خرید و فروش
بیع، مبادله‌ی مال در برابر مال است. معنای یاد شده، معنای لغوی بیع است و در باب تجارت یا بیع- بنابر اختلاف تعبیر در کلمات فقها- به تفصیل از احکام، اقسام و شرایط آن سخن رفته است.
خرید و فروش چک به صورتی که در بازار رواج دارد چه حکمی دارد؟
چک تضمین نشده به منزله سند است و فی نفسه مالیت ندارد. و در صورتی که صاحب چک برئ الذمه باشد خرید و فروش آن صحیح نیست. بلی اگر فروشنده چک طلبکار باشد می تواند ذمه مدیون را بفروشد و معامله صحیح است.
چک تضمین نشده به منزله سند است و فی نفسه مالیت ندارد. و در صورتی که صاحب چک برئ الذمه باشد خرید و فروش آن صحیح نیست. بلی اگر فروشنده چک طلبکار باشد می تواند ذمه مدیون را بفروشد و معامله صحیح است.
پاسخ:
چک تضمین نشده به منزله سند است و فی نفسه مالیت ندارد. و در صورتی که صاحب چک برئ الذمه باشد خرید و فروش آن صحیح نیست. بلی اگر فروشنده چک طلبکار باشد می تواند ذمه مدیون را بفروشد و معامله صحیح است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا داروهایی که در بازار مسلمانان خرید و فروش می شود و ساخت کفار است پاک می باشد؟
- خرید و فروش چک با رعایت مدت معامله اش اشکال ندارد. خرید و فروش پول مثلا فروش هزار تومان به مدت شش ماه به هزار و دویست تومان آیا مانعی ندارد، یا مشمول ادله ربا است؟ به عبارت دیگر آیا خرید و فروش مذکور ظاهراً بیع است و در واقع قرض ربوی و یا واقعاً بیع است و مشمول ادلّه ربای قرضی نمی باشد؟
- در میان مردم خرید و فروش چک یا خرد کردن آن به کمتر از مبلغ چک رایج است. بلکه گاهی اگر پولی در حساب صادر کننده چک نباشد آن را به فروشنده یا خرد کننده برمی گردانند، آیا این عمل صحیح است؟
- کشیدن و خرید و فروش تریاک و کشت خشخاش چه صورتی دارد؟
- اداره آگاهی اموال مسروقه را به فروش می رساند. خرید آن‌ها چه صورتی دارد؟
- آیا خرید و فروش زمین موات و احیای آن جایز است؟ و احیای آن به چه صورتی محقق می شود؟
- حکم پوسترهایی که در بازار به عنوان تمثال معصومین (علیهم السلام) به فروش می رسد، چیست؟
- گاهی اوقات با چک مدت دار معامله ای صورت می گیرد، بعد از مدتی خریدار مراجعه می کند و تقاضای کم یا زیاد کردن تاریخ چک را می کند، فروشنده طبق نرخ بازار مبلغ چک را تغییر می دهد، آیا صحیح است؟
- خرید و فروش خون چه حکمی دارد؟
- کشیدن سیگار و خرید و فروش آن چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] خرید و فروش چک (مدّت دار) در چه صورتی جایز است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] حکم خرید و فروش چک ، تمام اقسام چک چه می‌باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا خرید و فروش چک مدّت دار به مبلغی کمتر از مبلغ چک، ربا محسوب میشود؟
- [سایر] آیا خرید و فروش چک و سفته جایز است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا خرید و فروش با چک جعلی صحیح است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] حضرتعالی فرموده اید: " در صورتی که چک مربوط به معامله ای باشد، و سند بدهکاری محسوب شود (و چک دوستانه نباشد( خرید و فروش آن به کمتر یا بیشتر از مبلغ مندرج در آن مانعی ندارد." سوال این است: فروش چک به مبلغ بالاتر چه اثر شرعی و یا عرفی دارد که معامله آن صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا خرید و فروش چک مدت دار به کمتر از مبلغ جایز است یا خیر؟
- [سایر] با سلام، اگر شخصی بنا به نیاز مالی، یک فقره چک خود (که دارنده حساب خودش می‌باشد) را با مبلغ و تاریخی مشخص نوشته و بعد اقدام به فروش چک در بازار نماید و با کسر مبلغی، طبق عرف بازار، پول را دریافت نماید و در تاریخ سر رسید، مبلغ چک را پرداخت نماید، (که در بازار امروز عرف است) آیا این عمل ربا و حرام است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] خرید یا فروش اجناسی که در بازار هم به صورت عددی فروخته می شود و هم به صورت وزنی، در این موارد خرید و فروش به یکدیگر که همجنس باشند اشکال دارد؟ ربوی است یا نه؟
- [آیت الله خامنه ای] خرید و فروش ماهی های بدون فلس در بازار جهت خوردن انسان یا جهت خوراک دام و طیور جایز است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- خرید و فروش مسکرات حرام و معامله آن‌ها باطل است.
- اگر روباه را به غیر دستوری که در شرع معین شده کشته باشند، یا خودش مرده باشد، خرید و فروش پوست آن در صورتی که هیچ استفاده مشروع و حلالی از آن برده نشود حرام و معامله آن باطل است.
- خرید و فروش مجسّمه و چیزهای دیگری که روی آن مجسمه دارد اشکال ندارد.
- خرید و فروش ظرف طلا و نقره و پولی را که فروشنده می گیرد حرام نیست.
- خرید و فروش آلات لهو که فقط در حرام استعمال می شود حرام است.
- خرید و فروش دواهای نجس خوردنی اگر چه جائز است ولی باید نجاستش را به مشتری بگویند.
- در چند مورد معامله باطل است: اول: خرید و فروش عین نجس مانند مشروبات مسکر و سگ غیر شکاری و خوک. ولی خرید و فروش عین نجسی که بتوان از آن استفاده حلال نمود جایز است. مثلا خرید و فروش غائط برای کودسازی جایز است. همچنین خرید و فروش خون که در زمان ما برای نجات مجروحین و بیماران مورد استفاده قرار می گیرد جایز است. دوم: خرید و فروش مال غصبی مگر آن که صاحبش معامله را اجازه کند. سوم: خرید و فروش چیزهایی که مالیت ندارد. چهارم: معامله چیزی که منافع معمولی آن حرام باشد، مثل آلات قمار و موسیقی مطرب. پنجم: معامله ای که در آن ربا باشد. غش در معامله حرام است. یعنی فروختن جنسی که با چیز دیگر مخلوط است، در صورتی که آن چیز معلوم نباشد و فروشنده هم به خریدار نگوید، مثل فروختن روغنی که آن را با پیه مخلوط کرده است، از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) منقول است که فرمود: از ما نیست کسی که در معامله با مسلمانان غش کند یا به آنان ضرر بزند یا تقلّب و حیله نماید و هر که با برادر مسلمان خود غش کند، خداوند برکت روزی او را می برد و راه معاش او را می بندد و او را به خودش واگذار می کند.
- خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از دست مسلمان گرفته شود اشکال ندارد، ولی اگر انسان بداند که آن مسلمان آن را از دست کافر گرفته و تحقیق نکرده که از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده یا نه، خرید و فروش آن جایز است ولی نماز در آن چرم و خوردن آن گوشت جایز نیست.
- در خرید و فروش لازم نیست صیغه عربی بخوانند، مثلا اگر فروشنده به فارسی بگوید این مال را در عوض این پول فروختم و مشتری بگوید قبول کردم معامله صحیح است، ولی خریدار و فروشنده باید قصد انشاء داشته باشند، یعنی به گفتن این دو جمله مقصودشان خرید و فروش باشد.
- اگر معیّن نکنند که کدامیک از آنان با سرمایه خرید و فروش نماید، هیچ یک آنان بدون اجازه دیگری نمی تواند با آن سرمایه معامله کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] در موردی که شخصی متاعی را فروخته و قیمت را بهصورت چک مدتدار گرفته، فروش این چک به مبلغی کمتر از آن، در صورتی که در مابهالتفاوت معامله شرعی انجام گیرد و در ضمن آن، شرط قرض یا فروش بقیه به مساوی بشود، مانعی ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از ممالک غیر اسلامی میآورند، باطل است، ولی اگر انسان نشانه معتبری داشته باشد که آن‌ها از حیوانیست که به دستور شرع کشته شده یا از بازار مسلمانان یا سرزمین اسلامی به ممالک غیر اسلامی منتقل شده، خرید و فروش آن‌ها اشکال ندارد، چنانچه در مسأله 95 و 96 گذشت.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از ممالک غیر اسلامی میآورند باطل است، و اگر از دست کافر در بازار اسلامی گرفته شود، بنابر احتیاط لازم معامله آن باطل است، ولی اگر انسان بداند که آن‌ها از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده، خرید و فروش آن‌ها اشکال ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از بازار مسلمانان یا سرزمین اسلامی تهیّه شده، اشکال ندارد، چنانچه در مسأله 95 و 96 گذشت، ولی اگر دلیل معتبری نزد انسان باشد که این گوشت و پیه و چرم بدون تحقیق از ممالک غیر اسلامی وارد شده است، خرید و فروش آن‌ها اشکال دارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] خرید و فروش سهام شرکتهای سهامی در صورتی که در ان شرکتها معاملات حرام مانند معاملات ربوی انجام نشود جایز است و خرید و فروش سهام شرکتهایی که معاملات حرام انجام می دهند در صورتی که سود حاصل از حرام جزء سرمایه شرکت باشد جایز نیست و در غیر این صورت خرید و فروش خود سهام جایز است ولی باید از درامدهای حرام ان پرهیز شود
- [آیت الله وحید خراسانی] چرمی که از ممالک غیر اسلامی می اورند یا از دست کافر گرفته می شود در صورتی که احراز نشود که ان کافر از دست مسلمان یا از بازار مسلمین گرفته است هر چند احتمال برود از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده خرید و فروش ان باطل و نماز در ان جایز نیست
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . خرید و فروش دواهایی که متنجس است و از اعیان نجسه مثل شراب و مردار نیست برای فایدهای که حرام نباشد جایز است، و اگر از مثل مردار و شراب باشد، در صورتی که در دوا مستهلک نباشد، خرید و فروش آن حرام است، ولی اگر پول را در مقابل ظرف آن یا در مقابل زحمت دوا فروش بدهند اشکال ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] ساختن و خرید و فروش مجسّمه اشکال دارد، ولی خرید و فروش چیزهایی که روی آن نقشهای برجسته است اشکالی ندارد. همچنین خرید و فروش عروسک هایی که جنبه¬ی اسباب بازی دارد مانعی ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] وزن یا حجم خونی که مورد خرید و فروش قرار میگیرد، باید معلوم باشد، ولی در صورتی که وزن و مقدار آن را ندانند، میتوانند مصالحه نمایند.
- [آیت الله سیستانی] خرید و فروش داروهای نجس خوردنی و غیر خوردنی اگر چه جایز است ، ولی باید نجاستش را در صورتی که در مسأله پیش گفته شد به مشتری بگوید .