شراکت
به اجتماع حقوق چند مالک در یک چیز به صورت مشاع شرکت گفته می شود .
چند نفر با هم شریک بوده اند و فعلا بعضی از این افراد فوت کرده اند، حکم شراکت آنها چگونه می شود؟
از قضیه شخصیه اطلاع ندارم ولی بطور کلی اگر بعضی از شرکا فوت کردند بقیه شرکا بدون اجازه و رضایت ورثه شریک فوت شده نمی توانند در مال مشترک تصرف کنند و اگر هم از مال مشترک منافعی بدست آمد، باید سهم میّت را به ورثه او بدهند.
از قضیه شخصیه اطلاع ندارم ولی بطور کلی اگر بعضی از شرکا فوت کردند بقیه شرکا بدون اجازه و رضایت ورثه شریک فوت شده نمی توانند در مال مشترک تصرف کنند و اگر هم از مال مشترک منافعی بدست آمد، باید سهم میّت را به ورثه او بدهند.
عنوان سوال:
چند نفر با هم شریک بوده اند و فعلا بعضی از این افراد فوت کرده اند، حکم شراکت آنها چگونه می شود؟
پاسخ:
از قضیه شخصیه اطلاع ندارم ولی بطور کلی اگر بعضی از شرکا فوت کردند بقیه شرکا بدون اجازه و رضایت ورثه شریک فوت شده نمی توانند در مال مشترک تصرف کنند و اگر هم از مال مشترک منافعی بدست آمد، باید سهم میّت را به ورثه او بدهند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- دو نفر در امر تجارت شریکند، اگر یکی از آنها فوت کند، آیا ورثه فوت شده در تجارت شریکند؟ یا از زمان فوت شراکت تمام شده تلقی می شود؟
- دو نفر شریک بوده اند که یکی وصی دیگری بوده است. بعد از فوت شریک که وصی دیگری هم داشته است، شریک ادعا می کند بنابر وصایت سهم متوفی را خریده است. آیا این معامله صحیح است؟
- دو نفر به شراکت سه ساعت آب یک چاه را برای آبیاری زمین کشاورزی خریدند، بعد از مدتی یکی از شرکاء بدون رضایت و اطلاع شریک دیگر 5/1 ساعت آب خود را فروخته است. آیا شریک دیگر در این فرض حق شفعه دارد؟
- چند نفر با هم شریک شدند که تجارت کنند. یک نفر از آنها فوت کرده است و مقدار اموال شرکتی را تعیین کردند و مال چندین برابر شده است و می خواهند شرکت را به هم بزنند، آیا به ورثه متوفی باید سهم روز فوت پدرشان را بدهند یا روزی که شرکت به هم می خورد.
- چند نفر با هم برای حفر چاهی شریک شدند و در مرحله اوّل حفر چاه سرمایه همه مصرف شد، ولی در مراحل بعدی یک فرد به جهت اینکه سرمایه اضافه ای داشت خود مستقلاً مخارج حفر چاه را داد و از بقیه افراد پول قبول نکرد، تا نهایتاً آب به دست آمد. در فرض سؤال آیا کلیه شرکا در آب حاصله شریک می باشند؟
- شخصی با سه فرزند کبیر خود با هم کار می کردند و مال زیادی تحصیل کرده اند. حالا پدرشان فوت کرده و شراکت ایشان معلوم نیست. نه هرکدام سرمایه معلومی داشتند و نه قراری گذاشته اند. فقط با هم کار می کردند و با هم خرج می کردند. حالا به چه قسمی اموال را قسمت می کنند؟ اگر شریک بودند سهم هرکدام چقدر است و اگر شرکت باطل است باز هم برای هرکدام چقدر تعیین کنند؟
- اگر زمینی را دو نفر به طور مشاع شریک باشند و یکی از شریکها بدون اجازه شریک دیگر اقدام به احداث بنا کند، آیا شریک دیگر می تواند او را اجبار به خراب کردن کند یا نه؟ و اگر نمی تواند تکلیف او چیست؟
- در مورد قسامه که افراد کمتر از پنجاه نفر مرد هستند، آیا برای قسم خوردن بقیه نحوه خاصی را معتبر می دانید؟
- دو نفر در یک ساختمان شریک بودند و یکی از آنها که دارای فرزند صغیر هم بوده از دنیا رفته است، آیا فرد دیگر می تواند قسمت خود را جدا کند و بفروشد؟
- آیا صحیح است که انسان حج را برای خود و به نیابت از مثلاً پدر و مادرش انجام دهد بطوری که هر سه نفر در یک حج شریک باشند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] سه نفر در یک مکان تجاری شریک هستند به طوری که شریک اول نصف سرمایه آن را و دو شریک دیگر هر کدام یک چهارم سرمایه آن را پرداخت کرده اند و قرار گذاشته اند که سود حاصل به طور مساوی بین آنان تقسیم شود، ولی شریک دوم و سوم در مکان تجاری حضور فعال و دائمی دارند در حالی که شریک اول بسیار کم در آن کار می کند، آیا این شراکت با شرط مزبور صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر مثلاً چهار نفر با هم صد هزار تومان به عنوان شراکت برای به کارگیری در یک کار تولیدی سرمایه گذاری کنند و یکی از آنها خمس ندهد، آیا شراکت با او صحیح است یا خیر؟ و آیا دیگر شریکان می توانند مال فردی را که خمس نمی دهد به عنوان قرض الحسنه گرفته و به کار بیاندازند؟ و به طور کلی اگر چند نفر با هم شریک باشند، آیا بر هر کدام از آنها واجب است خمس درآمد خود را به طور مستقل بپردازد یا اینکه خمس باید از صندوق مشترک پرداخت شود؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی که اهل خمس دادن است با اشخاصی که خمس نمیدهند، در اموالی که برای کسب و تجارت از آن استفاده میکنند، شریک است. آیا این گونه شراکت، صحیح است یا خیر؟ اگر این شخص بدون اجازه شرکای خود از اموالی که شریکند، خمس آنها را بدهد، جایز است یا خیر؟ و پس از انجام این کار، ادامه شراکت چه حکمی دارد؟
- [سایر] بعد از اینکه فروشنده ملک مشاعی فوت نمود، آیا شریک میتواند تقاضای حق شفعه نماید؟
- [آیت الله بهجت] چند نفر باهم شریک شدند که تجارت کنند، یکی از آن ها فوت می کند و سایر شرکا مقدار اموال شرکتی را تعیین کردند و مال، چندین برابر شده است و می خواهند شرکت را به هم بزنند، آیا باید به ورثه ی متوفّی سهم روز فوت پدرشان را بدهند یا روزی که شرکت به هم می خورد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مساله حق شفعه ، اگر دو شریک اولیه بعد از چندین سال با رضایت یکدیگر سهم خود را به خریداران ثالث بفروشند . آیا برای خریداران جدید نسبت به یکدیگر حق شفعه ایجاد میگردد. با توجه به اینکه در انتخاب شریک اراده ای نداشته اند و ضرری بابت شراکت اولیه متوجه آنها نیست .
- [آیت الله علوی گرگانی] دو نفر جهت سرمایهگذاری در یک طرح شریک میشوند اگر مقرّر شود که یکی از شرکاء فقط در سود، شریک خواهد شد و در زیان شریک نخواهد شد آیا این قرارداد صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] سه نفر شریک، زمینی را به طور مشاع مالک هستند، یکی از آنها بخشی از زمین را آباد کرده، آیا دو نفر دیگر میتوانند ادعای حقّ کنند؟
- [آیت الله جوادی آملی] اگر نجات تعداد زیاد از مسلمین متوقف بر فوت تعداد دیگری باشد مثل اینکه برای نجات 20 نفر که در طبقه سوم ساختمان قرار دارند باید بخشی از طبقه دوم را تخریب کرد که این کار موجب مرگ 5 نفر میشود که در طبقه اول گرفتار شدهاند، وظیفه چیست؟ و در صورت فوت افراد دیه دارد یا نه و اگر دیه دارد بر عهده کیست؟
- [آیت الله خامنه ای] ما، سه نفر، در یک کشتارگاه مرغ و ملک تابع آن شریک هستیم و به علت عدم هماهنگی، تصمیم گرفتیم به شراکت پایان داده و از هم جدا شویم در نتیجه کشتارگاه و ملک مزبور را بین شرکاء به مزایده گذاشتیم که یکی از ما در مزایده برنده شد، ولی از آن زمان تاکنون هیچ پولی به ما نداده است، آیا این معامله از درجه اعتبار، ساقط می شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر دو نفر در مالی که زکات آن واجب شده با هم شریک باشند و یکی از آنها زکات قسمت خود را بدهد تصرف او در سهم خودش اشکال ندارد، حتی اگر بداند شریک او زکات مال خود را نداده است.
- اگر چند نفر با هم شریک باشند هر کدام آنان که سهمش به نصاب اوّل رسیده باید زکات بدهد و بر کسی که سهم او کمتر از نصاب اول است زکات واجب نیست.
- اگر دو نفر با یکدیگر قرارداد ببندند که هر کدام به اعتبار خود جنسی بخرد و قیمت آن را خودش بدهکار شود ولی در جنسی که هر کدام خریده اند و در استفاده آن با یکدیگر شریک باشند صحیح نیست. امّا اگر هر کدام دیگری را وکیل کند که جنس را برای او و خودش به طور مشترک بخرد و بفروشد و در سود آن شریک باشند، در این صورت شرکت آنها صحیح است.
- تا یک نفر از طبقه دوم ارث زنده باشند (ولو نوه یا نتیجه خواهر و برادر باشند یا جد یا جده دوم یا سوم میت باشند) افراد طبقه سوم ارث نمی برند. طبقه سوم نسبی
- اگر پنج نفر (یا بیشتر) برای نماز جمعه مهیا شوند ولی در اثناء خطبه ها یا بعد از آنها و قبل از اقامه نماز متفرق شوند و برنگردند به طوری که کمتر از 5 نفر باقی مانده باشند وظیفه افراد باقی مانده، نماز ظهر است.
- اگر زن اموال یا حقوق خود را در اختیار شوهر قرار داده باشد الف: اگر آنها را به شوهر بخشیده باشد نمیتواند آنرا مطالبه کند. ب: اگر اموال خود را در اختیار شوهر قرار داده باشد و شوهر آنرا مصرف کرده باشد نمیتواند آنرا مطالبه کند. ج: اگر اموال خود را در اختیار شوهر قرار داده باشد و شوهر آنرا مصرف نکرده باشد میتواند آنرا مطالبه کند. د: اگر اموال و حقوق خود را به شوهر قرض داده باشد میتواند همان مبلغ را مطالبه کند. ه : اگر اموال وحقوق خود را به شوهر داده تا با آن چیزی را به شراکت بخرد در آن چیز با شوهر شریک میباشد و حق دارد سهم شراکت خود را مطالبه کند و: البته در تمام موارد مذکور احتیاط این است که با ورثه دیگر مصالحه کنند. شرائط ارث زن و شوهر
- اگر دو نفر بخواهند با هم شرکت کنند، چنانچه هر کدام مقداری از مال خود را با مال دیگری به طوری مخلوط کنند که عرفاً از یکدیگر تشخیص داده نشود و به عربی یا به زبان دیگر صیغه شرکت را بخوانند، یا کاری کنند که معلوم باشد می خواهند با یکدیگر شریک باشند، شرکت آنان صحیح است.
- اگر شریک، چیزی را نسیه برای خود بخرد، نفع و ضررش مال خود اوست ولی اگر برای شرکت بخرد و شریک دیگر بگوید به آن معامله راضی هستم نفع و ضررش مال هر دوی آنان است.
- کسی که با دیگری شریک است اگر خمس منافع خود را بدهد و شریک او ندهد و در سال بعد از مالی که خمسش را نداده برای سرمایه شرکت بگذارد هیچکدام نمی توانند در آن تصرف کنند.
- بدست آوردن فتوی مجتهد سه راه دارد: اوّل: شنیدن از خود مجتهد. دوّم: شنیدن از دو نفر عادل که فتوای مجتهد را نقل می کنند، و اکتفا به خبر دادن یک نفر عادل اشکال داردمگر آنکه از قول او علم یا اطمینان حاصل شود. سوّم: دیدن فتوا در رساله مجتهد در صورتی که انسان بدرستی آن رساله اطمینان داشته باشد یعنی بداند که تمام رساله را خود مجتهد و یا افراد مورد وثوق وی ملاحظه نموده اند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر دو نفر بخواهند با هم شراکت کنند چنانچه هر کدام مقداری از مال خود را با مال دیگری به طوری مخلوط کند که از یکدیگر تشخیص داده نشود و به عربی یا به زبان دیگر صیغه شرکت را بخوانند یا کاری کنند که معلوم باشد میخواهند با یکدیگر شریک باشند، شرکت آنان صحیح است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر چند نفر باهم شریک باشند هر کدام سهمش به حد نصاب برسد باید زکات را بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر شریک چیزی را نسیه برای خود بخرد، نفع و ضرر آن مال خود اوست؛ ولی اگر برای شرکت بخرد و شریک دیگر بگوید: (به آن معامله راضی هستم)، نفع و ضرر آن مال هر دو نفر است.
- [آیت الله مظاهری] اگر دو نفر در چیزی شریک باشند، بعد یکی از آنها قسمت خود را به شخص ثالثی بفروشد، شریک میتواند آن را از او گرفته و قیمتش را بدهد و این را (اخذ به شُفعه) میگویند.
- [آیت الله بهجت] اگر چند نفر قرار بگذارند که در مزدی که از کار خودشان میگیرند با یکدیگر شریک شوند، مثل کارگرهایی که قرار میگذارند هر قدر مزد گرفتند با یکدیگر تقسیم کنند، شرکت آنان صحیح نیست؛ ولی اگر یک چیز را بهعنوان مزد به همه بدهند، هر کدام بهنسبت سهم اجرت خود در آن شریک میشوند، همچنین اگر چند نفر با هم یک کار را که اجرت معینی دارد انجام دهند، در اجرت آن شریک هستند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر چند نفر با هم قرارداد کنند که در مزدی که می گیرند شریک باشند، مثلاً چند نفر دلال قرار بگذارند که هر قدر درآمد پیدا کردند با هم قسمت کنند، شرکت آنها صحیح نیست.
- [آیت الله اردبیلی] حقّ شفعه منحصر به موردی است که مال فروخته شده فقط بین دو نفر باشد، پس اگر بیش از دو نفر شریک باشند و یکی از آنان سهم خود را بفروشد، هیچ کدام از شریکها حقّ شفعه ندارند؛ بلکه اگر جز یک نفر بقیّه شریکها سهم خود را در یک معامله بفروشند، آن یک نفر حق شفعه ندارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر دو نفر با یکدیگر شرکت کنند ، که هر کدام به اعتبار خود جنسی بخرد و قیمت آن را خودش بدهکار شود ، ولی در سود جنسی که هر کدام خریدهاند با یکدیگر شریک باشند ، صحیح نیست . امّا اگر هر کدام دیگری را وکیل کند که او را در آنچه به نسیه میخرد شریک کند ، یعنی جنس را برای خود و شریکش بخرد که هر دو بدهکار شوند ، هر دو در آن جنس شریک میشوند .
- [آیت الله بروجردی] دیواری که مال دو نفر است، هیچ کدام آنان حق ندارد بدون اذن شریک دیگر آن را بسازد، یا سر تیر یا پایهی عمارت خود را روی آن دیوار بگذارد، یا به دیوار میخ بکوبد، ولی کارهایی که معلوم است شریک راضیست مانند تکیه دادن به دیوار و لباس انداختن روی آن اشکال ندارد، اما اگر شریک او بگوید به این کارها راضی نیستم، انجام اینها هم جایز نیست.
- [آیت الله خوئی] دیواری که مال دو نفر است، هیچ کدام آنان حق ندارد بدون اذن شریک دیگر آن را ب- سازد یا سر تیر یا پایه عمارت خود را روی آن دیوار بگذارد یا به دیوار میخ بکوبد ولی کارهایی که م- ع- ل- وم است شریک راضی است مانند تکیه دادن به دیوار و لباس انداختن روی آن اشکال ندارد، امّا اگر شریک او بگوید به این کارها هم راضی نیستم، انجام اینها هم جایز نیست.