درهم
درهم نوعی پول که از جنس نقره ساخته می شده است.
اگر کسی گمشده حرم را برداشت، چنانچه قیمت آن یک درهم یا بیشتر ارزش باشد در این صورت تکلیفش چیست؟
هرگاه لقطه حرم را، که یک درهم یا بیشتر ارزش دارد بردارد، باید اگر می‌تواند آن را به شخصی مطمئنی بسپارد تا یک سال در جستجوی صاحبش باشد و اعلام کند[2]، و اگر بعد از یک سال صاحبش پیدا نشد، و امیدی به پیدا شدن صاحبش ندارد، آن را صدقه می‌دهد، ولی چنانچه پس از صدقه دادن، صاحبش پیدا شود و راضی به صدقه نگردد، احتیاط واجب آن است که قیمت آن را به او بدهد، و در هر حال تملّک چنین لقطه‌ای جایز نیست، و چنانچه تملّک کند مالک نمی‌شود، و ضامن آن است، و اگر از ابتدا نسبت به پیدا کردن صاحبش کاملًا مایوس باشد می‌تواند بلافاصله آن را به شخص نیازمندی از طرف صاحب اصلی صدقه دهد.
هرگاه لقطه حرم را، که یک درهم یا بیشتر ارزش دارد بردارد، باید اگر می‌تواند آن را به شخصی مطمئنی بسپارد تا یک سال در جستجوی صاحبش باشد و اعلام کند[2]، و اگر بعد از یک سال صاحبش پیدا نشد، و امیدی به پیدا شدن صاحبش ندارد، آن را صدقه می‌دهد، ولی چنانچه پس از صدقه دادن، صاحبش پیدا شود و راضی به صدقه نگردد، احتیاط واجب آن است که قیمت آن را به او بدهد، و در هر حال تملّک چنین لقطه‌ای جایز نیست، و چنانچه تملّک کند مالک نمی‌شود، و ضامن آن است، و اگر از ابتدا نسبت به پیدا کردن صاحبش کاملًا مایوس باشد می‌تواند بلافاصله آن را به شخص نیازمندی از طرف صاحب اصلی صدقه دهد.
عنوان سوال:
اگر کسی گمشده حرم را برداشت، چنانچه قیمت آن یک درهم یا بیشتر ارزش باشد در این صورت تکلیفش چیست؟
پاسخ:
هرگاه لقطه حرم را، که یک درهم یا بیشتر ارزش دارد بردارد، باید اگر می‌تواند آن را به شخصی مطمئنی بسپارد تا یک سال در جستجوی صاحبش باشد و اعلام کند[2]، و اگر بعد از یک سال صاحبش پیدا نشد، و امیدی به پیدا شدن صاحبش ندارد، آن را صدقه می‌دهد، ولی چنانچه پس از صدقه دادن، صاحبش پیدا شود و راضی به صدقه نگردد، احتیاط واجب آن است که قیمت آن را به او بدهد، و در هر حال تملّک چنین لقطه‌ای جایز نیست، و چنانچه تملّک کند مالک نمی‌شود، و ضامن آن است، و اگر از ابتدا نسبت به پیدا کردن صاحبش کاملًا مایوس باشد می‌تواند بلافاصله آن را به شخص نیازمندی از طرف صاحب اصلی صدقه دهد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مالی را پیدا کرده ام که ارزش آن کمتر از یک درهم است آیا می توانم آن را در محل های عمومی مانند مسجد بگذارم؟
- چون درهم سکّه دار این زمان وجود ندارد، آیا مبنای قیمت مهرالسّنه نرخ نقره عمومی می باشد؟
- با مراجعه به خبرگان، حتّی عتیقه فروشان در خصوص درهم و دینار شرعی و قمیت و ارزش آن نتیجه ای حاصل نگردید آیا جایز است هزار دینار و ده هزار درهم را با هزار گوسفند یا دویست گاو و یک صد شتر سنجید و به واحد موجود مثلا گوسفند یا شتر تقویم گردد؟
- با مراجعه به خبرگان، حتّی عتیقه فروشان در خصوص درهم و دینار شرعی و قمیت و ارزش آن نتیجه ای حاصل نگردید آیا جایز است هزار دینار و ده هزار درهم را با هزار گوسفند یا دویست گاو و یک صد شتر سنجید و به واحد موجود مثلا گوسفند یا شتر تقویم گردد؟
- مالی را پیدا کرده ام که ارزش آن بیشتر یا مساوی یک درهم بود آن را در جایی که محل اجتماع مردم است گذاشتم آیا تکلیفی به عهده من می باشد؟
- با توجه به این که در زمان حاضرپولهای امروزی برخلاف درهم (نقره) و دینار (طلا) ارزش ذاتی ندارد و ارزش اعتباری آنها درمعاملات نیز ثابت نیست، ممکن است در اثرتحوّلات سیاسی و اقتصادی ارزش پول، دهها برابر کاهش یابد و طبعاً این کاهش موجب ضرری است که طلبکار متحمّل می شود، با در نظر داشتن مراتب فوق دررابطه با کیفیّت ادای دین که موضوع آن وجه رایج امروزی باشد نظر مبارک را مرقوم فرمایید؟
- نظر حضرت عالی را در باب اعیان ششگانه دیات اوّل این که از جهت رعایت تعادل ارزشی آنها و دوّم این که انتخاب احد اعیان با فرض نزول بهای آن به حدّ ادنی بیان فرمایید، در حال حاضر در دادگاهها معمولا نقره انتخاب می شود و بهای یوم الادا به نرخ بازار تعیین و پرداخت می گردد که تناسبی با ارزش اعیان دیگر دیه نداشته و سقوط ارزشی آن در آینده نیز محتمّل است. آیا به فرض سقوط کامل ارزش هم، انتخاب عین نقره و پرداخت ده هزار درهم نقره صحیح است؟ و سقوط قیمت تا چه پایه ای قابل قبول است.
- نظر حضرت عالی را در باب اعیان ششگانه دیات اوّل این که از جهت رعایت تعادل ارزشی آنها و دوّم این که انتخاب احد اعیان با فرض نزول بهای آن به حدّ ادنی بیان فرمایید، در حال حاضر در دادگاهها معمولا نقره انتخاب می شود و بهای یوم الادا به نرخ بازار تعیین و پرداخت می گردد که تناسبی با ارزش اعیان دیگر دیه نداشته و سقوط ارزشی آن در آینده نیز محتمّل است. آیا به فرض سقوط کامل ارزش هم، انتخاب عین نقره و پرداخت ده هزار درهم نقره صحیح است؟ و سقوط قیمت تا چه پایه ای قابل قبول است.
- اگر فردی مبلغی پول را بر حسب ریال به عنوان سپرده نزد یک بانک بر اساس ارزش طلا معادل سازی نماید. مثلا به جای اینکه در دفترچه سپرده او بنویسند 1000000 ریال نوشته شود یک گرم طلا. آیا این نوع سپرده گذاری از نظر شرعی صحیح است؟ و آیا بانک مورد نظر می تواند در زمان مراجعه سپرده گذار برای دریافت سپرده خود ارزش همان مقدار طلا (یک گرم) را بر حسب قیمت روز پرداخت نماید؟
- بنده طی چند ترم از دانشگاه وام دانشجویی اخذ کرده و به دلیل عدم نیاز به آن و برای این که ارزش پول کم نشود اقدام به خرید چهار سکه بهار آزادی نمودم. قیمت این سکه ها بیشتر شده است. آیا خمسی از بابت کل این سکه ها بر ذمه ی من است؟ و همچنین آیا از بابت ارزش افزوده این سکه خمس بر ذمه من می باشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] اگر کسی مالی را پیدا کند که: الف) قیمت آن کمتر از یک درهم است؛ ب) قیمت یک درهم یا بیش از یک درهم است؛ آیا می‌تواند آنها را تصاحب کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر قیمت پیدا شده، کمتر از یک درهم باشد و نشان نداشته باشد حکم آن چیست؟ و اگر نشان داشته باشد ولی صاحب آن معلوم نباشد و قیمت آن کمتر از یک درهم باشد، وظیفه چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] اگر کسی مالی را پیدا کند که : الف) قیمت آن کمتر از یک درهم است؛ب) قیمیت یک درهم یا بیش از یک درهم است؛ آیا می تواند آن ها را تصاحب کند؟
- [آیت الله جوادی آملی] اگر کسی مالی را پیدا کند که : الف) قیمت آن کمتر از یک درهم است؛ب) قیمیت یک درهم یا بیش از یک درهم است؛ آیا می تواند آن ها را تصاحب کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر طفل غیر بالغ چیزی پیدا کرد که ارزش آن کمتر از یک درهم است و صاحب آن معلوم نیست، وظیفه ولی طفل چیست؟
- [آیت الله سیستانی] آیا افزایش ارزش سرقفلی مشمول خمس است وآیا افزایش قیمت هر سال باید محاسبه گردد یا هنگام فروش؟
- [آیت الله سیستانی] آیا افزایش ارزش سرقفلی مشمول خمس است وآیا افزایش قیمت هر سال باید محاسبه گردد یا هنگام فروش؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در صورت افزایش قیمت اجناس و سقوط و کم شدن ارزش پول حکم دیون و مطالبات چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر به انسان وسیله ای بدهند، که از راه حرام به دست آمده، آیا می شود آن را برداشت و به اندازه قیمت آن صدقه داد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر عین مال را برای خود برداشت و قیمت آن را صدقه داد، اگر صاحب مال پیدا شد می تواند عین مال خود را مطالبه کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه کسی بگوید هر کس گمشده مرا پیدا کند نیمی از آن را به او می دهم، در صورتی که عامل از خصوصیات و قیمت آن گمشده باخبر نباشد جعاله اشکال دارد.
- اگر مالی را که پیدا کرده کمتر از یک درهم ارزش دارد در مسجد یا جای دیگر بگذارد و از آن صرف نظر کند اگر کس دیگری آن را بردارد برای او حلال است.
- اگر بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قیمت کنند باید چنین حساب کنند که اگر آنها با دادن مال الاجاره در آن زمین باقی بماند چقدر ارزش دارد، پس سهم زن را از قیمت آن بدهند.
- هرگاه کسی مقداری پول طلا و نقره رایج یا غیر آن را قرض کند و بعداً ارزش آن کم شود، یا چند برابر گردد، باید همان مقدار را که گرفته پس بدهد، خواه قیمت آن کم شده باشد یا زیاد.
- هرگاه مالی را معین کند و مثلاً بگوید هر کس اسب مرا پیدا کند این گندم را به او می دهم احتیاط آن است که مقدار و خصوصیات آن را که در ارزش آن تأثیر دارد معین کند و اگرمال را معین نکند و مثلاً بگوید کسی که اسب مرا پیدا کند صد کیلوگندم به او می دهم باید خصوصیات گندم را که در قیمت دخالت دارد معین نماید، ولی اگر جاعل مزد معینی را برای این کار قرار ندهد و بگوید هر کسی گمشده مرا پیدا کند پولی به او می دهم یا مژدگانی دریافت خواهد کرد جعاله باطل است و چنانچه کسی آن عمل را انجام دهد باید مزد او را به مقداری که کار او در نظرمردم ارزش دارد بدهد، مگر این که ظاهر گفتار جاعل این باشدکه مبلغ مورد نظر او کمتر از آن است، در این صورت باید همان را بدهد.
- مالی که پیدا کرده اگر قیمت آن یک درهم یا بیشتر باشد چنانچه اعلان نکند و آن را در مسجد یا جای دیگری که محل اجتماع مردم است بگذارد و از بین برود، یا دیگری آن را بردارد کسی که آن را در آغاز پیدا کرده است ضامن است.
- هرگاه مالی را که پیدا کرده نشانه دارد ولی قیمت آن کمتر از یک درهم است(1) چنانچه صاحب آن معلوم باشد نمی تواند بدون رضایت او آن را بردارد و اگر صاحب آن معلوم نباشد می تواند بردارد و تملک کند و از آن استفاده نماید و در صورت تلف شدن لازم نیست عوض آن را بدهد، بلکه اگر قصد تملک هم نکرده باشد و بدون تقصیر او تلف شود دادن عوض آن واجب نیست. 1. درهم عبارت است از 6/12 نخود نقره سکه دار.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مال گمشده که از قسم حیوان نیست چنانچه انسان پیدا کند اگر نشانه ای نداشته باشد که بواسطه آن، صاحبش معلوم شود، و قیمت آن کمتر از یک درهم (6/12 نخود نقره سکه دار) نباشد احتیاط واجب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.
- [آیت الله خوئی] اگر انسان سگ شکاری کسی را یا سگی که نگهداری خانه می‌کند، یا سک گلة کسی را یا سگی که پاسبانی زراعت را می‌کند بکشد باید قیمت او را بدهد و اگر قیمت سگ شکاری کمتر از چهل درهم باشد لازم است چهل درهم بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان سگ شکاری کسی را یا سگی که نگهداری خانه را می‌کند، یا سگ گلّه کسی را یا سگی که پاسبانی زراعت را می‌کند بکشد، باید قیمت او را بدهد و اگر قیمت سگ شکاری چهل درهم باشد لازم است چهل درهم بدهد، ولی احتیاط در همه آنها صلح و سازش است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که به اندازه 5 درهم شرعی یا بیشتر از بابت زکات بدهکار است بنا بر احتیاط کمتر از 5 درهم شرعی به یک فقیر ندهد و نیز اگر غیر نقره چیز دیگری مثل گندم و جو بدهکار باشد و قیمت آن به 5 درهم شرعی برسد، بنا بر احتیاط به یک فقیر کمتر از آن ندهد.
- [آیت الله بهجت] اگر انسان سگ شکاری کسی را بکشد، بنابر احوط باید بر چهل درهم توافق نمایند، و اگر سگی که خانه را حفاظت می‌کند، یا سگ گله کسی را تلف نماید، بنابر احتیاط باید بیست درهم و یا یک گوسفند بدهد، و اگر سگی که باغ را حفاظت می‌کند بکشد، باید بیست درهم و یا قیمت فعلی آن را بدهد.
- [آیت الله سبحانی] قیمت کفن متعارف و یا مطابق شأن میّت را می توان از اصل مال برداشت; هرچند صغیر داشته باشد و زاید بر نیاز به اجازه ورثه دارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] هرگاه در حرم (که محدودهای مشخّص از مکّه و اطراف آن می‌باشد) مال گمشدهای را ببیند بنا بر احتیاط واجب آن را بر نداشته و به حال خود رها کند، چه قیمت آن به اندازه یک درهم برسد یا نرسد، مگر این که برای اعلام کردن در جستجوی مالک آن را بردارد و پس از اعلام کردن و نیافتن مالک آن نیز آن را صدقه دهد، یا برای صاحب آن تا وقتی که احتمال دارد صاحب آن پیدا شود، نگه دارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قیمت نمایند، باید حساب کنند که اگر آنها بدون اجاره در زمین بمانند تا از بین بروند، چقدر ارزش دارند و سهم زن را از آن قیمت بدهند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قیمت نمایند، باید حساب کنند که اگر آنها بدون اجاره در زمین بمانند تا از بین بروند، چقدر ارزش دارند و سهم زن را از آن قیمت بدهند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بخواهد بنا و درخت و مانند آن را قیمت نمایند ، باید حساب کنند که اگر آنها بدون اجازه در زمین بمانند تا از بین بروند ، چقدر ارزش دارند و سهم زن را از آن قیمت بدهند .