معامله
معامله ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • معامله (اخص)، عقود و ایقاعات• معامله (اعم)، امور بی‌نیاز از قصد قربت
اینجانب معامله ای کردم با قیمتی که بعداً متوجه شدم این مقدار ارزش نداشته وظیفه چیست؟
در صورت ثبوت غبن، خیار غبن ثابت است و در فرض اختلاف باید به دادگاه مراجعه شود.
در صورت ثبوت غبن، خیار غبن ثابت است و در فرض اختلاف باید به دادگاه مراجعه شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اینجانب پسر کوچک خانواده ای می باشم و پدرم وصیت کرده که بنده نمازهای قضای او را بجاآورم، وظیفه اینجانب را بیان نمائید.
- اینجانب می دانم نان بعض نانواییها پاک نیست، وظیفه ام چیست؟
- اینجانب علاقه زیادی به طلبه شدن دارم و از رفتن به دبیرستان یا هنرستان نسبت به اخلاق خود بیم دارم، ولی پدر اینجانب با طلبه شدن من مخالفت می کنند، لطفاً وظیفه اینجانب را مشخص کنید؟
- اینجانب هرساله مقدار مشخصی بذر گندم کشت می کنم، آیا هرسال باید خمس آن را بپردازم؟
- آیا علاوه بر قصاص یا پرداخت دیه، وظیفه دیگری هم متوجه قاتل هست یا نه؟
- شخصی جاهل به حرمت مقاربت در حال حیض بوده و بعد متوجه شده وظیفه او چیست؟
- بنیاد شهید مبلغی را به عنوان خانواده شهید به اینجانب می دهد، بفرمایید که وظیفه من راجع به خمس چیست؟
- اینجانب سرپرست یک گروه فعالیتهای علمی بودم که مدتی پیش کار گروه تعطیل شد و وسایلی از آنان در دست من ماند. حال وظیفه اینجانب نسبت به آن وسایل چیست؟
- اگر طفل غیر بالغ چیزی پیدا کرد که ارزش آن کمتر از یک درهم است و صاحب آن معلوم نیست، وظیفه ولی طفل چیست؟
- اگر مأموم به رکوع رفت و متوجه شد که امام اشتباهاً مشغول قنوت شده، وظیفه اش چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آن چه در رساله های عملیّه آمده است: "خمس اجناس را باید با قیمت روز پرداخت" منظور از قیمت روز چیست؟ قیمتی که می توان مانند این جنس را از بازار خرید یا قیمتی که جنس موجود ارزش دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] اینجانب طلاجاتی به ارزش یک میلیون تومان را دارا میباشم آیا به آنها خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر حاجی پس از ذبح و انجام بقیّه اعمال حج، یا قبل از آن، متوجّه شود سنّ قربانی کمتر از مقدار لازم بوده، چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی خانه ای را به دیگری می فروشد. مشتری پس از معامله متوجّه می شود که منزل مذکور (مثلا به علّت عبور سیم فشار قوی برق) در طرح خرابی قرار دارد. طبق متعارف خسارت چنین خانه هایی مطابق قیمت کارشناسی توسّط صاحب خانه پرداخت می شود. با توجّه به این مطلب چنانچه ارزش خانه پایین تر از قیمت مورد معامله باشد، آیا معیوب محسوب می شود؟ اگر تفاوت قیمتی وجود نداشته باشد، با توجّه به این که ممکن است برای صاحب خانه قدری دوندگی داشته باشد، آیا این امر عیب محسوب می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] همسر اینجانب معتقد به رعایت حجاب نیست بطوریکه در محافل و مجالس حجاب خود را رعایت نمیکند، به صحبت ها و درخواست های من هم هیچ توجهی نمی کند، آیا گناه عدم رعایت حجاب از جانب ایشان متوجه من هم هست؟ وظیفه اینجانب در قبال ایشان چیست ؟
- [آیت الله سبحانی] در رساله های عملیّه آمده است که خمس اجناس را باید به قیمت روز پرداخت .منظور از قیمت روز یعنی چه ؟ آیا منظور قیمتی است که می شود مانند این جنس را از بازار خرید؟و یا قیمتی که جنس موجود ارزش دارد؟ و یا معنی دیگر؟
- [آیت الله خامنه ای] معامله چک و سفته مدت دار به صورت نقد به قیمتی کمتر از مبلغ آن که امروزه رایج است، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] اینجانب از تولید کنندگان وسایل الکترونیکی هستم، آیا جایز است آنها را به هر قیمتی که می خواهم و بازار عرضه و تقاضا، آن را قبول می کند، بفروشم؟
- [آیت الله خامنه ای] خانه ای را از فردی خریدم به این شرط که مالیات معامله خانه را نصف به نصف بپردازیم. فروشنده از من خواست که قیمت خانه را به مأمور مالیات کمتر از قیمت خرید بگویم تا مالیات کمتری پرداخت شود، آیا پرداخت مالیات مقدار تفاوت بین قیمت خانه و قیمتی که من به مأمور مالیات گفته ام، بر من واجب است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] وظیفه شخصی که به اشتباه طواف را از رکن یمانی شروع، و به همانجا ختم کرده، و سپس نماز طواف را خوانده، و پس از آن متوجّه خطایش شده چیست؟ چنانچه در وسط طواف متوجّه اشتباهش گردد، و طوافش را به حجر الاسود ختم کند، آیا مقدار اضافی برای طواف ضرر دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- معامله با بچه نابالغ باطل است، اگر چه پدر یا جدّ آن بچه به او اجازه داده باشند که معامله کند، ولی اگر بچه ممیز باشد و چیز کم قیمتی را که معامله آن برای بچّه ها متعارف است معامله کند اشکال ندارد، و نیز اگر طفل وسیله باشد که پول را به فروشنده بدهد و جنس را به خریدار برساند، یا جنس را به خریدار بدهد و پول را به فروشنده برساند، چون واقعاً دو نفر بالغ با یکدیگر معامله کرده اند معامله صحیح است، ولی باید فروشنده و خریدار یقین داشته باشند که طفل جنس و پول را به صاحب آن می رساند.
- اگر مالی را که خمس آن داده نشده بخرد چنانچه مجتهد جامع الشرائط معامله پنج یک آن را اجازه ندهد معامله آن مقدار باطل است و مجتهد جامع الشرائط می تواند پنج یک آن مال را بگیرد و اگر اجازه بدهد معامله صحیح است و خریدار باید مقدار پنج یک پول آن را به مجتهد جامع الشرائط بدهد، و اگر به فروشنده داده می تواند از او پس بگیرد.
- اگر چای اعلا را با چای پست مخلوط کند و به اسم چای اعلا بفروشد و مشتری خبر نداشته باشد وقتی که متوجه شود می تواند معامله را به هم بزند.
- اگر با عین پول خمس نداده جنسی را بخرد یعنی به فروشنده بگوید این جنس را با این پول می خرم چنانچه مجتهد جامع الشرائط معامله یک پنجم آن را اجازه بدهد معامله آن مقدار صحیح است و انسان باید یک پنجم جنسی را که خریده به مجتهد جامع الشرائط بدهد و اگر اجازه ندهد معامله آن مقدار باطل است. پس اگر پولی را که فروشنده گرفته از بین نرفته مجتهد جامع الشرائط خمس همان پول را می گیرد و اگر از بین رفته عوض خمس را از فروشنده یا خریدار مطالبه می کند.
- کسی که از اوّل تکلیف، خمس نداده اگر ملکی بخرد و قیمت آن بالا رود اگر پول خمس نداده را بفروشنده داده و به او گفته: این ملک را به این پول می خرم در صورتی که مجتهد جامع الشرائط معامله پنج یک آن را اجازه بدهد خریدار باید خمس مقداری که آن ملک فعلاً ارزش دارد بدهد.
- اگر فروشنده یا خریدار تمام چیزی را که قرار گذاشته تحویل ندهد و تنها مقداری از آن را تحویل دهد و از یکدیگر جدا شوند، اگر چه معامله به آن مقدار صحیح است ولی کسی که تمام مال به دست او نرسیده می تواند معامله را به هم بزند.
- اگر مقداری خاک نقره معدن را به همان مقدار نقره خالص و یا مقداری خاک طلای معدن را به همان مقدار طلای خالص بفروشند، معامله باطل است. ولی فروختن خاک نقره به طلا و خاک طلا به نقره به هر صورت اشکال ندارد.
- اگر جاعل مزد معینی برای کار قرار ندهد، مثلا بگوید هر کس بچه مرا پیدا کند پول یا مژدگانی به او می دهم و مقدار آن را معین نکند جعاله صحیح نیست ولی چنانچه کسی آن عمل را انجام دهد، باید مزد او را به مقداری که کار او در نظر مردم ارزش دارد بدهد.
- اگر بعد از تمام شدن مدّت اجاره معلوم شود که اجاره باطل بوده، مستأجر باید مال الاجاره را به مقدار ارزش معمولی به صاحب ملک بدهد، مثلا اگر خانه ای را یک ساله به هزار تومان اجاره کند بعد بفهمد اجاره باطل بوده، چنانچه اجاره آن خانه معمولا پانصد تومان است بیش از پانصد تومان لازم نیست بدهد و نیز اگر بعد از گذشتن مقداری از مدّت اجاره معلوم شود که اجاره باطل بوده، باید اجاره آن مدّت را به مقدار معمول به صاحب ملک بدهد.
- معامله سلف شش شرط دارد: اول: خصوصیاتی را که قیمت جنس بواسطه آنها فرق می کند معین نمایند. ولی دقت زیاد هم لازم نیست، همین قدر که مردم بگویند خصوصیات آن معلوم شده کافی است، پس معامله سلف در نان و گوشت و پوست حیوان و مانند اینها در صورتی که نشود خصوصیاتشان را بطوری معین کنند که برای مشتری مجهول نباشد و معامله غرری باشد باطل است. دوم: پیش از آن که خریدار و فروشنده از هم جدا شوند، خریدار تمام قیمت را به فروشنده بدهد، یا به مقدار پول آن از فروشنده طلبکار نقدی باشد و طلب خود را بابت قیمت جنس حساب کند و او قبول نماید و چنانچه مقداری از قیمت آن را بدهد، اگر چه معامله به آن مقدار صحیح است ولی فروشنده می تواند معامله همان مقدار را به هم بزند. سوم: مدت را کاملا معین کنند، و اگر مثلا بگوید تا اول خرمن جنسی را تحویل می دهم چون مدت کاملا معلوم نشده معامله باطل است. چهارم: وقتی را برای تحویل جنس معین کنند که در آن وقت، جنس به قدری کمیاب نباشد که فروشنده نتواند آنرا تحویل دهد. پنجم: جای تحویل جنس را معین نمایند، ولی اگر از حرفهای آنان جای آن معلوم باشد لازم نیست اسم آن جا را ببرند. ششم: وزن یا پیمانه یا شماره آن را معین کنند و جنسی را هم که معمولا با دیدن معامله می کنند اگر سلف بفروشند اشکال ندارد، ولی باید مثل بعضی از اقسام گردو و تخم مرغ تفاوت افراد آن بقدری کم باشد که مردم به آن اهمیت ندهند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر خاک نقره معدن را به نقره خالص و خاک طلای معدن را به طلای خالص بفروشند معامله باطل است، مگر معلوم باشد مقدار نقره موجود در خاک نقره با مقدار نقره خالص یا مقدار طلای موجود در خاک طلا با مقدار طلای خالص مساویست و اگر در جایی خاک خودش ارزش مالی داشته باشد نیز معامله صحیح است ولی فروختن خاک نقره به طلا و خاک طلا به نقره در هر حال اشکال ندارد.
- [آیت الله خوئی] مشهور فرمودهاند در کلیّه معاملات که به نحو معاوضه (داد و ستد) باشد لازم است هر یک از دو طرف معاوضه مالیت (قیمت و ارزش) داشته باشد، زیرا که اگر یکی از دو طرف مالیت نداشته باشد معامله سفهی و باطل خواهد بود. (مثلًا) اگر کسی یک دانه جو را که مالیت ندارد به یکصد ریال بفروشد معامله باطل است ولی ظاهر این است که اگر در معامله غرض شخصی باشد معامله سفهی نمیشود (مثلًا) شخصی طالب خط پدرش باشد و آن خط نزد کسی است و ارزش ندارد، چنانچه آن شخص خط پدر خود را به قیمتی بخرد این معامله سفهی نخواهد بود. علاوه بر دلیلی بر بطلان معاملة سفهی نیست بلکه معاملة سفیه باطل است و تفصیل آن را در محل خود ذکر نمودهایم.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه جنسی که سلف فروخته شده، در موقع تحویل نایاب شود و نتواند آن را تهیه کند، مشتری می تواند صبر کند و نیز حق دارد معامله را به هم بزند و قیمتی را که داده پس بگیرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بعد از تمام شدن مدت اجاره یا در اثناء بفهمد اجاره باطل بوده، مستأجر باید مال الاجاره را به مقدار ارزش معمولی به صاحب ملک بدهد (خواه کمتر از مقدار قرارداد باشد یا بیشتر) پس اگر ارزش معمولی ماهی یک هزار تومان است، ولی او به پانصد تومان یا دو هزار تومان اجاره کرده باید همان یک هزار تومان را بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . تخمی را که به مصرف زراعت رسانده، اگر از خودش باشد، به مقدار قیمت آن میتواند از حاصل کسر کند، و اگر خریده باشد، میتواند قیمتی را که برای خرید آن داده، جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بذری که به مصرف زراعت رسانده از آن خود او باشد، میتواند به مقدار وزن آن از محصول کسر نماید و اگر خریده باشد، میتواند قیمتی را که برای خرید پرداخت نموده، جزء مخارج حساب کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] تخمی را که به مصرف زراعت رسانده، اگر ازخودش باشد، به مقدار وزن آن میتواند از حاصل کسر کند و اگر خریده باشد میتواند قیمتی را که برای خرید آن داده، خارج نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . تخمی را که به مصرف زراعت رسانده، اگر از خودش باشد، به مقدار قیمت آن می تواند از حاصل کسر کند. و اگر خریده باشد، می تواند قیمتی را که برای خرید آن داده جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله بروجردی] تخمی را که به مصرف زراعت رسانده اگر از خودش باشد، به مقدار وزن آن میتواند از حاصل کسر کند و اگر خریده باشد میتواند قیمتی را که برای خرید آن داده جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر انسان گندم یا جو یا خرما یا انگور را بخرد و بداند که فروشنده زکوه آن را داده ، یا شک کند که داده یا نه ، چیزی بر او واجب نیست . واگر بداند که زکوه آن را نداده ، چنانچه حاکم شرع معاملة مقداری را که باید از بابت زکوه داده شود . اجازه ندهد معاملة ان مقدار باطل است . وحاکم شرع می تواند مقدار زکوه را از خریدار بگیرد و اگر معاملة مقدار زکوه را اجازه دهد ، معامله صحیح است و خریدار باید آن مقدار را به حاکم شرع بدهد ودر صورتی که قیمت آن مقدار را به فروشنده داده باشد ، می تواند از او پس بگیرد .