معامله
معامله ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • معامله (اخص)، عقود و ایقاعات• معامله (اعم)، امور بینیاز از قصد قربت
د: مقدار و قیمت موضوع معامله.
اشتباه در مقدار و قیمت موضوع معامله، موجب بطلان آن است.
اشتباه در مقدار و قیمت موضوع معامله، موجب بطلان آن است.
عنوان سوال:
د: مقدار و قیمت موضوع معامله.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مشتبه شدن هر یک از امور زیر چه تأثیری در معامله دارد؟ الف: موضوع معامله.
- د: ارتکاب زنا به هنگام روزه داری همسر بوده است؟
- د: میزان دیه و مورد مصرف آن چگونه است؟
- شخصی زمین به متراژ معین را معامله می‌کند که خریدار پول زمین را به مدت سه روز پرداخت نماید، بعد از گذشت سالیان دراز از پرداخت قیمت که نقدی بوده، خریدار استنکاف می‌کند، آیا صاحب زمین می‌تواند معامله را به هم بزند و عین المال را که زمین باشد برگرداند یا خیر؟
- د - در مورد وجوب دیه، آیا بین عمدی و غیر عمدی بودن جنایت تفاوتی هست؟
- د رمقام تعارض بین امر پدر و همسر ، اطاعت امر کدام یک برای زن مقدم است ؟
- فردی مقداری شراب با درصد بیش از مقدار حدّ متعارف از الکل را به سه نفر فروخته است؛ یکی از خریداران بعد از مصرف شراب فوت نموده، یکی نابینا و نفر سوم فلج شده است، در مورد میزان جرم و مسؤولیت فروشنده این سؤالات مطرح است: الف: در صورت اطلاع از میزان بالای الکل موجود در شراب آیا جنایت عمدی است؟ ب: در صورت عدم اطّلاع از مطلب فوق جنایت چگونه است و تکلیف چه می‌باشد؟ ج- آیا علم و جهل مصرف کننده‌ها با بالا بودن میزان الکل تاثیری دارد؟ د: آیا علم مصرف کننده‌ها به حرمت شرب خمر و بطلان این معامله در این مطلب نقشی دارد؟
- اگر شخصی جنسی را به دیگری به قیمت معین بفروشد و از فروشنده تعدادی از آن را دریافت کند و بعد از فروشنده از تحویل مابقی بازماند آیا خریدار می‌تواند آن مقدار جنسی را که هنوز از فروشنده دریافت نکرده به قیمت اضافه‌تری به او بفروشد و به این صورت حساب خود را تسویه کند؟
- اگر کسی به صورت قسطی ملک یا چیزی بخرد که مورد نیاز فعلی او نباشد آیا باید سر سال خمسی مقدار قسطی که پرداخت کرده تخمیس نماید؟ و در صورتی که قیمت شئ خریده شده در این مدت افزایش پیدا کرده باشد، آیا اضافه قیمت آن را هم باید محاسبه کند؟
- در عقد نامه ای نوشته شده مهر المسمی مقدار دویست و هشتاد مثقال طلای هیجده عیار به قیمت زمان ازدواج زوجیه به مبلغ هفتصد هزار ریال، آیا مهریه در این صورت طلا است یا پول؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] معامله نسیه طلاجات به قیمت گرانتر از قیمت نقدی آن شرعاً چه صورت دارد و ضمناً معامله اسکناس تازه به قیمت گرانتر چطور است؟
- [آیت الله خامنه ای] آپارتمانی خریده و 80% قیمت آن را پرداخته و در آن سکونت کرده ام فروشنده مصادره ای بودن زمین آپارتمان مورد معامله را در موقع تنظیم مبایعه نامه مخفی کرده و آپارتمان را به عنوان و قیمت غیر مصادره ای فروخته است. نظر به اینکه در موقع تنظیم بیع نامه موضوع مصادره ای بودن زمین آپارتمان را از فروشنده سؤال کرده ام، آیا می توانم معامله را فسخ نمایم؟ حکم چنین معامله ای چیست؟
- [آیت الله سبحانی] اگر مشتری قیمت کالایی را به شکل نقد سؤال کند، لکن معامله به صورت نسیه و به قیمت بالاتر صورت بگیرد، آیا این معامله صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر در حین معامله قیمت مشخص نشود و با این عبارت که (قیمت میدان هر چند باشد به آن قیمت فروختم) خرید و فروش کنند آیا این معامله صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] خانه ای را از فردی خریدم به این شرط که مالیات معامله خانه را نصف به نصف بپردازیم. فروشنده از من خواست که قیمت خانه را به مأمور مالیات کمتر از قیمت خرید بگویم تا مالیات کمتری پرداخت شود، آیا پرداخت مالیات مقدار تفاوت بین قیمت خانه و قیمتی که من به مأمور مالیات گفته ام، بر من واجب است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی اقدام به پیش خرید خودرو کرده به این صورت که مبلغی را در ابتدا پرداخت نماید و الباقی را هنگام تحویل خودرو بپردازد. ولی در زمان تحویل، شرکت در خواست مبلغ بیشتری با توجه به قیمت روز خودرو می نماید. در دو فرض ذیل حکم معامله چگونه است؟ 1- موقع ثبت نام قیمت خودرو قطعی بوده. 2- الباقی با توجه به قیمت روز محاسبه شود ولی تصوّر نمی شده قیمت این مقدار افزایش یابد (حدود هفتاد در صد یا بیشتر).
- [آیت الله سبحانی] اگر قیمت معامله ای کمتر از مبلغ تعیین شده نوشته شود آیا دریافت دستمزد کاتب بر اساس قیمت واقعی محاسبه می شود یا بر اساس ثمن غیر واقعی؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] در معاملهای، وکیل بدون رعایت غبطه و مصلحت موکّل، ملک وی را به قیمت بسیار نازل در حد یک سوم قیمتِ متعارف فروخته است. حکم معامله چیست؟
- [آیت الله سبحانی] اگر در مبایعه نامه پس از معین شدن قیمت معامله، تاریخ پرداخت قسمتی جزئی از ثمن معامله مشخص نباشد آیا موجب غرر می شود؟
- [آیت الله سبحانی] خانه ای به قیمت کارشناس معامله می شود، لکن کارشناس پس از معامله می گوید در محاسبات اشتباه کرده است و غبن معامله بیش از ده درصد می باشد. آیا خریدار ضامن تفاوت قیمت است یا بایع می تواند قرارداد را فسخ کند و آیا مشتری می تواند در صورت فسخ، سود پولی را که پرداخته، به عنوان ضرر و زیان طلب نماید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر انسان گندم یا جو یا خرما یا انگور را بخرد و بداند که فروشنده زکوه آن را داده ، یا شک کند که داده یا نه ، چیزی بر او واجب نیست . واگر بداند که زکوه آن را نداده ، چنانچه حاکم شرع معاملة مقداری را که باید از بابت زکوه داده شود . اجازه ندهد معاملة ان مقدار باطل است . وحاکم شرع می تواند مقدار زکوه را از خریدار بگیرد و اگر معاملة مقدار زکوه را اجازه دهد ، معامله صحیح است و خریدار باید آن مقدار را به حاکم شرع بدهد ودر صورتی که قیمت آن مقدار را به فروشنده داده باشد ، می تواند از او پس بگیرد .
- اگر خریدار قیمت جنس را نداند ، یا در موقع معامله غفلت کند و جنس را گرانتر از قیمت معمولی آن بخرد ، چنانچه به قدری گران خریده که مردم او را مغبون می دانند و به کمی و زیادی آن اهمیّت می دهند ، می تواند معامله را بهم بزند و نیز اگر فروشنده قیمت جنس را نداند ، یاموقع معامله غفلت کند و جنس را ارزانتر از قیمت آن بفروشد درصورتی که مردم به مقداری که ارزان فروخته اهمیّت بدهندو او را مغبون بدانند ، می تواند معامله را بهم بزند .
- 20 76 ) معامله با بچّه نابالغ باطل است ، اگر چه پدر یا جدّ آن بچّه به او اجازه داده باشند که معامله کند ، ولی اگر بچّه ممیز باشد و چیز کم قیمتی را که معاملة آن برای بچّه ها متعارف است معامله کند اشکال ندارد و نیز اگر طفل وکیل د راجرای صیغه معامله یا وسیله باشد که پول را به فروشنده بدهد و جنس را به خریدار برساند ، یا جنس را به خریدار بدهد و پول را به فروشنده برساند چون واقعاً دو نفر بالغ بایکدیگر معامله کرده اند معامله صحیح است ، ولی باید فروشنده و خریدار یقین داشته باشند که طل جنس و پول را به صاحب آن می رساند .
- 20 78 ) اگر کسی با بچّة ممیّز د رصورتیکه معامله با آن صحیح نیست معامله کند و جنس یا پولی که به بچّه داده از بین برود می واند از بچّه بعد از بلوغ یا ولی او مطالبه نماید ولی اگر بچّه ممیّز نباشد نمی تواند از بچّه یا ولی او مطالبه نماید .
- اگر بعد از نماز احتیاط بفهمد کسریِ نمازش به مقدار نماز احتیاط بوده ، مثلاً د ر شک بین سه و چهار ، یک رکعت نماز احتیاط بخواند بعد بفهمد نماز را سه رکعت خوانده ، نمازش صحیح است .
- اگر جنسی را بخرد و بعد از معامله قیمت آن را از پول خمس نداده بدهد ؛ معامله ای که کرده صحیح است . ولی چون از پولی که خمس در آن است به فروشنده داده به مقدار پنج یک آن پول به او مدیون می باشد. و پولی را که به فروشنده داده اگر از بین نرفته حاکم شرع پنج یک همان را می گیرد ، و اگر از بین رفته عوض آن را از خریدار یا فروشنده مطالبه می کند .
- اگر بعد از معامله وپیش از تحویل گرفتن مال عیبی در آن پیدا شود ، خریدار می تواند معامله را بهم بزند و نیز اگر در عوض مال بعد از معامله و پیش از تحویل گرفتن ، عیبی پیدا شود ، فروشنده می تواند معامله را بهم بزند ، ولی اگر بخواهند تفاوت قیمت بگیرند اشکال دارد .
- معاملة سلف شش شرط دارد : اوّل : خصوصیاتی را که قیمت جنس به واسطة آنها فرق می کند معیّن نمایند . ولی دقّت زیاد هم لازم نیست ، همین قدر که مردم بگویند خصوصیات آن معلوم شده کافی است ، پس معاملة سلف در نان و گوشت و پوست حیوان و مانند اینها در صورتی که نشود خصوصّیاتشان را بطوری معّین کنند که برای مشتری مجهول نباشد و معامله غَرَری باشد ، باطل است . دوّم : پیش از انکه خریدار وفروشنده از هم جدا شوند ، خریدارتمام قیمت را به فروشنده بدهد ،یا به مقدار پول ان از فروشنده طلبکار باشد که در این صورت بهتر آن است که فروشنده پول جنس را به ذمّه مشتری قرار دهد پس از آن مشتری طلبی را که فروشنده دارد بابت پول جنسی که به ذمّه او است حساب کند وچنانچه مقداری از قیمت ان را بدهد اگر چه معامله به آن مقدار صحیح است ، ولی فروشنده می‌تواند معاملة همان مقدار را به هم بزند . سوّم :مدّت را کاملاً معین کنند ،ولی اگر مثلاً بگوید تا اوّل خرمن جنس را تحویل می دهم چون مدّت کاملاً معلوم نشده معامله باطل است .چهارم : وقتی را برای تحویل جنس معیّن کنند که در آن وقت ،به قدری از آن جنس وجود داشته باشد که اطمینان داشته باشند که نایاب نخواهد بود . پنجم : بنابر احتیاط واجب جای تحویل جنس را معیّن نماید ، ولی اگر از حرفهای آنان جای آن معلوم باشد ؛ لازم نیست اسم آنجا را ببرند . ششم : وزن یا پیمانة آن را معّین کنند وجنسی را هم که معمولاً با دیدن معامله می کنند اگر سلف بفروشند اشکال ندارد ، ولی باید مثل بعضی از اقسام گردو وتخم مرغ تفاوت افراد ان به قدری کم باشد که مردم به آن اهمیّت ندهند. احکام معاملة سلف
- اگر مقداری خاک نقرة معدن را به همان مقدار نقرة خالص وبا مقداری خاک طلای معدن ر به همان مقدار طلای خالص بفروشد ، معامله باطل است ؛ ولی فروختن نقره وخاک طل به نقره به هر صورت اشکال ندارد . مواردی که انسان می تواند معامله را بهم بزند:
- اگر مالی را که خمس آن داده نشده ، بخرد ؛ چنانچه حاکم شرع معامله پنج یک آن را اجازه ندهد معاملة آن مقدار باطل است و حاکم شرع می تواند پنج یک آن مال را بگیرد . و اگر اجازه بدهد معامله صحیح است و خریدار باید مقدار پنج یک پول آن را به حاکم شرع بدهد و اگر به فروشنده داده می تواند از او پس بگیرد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر خریدار قیمت جنس را نداند ، یا در موقع معامله غفلت کند و جنس را گرانتر از قیمت معمولی آن بخرد ، چنانچه به مقدار قابل توجهی گرانتر خریده باشد ، می‌تواند معامله را بهم بزند ، البته به شرط آنکه در وقت بهم زدن معامله هم غبن باقی باشد ، و گرنه حق خیار محل اشکال است . و نیز اگر فروشنده قیمت جنس را نداند ، یا موقع معامله غفلت کند و جنس را ارزانتر از قیمت آن بفروشد ، در صورتی که به مقدار قابل توجهی ارزانتر فروخته باشد ، می‌تواند به شرط گذشته معامله را بهم بزند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان گندم یا جو یا خرما یا انگور را بخرد و بداند که فروشنده زکات آن را داده، یا شک کند که داده یا نه، چیزی بر او واجب نیست. و اگر بداند که زکات آن را نداده چنانچه مجتهد جامع الشرائط معامله مقداری را که باید از بابت زکات داده شود، اجازه ندهد معامله آن مقدار باطل است. و مجتهد جامع الشرائط می تواند آن مقدار را از خریدار بگیرد، و اگر معامله مقدار زکات را اجازه دهد معامله صحیح است و خریدار باید قیمت آن مقدار را به مجتهد جامع الشرائط بدهد، و در صورتیکه قیمت آن مقدار را بفروشنده داده باشد، می‌تواند از او پس بگیرد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان گندم یا جو یا خرما یا انگور را بخرد و بداند که فروشنده زکاه آن را داده؛ یا شک کند که داده یا نه؛ چیزی بر او واجب نیست. و اگر بداند که زکاه آن را نداده؛ چنانچه حاکم شرع معامله مقداری را که باید از بابت زکاه داده شود؛ اجازه ندهد؛ معامله آن مقدار باطل است. و حاکم شرع می تواند مقدار زکاه را از خریدار بگیرد و اگر معامله مقدار زکاه را اجازه دهد؛ معامله صحیح است. و خریدار باید قیمت آن مقدار را به حاکم شرع بدهد و در صورتی که قیمت آن مقدار را به فروشنده داده باشد؛ می تواند از او پس بگیرد.
- [امام خمینی] اگر انسان گندم یا جو یا خرما یا انگور را بخرد و بداند که فروشنده زکات آن را داده یا شک کند که داده یا نه، چیزی بر او واجب نیست و اگر بداند که زکات آن را نداده چنانچه حاکم شرع معامله مقداری را که باید از بابت زکات داده شود اجازه ندهد معامله آن مقدار باطل است و حاکم شرع می تواند مقدار زکات را از خریدار بگیرد و اگر معامله مقدار زکات را اجازه دهد معامله صحیح است و خریدار باید قیمت آن مقدار را به حاکم شرع بدهد و در صورتی که قیمت آن مقدار را به فروشنده داده باشد می تواند از او پس بگیرد.
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان گندم یا جو یا خرما یا انگور را بخرد و بداند که فروشنده زکات آن را داده، یا شک کند که داده یا نه، چیزی بر او واجب نیست و اگر بداند که زکات آن را نداده، چنانچه حاکم شرع معامله مقداری را که باید از بابت زکات داده شود، اجازه ندهد معامله آن مقدار باطل است و حاکم شرع می‌تواند مقدار زکات را از خریدار بگیرد و اگر معاملهی مقدار زکات را اجازه دهد معامله صحیح است و خریدار باید قیمت آن مقدار را به حاکم شرع بدهد و در صورتی که قیمت آن مقدار را به فروشنده داده باشد، می‌تواند از او پس بگیرد.
- [آیت الله خوئی] اگر انسان گندم یا جو یا خرما یا انگور را بخرد و بداند که فروشنده زکات آن را داده، یا شک کند که داده یا نه، چیزی بر او واجب نیست و اگر بداند که زکات آن را نداده، چنانچه حاکم شرع معامل مقداری را که باید از بابت زکات داده شود اجازه ندهد، معامل آن مقدار باطل است و حاکم شرع می‌تواند مقدار زکات را از خریدار بگیرد و اگر معامله مقدار زکات را اجازه دهد، معامله صحیح است و خریدار باید قیمت آن مقدار را به حاکم شرع بدهد و در صورتی که قیمت آن مقدار را به فروشنده داده باشد، می‌تواند از او پس بگیرد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان گندم یا جو یا خرما یا انگور را بخرد و بداند که فروشنده زکات آن را داده، یا شک کند که داده یا نه، چیزی بر او واجب نیست. و اگر بداند که زکات آن را نداده، چنان چه حاکم شرع معامله مقداری را که باید از بابت زکات داده شود، اجازه ندهد معامله آن مقدار باطل است و حاکم شرع می تواند مقدار زکات را از خریدار بگیرد و اگر معامله مقدار زکات را اجازه دهد، معامله صحیح است و خریدار باید قیمت آن مقدار را به حاکم شرع بدهد و در صورتی که قیمت آن مقدار را به فروشنده داده باشد، می تواند از او پس بگیرد. و هم چنین صحیح می شود اگر بعد از معامله، خود فروشنده زکات آن را بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان گندم یا جو یا خرما یا انگور را بخرد و بداند که فروشنده زکات آن را داده، یا شک کند که داده یا نه، چیزی بر او واجب نیست؛ و اگر بداند که زکات آن را نداده، چنانچه حاکم شرع معامله مقداری را که باید از بابت زکات داده شود اجازه ندهد، معامله آن مقدار باطل است، و حاکم شرع می‌تواند مقدار زکات را از خریدار بگیرد، و اگر معامله مقدار زکات را اجازه دهد، معامله صحیح است، و خریدار باید قیمت آن مقدار را به حاکم شرع بدهد، و در صورتی که قیمت آن مقدار را به فروشنده داده باشد، می‌تواند از او پس بگیرد، و همچنین صحیح میشود اگر بعد از معامله، خود فروشنده زکات آن را بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان تمام گندم یا جو یا خرما یا انگور را بخرد و بداند که فروشنده زکات ان را داده چیزی بر او واجب نیست و اگر بداند که زکات ان را نداده در صورتی که فروشنده زکات ان را بدهد معامله صحیح است و همچنین اگر مشتری زکات را بدهد و می تواند به فروشنده رجوع کند و در غیر این دو صورت چنانچه حاکم شرع معامله مقداری را که باید بابت زکات داده شود اجازه نکند معامله ان مقدار باطل است و حاکم شرع می تواند مقدار زکات را از خریدار بگیرد و اگر معامله مقدار زکات را اجازه دهد معامله صحیح است و خریدار باید قیمت ان مقدار را به حاکم شرع بدهد و در صورتی که قیمت ان مقدار را به فروشنده داده باشد می تواند از او پس بگیرد و اگر شک کند که زکات ان را داده یا نه حکم به نبودن زکات فعلا در ان مال محل اشکال است
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه جنسی را به کسی دهد و بگوید این جنس را به این قیمت برای من بفروش و هر چه زیادتر فروختی مال خودت باشد معامله صحیح است و مقدار زیادی مال دلال می باشد، همچنین اگر بگوید این جنس را به این قیمت به تو فروختم و او بگوید قبول کردم، هرچه زیادتر از آن قیمت بفروشد مال خود اوست.