قرض‌الحسنه
قرض الحسنه یکی از اصطلاحات فقهی رایج در جامعه امروز است که در قرآن نیز از آن یاد شده است. در اینجا به بررسی قرض الحسنه از دیدگاه قرآن پرداخته می‌شود.
به پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان قرض‌الحسنه به دیگری داده‌ایم، آیا خمس تعلق می‌گیرد؟
به پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان قرض‌الحسنه به دیگری داده‌ایم، آیا خمس تعلق می‌گیرد؟ همه مراجع: چنانچه سرسال خمسی دریافت آن (بدون زحمت ) ممکن باشد، باید خمس آن را بپردازد و در غیر این صورت هر زمان دریافت کرد، باید فوری خمس آن را بدهد. امام، استفتاءات، ج 1، س 96 ؛ فاضل، جامع‌المسائل، ج 1، س 833 ؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 319 ؛ بهجت، توضیح‌المسائل، م 1379 ؛ سیستانی، منهاج الصالحین، ج 1، م 1251 ؛ نوری، استفتاءات، ج 2، س 372 ؛ تبریزی، استفتاءات، س 946 ؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتاءات، س 870 ؛ صافی، جامع‌الاحکام، ج 1، س 621 ؛ دفتر: وحید. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 248/500016)
به پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان قرض‌الحسنه به دیگری داده‌ایم، آیا خمس تعلق می‌گیرد؟ همه مراجع: چنانچه سرسال خمسی دریافت آن (بدون زحمت ) ممکن باشد، باید خمس آن را بپردازد و در غیر این صورت هر زمان دریافت کرد، باید فوری خمس آن را بدهد. امام، استفتاءات، ج 1، س 96 ؛ فاضل، جامع‌المسائل، ج 1، س 833 ؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 319 ؛ بهجت، توضیح‌المسائل، م 1379 ؛ سیستانی، منهاج الصالحین، ج 1، م 1251 ؛ نوری، استفتاءات، ج 2، س 372 ؛ تبریزی، استفتاءات، س 946 ؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتاءات، س 870 ؛ صافی، جامع‌الاحکام، ج 1، س 621 ؛ دفتر: وحید. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 248/500016)
عنوان سوال:
به پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان قرض‌الحسنه به دیگری داده‌ایم، آیا خمس تعلق می‌گیرد؟
پاسخ:
به پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان قرض‌الحسنه به دیگری داده‌ایم، آیا خمس تعلق می‌گیرد؟
همه مراجع: چنانچه سرسال خمسی دریافت آن (بدون زحمت ) ممکن باشد، باید خمس آن را بپردازد و در غیر این صورت هر زمان دریافت کرد، باید فوری خمس آن را بدهد. امام، استفتاءات، ج 1، س 96 ؛ فاضل، جامع‌المسائل، ج 1، س 833 ؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 319 ؛ بهجت، توضیح‌المسائل، م 1379 ؛ سیستانی، منهاج الصالحین، ج 1، م 1251 ؛ نوری، استفتاءات، ج 2، س 372 ؛ تبریزی، استفتاءات، س 946 ؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتاءات، س 870 ؛ صافی، جامع‌الاحکام، ج 1، س 621 ؛ دفتر: وحید. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 248/500016)
- [سایر] آیا به پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان رهن به صاحبخانه پرداخت می‌شود، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] از درآمد کسب، وسایل مورد نیاز (مانند یخچال، رایانه و کتاب) تهیه و بعد از مدتی فروخته می‌شود، آیا به پول آن خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] از درآمد کسب زمینی تهیه کرده و سر سال، خمس آن را پرداختهام. آن را نگه داشتهام تا قیمت آن افزایش یابد، آیا به قیمت افزوده آن پس از چند سال، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به پولی که در بانک سپرده گذاری شده و از درآمد (سود ) آن ارتزاق می‌شود، خمس تعلّق می‌گیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا به ابزار کسب و کار انسان که از درآمد بین سال آن را تهیه می‌کند، خمس تعلّق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به طلا و زیور آلات زنانه - که شوهر از درآمد خود برای همسرش تهیه می‌کند - خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به پولی که برای ثبت نام حج واجب، به حساب ریخته می‌شود (از درآمد همان سال) و سال هم بر آن میگذرد، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] اگر انسان به چیزی نیاز دارد و آن را از درآمد تهیه کند؛ بعد نیازش برطرف شود، آیا خمس به آن تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به طلا و زیورآلات زنانه - که زن از درآمد شخصی تهیه کرده و خود را با آن زینت می‌کند - بعد از فروختن، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به درآمد دانشجویی که تحت تکفّل خانواده است، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] .آنچه متعلق خمس است، مطلق درآمد است ; نه خصوص درآمد کسب , بنابراین جایزه، هبه، صله، هدیه و مانند آن ها متعلق خمس است, هرچند مقدار کم آنها خمس ندارد. عدم تکرار خمس
- [آیت الله بهجت] سرمایه و آلاتی را که در وقت کسب به آنها و یا تکمیل آنها نیاز دارد، اگر از پولی تهیه کند که باید خمس آن را بدهد، حکم همان پول را دارد، و اگر از پولی مثل ارث تهیه شده باشد خمس ندارد، و اگر از دستمزد کاری که کرده سرمایه یا آن وسایل را تهیه کند، در صورتی که در همان سالِ کسب با آن سرمایه و وسایل، مقصودی عقلایی و متناسب با شأن خود دارد، اصل سرمایه و وسایل خمس ندارد، ولی واجب است خمس سودی که از آنها میبرد بدهد؛ و اینکه گفته شد سرمایه خمس ندارد منظور، آن مقدار از سرمایه است که زندگی مطابق شأن او بدون آن تأمین نمیشود، پس اگر سرمایه زیادتر از این بود آن مقدار زیادتر خمس دارد.
- [آیت الله بهجت] کسی که زکات یا خمس یا واجبات مالیه دیگری که به عین مال تعلق می‌گیرد و هم کفّاره یا قرض و مانند آنکه به عین مال تعلق نمیگیرد بدهکار است، اگر بمیرد و اموالش برای ادای همه آنها کافی نباشد، ادای زکات و خمس و واجبات مالی که به عین مال تعلق می‌گیرد، مقدم است.
- [آیت الله بهجت] در تعلق خمس به سودی که به مال طفل تعلق می‌گیرد، اشکال است و ظاهر عدم تعلق خمس است به مال طفل، ولی احوط ادای خمس بعد از بلوغ است و وقت تعلق آن گذشتن سال بر اولین سودی است که علم به وقت آن دارد.
- [آیت الله بهجت] پولی را که انسان قرض میدهد، اگر سر سال، موعد وصول آن فرا رسیده باشد و وصول آن بدون عسر، ممکن باشد، به حکم موجودیِ اوست. در غیر این صورت، هر زمان آن را وصول کرد، با تحقق دیگر شرایط، باید خمس آن را بدهد و پولی را که انسان قرض می‌گیرد به اصل آن، خمس تعلق نمیگیرد، ولی منافع آن به حکم دیگر منافع است.
- [آیت الله اردبیلی] خُمس ماهی و حیوانات دیگری که انسان بدون غوّاصی می‌گیرد، در صورتی واجب است که آنها را برای کسب بگیرد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسب او، از مخارج سالش زیادتر باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی خود را در مضیقه اقتصادی قرار دهد و صرفه جویی کند، خمس مقدار صرفه جویی شده را باید بپردازد ; همچنین است اگر دیگری هزینههای او را به جهت نذر یا تبرّ ع بپردازد و او از درآمد کسب خودش چیزی را هزینه نکند، باید خمس تمام درآمد سال را بپردازد و نمیتواند به مقداری که معادل هزینهاش بوده, از درآمد کسر نماید. خمس درآمد بانوان
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی غیر از درآمد کسب، مال دیگری دارد که خمس آن را پرداخته است؛ یا متعلق خمس نیست، این شخص می تواند هزینه سال جاری را از درآمد همین سال بپردازد ; یا از مالی که مخمّس شده است؛ یا متعلق خمس نیست بپردازد; یا از هر دو مال محاسبه نماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .تعلّق خمس مانن د زکات نیست که پس از حلول سال، واجب گردد, بلکه با پدید آمدن سود، خمس به آن تعلّق می گیرد, بنابراین اگر کسی تجارت و یا کاری انجام داد و درآمدی به دست آورد، خمس به آن تعلّق می‌گیرد و می تواند همان زمان خمس آن را بپردازد , نیز می تواند تا پایان سال صبر کرده و هزینههای سال را کسر کند و خمس مانده درآمد را بپردازد. خمس انواع درآمدها
- [آیت الله مکارم شیرازی] ماهی و حیوانات دیگری را که از دریا می گیرند خمس ندارد، ولی جزء درآمد کسب حساب می شود که اگر در آخر سال چیزی از آن یا قیمت آن اضافه بماند خمس دارد.