مستثنیات دین
ضروريات زندگی كه فروختن آن برای ادای دين لازم نيست.
نظر مبارک در مستثنیات دین چیست ایا تلفن منزل ماشین به هر قیمت که باشد جزء مستثنیات دین است یا خیر ؟
احتیاج و شأن و حداقل را باید در نظر گرفت .
احتیاج و شأن و حداقل را باید در نظر گرفت .
عنوان سوال:
نظر مبارک در مستثنیات دین چیست ایا تلفن منزل ماشین به هر قیمت که باشد جزء مستثنیات دین است یا خیر ؟
پاسخ:
احتیاج و شأن و حداقل را باید در نظر گرفت .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- این مسئله که در عرف مردم شایع است: در هنگام فروش منزل، به ظاهر منزل رسیدگی میکنند، از قبیل رنگ دربها و دیوارها و کاغذ دیواری و... و بعد منزل خویش را در معرض فروش میگذارند وهمین کار موجب بالا رفتن قیمت و ارزش منزل در نظر خریدار می‌شود آیا تدلیس محسوب می‌شود یا خیر؟ و خریدار خیار تدلیس دارد یا خیر؟
- اگر خرید منزل مسکونی مطابق شأن از وجهی باشد که به انحاء مختلف (کلاهبرداری، قرض و...) از مردم گرفته شده یا آن وجوه بصورت ودیعه نزد او باشد آیا: الف: منزل مسکونی مطابق شأن از جمله مستثنیات دین محسوب می‌شود؟ب: اگر خرید خانه به قصد فرار از دین یا به قصد عدم ردّ وجوه متعلق به دیگران باشد آیا اصل معامله چه حکمی دارد؟جج: اگر معامله مذکور صحیح باشد آیا میتوان آنرا بنفع طلبکاران به فروش رساند؟ د: آیا بین صورتی که از ابتداء به قصد خرید واحد مسکونی اقدام به اخذ وجوه تحت عناوین مختلف نموده با صورتی که پس از اخذ وجوه بقصد فرار از دین اقدام کرده فرقی هست؟ه: اگر طلب مذکور، مهریّه زوجه باشد آیا زوجه میتواند منزل مسکونی را جهت استیفاء حقِّ خود توقیف کند؟
- احتراماً نظر به اینکه شغل بنده طلا فروشی میباشد و ظاهراً دو نوع طلا از نظر خرید و فروش داریم: نوع اوّل: طلائی که عیار آن مشخص و طبق عیار مشخص معامله می‌شود. نوع دوّم: طلائیکه با شمارش - که آن شماره هم جزء عیار میباشد - خرید و فروش می‌شود مثلاً طلای شماره 745 را به قیمت طلای شماره 742 از همکار آگاه خریداری نموده و همین شماره 742 را به شخص همکار آگاه به شماره 745 میفروشیم لذا مستدعی است نظر مبارک را در مورد اینگونه معاملات بفرمائید؟ آیا تفاوت در شماره و سود فروش طلاء جایز میباشد یا خیر؟ در صورت امکان طریقه صحیح خرید و فروش طلای فرسوده با همین شمارههای عنوان شده را ذیلاً مرقوم فرمائید.
- با توجه به نیاز استفاده از تلفن عمومی داشتن پول خورد ضروری است و از آنجا که اداره مخابرات و بانکها از ارائه پول خورد دریغ می کنند ، عده ای 2 ریالی و 5 ریالی را به عنوان مثال به مبلغ 10 یا 12 ریال در میدانهای شهر می فروشند ، خواهشمند است نظر مبارک خویش را در خصوص چنین کاری بیان فرموده ، همچنین حکم کسی که با توجه به نیاز آن را جهت استفاده مکالمه تلفنی می خرد چیست ؟
- گرچه فتوای مشهور فقهای بزرگوار (رض) این است که دیه را باید یوم الاداء پرداخت نمود و قیمت دیه را یوم الاداء محسوب مینمایند، لیکن اخیراً مستنداً به نظریه بعضی از اساتید و بزرگان عصر حاضر شاید به دلیل برقراری یک رویه و نظم خاص در پرداخت دیه قیمت آن را بر مبنای روز صدور و قطعیت حکم محاسبه میکنند حال سؤال این است: نظر مبارک حضرتعالی در پرداخت قیمت دیه یوم الاداء است یا روز صدور حکم و یا روز وقوع حادثه؟ لطفاً ارشاد نمایید.
- آیا سربازی که در حین انجام مأموریت برای بردن سوخت در قسمت نگهداری اسراء جنگی به دره سقوط نموده و از دنیا رحلت کرده و کارشناسان ارتش در دولت اسلامی ایشان را جزء شهداء محسوب کرده و از مزایای خانواده شهید بهره مند نموده اند . آیا این نظر صحیح می باشد ؟ و اخذ این مزایا به عنوان شهید برای وارث جایز است ؟ و بالاخره از لحاظ ثواب مسأله ایشان چطور است ؟
- از قرار معلوم کنوانسیون ( محو کلّیه اشکال تبعیض علیه زنان ) بزودی جهت بررسی در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار خواهد گرفت . از آنجا که این معاهده بین المللی متضمن مواردی است که از نظر فقهی قابل تأمل است ، مستدعی است نظر مبارک خود را نیبت به موارد زیر بیان فرمایید : 1 بر اساس ماده 1 این معاهده باید هر گونه تمایز ، استثناء و یا محدودیت بر اساس جنسیت در زمینه های ، سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی ، و یا هر زمینه دیگر لغو گردد . با توجه به این ماده تفاوت زن و مرد در مواردی چون ، میزان پوشش واجب بدن ، نظر و لمس بدن جنس مخالف ، قصاص ، شهادت ، ارث ، طلاق ، تعداد همسران ، امامت جماعت ، لزوم تمکین جنسی ، ولایت بر فرزندان ، سرپرستی خانواده ، حق حضانت ، عیوب موجب فسخ نکاح ، نشوز ، لزوم سپری شدن عده برای ازدواج بعدی ، مرجعیت و قضاوت تبعیض تلقی می گردد و باید از میان برداشته شود . آیا تساوی زن و مرد در موارد ذکر شده با احکام شرع مطابقت دارد ؟ 2 با توجه به اینکه ماده 15 بند 4 در مورد کسب ، تردد ، تغییر و یا حفظ تابعیت خود و فرزندان ، زن و مرد را مساوی میداند ، الف آیا زن بدون موافقت همسر می تواند برای فعالیتهای اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی از منزل خارج شود ؟ ب آیا زن بدون رضایت همسر می تواند برای فعالیتهای اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی از منزل خارج شود ؟ 3 با توجه به ماده 14 بند 2 ب و ماده 16 بند ه که حق تصمیم گیری در مورد تعداد فرزندان ، فواصل بارداری و تنظیم خانواده را برای زنان مطرح می کند ، آیا زن بدون رضایت همسر می تواند اقدام به بستن لوله رحم ، استفاده از داروها و روشهای ضد بارداری و تنظیم فواصل بارداری کند ؟ 4 با توجه به ماده 16 بند الف و ج که ازدواج را فقط موکول به رضایت طرفین دانسته است : الف: آیا ازدواج با مردان غیر مسلمان جایز است ؟ ب : آیا ازدواج طرفین برای بار چهارم بدون وجود محلل جایز است ؟ ج : آیا پدر در امر ازدواج بر فرزند صغیر ولایت دارد؟ د : آیا زن در صورت یقین به عدم انعقاد نطفه می تواند قبل از سپری شدن ایام عادت اقدام به ازدواج کند ؟ 5 با توجه به اینکه بر طبق ماده 16 بند 2 ازدواج کودک غیر قانونی اعلام شده است و کودک در عرف بین الملل به افراد کمتر از 18 سال اطلاق می شود ، آیا ازدواج افراد بالغ کمتر از 18 سال نافذ است ؟ 6 با توجه به اینکه طبق ماده 15 بند 3 کلیه قراردادها و اسناد خصوصی که در جهت محدود کردن خیارات و اهلیت قانونی زنان است ملغی اعلام می شود ، آیا زن و مرد هنگام ازدواج می توانند شروطی را در ضمن عقد بگنجانند که مفاد آن محدود کردن اختیارات همسر باشد ؟ 7 با توجه به مفاد کنوانسیون ، آیا موارد تعارض این معاهده بین المللی با احکام اسلامی را به کونه ای ارزیابی می نمایید که با حذف برخی موارد جزیی آن به گونه ای که با روح کنوانسیون یعنی رفع هر گونه تمایز منافات نداشته باشد ، بتوان موارد تعارض آن را با احکام اسلامی از میان بر داشت و به این معاهده پیوست ؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] مستثنیات دین چیست؟ آیا تلفن و ماشین جزو مستثنیات دین محسوب می شوند؟
- [آیت الله سبحانی] آیا مغازه جزء مستثنیات دِیْن می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا سرمایه جزء مستثنیات دین محسوب می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا وسیله امرار معاش جزء مستثنیات دین است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی مبلغ چهار میلیون تومان از بابت مهریّه همسرش بدهکار است، او دارای منزل مسکونی در بهترین محلّ مشهد می باشد که اکنون به مبلغ سی میلیون تومان خریدار دارد آیا این منزل جزء مستثنیات دین است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا تلفن جزء مایحتاج زندگی انسان است، یا خمس دارد؟
- [آیت الله سبحانی] چهار دانگ منزل به ارزش 16میلیون تومان جزء اقلام مهریه ذکر شده است آیا 16میلیون تومان به قیمت آن روز از منزل را بدهکار می باشم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زوج، زوجه را در منزلی که جزء مستثنیات دین نمی باشد طلاق دهد، و قبل طلاق حاکم او را محجور اعلام کند، آیا حقِّ سکنای مطلّقه رجعیّه در این منزل بر حق طلبکاران مقدّم است؟ اگر طلاق پس از محجور بودن باشد حکم آن چگونه است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا مخارجی چون تعمیر مغازه و یا خرید لوازمی چون پنکه، تلفن، یخچال و... که مورد نیاز محلّ کسب است جزء مؤونه است یا جزء سرمایه؟
- [سایر] چرا مسأله معاد را جزء اصول دین قرار داده اند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر درخت انگور یا خرما را بخرد ، قیمت آن جزء مخارج نیست ، ولی اگر خرمایا انگور را پیش ازچیدن بخرد ، پولی راکه برای آن داده جزء مخارج حساب می شود .
- کسی که بدون گاووچیز های دیگری که برای زراعت لازم است نمی تواند زراعت کند ، اگر آنها رابخرد و به واسطه زراعت به کلی از بین بروند، می تواند تمام قیمت آنها راجزء مخارج حساب نماید و اگر مقداری از قیمت کم شود می تواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند ،ولی اگر بعد از راعت چیزی ازقیمتشان کم نشود ،بنابر احتیاط واجب چیزی ازقیمت انهارا جزء مخارج حساب ننماید .
- اگر زمینی را بخرد و در ان زمین گندم یا جو بکارد ،پولی راکه برای خریدزمین داده جزء مخارج حساب نمی شود ، ولی اگر زراعت را بخرد ، پولی را که برای خرید آن داده می تواند جزء مخارج حساب نماید واز حاصل کم کند،اما باید قیمت کاهی را که از آن بدست می آید از پولی که برای خرید زراعت داده کسر نماید مثلاً اگر زراعتی را پانصد تومان بخرد وقیمت کاه آن صدتومان باشد ،فقط چهارصد تومان آن رامیتواند جزء مخارج حساب نماید.(مسأل1882 ) کسی که بدون گاو وچیز های یگرکه برای زراعت لازم است میتواندزراعت کند،اگرآنهارا بخرد؛ نباید پولی راکه برای خریداینها داده جزء مخارج حساب نماید.
- مسلمانی که منکر خدا یا معاد یا پیغمبر شود ، یا حکم ضروری دین ، یعنی حکمی را که مسلمانان جزء دین اسلام می دانند ، مثل واجب بودن نماز و روزه انکار کند ، در صورتی که بداند آن حکم ضروری دین است و انکار آن ، انکار نبوّت پیغمبر ( صلّی الله علیه وآله ) است ، مرتّد است .
- معادن بطور کلّی جزء اَنفال است و استخراج آنها در زمان کنونی ما بدون اجازة فقیه جامع الشرائط و برنامه ای که از طرف وی مقرّر می گردد جائز نیست و لازم است در این مورد با نظر او برنامه ای تنظیم و بر اساس آن عمل شود . 3 گنج
- اگر باغی احداث کند برای آنکه بعد از بالا رفتن قیمتش بفروشد ، باید خمس میوه و نمّو درختها و زیادی قیمت باغ را بدهد ولی اگر باغ را فقط برای میوه خوردن خود و عائله خود احداث کند و یا به این قصد بخرد و جزء مؤنه محسوب شود آن باغ و نمو آن خمس ندارد ولی اگر برای اینکه میوة آن را بفروشد و از قیمت آن استفاده کند آن را احداث کرده است حکم سرمایه را پیدا می کند که باید خمس میوه و نمّو درختها را بدهد .
- کافر ، یعنی کسی که منکر خدا است یا برای خدا شریک قرار می دهد یا رسالت حضرت خاتم الانبیاء ، محمّد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله ) را قبول ندارد مگر اهل کتاب که درآخر مساله ذکر می‌شود و هخمچنین است اگر در یکی از اینها شک داشته باشد و نیز کسی که ضروری دین ، یعنی چیزی را که مسلمانان جزء دین اسلام می دانند منکر شود ، چنانچه بداند آن چیز ضروری دین است و انکار آن چیزبرگردد به انکار خدا ، یا توحید ، یا نبوت ، نجس می باشد و اگر ضروری دین بودن آن را نداند ، به طوری که انکار آن به انکار خدا یا توحید یا نبوت برنگردد ، بهتر آن است که از او اجتناب کنند . کفاری که مانند یهود و نصاری اهل کتاب می باشند و تا هنگامی که علم به ملاقات بدن آنها با یکی از نجاسات که ذکر شد و می شود حاصل نشده است ، اجتناب لازم نیست .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که بدون گاو و چیزهای دیگری که برای زراعت لازم است نمیتواند زراعت کند، اگر آنها را بخرد و به واسطه زراعت به کلی از بین برود، میتواند تمام قیمت آنها را جزء مخارج حساب نماید، و اگر مقداری از قیمت آنها کم شود، میتواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند، ولی اگر بعد از زراعت، چیزی از قیمت آنها کم نشود، نباید چیزی از قیمت آنها را جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله سبحانی] قیمت تخمی را که برای زراعت پاشیده می تواند جزء مخارج حساب نماید، و قیمت موقع پاشیدن، باید حساب شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که گاو و وسایل کشاورزی دیگری که عرفاً برای زراعت به کار می رود بخرد اگر به واسطه زراعت بکلّی از بین برود، می تواند تمام قیمت آنها را جزء مخارج حساب نماید و اگر مقداری از قیمت آنها کم شود، می تواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند، ولی اگر بعد از زراعت چیزی از قیمتشان کم نشود، نباید چیزی از قیمت آنها را جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بدهکار گروگانی نپرداخته و غیر از خانه مسکونی اش و وسایل ضروری خانه مال دیگری نداشته باشد، طلبکار نمی تواند طلب خود را از او بخواهد، بلکه باید مهلت بدهد، ولی اگر مالی را که گرو گذاشته، طلبکار می تواند آن را بفروشد و طلب خود را بردارد (حتّی اگر جزء مستثنیات دین باشد).
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر درخت انگور یا خرما را بخرد، قیمت آن جزء مخارج نیست، ولی اگر خرما یا انگور را پیش از چیدن و قبل از تعلّق زکات بخرد، پولی را که برای آن داده جزء مخارج حساب می شود.
- [آیت الله سبحانی] اگر درخت انگور یا خرما را بخرد، قیمت آن جزء مخارج نیست ولی اگر خرما یا انگور را پیش از تعلق زکات بخرد، پولی را که برای آن داده جزء مخارج حساب می شود.
- [امام خمینی] اگر درخت انگور یا خرما را بخرد قیمت آن جزء مخارج نیست، ولی اگر خرما یا انگور را پیش از چیدن بخرد، پولی را که برای آن داده جزء مخارج حساب می شود.
- [آیت الله سبحانی] اگر تراکتور و دیگر لوازمی که برای زراعت لازم است بخرد و به واسطه زراعت به کلی از بین بروند، می تواند تمام قیمت آنها را جزء مخارج حساب کند،و همچنین است اگر مقداری از قیمت آنها کم شود می تواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند، ولی اگر بعد از زراعت چیزی از قیمتشان کم نشود نباید چیزی از قیمت آنها را، جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله بروجردی] کسی که بدون گاو و چیزهای دیگری که برای زراعت لازم است نمیتواند زراعت کند، اگر آنها را بخرد و به واسطهی زراعت به کلی از بین بروند، میتواند تمام قیمت آنها را جزء مخارج حساب نماید و اگر مقداری از قیمت آنها کم شود، میتواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند، ولی اگر بعد از زراعت چیزی از قیمتشان کم نشود، نباید چیزی از قیمت آنها را جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر درخت انگور یا خرما را بخرد، قیمت آن جزء مخارج نیست، ولی اگر خرما یا انگور را پیش از چیدن بخرد، پولی که برای آن داده، جزء مخارج حساب می‌شود.