جراحت
زخمهای ایجاد شده در بدن بوسیله آلات جرح و مانند آن را جراحت می گویند که عمده احکام جراحتها در باب قصاص و دیات مطرح شده، لیکن در بابهاى طهارت، جهاد و شهادت نیز از آن سخن رفته است.
جراحت گردن دیه دارد، یا ارش؟ چنانچه جراحت در زیر چانه باشد، دیه سر و صورت تعلّق می گیرد، یا ارش؟
جراحت در گردن دیه دارد، و مشمول احکام حارصه و دامیه در بدن است. و چانه در حکم صورت است.
جراحت در گردن دیه دارد، و مشمول احکام حارصه و دامیه در بدن است. و چانه در حکم صورت است.
عنوان سوال:
جراحت گردن دیه دارد، یا ارش؟ چنانچه جراحت در زیر چانه باشد، دیه سر و صورت تعلّق می گیرد، یا ارش؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در مجموعه استفتائات جدید، جلد اوّل، صفحه 400، سؤال 1335 فرموده اید: (جرح بر گردن در بعضی از موارد، دیه و در بعضی موارد ارش دارد.) لطفاً بفرمایید: در چه مواردی دیه، و در چه مواردی ارش دارد؟ و آیا در مواردی که دیه دارد، دیه جراحات گردن در حکم سر و صورت است، یا در حکم بدن؟ نحوه محاسبه دیه آن چگونه است؟ حکم صدماتی که باعث تغییر رنگ در گردن می شود چگونه است؟
- در مجموعه استفتائات جدید، جلد اوّل، صفحه 400، سؤال 1335 فرموده اید: (جرح بر گردن در بعضی از موارد، دیه و در بعضی موارد ارش دارد.) لطفاً بفرمایید: در چه مواردی دیه، و در چه مواردی ارش دارد؟ و آیا در مواردی که دیه دارد، دیه جراحات گردن در حکم سر و صورت است، یا در حکم بدن؟ نحوه محاسبه دیه آن چگونه است؟ حکم صدماتی که باعث تغییر رنگ در گردن می شود چگونه است؟
- اگر جراحت یا سایر عوامل موجب دیه یا ارش، از ناحیه طفل یا مجنون یا حیوان باشد چه حکمی دارد؟
- با توجّه به این که از بین بردن موی سر و صورت و ابرو دیه معیّن دارد، چنانچه جراحتی مثل متلاحمه یا موضحه سبب از بین رفتن قسمتی از موی سر، یا صورت، یا ابرو شود; به گونه ای که دیگر نروید، به علاوه نقص زیبایی ایجاد شود. آیا هم دیه جراحت، و هم دیه مو، و هم ارش زیبایی گرفته می شود؟
- با توجّه به این که از بین بردن موی سر و صورت و ابرو دیه معیّن دارد، چنانچه جراحتی مثل متلاحمه یا موضحه سبب از بین رفتن قسمتی از موی سر، یا صورت، یا ابرو شود; به گونه ای که دیگر نروید، به علاوه نقص زیبایی ایجاد شود. آیا هم دیه جراحت، و هم دیه مو، و هم ارش زیبایی گرفته می شود؟
- آیا جرح بر گردن دیه دارد یا ارش و آیا شکستگی استخوان با قسامه ثابت می شود؟
- آیا جرح بر گردن دیه دارد یا ارش و آیا شکستگی استخوان با قسامه ثابت می شود؟
- دکتر مقداری از پوست بدن را برای ترمیم جراحت یا سوختگی، برداشته است. آیا برای این قسمت دیه یا ارش جداگانه ای در نظر گرفته می شود؟
- آیا قسامه در جراحاتی که موجب ارش است، یا عواملی غیر از جراحت که سبب ارش است، کارآیی دارد؟
- از آنجا که عاقله ضامن جراحت موضحه به بالا می باشد، مشروط بر این که خطای محض باشد. لطفاً بفرمایید: 1 چنانچه جراحتی وارد شود که ارش دارد، و ارش آن معادل با موضحه یا بالاتر باشد، آیا عاقله ضامن است؟ 2 در جراحات متعدّدی که دیه مجموع آن معادل موضحه یا بیشتر، ولی منفرداً کمتر است (اعمّ از این که دیه مقدّره داشته باشد، یا نداشته باشد) چطور؟3 جراحاتی وارد شده که کمتر از موضحه دیه دارد، لکن عیبی از آن حاصل شده که دیه جراحت به همراه عیب معادل موضحه یا بیشتر می شود. در این صورت عاقله ضامن است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی به سر دیگری ضربه زده است که آن ضربه موجب جراحت پوست سر نشده، ولی منجر به خونریزی مغزی مضروب شده است. آیا ضارب باید به حکم مأمومه ثلث دیه را بپردازد یا ارش بدهد؟
- [آیت الله بهجت] برخی جراحت ها که موجب دیه است، اگر در عضوی واقع شود که علاوه بر آن ها، سبب نقص و شل شدن آن عضو شود که اگر در جای دیگری بود، تنها همان جراحت بود، آیا افزون بر دیه جراحت، دیه نقص عضو یا ارش نیز ثابت است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا به دیه ی قتل نفس یا جراحت، خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] گردن و گلو جزء سر و صورت محسوب می شود، یا دیه مخصوص دارند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی یکی از ناخنهای پا یا دست کسی را از بین ببرد، آیا به جز دیه جراحت وارده، دیه دیگری برای خود ناخن به مجروح تعلق می گیرد؟ و همینطور در مواردی که قسمتی از ناخن از بین برود؟
- [آیت الله نوری همدانی] در مورد ارش بفرمائید: الف - آیا پرداخت ارش همانند پرداخت دیه مؤجل است یا فوری؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صدمه ای که با ضرب و زدن و لطم، دیه مقدّره یا ارش ثابت است، آیا ضرب و لطم موضوعیت دارد یا چنانچه با داغ کردن یا سوزاندنِ با نفت و بنزین یا با آب جوش و اسید و امثال آن، جراحت یا تورم و تاول یا سیاهی و کبودی بوجود آید همان دیات مقدّره را دارد یا ارش ثابت است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا مهلت پرداخت ارش مثل مهلت پرداخت دیه است؟
- [آیت الله بهجت] در باب جراحات و اعضا، دیه ی زن مانند دیه ی مرد است تا به ثلث دیه ی کامله برسد و در صورت رسیدن به ثلث، دیه ی زن نصف دیه ی مرد است. آیا در جراحات موجب ارش که بر زن وارد می شود، بایستی میزان ارش بر اساس دیه ی زن احتساب شود یا بر مبنای دیه ی مرد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه جانی با یک ضربه به چشم مجنی علیه بزند، و باعث جراحت از نوع دامیه یا غیر آن یا سیاه شدگی توأماً گردد; آیا دیه متعلق به این دو اثر، دو نوع است یا فقط بدامیه تعلق می گیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- برای سر بریدن حیوان اگر حلقوم و دو رگ بزرگ گردن را بطور کامل ببرند کافی است ولی احتیاط مستحب آن است که چهار رگ بزرگ یعنی دو رگ بزرگ گردن به اضافه حلقوم و مری از پایین برآمدگی گلو بریده شود.
- غسل ترتیبی به این صورت است که بعد از نیّت، اوّل سر و گردن را می شوید، سپس طرف راست و بعد طرف چپ را. رعایت این ترتیب در غسل، واجب نیست؛ بلکه مستحب است.
- در غسل ترتیبی می تواند سه بار در آب فرو رود، یک بار به نیت سر و گردن، دیگری به نیت طرف راست و دیگری را به نیت طرف چپ.
- برای این که یقین کند هر سه قسمت بدن یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملاً غسل داده، حتیاط مستحب آن است که کمی از قسمتهای دیگر را با آن قسمت بشوید.
- صورت را از بالای پیشانی یعنی جایی که موی سر می روید تا آخر چانه و از نظر پهنا به مقداری که میان انگشت وسط و شست قرار می گیرد، باید شست و اگر مختصری از این مقدار شسته نشود وضو باطل است، لذا برای این که یقین پیدا کند تمام این مقدار شسته شده باید کمی اطراف آن را هم بشوید.
- اگر با شمشیر یا سلاح دیگری که شکار کردن با آن صحیح است با شرایطی که قبلاً گفته شد حیوانی را دونیم کند و سر و گردن در یک قسمت باقی بماند اگر وقتی برسد که حیوان جان داده است، هر دو قسمت حلال است، همچنین اگر زنده باشد ولی وقت برای سر بریدن تنگ باشد اما اگر وقت برای سر بریدن دارد آن قسمت که در آن سر نیست حرام است و آن قسمت دیگر که سر دارد اگر مطابق دستورشرع ببرد حلال است.
- نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم، خواه با قصد لذت باشد یا بدون آنحرام است و همچنین نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم، ولی نگاه کردن به صورت و دستهای زن نامحرم تا مچ اگر به قصد لذت نباشد و مایه فساد و گناه نگردد اشکال ندارد، همچنین نگاه کردن به بدن مرد نامحرم به آن مقدار که معمولاً آن را نمی پوشانند مانند سر و صورت و گردن و مقداری از پا و دست.
- نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم، خواه با قصد لذت باشد یا بدون آنحرام است و همچنین نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم، ولی نگاه کردن به صورت و دستهای زن نامحرم تا مچ اگر به قصد لذت نباشد و مایه فساد و گناه نگردد اشکال ندارد، همچنین نگاه کردن به بدن مرد نامحرم به آن مقدار که معمولاً آن را نمی پوشانند مانند سر و صورت و گردن و مقداری از پا و دست.
- هرگاه گرگ، گلوی گوسفند را بطوری بکند که از رگهای گردن که باید موقع ذبح بریده شود چیزی باقی نماند آن حیوان حرام می شود. ولی اگر آن رگها سالم باشد در صورتی که گوسفند هنوز زنده است و آن را به دستوری که گفته شد سر ببرند حلال می باشد. و هرگاه حیوانی به غیر دستور شرعی ذبح شده باشد پاک است، هر چند خوردن گوشت آن حرام می باشد، بنابراین پوست و چرم حیواناتی که از ممالک غیر اسلامی می آورند پاک است؛ ولی با آن نمی توان نماز خواند.
- چهارده چیز از حیوانات حلال گوشت (بنابر احتیاط واجب در بعضی از آنها) حرام است: 1 خون 2 نری 3 فرج 4 بچه دان 5 غدد که آن را دشول می گویند. 6 تخم که آن را دنبلان می گویند. 7 دانه کوچکی که در مغز سر است و به شکل نخود می باشد. 8 مغز حرام که در میان تیره پشت است. 9 پی که در دو طرف گردن قرار دارد و تا تیره پشت کشیده شده. 10 زهره دان 11 سپرز (طحال) 12 مثانه (محل اجتماع بول) 13 سیاهی چشم 14 چیزی که در میان سم است و عرب آن را ذات الاشاجع می گوید، این در حیوانات بزرگ است، اما در حیوانات کوچکی مانند گنجشک چنانچه بعضی از این امور قابل تشخیص، یا جدا کردن نیست خوردن آن اشکالی ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر دمل یا زخم تمام پیشانی را گرفته باشد باید به یکی از دو طرف پیشانی سجده کند و اگر ممکن نیست، به چانه و اگر به چانه هم ممکن نیست باید به هر جایی از صورت که ممکن است سجده کند و اگر به هیچ جای از صورت ممکن نیست، باید با جلوی سر سجده نماید.
- [امام خمینی] اگر دمل یا زخم تمام پیشانی را گرفته باشد باید به یکی از دو طرف پیشانی سجده کند و اگر ممکن نیست، به چانه و اگر به چانه هم ممکن نیست باید به هر جای از صورت که ممکن است سجده کند. و اگر به هیچ جای از صورت ممکن نیست، باید با جلو سر سجده نماید.
- [آیت الله اردبیلی] برای آن که یقین کند هر سه قسمت، یعنی سر و گردن، طرف راست و طرف چپ را کاملاً غسل داده، باید هر قسمتی را که میشوید، مقداری از قسمتهای دیگر را نیز با آن قسمت بشوید، بلکه احتیاط مستحب آن است که بعد از شستشوی سر و گردن، دوباره تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر با چوب یا سنگ یا چیز دیگری که شکار کردن با آن صحیح نیست حیوانی را دو قسمت کنند، قسمتی که سر و گردن ندارد حرام است و قسمتی که سر و گردن دارد اگر زنده باشد و سر آن را به دستوری که ذکر شد ببرند حلال وگرنه آن قسمت هم حرام است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر با چوب یا سنگ یا چیز دیگری که شکار با ان صحیح نیست حیوانی را دو قسمت کنند قسمتی که سر و گردن ندارد حرام است و قسمتی که سر و گردن دارد اگر زنده باشد و ممکن باشد که مقداری زنده بماند و سر ان را به دستوری که در شرع معین شده ببرند حلال وگرنه ان قسمت هم حرام می باشد
- [آیت الله خوئی] اگر با چوب یا سنگ یا چیز دیگری که شکار کردن با آن صحیح نیست حیوانی را دو قسمت کنند، قسمتی که سر و گردن ندارد حرام است و قسمتی که سر و گردن دارد، اگر زنده باشد و ممکن باشد که مقداری زنده بماند و سر آن را بهدستوری که در شرع معین شده ببرند حلال و گرنه آن قسمت هم حرام میباشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر دُمل یا زخم تمام پیشانی را گرفته باشد باید به یکی از دو طرف پیشانی سجده کند و اگر ممکن نیست به چانه و اگر به چانه هم ممکن نیست بنابر احتیاط واجب باید به هرجای از صورت ممکن است سجده کند و اگر به هیچ جای از صورت ممکن نیست باید با جلو سر سجده نماید.
- [آیت الله بروجردی] اگر دُمَل یا زخم تمام پیشانی را گرفته باشد، باید به یکی از دو طرف پیشانی سجده کند و اگر ممکن نیست به چانه و اگر به چانه هم ممکن نیست، باید به هر جای از صورت که ممکن است سجده کند و اگر به هیچ جای از صورت ممکن نیست باید با جلو سر سجده نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] گفته شد، حیوانی را دو قسمت کنند، و سر و گردن در یک قسمت بماند، و انسان وقتی برسد که حیوان جان داده باشد، هر دو قسمت حلال است؛ و همچنین است اگر حیوان زنده باشد، ولی به اندازه سر بریدن وقت نباشد، اما اگر به اندازه سر بریدن وقت باشد، و ممکن باشد که مقداری زنده بماند، قسمتی که سر و گردن ندارد، حرام و قسمتی که سر و گردن دارد، اگر سر آن را به دستوری که در شرع معین شده ببرند حلال، وگر نه آن هم حرام میباشد.
- [آیت الله بروجردی] اگر با شمشیر یا چیز دیگری که شکار کردن با آن صحیح است با شرطهایی که در (مسأله 2610) گفته شد، حیوانی را دو قسمت کنند و سر و گردن در یک قسمت بماند و انسان وقتی برسد که حیوان جان داده باشد، هر دو قسمت حلال است و همچنین است اگر حیوان زنده باشد، ولی به اندازهی سر بریدن وقت نباشد، امّا اگر به اندازهی سر بریدن وقت باشد و ممکن باشد که مقداری زنده بماند، قسمتی که سر و گردن ندارد حرام و قسمتی که سر و گردن دارد، اگر سر آن را به دستوری که در شرع معین شده ببرند حلال وگرنه آن هم حرام میباشد.