چهلم
چهل، از مهمترین و پربسامدترین رمزهای عددی رایج در میان تقریبآ همه اقوام و فرهنگها است.
آیا برگزار نکردن مراسم هفتم و چهلم و سالگرد برای کسی که از دنیا رفته است، اشکال شرعی دارد؟
اشکال ندارد.
اشکال ندارد.
عنوان سوال:
آیا برگزار نکردن مراسم هفتم و چهلم و سالگرد برای کسی که از دنیا رفته است، اشکال شرعی دارد؟
پاسخ:
اشکال ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا برگزاری مراسم هفتم و چهلم و سالگرد برای اموات، وجه شرعی دارد؟ و آیا استفاده از دسته گل، دوربین فیلمبرداری و حجله در مراسم عزاداری برای اموات، اجر اُخروی دارد یا خیر؟
- در منطقه ما رسم بدی وجود دارد که برای میّت، مجلس سوم، هفتم، چهلم و سالگرد میگیرند و مبلغ کلانی خرج میکنند که در بعضی مواقع باعث ورشکسته شدن بازماندگان میّت میشود. آیا این رسم از نظر شرعی صحیح است؟
- شخصی که تازه از دنیا رفته است، آیا به جا آوردن واجبات و پرداختن دیونی که برعهده اوست (مثل نماز، روزه، خمس، زکات و مظالم)، مقدّم است یا غذا دادن به مردم و برگزاری مجلس ترحیم و هفتم و چهلم با خرج سنگین؟
- امروزه در مراسم اعتکاف که به صورت دسته جمعی و با شکوه برگزار میشود، معمول است که قبل از شروع مراسم، هر یک از افراد شرکت کننده، محلّی را به خود اختصاص میدهند. اگر هنگام شروع اعتکاف، شخصی محلّی را که دیگری به خود اختصاص داده، اشغال کند، اعتکافش چه حکمی دارد؟ و اصولاً این گونه اختصاصات که گاهی یکی دو روز قبل از شروع مراسم انجام میشود، حقّی را برای انسان ثابت میکند تا تجاوز به آن، غصب محسوب شود یا حقی ثابت نمیشود؟
- در مراسم خواستگاری و پیش از عقد، اگر دختر عیبی داشته باشد که به ظاهر مشخص نباشد (مثلاً سوختگی یا مشکل روحی) از نظر شرعی آیا این مسأله می‌بایست با خانوادة پسر مطرح شود یا خیر؟
- اگر سیّد فقیری که مستحقّ شرعی سهم سادات است، به ما بدهکار باشد و از دنیا برود، آیا جایز است بدهی او را بابت سهم سادات حساب کنیم؟
- بعضی از مساجد، پس از اقامه نماز جماعت بسته میشود. آیا این کار اشکال شرعی ندارد؟
- آیا شرح درس علمی همزمان با کالبد شکافی جسد واقعی انسان از لحاظ شرعی اشکال دارد؟
- آیا از سی‌دی‌هایی که بر روی آنها ذکر شده که رایت آنها اشکال شرعی دارد، می‌توان رایت نمود؟
- آیا بازی شطرنج و تخته نرد در صورتی که برای سرگرمی باشد و برد و باخت در آن نباشد از نظر شرعی اشکال دارد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا مراسم هفتم، چهلم و سال اموات داخل عنوان احسان، خیرات و مبرّات برای اموات می باشد؟
- [سایر] آیا ادامه دادن عزاداری با پوشیدن لباس مشکی و اصلاح نکردن بعد از چهلم فرد از دنیا رفته جایز است یا مکروه؟ و آیا باعث میشود مرگ و میر در خانواده زیاد شود؟
- [سایر] وهابیت در مورد مراسم چهلم و فاتحه برای میت چه نظری دارند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مخارجی که اقوام و بستگان شخصی که از دنیا رفته و احیاناً فقیر و بی بضاعت هستند در ایام ثلاثه و شب هفتم و چهلم... صرف می کنند چگونه است؟
- [سایر] خواستگاری و مراسم ازدواج را چگونه باید برگزار کرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در مراسم هفته و چهلم چه عملی باید انجام داد و بردن گلهای طبیعی گرانقیمت آیا اسراف است؟
- [سایر] با سلام، آیا برگزاری مجالس سوم، هفتم، چهلم برای متوفی سنت نبوی است، یا بدعت؟ لطفا توضیح دهید.
- [سایر] آیا اصلاح نکردن ریش آشنایان مرده تا روز چهلم او دلیلی اسلامی دارد و اگر این طور نیست انجام آن برای حفظ آبرو چه حکمی دارد؟
- [سایر] مراسم خواستگاری، عقد و عروسی امام علی (ع) و حضرت زهرا(س) چگونه برگزار شد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مناطق ما، در فصل تابستان، مردم گاه ده روز و گاه 5 روز مراسم عزاداری، برای سید الشهدا(علیه السلام) برگزار می کنند. آنها معتقدند: (هنگامی که حادثه کربلا رخ داد تابستان بود، بدین جهت ما هر سال علاوه بر محرّم الحرام، در این ایّام نیز مراسم عزاداری برگزار می کنیم.) آیا می توان این گونه مراسم را به عنوان ورود برگزار کرد، یا باید به عنوان رجا انجام شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- طلا دو نصاب دارد: نصاب اوّل آن (بیست مثقال) شرعی است؛ پس وقتی طلا به (بیست مثقال) شرعی که (پانزده مثقال) معمولی است (معادل 312/70 گرم) برسد، اگر شرایط دیگر را هم داشته باشد، انسان باید (یک چهلم) آن را (معادل 757/1 گرم) بابت زکات بدهد؛ اما اگر به این مقدار نرسد، زکات آن واجب نیست. نصاب دوم طلا (چهار مثقال) شرعی است که (سه مثقال) معمولی میشود (معادل 062/14 گرم)، یعنی اگر (سه مثقال) به (پانزده مثقال) اضافه شود باید زکات تمام (هیجده مثقال) (معادل 374/84 گرم) را از قرار (یک چهلم) بدهد (یعنی 109/2 گرم) و اگر کمتر از (سه مثقال) معمولی اضافه شود، فقط باید زکات (پانزده مثقال) آن را بدهد و زیادی آن زکات ندارد و همچنین است هرچه بالا رود، یعنی اگر ضرایب عدد سه (مثل سه، شش، نُه، دوازده و...) به پانزده مثقال اضافه شود، باید یک چهلم تمام آن به عنوان زکات پرداخت شود؛ ولی اگر غیر از ضرایب عدد سه به پانزده مثقال اضافه شود، فقط مقداری که ضریب عدد سه می‌باشد، در محاسبه زکات به پانزده مثقال اضافه می‌گردد و باقی مانده آن که کمتر از سه مثقال است، مشمول زکات نمی‌گردد؛ مثلاً در 5/35 مثقال طلا، فقط 33 مثقال آن مشمول زکات است و باید یک چهلم آن به عنوان زکات پرداخت گردد و ما بقی آن (5/2 مثقال) زکات ندارد.
- در نماز جمعه علاوه بر شرایطی که برای صحّت نماز گفته شده است، پنج شرط دیگر نیز وجود دارد: 1 نماز جمعه باید به جماعت خوانده شود. 2 حداقل تعداد نمازگزاران با امام جمعه باید پنج نفر مرد عاقل و بالغ و بنابر احتیاط غیر مسافر باشند. 3 امام جمعه قبل از نماز دو خطبه بخواند. 4 بین دو محلّی که نماز جمعه برگزار میشود، حداقل یک فرسخ شرعی فاصله باشد. 5 امام جمعه واجد شرایط باشد.
- اگر در مسجد برای روضه‌خوانی چادر بزنند و سیاهی بکوبند و آن را فرش کنند و اسباب چای در آن ببرند و همچنین برگزاری مراسم گوناگون در مسجد از قبیل عروسی و مجلس ختم اگر موجب ضرر به مسجد و هتک حرمت آن و مانع نماز خواندن نشود، با رعایت مصلحت وقف و اذن متولّی اشکال ندارد.
- بر اساس احکام اسلام، باید به آبادی دنیا و رفاه خانواده و جامعه، کمال توجّه را داشت و با دیدگاهی اُخروی و عادلانه و نیز با تدبیر و آگاهی از احکام معاملات، به تجارت و زراعت و کسب حسنات دنیا و رشد اقتصادی و وسعت در رزق و معاش رسید. در روایت آمده است که تجارت موجب توانگری و فزونی عقل وعزت است(1) و نیز آن کسی که به جهت بی‌نیازی از مردم و تأمین خانواده و نیکی به همسایگان به طلب دنیا رود، در روز قیامت چهره‌ای چون ماه درخشنده خواهد داشت(2) و نیز در روایات، بازرگانان و کسبه به آموختن فقه و پرهیز از ربا و راستگویی و مدارا امر شده‌اند (3).
- خواندن قرآن در نماز به قصد قرائت قرآن، غیر از چهار سوره‌ای که سجده واجب دارند و در احکام جنابت گفته شد، اشکال ندارد و همچنین دعا کردن در نماز جایز است، اگرچه به فارسی یا زبان دیگر باشد.
- وکالت برای دفاع از متّهم در دادگاه اشکال ندارد، ولی چنانچه وکیل یقین به مُحِق نبودن شخص متّهم از نظر شرعی داشته باشد، وکالت برای دفاع از او جایز نیست، مگر این که به نحوی به حقوق او تجاوز شده باشد که در این صورت دفاع از حقوق مشروع او اشکال ندارد، بلکه در بعضی از موارد واجب می‌باشد.
- تقلید در احکام، این است که در حین عمل تصمیم و التزام داشته باشد به احکامی که مجتهد از ادله شرعی استنباط کرده است عمل نماید و تقلید به این معنا، موضوع جواز یا وجوب بقاء بر تقلید میت وعدم جواز عدول از تقلید مجتهد زنده به مجتهد زنده دیگر است. و از مجتهدی باید تقلید کرد که بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، حلال زاده، زنده، عادل و اعلم باشد (یعنی در فهمیدن حکم خدا از ادله شرعی و درک موضوعات از تمام مجتهدین زمان خود استادتر باشد) و دنیا طلب نباشد به طوری که منافات با عدالت داشته باشد و همچنین بنابر مشهور مرد باشد.
- اگر برای جلوگیری از صدای خنده حال او تغییر کند، مثلاً رنگش سرخ شود، چنانچه از صورت نمازگزار بیرون رود، باید نماز را دوباره بخواند. * هشتم:آن که برای کار دنیا عمدا با صدا گریه کند، ولی اگر برای کار دنیا بی‌صدا گریه کند، اشکال ندارد و همچنین اگر از ترس خدا یا برای آخرت گریه کند، آهسته باشد یا بلند، اشکال ندارد، بلکه از بهترین اعمال است. * نهم:آن که کاری مثل دست زدن و به هوا پریدن و مانند آنها، انجام دهد که صورت نماز را به هم بزند، کم باشد یا زیاد، عمدا باشد یا از روی فراموشی؛ ولی انجام عملی مثل اشاره کردن با دست که صورت نماز را به هم نمی‌زند، اشکال ندارد.
- راه دادن بچّه و دیوانه به مسجد مکروه است؛ ولی راه دادن بچّه اگر برای آموختن احکام اسلام و آشنایی با مسجد باشد، اشکال ندارد و کسی که پیاز و سیر و مانند آنها خورده و بوی دهانش مردم را اذیّت میکند، مکروه است به مسجد برود.
- نگاه کردن بدون قصد لذّت و بدون این که بترسد به گناه بیفتد، به صورت، دست و موی زنان روستایی که معمولاً موی خود را نمی‌پوشانند یا به صورت، دست و موی زنان بدحجابی که عمدا مراعات حجاب شرعی را نمی‌کنند، هرچند خلاف احتیاط است، ولی ظاهرا اشکال ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] احکام نذر آن است که انسان بر خود واجب کند که کار خیری را برای خدا بجا آورد، یا کاری را که نکردن آن بهتر است برای خدا ترک‌نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر یقین دارند که در فاصله کمتر از حدّ لازم ( یک فرسخ ) نماز جمعه بر پا شده ولی شک دارند آن نماز قبلاً برگزار شده یا نه ، و یا شک دارند که آن نماز مُقارن با آنها برگزار می شود یا نه ، در هر دو صورت می توانند خود نماز جمعه ای تشکیل دهند و همچنین است در صورتی که نسبت به اصل انعقاد نماز جمعة دیگر اطْمینان نداشته باشند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر یقین دارند که در فاصله کمتر از حد لازم (یک فرسخ) نماز جمعه ای بر پا شده ولی شک دارند که آن نماز قبلاً برگزار شده یا نه، و یا شک دارند که ان نماز مقارن با آنها برگزار می شود یا نه، در هر دو صورت می توانند خود نماز جمعه ای تشکیل دهند. و همچنین است در صورتی که نسبت به اصل انعقاد نماز جمعه دیگر اطمینان نداشته باشند.
- [آیت الله سیستانی] طلا دو نصاب دارد : نصاب اول : بیست مثقال شرعی است که هر مثقال آن (18) نخود است ، پس وقتی که طلا به بیست مثقال شرعی که پانزده مثقال معمولی است برسد ، اگر شرایط دیگر را هم که گفته شد داشته باشد ، انسان باید یک چهلم آن را که نُه نخود میشود از بابت زکات بدهد ، و اگر به این مقدار نرسد ، زکات آن واجب نیست. نصاب دوم : چهار مثقال شرعی است که سه مثقال معمولی میشود ، یعنی اگر سه مثقال به پانزده مثقال اضافه شود ، باید زکات تمام (18) مثقال را از قرار یک چهلم بدهد ، و اگر کمتر از سه مثقال اضافه شود ، فقط باید زکات (15) مثقال آن را بدهد و زیادی آن زکات ندارد ، و همچنین است هر چه بالا رود ، یعنی اگر سه مثقال اضافه شود باید زکات تمام آنها را بدهد ، و اگر کمتر اضافه شود ، مقداری که اضافه شده زکات ندارد. نصاب نقره
- [آیت الله فاضل لنکرانی] وقف برای کسانی که وجود داشته باشند صحیح است اما برای کسانی که هنوز به دنیا نیامده اند اشکال دارد. و وقف برای کسانی که برخی از آنها وجود دارند هر چند برخی از آنها هنوز به دنیا نیامده اند صحیح است و افرادی که بعداً به دنیا می آیند با افرادی که فعلاً وجود دارند شریک می شوند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که برای حج یا عمره احرام بسته اگر از دنیا برود باید او را مثل دیگران کفن کنند و پوشاندن سر و صورت او اشکال ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] شرط هفتم باید جای پیشانی نمازگزار از جای سر انگشتان پای او و بنابر احتیاط واجب از جای زانوهای او بیش از چهار انگشت بسته پست تر یا بلندتر نباشد و تفصیل ان در احکام سجده خواهد امد
- [آیت الله وحید خراسانی] نماز خواندن بر بچه ای که شش سال او تمام نشده رجاء اشکال ندارد ولی نماز خواندن بر بچه ای که مرده به دنیا امده مشروع نیست
- [آیت الله وحید خراسانی] هفتم از مبطلات نماز خنده با صدا و عمدی است مگر این که جاهل قاصر باشد و چنانچه عمدا بی صدا یا سهوا با صدا بخندد نمازش اشکال ندارد
- [آیت الله نوری همدانی] اگر در جائی نماز جمعه برگزار شد نباید در فاصله ای کمتر از یک فرسخی آن نماز جمعة دیگری منعقد شود ، پس اکر با فاصلة یک فرسخ دو نماز جمعه اقامه شود هر دو صحیح است ، لازم به تذکّر است میزان در مسافت مَحلِّ نماز جمعه است نه شهری که در آن نماز جمعه تشکیل شده است . بنابراین در شهرهای بزرگی که طول آن چند فرسخ است می توان چند نماز جمعه تشکیل داد.