تبدیل
تبدیل یعنی تغییر دادن و عوض کردن یک چیز با چیز دیگر.
ماشین مورد نیاز زندگیم را تبدیل به ماشین مناسب خود کردم، آیا خمس دارد؟
اگر ماشین اول خمس نداشته و تبدیل کرده اید، خمس ندارد.
اگر ماشین اول خمس نداشته و تبدیل کرده اید، خمس ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اینجانب منزل مسکونی مورد نیازم را تبدیل به منزل بزرگتر در حدّ نیاز و شأن خود کردم، و تفاوت آن را از درآمد سالم دادم، آیا باید خمس منزل را بدهم؟
- شخصی منزل مسکونی مورد نیاز خود را می فروشد و پول آن را به عنوان تضمین قرارداد خرید خانه می گذارد و یا نزد خود نگه می دارد تا موقع مناسب خانه مناسب با شأن خود بخرد، آیا این پول متعلّق خمس می شود؟
- آیا به ماشین سواری خمس تعلّق می گیرد؟ موتور سیکلت و دوچرخه چطور؟
- شخصی بنا دارد مایحتاج خود را بفروشد و با پول آن مایحتاج دیگر خود را خریداری کند، مثلاً منزلش را که کوچک است بفروشد که با پول آن و با مقداری دیگر از درآمد سال خود، منزل بزرگتری که در حدّ شأنش باشد تهیه کند، یا ماشین مورد نیاز خود را با طلای همسرش و بعضی از وسائل منزل بفروشد و با پول آنها منزل مورد نیاز خود را خریداری کند، آیا خمس این پولها واجب است؟
- اگر کسی ماشین کار یا ابزار خود را به صورت قسطی خریداری کند، خمس آن چگونه است؟
- اینجانب منزلم را که کوچک بود دادم و منزل دیگری که مناسب شأنم بود گرفتم و تفاوت قیمت آن را از درآمد سالم دادم، آیا خمس دارد؟
- با توجه به نیاز محلّ به مدرسه، آیا می توانیم قبرستان متروکه محل را که بیش از سی سال است کسی در آن دفن نشده به مدرسه تبدیل کنیم؟
- کسی که سال خمسی نداشته و ماشین سواری و لوازم زندگی خریداری کرده، آیا به این وسایل خمس تعلّق می گیرد؟ و اگر خمس دارد، آیا قیمت فعلی را باید بپردازد یا قیمت خرید را؟
- اینجانب سرمایه کارم یک دستگاه ماشین است که خمس آنرا نداده ام و اگر بخواهم به قیمت فعلی خمس آن را بدهم با مشکلات و عسر و حرج مواجه می شوم، وظیفه ام چیست؟
- چند سال قبل با گرفتن وام، یک اتومبیل سواری تهیه کردم و بعد وام را پرداختم و امسال با فروش آن اتومبیل، یک ماشین مدل جدید به اقساط خریداری کردم و مقداری از پول ماشین اول را صرف زندگی کردم و مقداری از آن نیز موجود می باشد، آیا باید خمس بپردازم؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] بنده جانباز قطع عضو هستم (قطع پای راست از بالای زانو) چندی پیش ماشین خود را به علت فرسودگی فروختم تا ماشین مناسب تری باتوجه به شرایط جسمی خود تهیه کنم ولی به علت نیاز یکی از بستگان جهت خرید مسکن،کلیه پولهایی که پس انداز کرده بودم تا باپول فروش ماشین بتوانم ماشین مناسبی بخرم به عنوان قرض الحسنه پرداخت کردم. حال سال خمسی بنده فرا رسیده و بنده طلبم را نگرفتم. با توجه به اینکه ماشین گرانتر شده و اگر خمس تعلق بگیرد دیگر نمی توانم ماشین مناسب تهیه کنم تکلیف چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر وسائل و چیزهای مورد نیاز زندگی مانند ماشین، موتور، فرش که خمس آن داده نشده است، فروخته شود، آیا پس از فروش باید خمس آنها فوراً پرداخت شود؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی است که داشتن ماشین از امور ضروری زندگی اوست و با یک ماشین معمولی نیاز او برطرف میشود. اگر برای فرار از خمس، ماشینی گران قیمتتر بخرد، چه حکمی دارد؟ اگر بدون قصد فرار از خمس، این کار را بکند، چه طور؟
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که خانه یا ماشین یا سایر چیزهایی که مورد نیازش بوده فروخته و خانه جدید یا وسایل مورد نیاز دیگری خریده آیا به پول آنها خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله خامنه ای] زمین موقوفه ای در کنار قبرستانی که برای دفن اموات اهالی کافی نیست، وجود دارد و موقعیت آن برای تبدیل به قبرستان مناسب است، آیا تبدیل آن به قبرستان جایز است؟
- [آیت الله بهجت] شخصی منزل مسکونی مورد نیاز خود را می فروشد و پول آن را به عنوان تضمین قرارداد خرید خانه می گذارد و یا نزد خود نگه می دارد تا موقع مناسب خانه مناسب با شأن خود بخرد، آیا به این پول خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی منزل مسکونی مورد نیاز خود را میفروشد و پول آن را به عنوان تضمین قرار داد خرید خانه میگذارد و یا نزد خود نگه میدارد تا در موقع مناسب خانه مناسب با شأن خود بخرد. آیا این پول متعلّق خمس میشود؟
- [آیت الله خوئی] زیدی اتومبیل داشته که سرمایه کسبش بوده وسط سالش میفروشد که تبدیل به اتومبیل دیگر نماید سر سال خمس آن میرسد با توجه به آنکه مقداری از پول ماشین مطابق خرج سالش جزو سرمایه نموده چون مورد احتیاج بوده، حال که فروخته باید خمس بدهد یا نه؟ با آن که احتیاج به وسیله کسب دارد.
- [آیت الله نوری همدانی] کسیکه از اوّلِ تکلیف خمس نداده و الان میخواهد خمس بدهد آیا بر منزل و تمام وسائل آن و همچنین بر دو چرخه، موتورسیلکت، ماشین و حیوانات اهلی مثل گاوِ شیرده و امثال آنها خمس تعلّق میگیرد؟ در حالیکه همه این چیزها نیاز روزانه انسان است؟
- [آیت الله سبحانی] فردی ماشین وانت دارد که با این ماشین هم بارکشی می کند و به عنوان ماشین سواری استفاده می نماید آیا به خود ماشین وانت در این فرض خمس تعلق می گیرد ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که بیش از مقدار مورد نیاز سرمایه دارد باید خمس مقدار مازاد را بدهد.
- اگر از درآمد سال و منفعت کسب (بدون پرداخت خمس) وسیله ای که مورد نیاز اوست بخرد و استفاده کند و در همان سال احتیاجش برطرف شود و تا آخر سال خمسی بماند واجب است خمس آن را بدهد. و اگر احتیاجش به این وسیله در سال های برطرف شود (یعنی در طول سال خرید به آن احتیاج داشته) لازم نیست خمس آن را بدهد. زیور آلات زنانه هم همین حکم را دارد یعنی اگر سال پس از خرید دیگر به آن نیاز نداشته باشد یا وقت زینت آنها گذشته باشد لازم نیست خمس آن را بدهد.
- به طور کلی قرض داشتن مانع تعلق خمس نمی شود. 1 مثلاً کسی که یک میلیون تومان قرض دارد اگر سر سال خمسی یک میلیون تومان درآمد مازاد داشته باشد باید خمس آن را بدهد و نمی تواند آن را بابت بدهی خود کسر کند. 2 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد لازم نیست خمس آن را بدهد. 3 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد که مؤونه او نیست چنانچه مقداری از قرض خود یا تمام آن را از درآمد خود باز پرداخت کرده باشد باید به میزان باز پرداخت خمس آن را بپردازد. 4 اگر مبلغی را که خرج کرده صرف مؤونه خود کرده باشد یا تلف شده باشد می تواند از درآمد سال بدون پرداخت خمس قرض خود ادا کند.
- کسی که حساب سال نداشته و تا به حال خمس نداده است اگر فردی حقوق بگیر، کارمند یا کارگر است و با دستمزد خود اشیایی فراهم کرده که مطابق شأن و مورد نیاز است خمس ندارد و اگر چیزی تهیه کرده که زائد بر شأن اوست یا جزء مؤونه او محسوب نمی شود باید خمس آن را بدهد. و همچنین اگر چیزی تهیه کرده که می داند پول آن را قبل از خرید یک سال داشته است باید خمس آن را بدهد. واگر درآمد اواز سرمایه ای تهیه می شده که به آن خمس تعلق گرفته و پرداخت نشده مثلاً کارخانه ای داشته و خمس آن را نداده است باید خمس تمام اموال خود را بدهد. 2 معدن
- کسی که امانت را قبول می کند، اگر برای آن، جای مناسبی ندارد، باید جای مناسب تهیه نماید و طوری آن را نگهداری کند که مردم نگویند در امانت خیانت کرده و در نگهداری آن کوتاهی نموده است، و اگر در جایی که مناسب نیست بگذارد و تلف شود، باید عوض آن را بدهد.
- اگر جنسی را بخرد و بعد از معامله قیمت آن را از پول خمس نداده بدهد معامله ای که کرده صحیح است ولی چون از پولی که خمس در آن است بفروشنده داده فروشنده باید خمس آن را بدهد و به همان مقدار از خریدار طلب کار است و پولی را که به فروشنده داده اگر از بین نرفته مجتهد جامع الشرائط پنج یک آن را می گیرد و اگر از بین رفته عوض آن را از خریدار یا فروشنده مطالبه می کند، و چنانچه جنسی را بخرد و هنگام معامله قصدش این باشد با پولی که خمس آن را نداده قیمت آن را بدهد بنابر احتیاط واجب یک پنجم معامله نیاز به اجازه حاکم شرع دارد. و چنانچه اجازه داد بنابر احتیاط یک پنجم آن جنس را به حاکم شرع به عنوان خمس بدهد.
- مقصود از لباس شهرت لباسی است که عرفاً زننده باشد و از این جهت انگشت نما باشد یا مناسب زی و شأن شخص از حیث جنس یا رنگ یا نوع دوخت نباشد.
- اگر مالی به ارث به انسان برسد و انسان بداند که مورث خمس بدهکار است مثلاً با حاکم شرع دستگردان کرده و نپرداخته یا مالی را که خمس به آن تعلق گرفته مصرف کرده بدون این که خمس آن را بدهد، این شخص باید بدهی خمسی او را بدهد. اگر آن مال از درآمد همان سال فوت بوده و خمس آن را نداده باید خمس آن را بدهد و اگر از درآمد سال های قبل بوده و خمس آن را به علت این که به خمس اعتقادی نداشته نپرداخته است بر او واجب نیست خمس آن را بدهد هرچند بهتر است خمس آن را بدهد تا متوفی عذاب اخروی نداشته باشد.
- اگر چیز نجسی که نیاز به فشار دادن ندارد را در آب کر یا جاری آب بکشند، آبی که بعد از بیرون آوردن، از آن می ریزد پاک است، ولی چیزهایی که مثل لباس و فرش بنابر احتیاط در آب کر و یا جاری هم نیاز به خارج کردن غساله آن با فشار و مانند آن دارد، بنابر احتیاط غساله آن نجس است.
- اگر کافر ذمی موقع خرید زمین شرط کند که خمس ندهد، یا شرط کند که فروشنده خمس آن را بدهد شرط او صحیح نیست و باید خمس آن را بدهد، ولی اگر شرط کند که فروشنده مقدار خمس را از طرف او به صاحبان خمس بدهد اشکال ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] مغازه و سرقفلی و وسایل کسب و سرمایه خمس دارد. اما لوازم زندگی نظیر خانه و اثاثیه خانه و ماشین سواری به اندازه متعارف خمس ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی برای آسایش بیشتر و برای تفریح و تفرّج که مورد نیاز ضروری او نیست , ماشین یا باغی خرید، در این گونه موارد پولی که برای آن داده است , جزء هزینه سال او نیست و باید خمس آن را بپردازد و اگر برای خرید آن وام گرفته باشد، پرداختن آن، ج زء هزینه شمرده نمی شود و هرمقدار از اقساط را که از درآمد پرداخت کرده است، محاسبه نماید و خمس آن را بپردازد.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه از درآمد سال چیزی مانند خانه یا ماشین سواری یا فرش و یا سایر وسایل زندگی را در بین سال تهیّه کند و یا بخرد و در سالهای بعد آن را بفروشد، چنانچه پول آن را در مؤونه صرف نماید، مانند این که خانه دیگری را که نیاز دارد بخرد، خُمس ندارد و هر مقدار از آن از مخارج سالانه زیاد بیاید، باید خمس آن را پرداخت نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در اثناء سال وسایل مورد نیاز خود را بخرد خمس ندارد و اگر بعداً از آن وسائل بی نیاز شود خمس دادن آن لازم نیست، همچنین زیور آلات زنانه اگر بعد از گذشتن سن و سالی از زن، مورد نیازش نباشد خمس به آن تعلق نمی گیرد، ولی احتیاط مستحب آن است که خمس این وسایل یا زیورآلات را بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه سهم سادات بیش از نیاز سادات باشد باید آن را به مجتهد عادل داد تا در مصارف دیگری که صلاح می داند صرف کند و اگر کمتر از نیاز سادات باشد می توان از سهم امام(علیه السلام) به آنها داد، بنابراین کم و زیاد بودن سهم سادات مشکلی ایجاد نمی کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه سهم سادات بیش از نیاز سادات باشد باید آن را به مجتهد عادل داد تا در مصارف دیگری که صلاح می داند صرف کند و اگر کمتر از نیاز سادات باشد می توان از سهم امام(علیه السلام) به آنها داد، بنابراین کم و زیاد بودن سهم سادات مشکلی ایجاد نمی کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که سادات فقیر نیاز به سرمایه ای برای کسب و کار داشته باشند می توان از باب خمس به آنها داد (البته به مقداری که نیاز زندگی آنها را تأمین کند).
- [آیت الله مظاهری] پولی را که انسان جهت خرید خانه یا تلفن یا ماشین و مانند اینها پرداخت میکند اگر از درآمد همان سال باشد و به آن نیاز متعارف داشته باشد، و سال خمسی هم داشته باشد، خمس ندارد. ولی اگر از درآمد همان سال نباشد، یا سال خمسی نداشته باشد، یا اگر سال خمسی دارد تا سَرِ سال خمسی به او تحویل ندهند و سال بعد تحویل دهند، باید خمس آن را بدهد، مگر آن پول خمس نداشته باشد نظیر مهریه، یا ارث و مانند اینها.
- [آیت الله سبحانی] لباس های متعدّد و همچنین انگشتر و زیورآلات و وسایل مختلف زندگی، اگر همه آنها مورد نیاز و در حدّ شأن او باشد و از درآمد همان سال تهیّه شده باشد خمس ندارد، ولی اگر زاید بر نیاز و شأن باشد، مقدار زیادی، خمس دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] لباسهای متعدد و همچنین انگشتر و زیور آلات و وسایل مختلف زندگی، اگر همه آنها مورد نیاز و در حد شأن او باشد و از درآمد همان سال تهیه شده باشد خمس ندارد، ولی اگر زاید بر نیاز و شأن باشد، مقدار زیادی، خمس دارد.