امام جماعت
امام جماعت به معنی پیش نمازاست واز آن در باب صلاة، سخن رفته است. ومهم‌ترین مباحث آن عبارت است از:
در بعضی از جماعات دیده میشود با این که اذان نماز از طرف یکی از مأمومین گفته میشود، باز هم اذان از طرف امام جماعت تکرار میشود. لطفا بفرمایید که این تکرار از چه بابی انجام میشود؟
برای خود امام جماعت هم مستحب است که قبل از نماز، اذان و اقامه بگوید و از این جهت، اشکالی در اذان و اقامه او نیست.
برای خود امام جماعت هم مستحب است که قبل از نماز، اذان و اقامه بگوید و از این جهت، اشکالی در اذان و اقامه او نیست.
عنوان سوال:
در بعضی از جماعات دیده میشود با این که اذان نماز از طرف یکی از مأمومین گفته میشود، باز هم اذان از طرف امام جماعت تکرار میشود. لطفا بفرمایید که این تکرار از چه بابی انجام میشود؟
پاسخ:
برای خود امام جماعت هم مستحب است که قبل از نماز، اذان و اقامه بگوید و از این جهت، اشکالی در اذان و اقامه او نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- جایی نماز جماعت برقرار شده و شخصی وارد میشود که امام جماعت را نمیشناسد. این شخص نسبت به یکی از مأمومین از جهت دارا بودن شرایط امام جماعت آشنایی دارد و به جای امام جماعت، به این مأموم اقتدا میکند. آیا این گونه نماز جماعت، از نظر شرع مقدّس اسلام صحیح است یا خیر؟
- شخصی اکراه دارد که به عنوان امام جماعت جلو بایستد؛ ولی بعد از شروع به نمازِ خودش، دیگران به او اقتدا میکنند، حکم نماز مأمومین چگونه است؟
- در رسالههای عملیه گفته میشود که اگر مکان مأموم در نماز جماعت از امام بالاتر باشد، اشکالی ندارد. آیا در ساختمانهای امروزی، امام میتواند در طبقه اول باشد و مأمومین به ترتیب از طبقه اول تا دهم باشند یا این که مثلاً ساختمان دو طبقه باشد، ولی فاصله طبقه دوم از طبقه اول از حدّ معمول بیشتر باشد؟
- در جایی که نماز میّت به صورت جماعت خوانده میشود، آیا میتوان در بین نماز به این جماعت ملحق شد؟ و در صورت جایز بودن، آیا باید از امام، در اذکار نماز تبعیت کرد یا خیر؟
- آیا اصالة الصحّه (صحیح بودن فعلی که از مسلمان صادر میشود)، در قرائت امام جماعت نیز جاری میشود یا خیر؟
- آیا فاصله شدن بچههای ممیّز در بین مأمومین، ضرری به نماز جماعت میزند یا خیر؟
- در مواردی که اذان، در نماز ساقط میشود، آیا سقوط اذان، لازم است یا جایز؟
- اگر مأمومین صف اول جماعت، همگی مسافر باشند و در نماز چهار رکعتی، بعد از دو رکعت سلام دهند، نماز صفوف بعدی صحیح است یا باطل؟ و در صورت صحیح بودن، جماعت است یا فرادی؟
- آیا تکرار آیات شریفه و اذکار و دعاهایی که در نماز خوانده میشود، جایز است؟ و در صورت جایز بودن، آیا فضیلتی دارد یا خیر؟
- بعضی از مساجد، پس از اقامه نماز جماعت بسته میشود. آیا این کار اشکال شرعی ندارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر در نماز جماعت، امام یک سجده را فراموش کند، در حالی که مأمومین با خبر بوده اند ولی به خاطر جهل به مسأله، همراه با امام، نماز خود را ادامه داده اند، تکلیف نماز امام و نماز مأمومین چیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا امام و مأمومین می توانند پس از نماز جمعه، نماز ظهر را به جماعت بخوانند؟
- [آیت الله بهجت] آیا امام جماعت می تواند نماز آیات را برای بار دوم برای مأمومین دیگر اقامه کند؟
- [آیت الله بهجت] در شهرهایی که خطبه ها را قبل از اذان شروع می کنند، و بعد از اذان واجبات خطبه ها را تکرار نمی کنند، مأمومین می توانند بعد از خواندن نماز ظهر، نماز عصر را به نماز عصر امام جمعه اقتدا کنند؟
- [آیت الله بهجت] اگر در حین نماز، برای امام جماعت حالتی پیش بیاید که قادر به ادامه ی نماز نباشد، تکلیف مأمومین چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر به هنگام نماز جماعت مشکلی برای امام جماعت پیدا شود بهطوری که نتواند به نماز ادامه دهد، در این صورت وظیفه مأمومین چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر نماز جماعت ظهر به امامت فردی و نماز جماعت عصر به امامت فرد دیگری برگزار گردید و پس از نماز عصر، امام جماعت اول (نماز ظهر) بیان کرد که من برای نماز وضو نداشته ام، وظیفه مأمومین در این باره چیست؟ آیا دوباره باید نماز ظهر و عصر را بجا آورند؟ و یا اینکه فقط نماز ظهر کافی است؟ و یا نماز مأمومین صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] اگر امام جماعت برای رساندن صدای خود به مأمومین از بلندگو استفاده کند، نماز اشکال پیدا می کند؟
- [آیت الله بهجت] اگر امام جماعت، در نماز چهار رکعتی اشتباه کند و در رکعت سوم تشهد و سلام دهد و مأمومین نیز از او تبعیت کنند؛ وظیفه ی امام و مأمومین چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] در نماز جماعت نماز امام تمام شده و یکی از مأمومین در حال ادامه نماز خود به صورت فرادا است آیا می توان به او اقتدا کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر برای نماز جماعتی اذان و اقامه گفته باشند، کسی که با آن جماعت نماز میخواند، نباید برای نماز خود اذان و اقامه بگوید.
- اگر برای خواندن نماز به جایی برود که در آن نماز جماعت بر پاست ولی با آنها نماز نخواند و یا آن که ببیند جماعت تمام شده ولی صفها به هم نخورده و جمعیّت متفرّق نشده است، چه نماز خود را فرادی بخواند و چه به جماعت، بنابراحتیاط واجب با وجود سه شرط ذیل نباید برای نماز خود اذان و اقامه بگوید: اوّل: آن که برای آن نماز، اذان و اقامه گفته باشند. دوم: آن که نماز جماعت باطل نباشد. سوم: آن که نماز او و نماز جماعت در یک مکان باشند، پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد بر بام مسجد نماز بخواند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.
- اذان و اقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید؛ ولی چنانچه زنی با جماعت مردان محرم باشد، اذان او برای آن جماعت کافی است، اگرچه احتیاط مستحب آن است که به آن اکتفا نشود.
- نماز قضا را با جماعت میشود خواند، چه نماز امام جماعت ادا باشد یا قضا به شرط این که نماز قضای امام یقینی باشد نه احتیاطی و لازم نیست هر دو یک نماز را بخوانند؛ مثلاً اگر نماز قضای صبح را با نماز ظهر یا عصر امام بخواند، اشکال ندارد.
- هنگامی که امام جماعت، نماز واجب شبانهروزی را میخواند، هر یک از نمازهای واجب شبانهروزی را میتوان به او اقتدا کرد، ولی اگر امام جماعت نماز خود را احتیاطا دوباره بخواند، فقط در صورتی که احتیاط مأموم با احتیاط امام از یک جهت باشد به نحوی که اگر نماز امام درست بوده، نماز مأموم نیز صحیح بوده است و اگر نماز امام اشکال داشته، نماز مأموم نیز دارای اشکال بوده است میتواند به او اقتدا کند.
- کسی که نماز را به جماعت خوانده، چه در آن نماز امام بوده باشد و چه مأموم، مستحبّ است همان نماز را دوباره به عنوان امام جماعت بخواند، ولی اگر بخواهد به عنوان مأموم دوباره در جماعت شرکت کند، باید به قصد رجاء نماز را بخواند.
- اگر امام جماعت قضای نماز واجب روزانه خود را بخواند، میتوان به او اقتدا کرد، ولی اگر نماز خود را احتیاطا قضا کند یا قضای احتیاطی نماز شخص دیگری را بخواند، اگرچه برای آن پول نگرفته باشد، اقتدای به او اشکال دارد؛ ولی اگر انسان بداند که از شخصی که امام جماعت برای او نماز قضا میخواند نماز فوت شده است، اقتدای به امام جماعت اشکال ندارد.
- نماز عید فطر و قربان در زمان حضور امام علیهالسلام واجب است و باید به جماعت خوانده شود و در زمان ما که امام علیهالسلام غایب است، مستحب است و میتوان آن را به جماعت یا فرادی خواند.
- مستحب است نمازگزار قنوت را بلند بخواند، ولی برای کسی که نماز را به جماعت میخواند، اگر امام جماعت صدای او را بشنود، بلند خواندن قنوت مستحب نیست.
- اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده یا کافر بوده یا بدون وضو نماز خوانده، نماز جماعت او صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که با جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند، در صورتی که برخی از افراد جماعت دوم - امام یا مأمومین - افراد دیگری باشند اشکال ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] بلندتر بودن جای مأموم از جای امام اشکال ندارد، ولی اگر امام در صحن مسجد بایستد و عده ای از مأمومین در بالکن و پشت بام، و طوری باشد که به آن جماعت نگویند، صحیح نیست. مثل این که امام در طبقه اول بایستد و مأمومین در بعضی از طبقات بالا که از جماعت دور است.
- [آیت الله بهجت] مستحب مؤکد است که امام بعداز نماز خود بنشیند تا همه مأمومین از نماز فارغ شوند.
- [آیت الله بهجت] امام جماعت باید یک نفر باشد، ولی اگر در بین نماز برای امام حادثهای پیش آمد، مثل مردن، بیهوشی، دیوانگی، حدث، مرض، جاری شدن خون از بینی، احتیاج به قضای حاجت، و همینطور است اگر امام متوجه شود که طهارت نداشته و یا نماز او شکسته بوده است، امام یا مأمومین میتوانند دیگری را امام قرار دهند، خواه آن فرد از اعضای جماعت باشد و یا کسی باشد که ابتداءاً میخواهد نماز بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر امام یا ماموم بخواهد نمازی را که با جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند چنانچه احتمال فساد ان نماز را ندهد جایز نیست مگر این که در نماز دوم امام باشد و در مامومین کسی باشد که نماز واجب را نخوانده باشد که در این صورت اعاده مستحب است
- [آیت الله جوادی آملی] .اذان و اقامه در چند مورد ساقط می شوند: یکم: کسی که وارد نماز جماعتی شده و می خواهد با آن جماعت نماز بخواند, در صورتی که برای آن نماز جماعت , اذان و اقامه گفته شده باشد , اذان و اقا مه از او ساقط است , هر چند او هنگام اذان و اقامه حاضر نبوده و بعضی از رکعت ها را ادراک نکرده باشد، اگر این نماز جماعت در مسجد برگزار شد , نباید برای نماز خود اذان و اقامه بگوید. دوم: کسی که برای اقامه نماز مستقل وارد مسجدی شد که در آن، نماز جماعت صحیح با اذ ان و اقامه برگزار شد و او در آن نماز شرکت نکرده یا بعد از تمام شدن نماز جماعت وارد شد , به شرط آنکه تمام صف ها پراکنده نشده باشند; حتی یک صف هم باقی باشد اذان و اقامه از او ساقط است; چه بخواهد نماز را به تنهایی بخواند یا به جماعت و در صورت جماعت , چه امام با شد و چه مأموم.
- [آیت الله علوی گرگانی] اذان واقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید ولی در جماعت زنان، اگر زن اذان واقامه بگوید کافی است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] احتیاط مستحب آن است که اذان و اقامه نماز جماعت را مرد بگوید، مگر در نماز جماعت زنان که اگر زن اذان و اقامه بگوید بیتردید کافی است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اذان و اقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید؛ ولی در نماز جماعت زنان اگر زن اذان و اقامه بگوید کافی است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اذان و اقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید ولی در نماز جماعت زنان اگر زن اذان و اقامه بگوید کافیست