ثبوت
ثبوت، اصطلاحی در فلسفه و حکمت اسلامی است.
آیا در صورت ثبوت حقّ قصاص نفس، صاحب حقّ می تواند قصاص طرف کند؟ آیا در قصاص طرف (مانند دست) می تواند برخی از جزو و طرف (مانند بعض دست) را قصاص کند؟
در قصاص نفس نمی تواند قصاص طرف کند یا در قصاص طرف نمی تواند بعض طرف را قصاص کند؛ بلکه یا باید قصاص کلّ بکند یا دیه کلّ را بگیرد.
در قصاص نفس نمی تواند قصاص طرف کند یا در قصاص طرف نمی تواند بعض طرف را قصاص کند؛ بلکه یا باید قصاص کلّ بکند یا دیه کلّ را بگیرد.
عنوان سوال:
آیا در صورت ثبوت حقّ قصاص نفس، صاحب حقّ می تواند قصاص طرف کند؟ آیا در قصاص طرف (مانند دست) می تواند برخی از جزو و طرف (مانند بعض دست) را قصاص کند؟
پاسخ:
در قصاص نفس نمی تواند قصاص طرف کند یا در قصاص طرف نمی تواند بعض طرف را قصاص کند؛ بلکه یا باید قصاص کلّ بکند یا دیه کلّ را بگیرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا در قصاص عضو، محکوم می تواند پیش از قصاص، آن را بی حسّ کند؟ آیا محکوم به قصاص نفس می تواند پیش از اجرای حکم، خود را بی هوش کند یا وی را بی هوش کنند؟
- نحوه غسل و کفن فردی که سنگسار می شود و یا محکوم به قصاص نفس است، چگونه می باشد؟
- آیا محکوم به مجازات اعدام یا قصاص نفس، پیش از اجرای مجازات نیاز به غسل میّت دارد؟
- آیا محکوم به حدّ رجم را می توان به طریق دیگری کشت؟ محکوم به قصاص نفس را چه طور باید کشت؟
- آیا مجنیٌّ علیه قبل از مرگ خود می تواند کسی را که به طور حتم بر او جنایتِ عمدیِ موجبِ قصاصِ نفس وارد خواهد کرد، عفو نماید؟ در صورت وقوع، حق قصاص یا دیه ساقط شده است یا فقط حق قصاص ساقط است؟
- 2) پس از ثبوت بینّه چه؟
- آیا حدّ قوادی، در صورت توبه پیش از ثبوت جرم نزد حاکم، موجب سقوط حدّ است؟
- در مسایلی به فتوای مجتهد میّت عمل شده است، آیا در بعض همان مسایل می توان از مجتهد میّت و در بعض دیگر آن از مجتهد زنده تقلید کرد؟
- در صورت خرید سرقفلی مغازه، اجاره آن باید به چه صورتی انجام گیرد؟ آیا مبلغ اجاره را باید مطابق قانون تعیین نمود یا در دست صاحب ملک است؟
- فردی با ایراد ضرب عمدی به چشم فرد دیگری، (بدون این که موجب در آوردن چشم وی شود) باعث کاهش شدید بینایی مضروب در حدّ شمارش انگشتان دست شده است. این کاهش شدید بینایی از نظر پزشک قانونی با توجه به نظریّه سازمان بهداشت جهانی نابینایی محسوب و اعلام شده است. آیا این کاهش شدید بینایی همان کوری است که شرعا و قانونا موجب قصاص خواهد شد یا منظور از کوری که موجب قصاص است از بین رفتن کامل بینایی است، به شکلی که هیچ گونه دیدی هر چند جزیی وجود نداشته باشد؟ لازم به ذکر است شاکی، تقاضای قصاص متّهم را نموده است و موضوع، با اجرای قسامه قابل اثبات می باشد.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا تجهیز شخصی که محکوم به قصاص نفس گردیده، قبل از قصاص لازم است یا تغسیل و تکفین بعد از قصاص نیز بلامانع است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا تجهیز شخصی که محکوم به قصاص نفس گردیده، قبل از قصاص لازم است یا تغسیل و تکفین بعد از قصاص نیز بلامانع است؟
- [آیت الله مظاهری] اگر قاضی به اشتباه حکم قصاص دهد و آن فرد قصاص شود، آیا خانواده قاتل می توانند درخواست قصاص نفس قاضی را کنند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا تجهیز شخصی که محکوم به قصاص نفس گردیده، قبل از قصاص لازم است یا تغسیل و تکفین بعد از قصاص نیز بلامانع است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا با قسامه، ضرب و جرح در اطراف هم ثابت می شود؟ و بر فرض ثبوت آیا موجب ثبوت قصاص هم می شود یا فقط حکم به پرداخت دیه می شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در فرض فوق در صورت صدور حکم بر قصاصِ نفسِ قاتل، آیا تا کبیر شدن صغیر، باید صبر کرد و منتظر ماند؟ و یا اجرای حکم دادگاه (قصاص نفس) مصلحت است؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی محکوم به قصاص نفس شده است و 15 روز قبل از قصاص صلح نامه ای تنظیم و تمامی اموال را به مادرش صلح می ناید و پس از اجرای قصاص صلح نامه به دست مادر رسیده است و آن را امضاء کرده است آیا صلح نامه صحیح و قابل إجرا است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] پس از ثبوت جرم و صدور حکم توسط قاضی مأذون، در خصوص استیذان از ولیّ امر یا شخص منسوب از طرف ایشان جهت اجراء حکم صادره بفرمائید : الف - آیا استیذان به قصاص نفس اختصاص دارد یا قصاص اطراف را شامل میشود؟ ب - آیا در حدود و قتل تعزیری (بنابر جواز قتل از باب تعزیر) هم استیذان لازم است؟ ج - در صورت لزوم آیا بین حدّ قتل و حدود مادون قتل تفاوتی وجود دارد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا شخصی که به قصاص نفس محکوم شده، می تواند اعضای بدن خود را بفروشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در موارد سئوال قبل آیا بین حدّی که حکمش اعدام باشد با قصاص نفس تفاوتی هست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر نداند مالی را که عاریه کرده غصبی است و در دست او از بین برود، چنانچه صاحب مال عوض آن را از او بگیرد، او هم میتواند آنچه را به صاحب مال داده از عاریهدهنده مطالبه نماید، ولی اگر چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد، یا عاریهدهنده با او شرط کرده باشد که اگر آن چیز از بین برود، باید عوضش را بدهد، نمیتواند چیزی را که به صاحب مال میدهد، از عاریهدهنده مطالبه نماید.
- در مواردی که برای کم کردن اجاره منزل، پرداخت قرض شرط میشود، اگر بدون این پول نیاز مسکن او تأمین نمیشود، این قرض خمس ندارد حتی اگر چند سال در دست صاحب منزل باقی بماند.
- در مواردی که برای کم کردن اجاره منزل، دادن قرض شرط میشود، اگر بدون این پول نیاز مسکن او تأمین نمیشود، این قرض خمس ندارد، حتی اگر چند سال در دست صاحب منزل باقی بماند.
- دیدن نامحرم از طریق تلویزیون و شنیدن صدای آنها، که مقرون به فساد و ریبه است اشکال دارد و بعض اقسام آن حرام یقینی است.
- اگر از چیزی که غصب کرده منفعتی به دست آید، مثلاً از گوسفندی که غصب کرده برّه ای پیدا شود، تعلق به صاحب مال دارد، و نیز کسی که خانه ای را غصب کرده، اگر چه در آن ننشیند، باید اجاره آن را بدهد.
- چیزی را که عاریه کرده بدون اجازه صاحب آن نمیتواند به دیگری اجاره یا عاریه دهد.
- اگر دست را تر کند و به صورت و دست ها بکشد، باید بنا بر احتیاط تری دست به قدری باشد که به واسطه کشیدن دست، کمی آب بر آنها جاری شود.
- در تیمّم باید پیشانی و کف دستها و پشت دستها پاک باشد. و اگر کف دست نجس باشد و نتواند آن را آب بکشد، باید با همان کف دست نجس تیمّم کند، و احتیاط واجب در این است که اگر روی دست نجس نیست، هم با کف دست و هم با روی دست تیمم نماید.
- اگر صاحب کار، بنّا را وکیل کند که برای او کارگر بگیرد، چنانچه بنّا کمتر از مقداری که از صاحب کار میگیرد به کارگر بدهد، زیادی آن بر او حرام است و باید آن را به صاحب کار برگرداند و اگر اجیر شود که ساختمان را تمام کند و به او اختیار داده شود که خودش بسازد یا به دیگری بدهد، اگر دیگری را برای تمام کردن همان ساختمان، به مبلغی کمتر از آنچه از صاحب ساختمان، خودش اجاره کرده، اجیر کند، بنابر اظهر جایز نیست.
- اگر عقد مساقات باطل باشد درختهای غَرس شده ملک کسی است که نهالها از آنِ او بوده؛ پس اگر مال مالک بوده، عامل اجرتالمثل میبرد، وگرنه مال کسی است که آنها را کاشته است، ولی صاحب زمین هم حق کندن آنها را دارد، و در صورت کندن باید خسارتی را که بر درختها وارد شده به صاحب درخت بدهد، و در صورتی که مالک نمیدانست عقد مساقات باطل بوده، میتواند اجرت زمین از اول تا آخر، یا تا زمان کندن درختها و نیز اجرت پُر کردن گودالها را که در اثر کندن درختها ایجاد میشود، از صاحب درخت بگیرد، ولی نمیتواند صاحب درخت را مجبور کند که آنها را نَکنَد و به او بفروشد، و همچنین صاحب درخت حق ندارد که مالک زمین را مجبور کند که اجازه دهد درختها در زمین او باقی بماند و تنها اجرت زمین را بگیرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] ثبوت اول ماه به حکم حاکم شرع محل اشکال است
- [آیت الله سیستانی] در ثبوت زکات در گندم و جو و کشمش و خرما که در مسأله پیش گفته شد معتبر نیست که مالک بتواند در آن تصرف کند ، پس اگر مال در دست خود یا وکیلش نباشد ، مثلاً کسی آنها را غصب کرده باشد هرگاه به دست او رسید زکات بر او واجب است
- [آیت الله مظاهری] اگر ولیّ مقتول قبل از قصاص بمیرد، حقّ قصاص به ورثه او میرسد.
- [امام خمینی] در مثل اسکناس و دینار کاغذی و سایر پولهای کاغذی مثل دلار و لیره ترکی، ربای غیر قرضی تحقق پیدا نمیکند، و جایز است معاوضه نقدی بعض آنها را با بعض به زیاده و کم، و در معاوضه نسیه بعض آنها را با بعض به زیاده و کم، در صورتی بیاشکال است که زیاده و کم به حساب مدت نسیه نباشد، و امّا ربای قرضی در تمام آنها تحقق پیدا می‌کند، و جایز نیست قرض دادن ده دینار به دوازده دینار.
- [آیت الله مظاهری] در قتل عمد که ورثه حقّ قصاص دارند میتوانند بیش از دیه از قاتل بگیرند و قصاص نکنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] خواندن سوره قل هوالله احد را به یک نفس، مکروه است. چنانکه خواندن حمد هم با یک نفس، مکروه است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] ثبوت ماه با حکم حاکم، محل اشکال است؛ بلی اگر موجب اطمینان شود (به تفصیلی که در مسأله قبل گذشت) کافی است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . خواندن سوره توحید به یک نفس مکروه است.
- [آیت الله مظاهری] در قتل عمد ورثه مقتول میتوانند قصاص کنند یا دیه بگیرند یا عفو کنند ولی عفو بهتر است، و در قتل شبه عمد حقّ قصاص ندارند فقط میتوانند دیه بگیرند یا عفو نمایند، و در قتل خطایی نیز حقّ قصاص ندارند بلکه یا عفو میکنند یا از عاقله یعنی خویشاوندان پدری قاتل، دیه میگیرند.
- [آیت الله مظاهری] ولیّ مقتول که حقّ قصاص دارد کسی است که از او ارث میبرد، جز زن و شوهر که در این حقّ شرکت ندارند هرچند از دیه ارث میبرند. و اگر بعضی از آنها به قصاص راضی نشوند، دیگران نمیتوانند قصاص کنند مگر آنکه تفاوت دیه را بپردازند، و اگر بعضی از آنها صغیر باشند، اختیار با ولیّ آنهاست.