وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
اگر طفل غیر بالغ چیزی پیدا کرد که ارزش آن کمتر از یک درهم است و صاحب آن معلوم نیست، وظیفه ولی طفل چیست؟
در فرض سؤال آن را برای طفل تملک کند و بعد از بلوغ در اختیار او قرار دهد.
در فرض سؤال آن را برای طفل تملک کند و بعد از بلوغ در اختیار او قرار دهد.
عنوان سوال:
اگر طفل غیر بالغ چیزی پیدا کرد که ارزش آن کمتر از یک درهم است و صاحب آن معلوم نیست، وظیفه ولی طفل چیست؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر قیمت پیدا شده، کمتر از یک درهم باشد و نشان نداشته باشد حکم آن چیست؟ و اگر نشان داشته باشد ولی صاحب آن معلوم نباشد و قیمت آن کمتر از یک درهم باشد، وظیفه چیست؟
- تاریخ دقیق تولد فرزندم معلوم نیست، از نظر بلوغ چه وظیفه ای دارد؟
- اینجانب معامله ای کردم با قیمتی که بعداً متوجه شدم این مقدار ارزش نداشته وظیفه چیست؟
- بچه ای به ملاحظه ندانستن احکام، چیزی را سرقت کند بعد از بلوغ و فهمیدن وظیفه او چیست؟
- در صورت علم به صاحب دین و جهل به مقدار آن وظیفه چیست؟
- اگر کسی در کودکی چیزی را از کسی بردارد، بعد از اینکه بالغ شد، وظیفه او چیست؟
- گاهی مجهول المالک از چیزهایی است که معلوم است صاحب آن از آن اعراض کرده است. حکم آن را بیان کنید:
- در توضیح المسائل مسأله 2631 فرموده اید: (مال گمشده که انسان پیدا کند اگر نشانه نداشته باشد که به واسطه آن صاحبش معلوم شود و قیمت آن کمتر از یک درهم (6/12 نخود نقره سکه دار) نباشد، احتیاط واجب آن است که از طرف صاحبش صدقه دهد.) الف) اگر چنانچه پیدا شده، مثلاً یک عدد صد تومانی باشد، آیا این نشانی محسوب می شود؟ ب) قیمت یک درهم نقره به پول در زمان فعلی چه مقدار است؟
- در صورتی که عید فطر مشکوک باشد و معلوم نیست ماه مبارک 29 روز می باشد یا 30 روز، حکم حاکم هم دیر می رسد، وظیفه چیست؟
- شخصی مال کسی را سرقت کرده و از بین برده است و صاحب مال فوت شده ولی فرزند دارد، وظیفه اش چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی گمشده حرم را برداشت، چنانچه قیمت آن یک درهم یا بیشتر ارزش باشد در این صورت تکلیفش چیست؟
- [آیت الله بهجت] زنی با مردی ازدواج کرده و بعدا معلوم شده که علی اللّهی است و از او صاحب فرزند شده، وظیفه ی او و فرزندان وی چیست؟
- [آیت الله سبحانی] آیا دفن طفل از نظر واجبات و مستحبات مانند اشخاص بالغ است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مالی را پیدا کرده ام که ارزش آن کمتر از یک درهم است آیا می توانم آن را در محل های عمومی مانند مسجد بگذارم؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا عدالت در ولایت بر طفل شرط است؟ و اگر ولیّ طفل فاسق باشد و خوف فساد طفل یا از بین رفتن اموال او وجودداشته باشد، حاکم چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله خوئی] آیا چند دانه شعر خشن اگر در عانه بروید طفل بالغ است یا اینکه اکثریت باید داشته باشد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر صاحب معنوی اثری (مثل یک cd) برای استفاده تجاری از اثرش مبلغی طلب کند که از ارزش واقعی اثر خیلی بیشتر باشد و به هیچ عنوان حاضر به گرفتن مبلغ واقعی آن نگردد، وظیفه استفاده کننده از آن اثر چیست؟ آیا میتواند بر اساس قیمت کارشناسی اثر از طرف صاحب اثر صدقه بدهد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر صاحب معنوی اثری (مثل یک cd) برای استفاده تجاری از اثرش مبلغی طلب کند که از ارزش واقعی اثر خیلی بیشتر باشد و به هیچ عنوان حاضر به گرفتن مبلغ واقعی آن نگردد، وظیفه استفاده کننده از آن اثر چیست؟ آیا میتواند بر اساس قیمت کارشناسی اثر از طرف صاحب اثر صدقه بدهد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر صاحب معنوی اثری (مثل یک cd) برای استفاده تجاری از اثرش مبلغی طلب کند که از ارزش واقعی اثر خیلی بیشتر باشد و به هیچ عنوان حاضر به گرفتن مبلغ واقعی آن نگردد، وظیفه استفاده کننده از آن اثر چیست؟ آیا میتواند بر اساس قیمت کارشناسی اثر از طرف صاحب اثر صدقه بدهد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر صاحب معنوی اثری (مثل یک cd) برای استفاده تجاری از اثرش مبلغی طلب کند که از ارزش واقعی اثر خیلی بیشتر باشد و به هیچ عنوان حاضر به گرفتن مبلغ واقعی آن نگردد، وظیفه استفاده کننده از آن اثر چیست؟ آیا میتواند بر اساس قیمت کارشناسی اثر از طرف صاحب اثر صدقه بدهد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بعد از تمام شدن مدّت اجاره معلوم شود که اجاره باطل بوده، مستأجر باید مال الاجاره را به مقدار ارزش معمولی به صاحب ملک بدهد، مثلا اگر خانه ای را یک ساله به هزار تومان اجاره کند بعد بفهمد اجاره باطل بوده، چنانچه اجاره آن خانه معمولا پانصد تومان است بیش از پانصد تومان لازم نیست بدهد و نیز اگر بعد از گذشتن مقداری از مدّت اجاره معلوم شود که اجاره باطل بوده، باید اجاره آن مدّت را به مقدار معمول به صاحب ملک بدهد.
- معامله با بچه نابالغ باطل است، اگر چه پدر یا جدّ آن بچه به او اجازه داده باشند که معامله کند، ولی اگر بچه ممیز باشد و چیز کم قیمتی را که معامله آن برای بچّه ها متعارف است معامله کند اشکال ندارد، و نیز اگر طفل وسیله باشد که پول را به فروشنده بدهد و جنس را به خریدار برساند، یا جنس را به خریدار بدهد و پول را به فروشنده برساند، چون واقعاً دو نفر بالغ با یکدیگر معامله کرده اند معامله صحیح است، ولی باید فروشنده و خریدار یقین داشته باشند که طفل جنس و پول را به صاحب آن می رساند.
- اگر موقع واجب شدن زکات گندم و جو و کشمش و خرما که در مسأله پیش گفته شد، صاحب آنها بالغ باشد، باید زکات آنها را بدهد.
- مال گمشده که از قسم حیوان نیست چنانچه انسان پیدا کند اگر نشانه ای نداشته باشد که بواسطه آن، صاحبش معلوم شود، و قیمت آن کمتر از یک درهم (6/12 نخود نقره سکه دار) نباشد احتیاط واجب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.
- خانه ای را که مسافرین و زوّار در آن منزل می کنند و معلوم نیست چقدر در آن می مانند اگر قرار بگذارند که مثلا شبی صد تومان بدهند و صاحب خانه راضی شود استفاده از آن خانه اشکال ندارد و اجاره صحیح است و صاحب خانه نمی تواند آنها را بیرون نماید مگر این که فرد بخواهد بیش از حد متعارف بماند.
- اگر پدر یا جد پدری، طفل خود را که در محل دیگری است و نمی داند زنده است یا مرده، برای محرم شدن به عقد کسی در آورد، بر حسب ظاهر محرم بودن حاصل می شود، و چنانچه بعداً معلوم شود که در موقع عقد آن دختر زنده نبوده عقد باطل است و کسانی که بواسطه عقد ظاهراً محرم شده بودند نامحرمند.
- اگر صاحب کار بنّا را وکیل کند که برای او کارگر بگیرد چنانچه بنّا کمتر از مقداری که از صاحب کار می گیرد به کارگر بدهد زیادی آن بر او حرام است و باید آن را به صاحب کار بدهد. ولی اگر اجیر شود که ساختمان را تمام کند و برای خود اختیار بگذارد که خودش بسازد، یابه دیگری بدهد درصورتی که کمتر از مقداری که اجیر شده به دیگری بدهد چنانچه خود او هم کاری که ارزش دارد انجام بدهد زیادی آن بر او حلال می باشد.
- اگر مالی پیدا کند که نشانه دارد و قیمت آن از 6 / 12 نخود نقره سکه دار کمتر است، چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضی است یا نه، نمی تواند بدون اجازه او آن را بردارد، و اگر صاحب آن معلوم نباشد، می تواند به قصد این که ملک خودش شود بردارد و احتیاط واجب آنستکه هر وقت صاحبش پیدا شد اگر تلف نشده خود مال را و در صورتیکه تلف شده عوض آنرا به او بدهد و احتیاط واجب آنستکه لقطه منطقه حرم مکّه معظّمه را برندارد.
- کسی که مالی را پیدا کرده، اگر عمداً به دستوری که گفته شد اعلان نکند، گذشته از این که معصیت کرده، اگر برای خودش بردارد ضامن است و هر وقت صاحب آن پیدا شد باید به او بدهد و اگر به نیت صاحب آن صدقه بدهد چنانچه بعداً صاحب آن پیدا شد و صدقه را قبول کرد وظیفه ای ندارد اما اگر صاحب آن به صدقه دادن راضی نشد باید مثل یا قیمت آن را به او بدهد و صدقه ای که پرداخته است برای خودش محسوب می شود.
- پدر و جدّ پدری می توانند برای فرزند پسر یا دختر نابالغ یا دیوانه خود که با حال دیوانگی بالغ شده است همسر بگیرند، و بعد از آنکه آن طفل بالغ شد، یا دیوانه عاقل گردید، اگر ازدواجی که برای او کرده اند مصلحت داشته باشد، نمی تواند آن را بهم بزند و اگر مفسده ای داشته باشد عقد فضولی است و می تواند آن را امضاء کرده یا عقد را بهم بزند، ولی چنانچه برای آنها مصلحت نداشته و مفسده هم نداشته باشد در صحت عقد اشکال است، و احتیاط ترک نشود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] پدرِ طفل، جدّ پدری او و وصیّ آنها و همچنین حاکم شرع در صورتی میتوانند مال طفل را بفروشند که مصلحت طفل در آن باشد. حکم دیوانهای که قبل از بلوغ دیوانه بوده و جنون او تا بعد از بلوغ ادامه داشته است نیز همین است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه مالی را که پیدا کرده نشانه دارد ولی قیمت آن کمتر از یک درهم است(1) چنانچه صاحب آن معلوم باشد نمی تواند بدون رضایت او آن را بردارد و اگر صاحب آن معلوم نباشد می تواند بردارد و تملک کند و از آن استفاده نماید و در صورت تلف شدن لازم نیست عوض آن را بدهد، بلکه اگر قصد تملک هم نکرده باشد و بدون تقصیر او تلف شود دادن عوض آن واجب نیست. 1. درهم عبارت است از 6/12 نخود نقره سکه دار.
- [آیت الله سبحانی] اگر مالی پیدا کند که نشانه دارد و قیمت آن کمتر از یک درهم(1) است چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضی است یا نه، نمی تواند آن را بردارد و اگر صاحب آن معلوم نباشد، می تواند به قصد اینکه ملک خودش شود بردارد و در این صورت اگر تلف شود نباید عوض آن را بدهد، بلکه اگر قصد ملک شدن هم نکرده و بدون تقصیر او تلف شود، دادن عوض بر او واجب نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر مالی پیدا کند که نشانه دارد و قیمت ان از یک درهم کمتر است چنانچه صاحب ان معلوم باشد هرچند در بین افراد معین تا رضایت او را نداند نمی تواند بدون اجازه او بردارد و اگر صاحب ان به هیچ وجه معلوم نباشد می تواند برای خود بردارد و بنابر احتیاط واجب هر وقت صاحبش پیدا شد در صورتی که تلف نشده خود مال را و در صورتی که تلف شده عوض ان را به او بدهد
- [آیت الله خوئی] اگر مالی پیدا کند که قیمت آن از یک درهم کمتر است، چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضی است یا نه، نمیتواند بدون اجازه او بردارد، و اگر صاحب آن معلوم نباشد، میتواند به قصد این که ملک خودش است بردارد، و واجب است که هر وقت صاحبش پیدا شد، درصورتی که تلف نشده خود مال را و درصورتی که تلف شده عوض آن را به او بدهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر مالی پیدا کند که قیمت آن از یک درهم کمتر است؛ چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضی است یا نه؛ نمی تواند بدون اجازه او بردارد و اگر صاحب آن معلوم نباشد؛ می تواند به قصد اینکه ملک خودش است بردارد و احتیاط واجب آن است که هر وقت صاحبش پیدا شد؛ در صورتی که تلف نشده؛ خود مال را به او بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مالی پیدا کند که نشانه دارد چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضیست یا نه، نمیتواند بدون اجازه او بردارد مگر برداشتن آن مال احسان به مالک به شمار آید، مثلاً در جایی که مال در معرض از بین رفتن است، میتواند آن را به قصد نگاهداری برای مالک بردارد و اگر صاحب آن معلوم نباشد چنانچه قیمت آن از یک درهم کمتر باشد میتواند به قصد این که ملک خودش باشد بردارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] در مصرف زکات، طفل یا دیوانه، همچون عاقل بالغ است پس چنانچه طفل و دیوانه از مصارف زکات باشند، انسان میتواند به ولیّ آنها زکات بدهد، به قصد این که آنچه میدهد ملک طفل یا دیوانه باشد، یا ولیّ آن را به مصرف طفل یا دیوانه برساند، یا با احراز رضایت ولیّ، خودش آن را به مصرف طفل یا دیوانه برساند.
- [آیت الله جوادی آملی] .نصاب گنج , بیست دینار طلا یا دویست درهم نقره است که قیمت هر کدام کمتر باشد , معیار نصاب خواهد بود , بنابراین اگر ارزش بیست دینار طلا بیشتر از قیمت دویست درهم نقره بود، معیارِ نصاب س نجی، قیمت دویست درهم است و اگر ارزش بیست دینار طلا کمتر از قیمت دویست درهم نقره بود، معیار نصاب، قیمت بیست دینار طلا خواهد بود. مصادیق گنج اشیای با ارزشی؛ مانند طلا و نقره خواه مسکوک و خواه غیر مسکوک و جواهرات و سنگ های قیمتی , همچنین اشیای عتیقه و آثار باستانی و مانند آنها، از مصادیق گنجاند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر خونی که در لباس یا بدن است کمتر از درهم باشد و نداند که از خونهایی است که مورد عفو نیست و نماز بخواند و بعد معلوم شود که از انها بوده اعاده نماز لازم نیست و همچنین است اگر اعتقاد نماید که کمتر از درهم است و نماز بخواند و بعد معلوم شود که به مقدار درهم یا بیشتر بوده در این صورت نیز اعاده لازم نیست