وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
انجام نماز و روزه قضا شده میّت که برعهده پسر بزرگ میّت است، آیا وظیفه اختصاصی پسر بزرگ است و باید خودش انجام دهد یا میتواند با اجیر کردن شخص دیگر نیز آن را به انجام برساند؟
پسر بزرگ میّت میتواند خودش روزه و نماز پدرش را قضا کند و میتواند دیگری را اجیر بگیرد تا آنها را انجام دهد، ولی اگر اجیر به جا نیاورد و یا باطل به جا آورد، از ذمّه ولیّ میّت ساقط نمیشود.
پسر بزرگ میّت میتواند خودش روزه و نماز پدرش را قضا کند و میتواند دیگری را اجیر بگیرد تا آنها را انجام دهد، ولی اگر اجیر به جا نیاورد و یا باطل به جا آورد، از ذمّه ولیّ میّت ساقط نمیشود.
عنوان سوال:
انجام نماز و روزه قضا شده میّت که برعهده پسر بزرگ میّت است، آیا وظیفه اختصاصی پسر بزرگ است و باید خودش انجام دهد یا میتواند با اجیر کردن شخص دیگر نیز آن را به انجام برساند؟
پاسخ:
پسر بزرگ میّت میتواند خودش روزه و نماز پدرش را قضا کند و میتواند دیگری را اجیر بگیرد تا آنها را انجام دهد، ولی اگر اجیر به جا نیاورد و یا باطل به جا آورد، از ذمّه ولیّ میّت ساقط نمیشود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا کسی که خودش روزه قضا دارد، میتواند قضای روزه واجب میّت را بگیرد؟
- کسی که روزه قضا برعهده اوست و فعلاً مریض است و امید بهبودی و توانایی بر قضا کردن روزهها را ندارد، آیا میتواند در حال زنده بودن، برای گرفتن این روزهها نایب بگیرد؟
- آیا مکلّفی که قضای نماز و روزه خودش و یا روزه کفّاره و یا قضای نماز و روزه پدر و مادر برعهده اوست، میتواند نماز و روزه استیجاری قبول کند یا نمیتواند؟
- کسی که به نیّت قضا یا کفّاره، روزه میگیرد و قبل یا بعد از اتمام روزه میفهمد که قضا یا کفّاره برعهده او نبوده، آیا میتواند آن روز را روزه دیگری غیر از قضا و کفّاره به حساب آورد یا نمیتواند؟
- شخصی از دنیا رفته و نماز قضا برعهده او باقی مانده است، آیا شخص دیگری که نماز قضای او را تبرّعا میخواند، میتواند آن را به صورت جماعت (به عنوان امام یا مأموم) به جا آورد یا این که در نماز جماعت، باید نمازی را که بر خود انسان واجب شده است، بخواند؟
- اگر زنی اجیر شود تا نمازهای قضا شده میّت مرد را بخواند، نمازهای صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند یا آهسته؟ و اگر مردی برای خواندن نماز میّت زن اجیر شود، چگونه بخواند؟
- شخصی که نذر کرده تا در روزهای معیّنی اعتکاف کند، آیا میتواند در همان روزها، روزه نذری یا استیجاری یا روزه واجب دیگری را که برعهده اوست، به جا آورد و هر دو واجب را از ذمّه خود ساقط کند؟
- با توجه به این که بسیاری از نمازهای استیجاری، از باب احتیاط خوانده می‌شود، آیا کسی که برای خواندن نماز میّت اجیر شده، میتواند این نمازها را به جماعت و در حالی که مأموم است، بخواند؟
- کسی که برای خواندن نماز، اجیر شده است، آیا میتواند به حداقلّ واجبات در نماز اکتفا کند و نماز را بسیار خلاصه و کوتاه بخواند یا نه؟
- آیا در صورت نبودن روحانی شیعی، عالم سُنّی میتواند نماز میّت شیعه را بخواند و با نبودن عالم سُنّی، آیا عالم شیعی میتواند بر میّت سُنّی نماز بخواند یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] گر نماز یا روزه پدر بر پسر بزرگتر واجب شود آیا فقط باید خودش بگیرد یا می تواند اجیر بگیرد؟ در موقع اجیر گرفتن آیا می تواند از اصل مال میّت بردارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر از موارد حبوه یعنی اختصاصی های پسر بزرگتر در ماترک میت بیش از یکی داشته باشد تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] کسی که اجیر شده تا نماز قضا به جا آورد، باید چند نماز آیات برای میّت بخواند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر پسر بزرگ تر بخواهد برای روزه های پدر از دنیا رفته اش، کسی را اجیر کند، آیا می تواند از ترکه میت خرج کند؟
- [آیت الله خوئی] زید فوت نموده وصیت کرده از ثلث مبلغ معین را بعد از فوت برایش خرج کنند و معین نکرده که در چه راهی مصرف شود، میّت نام برده نماز و روزه قضایی هم دارد که بر پسر بزرگتر واجب است، حال پسر بزرگتر میخواهد نماز و روزه پدر را از همین ثلث، اجیر بگیرد، جایز است یا خیر؟
- [سایر] اگر کسی روزه و نماز قضا و استیجاری داشته باشد می تواند برای میت روزه بگیرد؟
- [آیت الله بهجت] مقداری نماز و روزه ی قضا دارم، آیا می توانم در این مورد کسی را اجیر نمایم؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا کسی که خود روزه قضا دارد، میتواند اجیر شود؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که خودش روزه قضا دارد آیا میتواند برای گرفتن روزه میّت اجیر شود؟
- [آیت الله بهجت] شخصی اجیر شده تا در مدت معیّنی نماز قضا بخواند. اما این کار را انجام نداده است، اکنون وظیفه ی او چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر میّت وصیّت کرده باشد که برای نماز و روزه او اجیر بگیرند، بعد از آن که اجیر نماز و روزه او را به نحو صحیح بجا آورد، بر پسر بزرگتر چیزی واجب نیست.
- اگر اجیر پیش از تمام کردن نمازهای میّت بمیرد و خودش نیز نماز قضا داشته باشد، باید از مال او برای نمازهایی که اجیر بوده، شخص دیگری را اجیر نمایند و اگر چیزی زیاد آمد، در صورتی که وصیّت کرده باشد و ورثه اجازه بدهند، برای تمام نمازهای او اجیر بگیرند و اگر اجازه ندهند، ثلث آن را به مصرف نماز خود او برسانند.
- اگر پسر بزرگتر پیش از آن که نماز و روزه پدر را قضا کند بمیرد، بر پسر دوم چیزی واجب نیست، مگر این که قبل از گذشتن زمانی که در آن مدّت میتوانسته قضای نماز و روزه را به جا آورد، بمیرد که در این صورت بر پسر بزرگتر بعدی واجب است همان مقدار از نماز و روزه پدر را که پسر اول وقت قضا کردن آنها را نداشته، قضا نماید.
- اگر پسر بزرگتر شک داشته باشد که پدر نماز و روزه قضا داشته یا نه، چیزی بر او واجب نیست.
- اگر پدر نماز خود را بجا نیاورده باشد، چنانچه از روی نافرمانی ترک نکرده باشد و میتوانسته قضا کند، بر پسر بزرگتر واجب است که بعد از مرگ او قضای نمازهایش را بجا آورد یا برای آنها اجیر بگیرد، بلکه اگر از روی نافرمانی نیز ترک کرده باشد، واجب است به همین نحو عمل کند، مگر این که از روی عناد و انکار ترک کرده باشد و یا این که در مدت نسبتا زیادی نماز را به جهت کوتاهی و سستی نخوانده باشد و نیز روزهای را که در سفر نگرفته اگرچه نمیتوانسته آن را قضا کند واجب است که پسر بزرگتر قضا نماید یا برای انجام دادن آن اجیر بگیرد و اگر پدر به جهت عذر دیگر (مثل مریضی) روزه نگرفته باشد، چنانچه در حال حیات میتوانسته آن را قضا کند و قضا نکرده، پسر بزرگتر باید قضای آن را به جا آورد، و گرنه قضای آن بر او واجب نیست.
- اگر پدر یا مادر غیر از روزه رمضان، روزه واجب دیگری مانند روزه نذری را نگرفته باشند، بنابر احتیاط پسر بزرگتر باید آن را قضا نماید.
- کسی که برای نماز اجیر شده، باید طبق وظیفه خود عمل کند، ولی اگر کیفیّت مخصوصی برای خواندن نماز شرط شده باشد و به نظر اجیر آن کیفیّت موجب بطلان نماز نباشد، باید بر طبق آن عمل کند.
- اگر کسی اجیر شود که مثلاً در مدت یک سال نمازهای میّت را بخواند، ولی پیش از تمام شدن سال بمیرد، باید برای نمازهایی که میدانند بجا نیاورده، شخص دیگری را اجیر نمایند، بلکه برای نمازهایی هم که احتمال میدهند بجا نیاورده، بنابر احتیاط واجب باید اجیر بگیرند.
- کسی که برای نماز قضای میّت اجیر شده، باید یا مجتهد باشد یا مسائل مورد ابتلای نماز را از روی تقلید به نحو صحیح بداند.
- اگر پسر بزرگتر بداند که پدر او نماز قضا داشته و شک کند که بجا آورده یا نه، باید آنها را قضا نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه شخص دیگری آن نماز و روزه را قضا نماید از پسر بزرگتر ساقط می شود.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر میت وصیت کرده باشد که برای نماز و روزة او اجیر بگیرند بعد از آنکه اجیر ، نماز و روزة او را بطور صحیح بجا آورد ، بر پسر بزرگتر چیزی واجب نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر میت وصیت کرده باشد که برای نماز و روزه او اجیر بگیرند، بعد از آن که اجیر، نماز و روزه او را بطور صحیح به جا آورد، بر پسر بزرگ تر چیزی واجب نیست.
- [آیت الله مظاهری] اگر میّت وصیّت کرده باشد که برای نماز و روزه او اجیر بگیرند بعد از آنکه اجیر، نماز و روزه او را به جا آورد بر پسر بزرگتر چیزی واجب نیست.
- [آیت الله سبحانی] اگر میت وصیت کرده باشد که برای نماز و روزه او اجیر بگیرند بعد از آنکه اجیر، نماز و روزه او را به طور صحیح به جا آورد; بر پسر بزرگتر چیزی واجب نیست.
- [امام خمینی] اگر میت وصیت کرده باشد که برای نماز و روزه او اجیر بگیرند، بعداز آنکه اجیر نماز و روزه او را به طور صحیح بجا آورد، بر پسر بزرگتر چیزی واجب نیست.
- [آیت الله سیستانی] اگر میّت وصیّت کرده باشد که برای نماز او اجیر بگیرند ، اگر وصیت او نافذ باشد ، بر پسر بزرگتر قضا واجب نیست .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر پدر به جهت عذری نماز یا روزه اش را به جا نیاورده باشد، بعد از فوت او بر پسر بزرگتر واجب است قضا نماید، یا برای انجام آن اجیر بگیرد، هر چند پدر نتوانسته قضا کند، و بنابر احتیاط اگر از روی نافرمانی هم ترک کرده باشد، پسر بزرگ تر باید آن را قضا نماید، یا برای او اجیر بگیرد. در مورد مادر نیز احتیاط واجب رعایت این حکم است، بلکه در صورتی که وصیت نکرده باشند، و پسر هم نداشته باشند، احتیاط واجب این است که اکبر ذکور از اولیاء میت نماز و روزه او را قضا کند، و با نبود ذکور اناث از آنها انجام دهند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر پدر غیر از روزه ماه رمضان روزه واجب دیگری را مانند روزه نذر نگرفته باشد واجب است که پسر بزرگتر قضا نماید ولی اگر برای روزه اجیر شده و نگرفته باشد قضای ان بر پسر بزرگ لازم نیست
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر پدر غیر از روزه رمضان، روزه واجب دیگری را مانند روزه نذر نگرفته باشد، احتیاط واجب آن است که پسر بزرگتر قضا نماید، ولی اگر برای روزهای اجیر شده و نگرفته باشد، قضای آن بر پسر بزرگتر لازم نیست.