فوت
فوت در دو معنای مردن ( مرگ ) و سپری شدن وقت عبادت دارای وقت، همچون نماز و روزه (قضاء شدن) به کار میرود؛ واژه فوت کردن یعنی دمیدن.
در یک گاوداری، گاوی وحشی شده و کارگر گاوداری را مصدوم می کند، که منجر به فوت او می شود. آیا صاحب گاوداری مسؤول است؟
در فرض مذکور که کارگر از موضوع اطلاع داشته است، صاحب گاوداری مسؤول نیست.
در فرض مذکور که کارگر از موضوع اطلاع داشته است، صاحب گاوداری مسؤول نیست.
عنوان سوال:
در یک گاوداری، گاوی وحشی شده و کارگر گاوداری را مصدوم می کند، که منجر به فوت او می شود. آیا صاحب گاوداری مسؤول است؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- حال بیمار به گونه ای است که پزشک فرصت گرفتن تعهد و شرط عدم ضمان را ندارد و باید فوراً مریض را عمل کند، اگر عمل منجر به فوت شود، آیا پزشک مسؤول است؟
- شخصی در اثر سوختگی به بیمارستان منتقل می شود و پزشک معالج در انجام معالجه کوتاهی می کند و شخص مصدوم فوت می کند. پزشک قانونی اعلام می کند میزان سوختگی به حدی بوده است که در نهایت منجر به فوت می شده است. امّا سهل انگاری پزشک باعث گردیده بیمار زودتر فوت کند. آیا در این فرض مسؤولیتی متوجه پزشک می باشد یا خیر؟
- اگر بخاطر کمبود امکانات تشخیصی کافی، تشخیص ممکن نگردد و مداوای لازم صورت نگیرد و بیماری تشدید یا منجر به مرگ شود، آیا پزشک معالج مسؤول است؟
- شخصی در ماه حرام مصدوم شده و در ماه غیر حرام فوت کرده یا بالعکس، آیا دیه تغلیظ می شود؟
- زن و شوهری در حین مسافرت با ماشین تصادف کردند که منجر به فوت هر دو گردید، ولی فوت زن تقریباً دو ساعت بعد از فوت شوهر رخ داده است و همچنین شوهر از این همسر متوفّی فرزندی ندارد بلکه از زن دیگر فرزند دارد. آیا شرعاً این همسر متوفّی از شوهر مرحوم خود ارث می برد؟
- شخصی با ماشین سواری، یک نفر را مصدوم کرده و او را در بیابان رها کرده و رفته است و او در بیابان فوت کرده، در حالی که طبق نظر پزشک اگر او را به بیمارستان می رساند فوت نمی کرد. آیا این قتل چه نوع قتلی محسوب می شود؟
- شخصی با اتومبیل خود، در روز و در خیابان گاوی را می کشد و به اتومبیل هم خسارت وارد می شود. در صورتی که گاوهای زیادی هم وجود داشت. آیا راننده قیمت گاو را ضامن است یا نه؟ و همچنین خسارت وارده ماشین به عهده صاحب گاو می آید یا نه؟
- اگر پزشک بخاطر فراموشی انواع و علایم بیماریها (بخاطر گستردگی موضوع)، بیماریِ شخص را تشخیص ندهد، و لذا نداند داروی مناسب چیست; و در نتیجه اصلا دارویی تجویز نکند; در صورتی که بیماری تشدید و یا منجر به مرگ گردد، این پزشک در چه حدی مسؤول است؟ (در صورتی که امکان ارجاع به متخصص دیگری هم نباشد).
- شخصی مال کسی را سرقت کرده و از بین برده است و صاحب مال فوت شده ولی فرزند دارد، وظیفه اش چیست؟
- چه می فرمایید در این مسأله که شخصی فوت کرده در حالی که دارای باغات و زراعات بوده، فرزند ارشدش بعد از فوت پدر، محصولات و زراعات را بوسیله خود و کارگر و غیره جمع آوری کرده و مخارج خود و عائله اش هم از مال پدری بوده، آیا در صورت عدم شرط اجرت می تواند برای عمل خودش اجرت از سایر وراث بگیرد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] مقنّی و چاه کنی در پایین چاه مشغول کار است و کارگر در بالا، چرخ را می چرخاند، ناگهان چرخ از جا کنده می شود و کارگر همراه چرخ در چاه سقوط می کند. مقنّی از ناحیه دست و پا مصدوم می شود و کارگر پس از دو روز فوت می کند. تکلیف دیه کارگر و مقنّی را معلوم نمایید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی در اثر سوختگی به بیمارستان منتقل می شود و پزشک معالج در انجام معالجه کوتاهی می کند و شخص مصدوم فوت می نماید، پزشک قانونی اعلام می کند: میزان سوختگی به حدّی بوده است که در نهایت منجر به فوت می شده، امّا سهل انگاری پزشک، باعث گردیده که بیمار زودتر فوت کند، آیا در این فرض مسئولیّتی متوجّه پزشک می باشد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا اهمال و مسامحه در امداد که منجر به نقص عضو یا موت مصدوم گردد، موجب ضمان و دیه میباشد؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا اهمال و مسامحه در امداد که منجر به نقص عضو یا موت مصدوم گردد، موجب ضمان و دیه میباشد؟
- [آیت الله بهجت] در تصادفی، راننده مقصّر، مصدوم را در بیابان رها کرده و مصدوم در همان جا فوت کرده است. به تشخیص کارشناس، اگر مصدوم به بیمارستان می رسید، معالجه و خوب می شد. حکم چیست؟
- [آیت الله بهجت] خونی را از نفر اوّل می گیرند و به دوّمی تزریق می کنند. پس از آن روشن می شود، اوّلی دچار بیماری مسری یا مهلک بوده که منجر به فوت دوّمی (گیرنده خون) شده است. چه کسی مسؤول فوت او است؟
- [آیت الله بهجت] 1) اینجانب کارگرهای متعدّدی داشتم. دو نفر از آنان، هنگام کار با هم مزاح و شوخی می کردند تا کم کم منجرّ به نزاع شد. یکی از آن دو با زدن مشت، چشم کارگر دیگر را از حدقه درآورد. آیا اینجانب (صاحب کار) با این که دنبال کارگر رفتم و او را به کار دعوت کردم و در حین مزاح و نزاع تماشا می کردم و تا حدّی مشوّق مزاح و نزاع آن ها بودم، مسؤول شرعی هستم و دیه و غرامتی به ذمّه ام تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] پزشکی از معالجه امتناع کرد و در نتیجه مصدوم یا مریض فوت کرد، مجازات او چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] احکام کلی / وجوب امداد آیا اهمال و مسامحه در امداد که منجر به نقص عضو یا موت مصدوم گردد ، موجب ضمان و دیه می باشد ؟
- [آیت الله سبحانی] اگر کارفرما بگوید اگر دستگاه بالابر خراب شود، اقدام به اصلاح و استفاده نکنید ولی کارگر بدون اجازه به اصلاح آن بپردازد و از آن استفاده کند و بالابر سقوط کند و کارگر مصدوم شود آیا کارگر به ادعای استاندارد نبودن دستگاه می تواند مطالبه دیه نماید؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر صاحب کار بنّا را وکیل کند که برای او کارگر بگیرد، چنانچه بنّا کمتر از مقداری که از صاحب کار میگیرد به کارگر بدهد، زیادی آن بر او حرام است و باید آن را به صاحب کار بدهد، ولی اگر اجیر شود که ساختمان را تمام کند و برای خود این اختیار را بگذارد که خودش ساختمان را بسازد یا به دیگری بدهد، در صورتی که کمتر از مقداری که اجیر شده به دیگری بدهد، زیادی آن برای او حلال میباشد.
- [آیت الله اردبیلی] قراردادی که میان صاحب سرمایه و صاحب صنعت و حرفه بسته میشود تا عامل سرمایه را در صنایع به کار گیرد و سود آن را بین خود تقسیم کنند، به عنوان مضاربه صحیح است؛ همچنین قراردادی که بین صاحب ماشین و راننده یا بین صاحب ابزار کار و کارگر بسته میشود، به عنوان مضاربه صحیح است.
- [آیت الله بهجت] اگر صاحب کار، بنّا را وکیل کند که برای او کارگر بگیرد، چنانچه بنّا کمتر از مقداری که از صاحب کار میگیرد به کارگر بدهد، زیادی آن بر او حرام است و باید آن را به صاحب کار برگرداند و اگر اجیر شود که ساختمان را تمام کند و به او اختیار داده شود که خودش بسازد یا به دیگری بدهد، اگر دیگری را برای تمام کردن همان ساختمان، به مبلغی کمتر از آنچه از صاحب ساختمان، خودش اجاره کرده، اجیر کند، بنابر اظهر جایز نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه صاحب کار، بنایی را وکیل کند که برای او کارگر ساختمانی بگیرد چنانچه بیش از آنچه به کارگر مزد می دهد از صاحب کار بگیرد حرام است، ولی اگر قبول کند که ساختمان را با مبلغ معینی تمام نماید و بیش از آنچه خرج کرده است باشد اشکالی ندارد، اما احتیاط این است که خودش هم کاری را انجام داده باشد، خواه بنایی باشد، یا نظارت بر آن، یا تهیه مصالح.
- [آیت الله سیستانی] اگر عاریه دهنده بمیرد ، عاریه گیرنده باید به همان ترتیبی که در مسأله (2308) در صورت فوت صاحب مال در مورد ودیعه گذشت ، عمل نماید .
- [آیت الله سیستانی] اگر زنی با منی غیر شوهر خود تلقیح شود، و آن زن باردار شود و فرزندی به دنیا آورد، در صورتی که این اتفاق اشتباهی رخ داده باشد، بدین معنا که میخواستند او را با منی شوهرش تلقیح کنند، لکن با منی شخص دیگری اشتباه شد، در این فرض بیشک فرزند به صاحب منی ملحق میگردد، و حکم این مسأله مانند وطی به شبهه است. و اگر این تلقیح آگاهانه و عامدانه صورت گرفته باشد، باز بعید نیست که فرزند به صاحب منی ملحق گردد و همه احکام نَسَب حتّی ارث میان آنها ثابت گردد، زیرا آنچه از ارث استثنا شده است، فرزند زنا است و اگرچه عملی که به انعقاد نطفه منجر شده، حرام است، ولی این مسأله حکم زنا را ندارد. همچنین این فرزند در هر دو فرض به مادرش ملحق میگردد و هیچ فرقی میان او و دیگر فرزندانش نیست. در صورتی نیز که زن نطفه شوهر خود را از طریق مساحقه و مانند آن، به رحم زن دیگری منتقل کند و آن زن باردار شود و فرزندی به دنیا آورد، فرزند به صاحب نطفه و زنی که او را به دنیا آورده است، ملحق میگردد، گر چه این عمل حرام است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر سگ شکاری، حیوانِ وحشی حلال گوشتی را شکار کند، با شش شرط گوشت آن پاک و حلال است: اوّل:سگ به گونهای تربیت شده باشد که هر وقت آن را برای گرفتن شکار بفرستند برود و هر وقت از رفتن جلوگیری کنند بایستد، ولی اگر در وقت نزدیک شدن به شکار با جلوگیری نایستد، مانعی ندارد و احتیاط واجب آن است که اگر عادت داشته باشد که پیش از رسیدن صاحب خود شکار را بخورد، از شکار آن اجتناب کنند، ولی اگر اتّفاقا شکار را بخورد، اشکال ندارد. دوم:صاحبش آن را بفرستد و اگر سرِ خود دنبال شکار رود و حیوانی را شکار کند، خوردن آن حیوان حرام است، بلکه اگر سرِ خود دنبال شکار رود و بعد صاحب آن بانگ بزند که زودتر آن را به شکار برساند اگرچه به واسطه صدای صاحب آن شتاب کند بنابر احتیاط واجب، باید از خوردن آن شکار خودداری نمایند. سوم:کسی که سگ را میفرستد باید مسلمان باشد یا بچّه مسلمان که خوب و بد را بفهمد و اگر کافر یا کسی که اظهار دشمنی با اهل بیت پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم میکند سگ را بفرستد، شکار آن سگ حرام است. چهارم:وقت فرستادن سگ نام خدا را ببرد و اگر عمدا نام خدا را نبرد، آن شکار حرام است، ولی اگر از روی فراموشی باشد، اشکال ندارد و اگر وقت فرستادن سگ نام خدا را عمدا نبرد و پیش از آن که سگ به شکار برسد نام خدا را ببرد، بنابر احتیاط واجب باید از آن شکار اجتناب نماید. پنجم:شکار به واسطه زخمی که از دندان سگ پیدا کرده بمیرد، پس اگر سگ شکار را خفه کند یا شکار از دویدن یا ترس بمیرد، حلال نیست. ششم:کسی که سگ را فرستاده، وقتی برسد که حیوان مرده باشد یا اگر زنده باشد، به اندازه سر بریدن آن وقت نباشد و چنانچه وقتی برسد که به اندازه سر بریدن وقت باشد مثلاً حیوان چشم یا دم خود را حرکت دهد یا پای خود را به زمین بزند چنانچه سر حیوان را نبرد تا بمیرد، حلال نیست.
- [آیت الله سیستانی] تعهد بانک نسبت به صاحب پروژه مبنی بر ادای مبالغ درخواستی در صورت تخلف متعهد از اجرای آن و ادای خسارات، نوعی کفالت مالی است در برابر کفالت اصطلاحی در ابواب معاملات که ضمانت مالی در اینگونه موارد، با ضمانی که در فقه به کار میرود این تفاوت را دارد، که در ضمان فقهی ضامن به عین دین مورد ضمانت بدهکار میشود و در نتیجه اگر پیش از ادای آن فوت کند، پیش از تقسیم ارث مانند هر دین دیگر از ترکهاش برداشت و پرداخت میشود، ولی در اینگونه ضمان، ضامن بدهکار نیست، بلکه واجب است آن را ادا کند و اگر نکرد و وصیّت هم نکرد از ترکه او برداشت نمیشود. این عقد ضمانت نیاز به ایجاب و قبول دارد، و ایجاب آن با هر لفظی که دلالت بر تعهد کند قابل انشاء است، و قبول نیز با هر لفظی که دلالت بر موافقت داشته باشد صحیح است. و این عقد با نوشتن و یا عملی که دلالت بر انشاء تعهد کند نیز انجام میشود.