب کنند و بزرگتر بسازند.
- اگر برای حرم یکی از امامان یا امامزادگان چیزی نذر کند، باید آن را در تعمیر و روشنایی و فرش حرم و مانند اینها مصرف کند.
- هرگاه صنعتگر چیزی را که گرفته ضایع کند، ضامن است.
- اگر کسی بچهای را ختنه کند و ضرری به آن بچه برسد یا بمیرد، چنانچه بیشتر از معمول بریده باشد، بهطوریکه بگویند تعدّی کرده، ضامن است، ولی اگر بیشتر از معمول نبریده ضامن نیست، و این در صورتی است که به ولیّ بچه گفته باشد که در صورت حدوث ضرر، او ضامن نیست.
- اگر کسی امانتدار را با اکراه به تلف کردن مال وادار کرد، وادارکننده ضامن است و بنابر اقرب تلفکننده ضامن نیست، به شرط آنکه از آنچه بر آن اکراه شده بود، تجاوز نکرده باشد.
- هرگاه دکتر به مریض یا ولیّ او بگوید، اگر ضرری به مریض برسد من ضامن نیستم، در صورتی که دقت و احتیاط خود را بکند و به مریض ضرری برسد یا بمیرد، دکتر ضامن نیست.
- کسی که سوار حیوان است، اگر کاری کند که آن حیوان مضطرب شده به کسی آسیب برساند، ضامن است، و نیز اگر دیگری کاری کند که حیوان به سوار خود یا به کس دیگر صدمه بزند، ضامن میباشد.
- اگر مال کسی را گرفت، ولی نه بهعنوان امانت، و نه بهعنوان دیگر، ضامن است.
- لازم نیست کف پا و ته کفش نجس ، تر باشد بلکه اگر خشک هم باشد به وسیله راه رفتن پاک می شود .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه چیزی از سرمایه بدون تقصیر عامل تلف شود یا بسوزد یا به سرقت و مانند آن از بین برود عامل ضامن نیست و از مالک تلف شده است. بلی در صورت خیانت ضامن است و باید از عهده برآید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر وسیله باربری یا حیوانی را اجاره کند و معیّن نمایند که چقدر بار بر آن حمل نماید، چنانچه بیشتر از آن مقدار حمل کند و آن وسیله یا حیوان تلف یا معیوب شود، ضامن است و نیز اگر مقدار بار را معیّن نکرده باشند و بیشتر از مقدار معمول حمل کند، چنانچه وسیله یا حیوان تلف یا معیوب گردد، ضامن میباشد و اگر وسیله از بین نرود و معیوب هم نشود، اجاره مقدار زاید را اگر قابل توجّه باشد، باید بدهد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر حیوان یا وسیله نقلیّهای را جهت حمل بار شکستنی یا فاسدشدنی اجاره کند, در صورتی که حیوان یا آن وسیله نقلیّه بدون هیچگونه کوتاهی در هدایت آن بلغزد و بار آن بشکند یا فاسد شود, صاحب حیوان یا وسیله نقلیّه, ضامن نیست; ولی اگر بر اثر کوتاهی در هدایت آن یا زدن حیوان بیش از مقدار معمول شکستن یا فاسد شدن پدید آید, ضامن است.
- [آیت الله مظاهری] ضمانت بر سه قسم است و هر سه قسم هم صحیح است: 1 - شخصی ضامن دیگری می‌شود که بدهی او را بدهد، در این قسم ضمانت بدهی بدهکار به ذمّه ضامن منتقل می‌شود و بدهکار بری الذّمّه می‌شود. 2 - شخصی ضامن دیگری می‌شود که اگر در دادن بدهی کوتاهی کرد یا نتوانست آن را بپردازد، طلبکار طلب خود را از ضامن بگیرد. 3 - شخصی ضامن کسی شود که اگر خرابی به بار آورد یا مرتکب خیانتی شود، خسارت آن را بپردازد، مثلاً بگوید این کارگر را استخدام کن و اگر دزدید یا خسارت دیگری رسانید من ضامن هستم.
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخص غاصب که مستأجر سابق است، چیزی را به عنوان سرقفلی از شخصی که محل را به او اجاره داده است بگیرد، حرام است و اگر آنچه را که گرفته است تلف کند یا به وسیله حادثهای تلف شود، ضامن دهنده آن است.
- [آیت الله مظاهری] اگر ملکی را مثلاً برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد با اذن حاکم شرع عایدات آن، در غیر تعمیر، یا تعمیر مسجد دیگر و مانند اینها مصرف می‌شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد وانتظار هم نمیرود که تا مدّتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، نمیتوانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند بلکه باید ذخیره کنند مگر آن که احتمال تلف داده شود که در اینصورت جائز است به مصرف تعمیر مسجد دیگری برسانند.
- [امام خمینی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و احتمال هم نمیرود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، در صورتی که غیر از تعمیر احتیاج دیگری نداشته باشد و عایداتش در معرض تلف و نگهداری آن لغو و بیهوده باشد میتوانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر حیوان یا وسیله نقلیّه ای را اجاره کند و معیّن نماید یا به صورت رایج معلوم باشد که چه مقدار بار باید بر آن حمل شود و در صورت زیاد نمودن بار، حیوان یا وسیله دیگر از بین برود یا آسیب ببیند, خسارت وارد را ضامن است و باید برای بار زائد, اجارهبهای متعارف (اجرت مثل) بپردازد.
- [آیت الله سبحانی] کسی که خانه یا مغازه یا اطاقی را اجاره کرده و حق دارد به دیگری واگذار کند نمی تواند به زیادتر از آن مبلغ اجاره دهد مگر این که کاری (مانند تعمیر و سفید کردن یا گذاردن قفسه و فرش) در آن انجام داده باشد تا مقداراضافی در برابر آن قرار گیرد.