زنده
حیات مقابل ممات است. از آن به مناسبت در بسیاری از ابواب فقه نظیر طهارت، حج، وصیت، نکاح، استیلاد، اطعمه و اشربه، ارث و دیات سخن رفته است.
قطعه ای از بدن شخص زنده، جدا شده است، آیا حکم میت را دارد؟
بلی اگر آن قطعه، مشتمل بر استخوان باشد احتیاطاً آن را غسل میّت دهند و در پارچه ای بپیچند و اگر از مواضع حنوط است، حنوط کنند و دفن کنند، امّا اگر مشتمل بر استخوان نباشد غسل لازم نیست، بلکه آن را در پارچه ای بپیچند و دفن کنند.
بلی اگر آن قطعه، مشتمل بر استخوان باشد احتیاطاً آن را غسل میّت دهند و در پارچه ای بپیچند و اگر از مواضع حنوط است، حنوط کنند و دفن کنند، امّا اگر مشتمل بر استخوان نباشد غسل لازم نیست، بلکه آن را در پارچه ای بپیچند و دفن کنند.
پاسخ:
بلی اگر آن قطعه، مشتمل بر استخوان باشد احتیاطاً آن را غسل میّت دهند و در پارچه ای بپیچند و اگر از مواضع حنوط است، حنوط کنند و دفن کنند، امّا اگر مشتمل بر استخوان نباشد غسل لازم نیست، بلکه آن را در پارچه ای بپیچند و دفن کنند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر انسان مسلمانی وصیت نکند، امّا اولیای میّت بخواهند عضوی از بدن میّت را به شخص نیازمندی یا غیر نیازمند، پیوند زنند، آیا حق چنین کاری را دارند؟ اگر اولیا جنازه را بفروشند; حکمش چیست؟
- دو قطعه زمین در بین دو شخص مشاع بوده، یکی از مالکین یک قطعه آن را فروخته و قرینه ای بر تعیین هم ندارد بعد از چند سالی مالک دیگر ادعا کرده که این دو قطعه زمین مشاع بوده، این زمین مبیعه از طرف یکی از شرکا چه صورت دارد؟
- آیا انسانِ زنده حق فروش اعضای بدن خود را دارد؟ اگر فقیر و مسکین باشد، چطور؟
- از آنجا که پیوند اعضای شخص زنده به زنده موجب ضرر جزئی یا غیر جزئی فرد دهنده می شود، آیا بخاطر نجات جان دیگری اقدام به چنین کاری مجاز است؟
- آیا جایز است جانی را به همان نحو که جنایت مرتکب شده، قصاص کرد؟ مثلاً اگر قاتل شخصی را سوزانده یا قطعه قطعه کرده است او را بسوزانند یا قطعه قطعه کنند؟
- اگر بیشتر ماترک میت املاک باشد و وصیت کند که ثلث اموالش را برای خود او خرج کنند. ورثه او اظهار می دارند قطعه ای از ملک را برای همیشه کنار بگذاریم و از عوایدش سال به سال خرج کنیم، آیا می شود که یک قطعه از آن ملک را کنار بگذارند؟ یا لازم است بفروش برسانند و خرج کنند؟
- آیا باید چرک بدن میت را قبل از غسل بگیرند و بدن را دست و کیسه بکشند؟
- چنانچه غسل دهنده، میت را با دستکش غسل دهد و جایی از او به بدن میت نرسد، آیا غسل مسّ میت واجب می شود؟
- اگر بعد از غسلها و قبل از دفن، بدن میت، به واسطه خروج خون یا بول و نجاستِ خود میت، نجس و آلوده شود، وظیفه چیست؟
- جنینی بیش از چهارماه داشته و به ناچار او را قطعه قطعه کرده، از رحم خارج کرده اند، وظیفه نسبت به غسل و دفن او چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر در اثر حادثه ای بدن میّت قطعه قطعه شود و برخی از قسمت های آن یافت شود، نماز خواندن بر آن قسمت ها واجب است؟
- [آیت الله اردبیلی] اعضای داخلی بدن شخص زنده که با عمل جراحی جدا میشوند یا اعضای داخلی میّت که به سبب تشریح خارج میشوند، آیا سبب نجاست و وجوب غسل مسّ میّت به جهت تماس با آنها میشوند؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا در مَسِّ موارد زیر، غسل مسِّ میّت واجب می‌شود؟ الف: قطعه جدا شده از بدن مرده؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر به قطعهای که از بدن میّت جدا شده است، برخورد کنیم، غسل و کفن و دفن و نماز او به چه صورت است؟ اگر قطعهای مثل دست، پا، گوش و بینی از انسان زنده جدا شده باشد، آیا حکمش با قطعه جدا شده از میّت، یکسان است یا متفاوت؟
- [سایر] پیوند قسمتی از بدن میت به انسان زنده، از نظر طهارت و نجاست چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا استخراج قطعه پلاتین از بدن میّت مسلمان از طریق تشریح جسد قبل از دفن، به علت قیمت و کمبود آن، جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا برداشتن قطعه ای از استخوان یا عضله از شخص مسلمان ( با رضایت یا بدون رضایت) برای استفاده در بدن شخص غیر مسلمان که دشمنی با مسلمانان ندارد جایز است؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر عضوی از بدن میّتِ غیر مسلمان به بدن مسلمان زنده وصل و منجر به حلول حیات شود، لمس محلّ مذکور چه حکمی دارد؟
- [سایر] فلسفه کفن میت چیست ؟ چرا مستحب است دو قطعه چوب در کفن میت بگذارند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا مسّ کردن استخوانی که همراه با گوشت است و از بدن انسان زنده جدا شده، موجب غسل مسّ میّت می شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر هیچیک از عمو وعمه و دایی و خاله و فرزندان آنان زنده نباشند عمو و عمه ودایی و خاله پدر یا مادر میت از او ارث می برند واگر اینها هم زنده نباشند فرزندان آنان ارث می برند.
- اگر میت وصیت کرده باشد که شخص معینی بر او نماز بخواند، احتیاط واجب آن است که آن شخص از ولیّ میت اجازه بگیرد و بر ولّی هم بنابر احتیاط واجب، واجب است که اجازه بدهد.
- اگر جایی از بدن میت نجس باشد، باید پیش از آن که آن جا را غسل بدهند، آب بکشند. و احتیاط واجب آن است که تمام بدن میت پیش از شروع به غسل پاک باشد.
- اگر موی خود را به بدن میت برساند و یا بدن خود را به موی میّت و یا موی خود را به موی میّت برساند، غسل واجب نیست مگر این که آن قدر موی کوتاه باشد که مس میت بر آن صدق بنماید.
- اگر از بدن زنده یا مرده ای که غسلش نداده اند، قسمتی که دارای استخوان است جدا شود و پیش از آن که قسمت جدا شده را غسل دهند، انسان آن را مس نماید باید غسل مس میت کند و اگر قسمتی که جدا شده استخوان نداشته باشد برای مس آن، غسل واجب نیست.
- اگر از بدن انسان یا حیوانی که خون جهنده دارد و در حالی که زنده است گوشت یا چیز دیگری را که روح دارد جدا کنند، نجس است.
- غسل میت مثل غسل جنابت است، و احتیاط واجب آن است که تا غسل ترتیبی ممکن است میت را غسل ارتماسی ندهند، ولی در غسل ترتیبی فروبردن هریک از سه قسمت بدن میت، در آب کثیر جایز است.
- میت را باید در قبر به پهلوی راست طوری بخوابانند که جلوی بدن او رو به قبله باشد.
- اگر هیچیک از عمو وعمه و دایی. خاله میت زنده نباشند فرزندان آنان جایگزین آنها شده و سهم الارث آنها را بر فرض اینکه پدرشان زنده باشد می برند منتهی فرزندان عمو وعمه سهم خود رابه نحوی تقسیم می کنند که هر پسر دو برابر دختر ارث ببرد اما بین فرزندان دایی و خاله مال بالسویه تقسیم می شود.
- اگر یک یا چند فرزند میت زنده باشند نوه ها ارث نمی برند هر چند پدر آنها فوت شده باشد و آنها حق ندارند ادعای سهم الارث پدر خود را در فرض حیات بکنند. طبقه دوم نسبی
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه از بدن زنده یا مرده ای که غسلش نداده اند قطعه ای که دارای استخوان است جدا شود (مثلاً یک دست و یا حتی یک انگشت) هر کس آن را مس نماید، باید غسل مس میت کند، اما اگر استخوان نداشته باشد غسل واجب نیست، همچنین برای مس استخوان تنها یا دندان که از مرده یا زنده جدا شده غسل لازم نیست.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مجموع سه قطعه کفن به گونهای باشد که بدن میت از زیر آن پیدا نباشد، کافی است، ولی بهتر است که هر یک از سه پارچه کفن به قدری نازک نباشند که بدن میّت از زیر آن پیدا باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] جائز نیست بریدن عضوی از اعضأ بدن مرده مسلمان مانند چشم و یا عضو دیگر بمنظور پیوند زدن آن عضو به بدن شخص زنده دیگر وقطع کننده ملزم است که دیه آن عضو را با اجازه حاکم شرع صرف حج یا سایر خیرات ومبّرات خود میّت نماید، ولی چنانچه زنده ماندن یک فرد مسلمان متوقّف گردد که عضو بدن مرده مسلمانی را ببرند و به او پیوند زنند، جائز است بریدن آن عضو ولیقطع کننده باید دیه آن را بپردازد و در هر دو صورت پیوند زدن عضو قطع شده به بدن دیگری اشکال ندارد وپس از پیوند چون جزو بدن شخص زنده میگردد، احکام بدن زنده بر او جاری است. و ظاهر این است که جائز نباشد شخصی در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضأ او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند و در این صورت بریدن عضو آن میّت دیه دارد.
- [آیت الله خوئی] جایز نیست بریدن عضوی از اعضاء بدن مردة مسلمان مانند چشم و یا عضو دیگر به منظور پیوند زدن آن عضو به بدن شخص زندة دیگر و قطع کننده ملزم شود که دیة آن عضو را به ورثة مرده بپردازد، ولی چنانچه زنده ماندن یک فرد مسلمان متوقف گردد که عضو بدن مردة مسلمانی را ببرند و به او پیوند زنند، جایز است بریدن آن عضو ولی قطع کننده باید دیة آن را بپردازد و در هر دو صورت پیوند زدن عضو قطع شده به بدن دیگری اشکال ندارد و پس از پیوند چون جزء بدن شخص زنده میگردد، احکام بدن زنده بر او جاری است .... و ظاهر این است که جایز باشد در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضاء او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند و در این صورت بریدن عضو آن میت دیه ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر از بدن زنده یا مرده ای که غسلش نداده اند ، قسمتی که دارای استخوان است جدا شود و پیش از آنکه قسمت جدا شده را غسل دهند ، انسان آن را مس نماید ، باید غسل مس میت کند ، ولی قسمتی که از زنده جداشده اگر قطعه ای مشتمل بر استخوان باشد برای مس آن عل واجب است ، اما اگر تنها استخوان باشد ، برای مس آن غسل واجب نیست .
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر از حیوانی که زنده است قطعه ای جدا کنند خواه دنبه یا گوشت بوده باشد خوردن آن حرام است.
- [آیت الله اردبیلی] تقلید از میّت ابتداءً جایز نیست ولی باقی ماندن بر تقلید میّت چنانچه مجتهد میّت اعلم از مجتهد زنده باشد، واجب است. و در صورت تساوی مجتهد زنده و میت در علم، بین بقاء بر تقلید میت و رجوع به زنده مخیر است؛ گرچه رجوع به مجتهد زنده بهتر و مطابق با احتیاط است. و چنانچه مجتهد زنده اعلم از مجتهد میّت باشد، رجوع به مجتهد زنده واجب است و بقاء بر تقلید میّت جایز نیست. و باید بقاء بر تقلید میّت به فتوای مجتهد زنده باشد. و اگر کسی در هنگام عمل التزام و تصمیم به عمل به فتوای مجتهد داشته است، برای بقاء در آن مسأله کافی است.
- [آیت الله سبحانی] اگر از حیوانی که زنده است قطعه ای جدا کننده خواه دنبه یا گوشت بوده باشد خوردن آن حرام است. اجزاء حرام حیوانات حلال گوشت
- [آیت الله اردبیلی] اگر از بدن انسان زنده و یا مرده قسمتی که دارای استخوان است جدا شود و پیش از آن که قسمت جدا شده را غسل دهند انسان آن را مس نماید، باید غسل مسّ میّت کند، ولی اگر قسمتی که جدا شده استخوان نداشته باشد، چنانچه از بدن انسان زنده جدا شده باشد، برای مسّ آن غسل واجب نیست، ولی اگر از بدن مردهای که او را غسل ندادهاند جدا شده باشد، بنابر احتیاط واجب مسّ آن موجب غسل می‌شود.
- [آیت الله بهجت] اگر از بدن زنده یا مردهای که غسلش ندادهاند، قسمتی که دارای استخوان است جدا شود و پیش از آنکه قسمت جدا شده را غسل دهند، انسان آن را مس نماید، باید غسل مس میت کند.