رحمت خدا
از صفات خداوند متعال؛ مهربانی؛ بخشایش می باشد..
از دوستم کتابی به عنوان امانت گرفتم، پس از مدتی ایشان به رحمت خدا رفت، آیا ردّ امانت به ورثه لازم است؟
بله، لازم است. (به مسأله ی 1853 و 1854 رساله رجوع شود.)
بله، لازم است. (به مسأله ی 1853 و 1854 رساله رجوع شود.)
عنوان سوال:
از دوستم کتابی به عنوان امانت گرفتم، پس از مدتی ایشان به رحمت خدا رفت، آیا ردّ امانت به ورثه لازم است؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در ایام کودکی کتابی از کتابخانه امانت گرفته ام و آن را گم کردم و الآن نمی دانم کجاست، چه کنم؟
- در عمل نمودن وصیّ به وصیت، آیا رضایت و موافقت بقیه ورثه آیا لازم است؟ و آیا آنان حق اظهار نظر و دخالت دارند؟
- 2) اگر فرضا یقین به موت او داشته است، آیا عبور با ماشین بر جنازه ی میتّی سهوا، موجب ضمان است؟ اگر هست، چه قدر است؟ ضمنا اگر دیه بر او لازم شد، آیا باید آن را الزاما به ورثه ی میّت بدهد یا اگر به راننده ی کامیون که خون بها را پرداخته، بدون آگاه ساختن ورثه بدهند کافی است؟
- شخصی فوت نموده و او را در قبری دفن کرده اند که ورثه خریده اند و بعد از علم یا اطمینان به خاک شدن میّت و باقی نماندن جنازه ی او، می خواهند فرزند یا همسر او را دفن کنند. آیا اجازه ی همه ی ورثه لازم است؟
- فردی پس از آن که اموال خود را به کسی صلح نمود، فوت می کند، آیا مفاد صلح به حال خود باقی است یا تنفیذ ورثه ی او لازم است؟
- مستضعفین از شیعه که اعتقاد به خدا و پیامبر داشته و وصایت حضرت علی علیه السّلام را نیز قبول دارند، لکن ائمه علیهم السّلام را به ترتیب نمی شناسد یا معنی امام را نمی فهمند، آیا احکام ایمان بر آنان جاری می شود؟ و دادن زکات و فطره و ردّ مظالم به ایشان صحیح است؟
- شش دانگ مزرعه و قناتی در تاریخ 24/5/1315 به علت ضایع شدن، با اذن و دستور مرجع تقلید وقت مرحوم حضرت آیة اللّه العظمی آقای حاج شیخ عبدالکریم حایری رحمه اللّه به فروش می رسد و بیع صورت می گیرد. یک فقره چک بابت ثمن معامله از ناحیه خریدار تحویل اداره اوقاف وقت و متولی قرار می گیرد که به رسم امانت تحویل اداره اوقاف می شود که با هماهنگی با متولی، به خریدن زمین و آب مناسب، تبدیل به احسن صورت گیرد که نهایتا به علت نامعلومی تبدیل به احسن صورت نمی گیرد و خریدار هم با هزینه های زیادی نسبت به عمران و آبادی مزرعه و قنات اقدام و پس از گذشت 63 سال فرزندان متولی مدعی ورثه خریدار شده و تقاضای وقفیّت مزرعه فوق الذکر نموده اند. لطفا مرقوم فرمایید:
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] چه کسانی در میان رحمت خدا هستند؟
- [سایر] آیا لعن و دوری از رحمت خدا دارای مراتب است؟
- [سایر] اگر من بد باشم، آیا خداوند مرا ترک می کند، یا کمتر دوستم خواهد داشت؟
- [آیت الله مظاهری] چنانچه سهواً به کتابی که از کتابخانه به امانت گرفته ایم آسیب جزئی برسد یا مثلا خطی با خودکار بر روی آن ایجاد شود تکلیف چیست؟
- [سایر] بر اساس آیات و روایات کدام دسته از انسان‌ها مورد لطف و رحمت خداوند قرار نمیگیرند؟
- [سایر] چگونه خداوند صاحب فضل و رحمت ، بندگانش را به قهر و کیفر می گیرد ؟
- [سایر] کسانی که گناه می کنند ولی به رحمت خداوند امیدوارند، چگونه اند؟
- [سایر] آیا رحمت وسیع خدا سبب نمی شود یزید و امثال او بخشیده شوند؟
- [سایر] اگر رحمت خداوند شامل همه میشود پس چه لزومی به شفاعت ائمه(ع)در روز قیامت داریم؟
- [سایر] معنای تعلق اراده خداوند به رحمت و عذاب انسان ها چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر از فاسق یا کافر امانتی گرفته و او آن را مطالبه کند، واجب است آن را رد نماید، ولی بنابر اظهر واجب نیست که امانت کافر حربی را رد کند و جایز است مسلمان آن را برای خودش تملّک نماید، بلکه اگر امانت وسایل جنگی باشد، رد کردن آن در زمان جنگ جایز نیست.
- امانتگذار هر وقت بخواهد میتواند امانت را پس بگیرد و همچنین امانتدار، هر وقت بخواهد میتواند امانت را به صاحبش برگرداند، و اگر مالک امانت را طلب کند و امانتدار با اینکه ردّ امانت برایش ممکن است، امانت را ندهد، ضامن است و بعد از آن حکم غصب را پیدا میکند؛ زیرا بدون رضایت مالک نزد او میماند.
- اگر امانتگذار مالی را از امانتگیرنده غصب کرده، امانتگیرنده میتواند از مال امانت به همان مقدار بهعنوان تَقاصّ بردارد و پس ندهد، و اگر امانتگذار مال شخص دیگری را غصب کرده و آن را امانت گذاشته، پس بر امین واجب است آن مال را به غاصب پس ندهد، بلکه در صورت امکان باید از رسیدن آن به دست غاصب جلوگیری نماید، و اگر غاصب بمیرد و ورثه او امانت را مطالبه کنند، واجب است امین منکر وجود امانت شود، ولی در صورت علم به غصبی بودن جایز نیست آن را بهعنوان امانت قبول کند، مگر آنکه اطمینان داشته باشد که میتواند به مالک اصلی برگرداند.
- اگر وصیّت کند چیزی به شخصی بدهند و آن شخص پیش از آنکه قبول یا رد کند بمیرد، تا وقتی ورثه او وصیّت را رد نکردهاند، میتوانند آن را قبول نمایند، ولی این در صورتی است که وصیّتکننده از وصیّت خود برنگردد، وگرنه ورثه آن شخص حقی به آن چیز ندارند. و اگر آن شخص بعد از قبول فوت کرد، مال از آن وارث اوست و نیازی به قبول مجدّد وارث نیست. مگر آنکه وصیّتکننده از وصیتش برگردد.
- اگر حفظ امانت متوقف بر آن باشد که دروغ بگوید، پس اگر میتواند، باید توریه کند، و اگر نمیتواند، واجب است دروغ بگوید تا امانت حفظ شود و اگر دروغ نگفت و امانت محفوظ نماند ضامن است، بلکه اگر قسم دروغ لازم شد، واجب است قسم بخورد، وگرنه ضامن است.
- اگر صاحب مال بمیرد و چند وارث داشته باشد، کسی که امانت را قبول کرده باید مال را به همه ورثه بدهد، یا به کسی بدهد که همه آنان گرفتن مال را به او واگذار کردهاند، پس اگر بدون اجازه دیگران تمام مال را به یکی از ورثه بدهد، ضامن سهم دیگران است.
- پول و مالی که از شخص متوفی بهصورت امانت نزد انسان موجود است، و در عین حال این متوفی به شخصی که مال نزد اوست و یا به شخص دیگر بدهکاری دارد در صورتی که دانسته شود که ورثه او از پرداخت بدهی متوفی امتناع میورزند، میتوان از آن مال برای ادای دین استفاده نمود و در صورتی که زیادتر بود مازاد به ورثه برمیگردد.
- مخارج انداختن در دریا و مخارج محکم کردن قبر میّت را، در صورتی که لازم باشد، احتمال دارد که از اصل مال میّت بردارند، ولی احتیاط مستحب این است که رضایت طلبکار و ورثه را در این صورت بهدست آورند.
- اگر امانتدار نشانههای مرگ را در خود ببیند بهطوریکه اطمینان به مرگ خود پیدا کند، چنانچه ممکن است باید امانت را به صاحب آن یا وکیل او برساند، و اگر ممکن نیست باید آن را به حاکم شرع، و اگر آن هم نشد به مؤمنین عادل بدهد، و چنانچه به حاکم شرع و مؤمنین عادل دسترسی ندارد، در صورتی که وارث او امین است و از امانت اطلاع دارد، لازم نیست وصیت کند، وگرنه باید وصیت کند و شاهد بگیرد و به وصی و شاهد، اسم صاحب مال و جنس و خصوصیات مال و محل آن را بگوید.
- اگر ظالمی بخواهد امانت را غصب کند و شخص امین تواناییِ دفع ظالم را داشته باشد، واجب است او را دفع کند، و چنانچه دفع نکند با اینکه حرجی هم بر او نداشته، و ظالم امانت را غصب کند، امانتدار ضامن است، و همچنین اگر حفظ امانت بستگی به دادن قسمتی از آن داشته باشد، لازم است بدهد تا بقیه مال حفظ شود، و چنانچه ندهد و در نتیجه ظالم همه مال را غصب کند، مقداری را که قابل حفظ کردن بود، ضامن است. و اگر دفع ظالم متوقف بر این باشد که شخص امین، مالی را پرداخت کند جایز است و بلکه اگر ضرر و حرجی برای او ندارد در صورتی که امکان اذن گرفتن از امانتگذار یا ولیّ او (ولو حاکم شرع) نباشد، واجب است آن مال را بپردازد، و میتواند به این قصد بدهد که بعداً به امانتگذار رجوع کند و از او بگیرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر کافر غیر حربی مال خود را نزد مسلمان به امانت بگذارد، حفظ امانت و ردّ آن به صاحبش هنگام مطالبه واجب است و در صورتی که کافر حربی مال خود را نزد مسلمان به امانت بگذارد، بنابر احتیاط واجب باید هنگام مطالبه آن را به صاحبش تحویل دهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر وصیّت کند چیزی را به کسی بدهند و آن کس پیش از آن که قبول یا رد نماید بمیرد، تا وقتی ورثه او وصیّت را رد نکردهاند، میتوانند آن چیز را قبول نمایند، ولی این در صورتی است که مراد وصیّت کننده شخص موصیله نباشد و وصیّت کننده از وصیّت خود برنگردد وگرنه ورثه حقّی به آن چیز ندارند.
- [آیت الله مظاهری] اگر وصیّت کند چیزی به کسی بدهند و آن کس پیش از وصیّت کننده بمیرد وصیّت باطل میشود، و اگر بعد از وصیّت کننده و پیش از آنکه قبول کند یا رد نماید، بمیرد، مال منتقل به ورثه او میشود در صورتی که ورثه آن وصیّت را رد نکنند.
- [آیت الله مظاهری] توبه از ربادادن پشیمانی از گذشته و ترک آن کار زشت و استغفار و انابه به درگاه حقّ تعالی است، و در توبه از ربا خوردن علاوه بر این امور، باید آنچه را ربا خورده است پس دهد، بلکه اگر ربا خور بمیرد، آنچه از طریق ربا گرفته است به ورثه منتقل نمیشود، و اگر مفلس بود، توبه او گرچه قبول است، ولی باید تحصیل رضایت از ربادهندگان کند و اگر ممکن نباشد، باید تصمیم داشته باشد که در اوّل زمان ممکن آن را رد کند، و اگر از دنیا برود، امید است خداوند رئوف بستانکاران را در قیامت راضی کند و رباگیرنده مورد عفو و رحمت خدای تعالی واقع شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] السلام علیْک ایها النبی و رحْمة الله و برکاته: سلام بر توای پیغمبر و رحمت خدا و برکات او بر تو باد. السلاْم علیْنا و علی عباد الله الصالحین: سلام بر ما و بر تمام بندگان صالح خدا. السلام علیْکمْ و رحْمة الله و برکاته: سلام بر شما ای جمعیت نمازگزاران و رحمت و برکات او بر شما باد.
- [آیت الله سیستانی] اگر صاحب مال بمیرد و مال به ورثه او منتقل شود ، امانت دار باید مال را به همه ورثه ، یا وکیل همه آنها بدهد ، پس اگر بدون اجازه دیگران تمام مال را به یکی از ورثه بدهد ، ضامن سهم دیگران است .
- [آیت الله اردبیلی] اگر امانتدار بترسد مال امانت نزد او از بین برود یا به سرقت برده شود، چنانچه بتواند باید امانت را به صاحب آن یا وکیل او رد نماید و چنانچه دسترسی به آنها نداشته باشد، باید آن را به حاکم شرع بدهد تا برای صاحب مال حفظ نماید و اگر حاکم شرع نباشد یا دسترسی به او نداشته باشد، باید آن را نزد شخص امینی که قدرت حفظ آن را دارد به امانت بگذارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی امانتداری خود را انکار نماید یا آن را قبول کند، ولی مدّعی تلف شدن یا ردّ آن به صاحبش شود، چنانچه طرف بیّنهای نداشته باشد، ادّعای او با قسم قبول میشود؛ همچنین است در صورتی که دو طرف تلف شدن امانت را نزد امانتدار قبول داشته باشند، ولی امانتگذار مدّعی کوتاهی و یا تعدّی امانتدار در مال امانت شود.
- [آیت الله مظاهری] لازم نیست در امانت لفظ عربی باشد بلکه با هر لفظی یا عملی که باشد کفایت میکند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر وصیت کند چیزی به کسی بدهند و آن کس پیش از آن که قبول کند یا رد نماید بمیرد، تا وقتی ورثه او وصیت را رد نکرده اند می توانند آن چیز را قبول نمایند ولی این در صورتی است که وصیت کننده از وصیت خود برنگردد و گر نه حقّی به آن چیز ندارند و چنانچه آن شخص بعد از فوت وصیت کننده بمیرد به عنوان ترکه او به ورثه او به ارث می رسد.