تعزیر
در اسلام به منظور جلوگیری از جرایمی غیر از زنا و لواحق آن، سرقت، شرابخواری و... مجازاتهایی مقرر گردیده است که در فقه از آن به «تعزیرات» یاد میشود.
2) آیا حدّ یا تعزیر بر منکر ثابت است؟
حدّ و تعزیر ندارد.
حدّ و تعزیر ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا درباره زن و مرد اجنبی که به قصد کار حرام، خلوت کرده اند، ولی پیش از ارتکاب جرم دستگیر شده اند، تعزیر ثابت است؟
- در صورتی که مال مسروقه را سارق دیگری برباید، آیا سارق دوّم مستحقّ حدّ سرقت یا تعزیر می باشد؟ حکم استرداد عین مسروقه در این فرض چیست؟
- سارقی چند سرقت کرده و بر دو سرقت، بینّه اقامه شده و یک حدّ بر وی جاری شده است. پس از آن سرقت سوّمی ثابت می شود که پیش از حدّ آن سرقت بوده است. آیا حدّ دوّم بر وی جاری می شود؟ اگر سرقت چهارم ثابت شود، آیا حدّ سوّم جاری می شود؟
- درباره متّهم به زنایی، هیچ امر اثبات کننده ای در بین نیست. تنها آزمایش نشان می دهد که طفل متولّد شده، به متّهم ملحق است. متهم ابتدا گفته نتیجه آزمایش را قبول دارم. پس از رسیدن نتیجه آزمایش، وی منکر الحاق است. آیا زنا و حدّ ثابت می شود؟ الحاق ولد چه طور؟
- 2) اگر مال مسروقه پیش از انشای حکم حدّ سرقت یا پیش از اجرای حدّ سرقت، به مسروق منه برگردد یا خود سارق برگرداند، موجب سقوط حدّ سرقت می شود؟
- آیا کلیّه احکام دیه و قصاص در جریان وظیفه امر به معروف و نهی ازمنکر چه در مورد آمر و ناهی و چه در مورد طرف مقابل ثابت و جاری می باشد؟
- حکم تبدیل تعزیر به جریمه مالی چیست؟
- حکم دیه یا تعزیر سوزاندن جسد میّت چیست؟
- آیا بر کسی که راه و روش امر به معروف و نهی از منکر را نمی داند، واجب است امر به معروف و نهی ازمنکر کند یا نه؟
- نوع و خصوصیّات تعزیر که باید دون الحدّ باشد، چگونه است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در مورد حدّ زنا گفته شده است که اگر زانی چهار بار اقرار به زنا کند حدّ ثابت است ولی اگر سه بار اقرار کرد تعزیر می شود و در مورد اقرار به زنای موجب رجم فتوا چنین است که اگر بعد از چهار بار اقرار، زانی انکار کند حدّ ساقط می شود، آیا در مورد اخیر می توان او را تعزیر کرد یا علاوه بر سقوط حد، تعزیر هم ندارد؟ و در صورت جواز تعزیر آیا تعزیر تنها تازیانه دون الحدّ است یا شامل حبس هم می شود؟
- [سایر] تعزیر چیست؟ چه تفاوتهایی با حد دارد؟
- [سایر] آیا استمنا حد و تعزیر دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] چنانچه فردی با حرام افطار نماید لکن آن حرام حدّ الهی نداشته باشد مانند افطار با گوشت خوک آیا دو تعزیر دارد یا باعث تشدید تعزیر روزهخواری میگردد؟
- [سایر] در انجام امر به معروف و نهی از منکر، آیا حد و مرزی ترسیم شده است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] چگونه خواهد بود حکم تعزیر کسی که با مسکرات یا هر عمل دیگری که حدّ الهی دارد روزه خود را باطل نماید آیا فقط به همان حدّ محکوم میگردد یا هم حدّ دارد و هم تعزیر، مقدار آن را بیان فرمائید؟
- [آیت الله اردبیلی] 1- آیا در امر قضاوت شاکی و مدعی بایستی ادعای خود را ثابت نماید یا اینکه اصل بر مجرم بودن متهم است مگر اینکه متهم بیگناهی خود را ثابت نماید؟ 2- آیا مجازات کردن متهم منکر به صرف ادعای شاکی و بدون اقامه بینه از طرف مدعی شرعی می¬باشد یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] در مواردی که منکر در مقابل ادعای مدعی، اظهار بی اطلاعی کرده و اظهار می نماید که از صدق و کذب ادعا خبری ندارد هرگاه منکر از ادعای سوگند امتناع نماید و سوگند را به مدعی برگرداند آیا با سوگند مدعی مبنی بر این که منکر علم دارد در این صورت اصل ادعای مدعی ثابت می شود یا تنها علم داشتن منکر ثابت می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] 1 هرگاه زانی یا مرتکب یکی از جرایم مستوجب حد، بعد از اقرار توبه نماید آیا امام مخیر بین عفو کامل و اجرای حد است یا می تواند از اجرای حد صرف نظر کند ولی مرتکب را تعزیر نماید؟ 2 آیا حق عفو امام در توبه بعد از اقرار مختص حدودی مانند زنا، لواط و شرب خمر است یا در سایر حدود نیز جاری است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در اثبات کلّیه حدود، جز حدّ محاربه و افساد فی الارض، تعدّد اقرار شرط است. حال اگر متّهم اقرار به کمتر از حدّ نصاب کند، آیا تعزیر می شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- امر به معروف و نهی از منکر با وجود شرایط ذیل واجب میشود: اول: علم؛ پس کسی که عالم به حکم شرعی نیست، نمیتواند امر به معروف و یا نهی از منکر بنماید، بنابراین در ابتدا لازم است شخص آمر و یا ناهی خودش از احکام شرعی اطلاع کافی داشته باشد. دوم: احتمال تأثیر؛ پس در صورتی که انسان میداند سخن او تأثیری در دیگری ندارد، بر او لازم نیست امر به معروف و یا نهی از منکر بنماید، اما جواز بلکه رجحان آن در صورت عدم خوف ضرر، خالی از وجه نیست. سوم: اصرار بر ترک واجب و یا انجام دادن معصیت؛ پس در صورتی که انسان بداند شخصی از معصیتی که انجام داده توبه کرده است و یا نشانههایی بر پشیمانی او دلالت کند، امر به معروف و یا نهی از منکر واجب نیست. چهارم: عدم مفسده؛ پس اگر کسی بهخاطر امر به معروف و یا نهی از منکر ترس از وقوع مفسدهای دارد، و آن مفسده عبارت از ضرر جانی یا آبرویی و یا مالی قابل اعتنایی است، این کار بر او واجب نیست. بنابراین با وجود این شرایط، امر به معروف و نهی از منکر واجب میشود، و در امر به معروف و نهی از منکر عدالت شرط نیست.
- اگر اول ماه رمضان برای کسی ثابت نشود و روزه نگیرد. بعد ثابت شود که شب پیش ماه را دیدهاند، باید روزه آن روز را قضا نماید.
- کر بودن آب به سه راه ثابت میشود: 1 خود انسان یقین کند یا اطمینان داشته باشد بنابر اظهر؛ 2 دو مرد عادل خبر دهند؛ 3 کسی که آب در اختیار اوست بگوید آب کُر است. مثلاً صاحب منزل بگوید: حوض منزل کُر است. آب قلیل
- امر به معروف و نهی از منکر مراتبی دارد: اول: انکار قلبی میباشد؛ دوم: اظهار کردن به زبان؛ سوم: متألّم کردن معصیتکار بهقدری از زدن، که تفصیل مراتب در مسئله بعد خواهد آمد. بنابراین اگر انسان بدون گفتن، به هر وسیله دیگر ناراحتی قلبی خود را به معصیتکار نشان دهد و این کار موجب ترک معصیت شود، لازم نیست با زبان امر به معروف و یا نهی از منکر بنماید، البته در صورتی که هیچگونه اشکال شرعی دیگری در این کار نباشد، و اگر چارهای در این کار بهجز اظهار زبانی نیست، باز باید درجات خفیفتر را در انجام این کار ملاحظه نماید.
- کسی که میداند یا دو شاهد عادل خبر دهند که آب پیدا نمیکند، اگر بعد از داخل شدن وقت نماز وضوی خود را باطل کند یا آبی که دارد بریزد معصیت کرده، ولی نمازش با تیمّم صحیح است. 2 مشقّت بیش از حد:
- مسلمانی که منکر خدا یا پیغمبر صلیاللهعلیهوآله شود، یا حکم ضروری دین یعنی حکمی را که مسلمانان جزء دین اسلام میدانند، مثل واجب بودن نماز و روزه را انکار کند، در صورتی که منکر شدن آن حکم به تکذیب خدا یا پیغمبر صلیاللهعلیهوآله برگردد، مُرتَد است.
- شهید مانند کسی است که غسل داده شده، بنابراین مس بدن او موجب غسل نیست؛ و همچنین کسی که قتل او بهعنوان قصاص و یا حد واجب باشد و قبل از اجرای قصاص یا حد غسل کرده باشد.
- اول ماه با پیشگویی منجّمین ثابت نمیشود، ولی اگر انسان از گفته آنان یقین یا اطمینان پیدا کند، باید به آن عمل نماید.
- دست زدن (کف زدن) در مجالس جشن و سخنرانی جهت تشویق افراد اگر به حد لهو نرسد مانعی ندارد.
- به کسی که معصیت کبیره و اموری که در اسلام منکر و قبیح هست مرتکب میشود، مخصوصاً کسی که آشکارا معصیت انجام میدهد، بنابر احتیاط واجب نباید زکات بدهند، مگر بهقدر ضروریات او و خانوادهاش.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] هر گاه شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر برای مکلف به علم یا اطمینان ثابت شد امر به معروف و نهی از منکر واجب می شود و اگر وجود یکی از شرایط مشکوک باشد واجب نیست
- [آیت الله مظاهری] در صورت تشخیص مصلحت، حاکم اسلامی چنانکه میتواند مجرم را عفو یا تخفیف در جرم دهد، میتواند در اجرای حدّ تخفیف دهد یعنی آن را تبدیل به تعزیر کند یا حدّ را اصلاً اجرا نکند.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی مثلاً قفل را شکست و داخل شد ولی پیش از اینکه چیزی را ببرد بازداشت شد حدّ جاری نمیشود ولی او را تعزیر میکنند.
- [آیت الله مظاهری] قتل یا جنایت به چند راه ثابت میگردد: 1 - اقرار خود قاتل یا جانی. 2 - شهادت دو مرد عادل. 3 - قسامه و آن در صورتی است که مدّعی قتل شاهدی بر قاتل بودن متهم نداشته باشد با آنکه نشانههایی که باعث گمان به قاتل بودن اوست موجود باشد مثل آنکه او را با اسلحه نزد مقتول یافته باشند، و کیفیت آن به این صورت است که مدّعی به تنهایی یا دیگران، در نزد حاکم شرع پنجاه قسم بخورند و اگر مدّعی از قسامه امتناع نماید قسامه با متهم است. 4 - اگر مدّعی بیّنه نداشته باشد باید منکر قسم بخورد و اگر منکر قسم نخورد با قسم خوردن مدّعی قتل یا جنایت ثابت میگردد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بالغ عاقل به مرد یا زن مسلمان بالغ عاقل عفیفی، نسبت زنا یا لواط یا سحق بدهد و شرعاً نتواند آن را ثابت کند، باید هشتاد تازیانه از روی لباس به او بزنند، تازیانه به طور متوسط زده میشود و به جز عبا سایر لباسهای وی را نباید کند. چند مورد از این حدّ استثنا شده است: اوّل: اگر دو نفر هم دیگر را به زنا یا لواط یا سحق نسبت دهند حدّ جاری نمیشود، بلکه آن دو به حکم حاکم شرع تعزیر میگردند. دوم: اگر پدری به فرزند خود چنین نسبتی بدهد حدّ جاری نمیشود، بلکه تعزیر میگردد. سوم: اگر شوهر به زن خود چنین نسبتی بدهد، حکم خاصّی دارد که در کتب فقهی در فصل (لعان) آمده است. اگر کسی به دیگری ولد الزنا بگوید، چنانچه با این جمله نسبت زنا به پدر و مادر وی بدهد، حدّ فوق درباره او ثابت است، ولی اگر تنها از باب فحّاشی باشد و نسبت زنا به طور جدّی مطرح نباشد، کار گناهی انجام داده است ولی حدّ فوق دربارهاش نیست. گفتنیست که این حدّ، حقّ کسیست که به او چنین توهینی شده است و اگر او ببخشد حدّ جاری نمیگردد.
- [آیت الله نوری همدانی] کُربودن آب ، به دو راه ثابت می شود : اول : آنکه خود انسان تشخیص دهد . دوم : آنکه دو مرد عادل خبر دهند . 2-آب قلیل
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اول ماه با تلفن، تلگراف رادیو و وسایل اطلاع رسانی جدید در صورتی ثابت می شود که: 1 در شهر مبدأ که اول ماه در آن ثابت شده به یکی از راه هایی که در مسأله 1780 ذکر شده ثابت شده باشد. 2 انسان از خبر مذکور اطمینان به صحت آن پیدا کند. 3 شهری که در آن اول ماه ثابت شده با شهر مذکور در مقداری از شب شریک باشند.
- [آیت الله علوی گرگانی] هدف امر به معروف برپایی واجب، وهدف نهی از منکر جلوگیری از حرام است; بنابراین در امر به معروف ونهی از منکر قصد قربت معتبر نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که میخواهد امر به معروف ونهی از منکر کند باید )معروف( را از )منکر( تشخیص دهد; پس کسی که معروف ومنکر را نمیشناسد، حق ندارد بلکه نمیتواند امر به معروف ونهی از منکر نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] به طور کلی در امر به معروف و نهی از منکر انسان باید با توجه به اهمیت معروف یا منکر در مقایسه با ضرر یا مؤونه ای که امر به معروف و نهی از منکر دارد اقدام کند که اگر اهمیت معروف یا منکر کمتر از ضرر و مؤونه امر به معروف و نهی از منکر باشد واجب نیست بلکه جایز نیست. و اگر اهمیت معروف و منکر بسیار زیادتر از ضرر و مؤونه نهی از منکر و امر به معروف باشد واجب است، هر چند ضرر زیادی داشته باشد و حتی اگر متوقف بر بذل جان و مال باشد.