اول وقت
اول وقت: به لحظات آغازین انجام تکالیف با وقت معیّن می گویند. بیشتر احکام آن در باب هاى طهارت و صلاة آمده است .
اگر پسر بزرگ‌تر پیش از آن که نماز و روزه پدر را قضا کند بمیرد، بر پسر دوم چیزی واجب نیست، مگر این که قبل از گذشتن زمانی که در آن مدّت می‌توانسته قضای نماز و روزه را به جا آورد، بمیرد که در این صورت بر پسر بزرگ‌تر بعدی واجب است همان مقدار از نماز و روزه پدر را که پسر اول وقت قضا کردن آنها را نداشته، قضا نماید.
عنوان مسئله:
اگر پسر بزرگ‌تر پیش از آن که نماز و روزه پدر را قضا کند بمیرد، بر پسر دوم چیزی واجب نیست، مگر این که قبل از گذشتن زمانی که در آن مدّت می‌توانسته قضای نماز و روزه را به جا آورد، بمیرد که در این صورت بر پسر بزرگ‌تر بعدی واجب است همان مقدار از نماز و روزه پدر را که پسر اول وقت قضا کردن آنها را نداشته، قضا نماید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر پسر بزرگ‌تر بعد از مرگ پدرش و قبل از خواندن نمازهای قضای او فوت کند، آیا خواندن نمازهای قضای پدر، به کس دیگری منتقل می‌شود یا نه؟
- مردی که از دنیا رفته و پسر بزرگ او قبل از فوت او مرتد شده، آیا باز هم خواندن نماز قضای او بر کسی (مثل پسر بعدی) واجب است؟
- آیا کسی که خودش روزه قضا دارد، میتواند قضای روزه واجب میّت را بگیرد؟
- آیا مکلّفی که قضای نماز و روزه خودش و یا روزه کفّاره و یا قضای نماز و روزه پدر و مادر برعهده اوست، میتواند نماز و روزه استیجاری قبول کند یا نمیتواند؟
- شخصی نیّت و نذر کرده که هر دوشنبه را روزه بگیرد و در نیّتش این که روزه گرفتن او در روزهای دوشنبه باشد، لحاظ شده و فرقی برایش نمیکند که روزه قضای پدر و مادرش باشد یا روزه قضای خودش یا روزه مستحبّی که به واسطه این نذر، واجب شده است. حال اگر در روز دوشنبه مسافر باشد، آیا میتواند روزه قضای خود یا پدر و مادر یا اقوام خود را نیّت کند؟
- کسی نماز و روزه قضا دارد و وصیت کرده که آنها را از ثلث اموالش به جا آورند و ثلث اموال هم برای این امر کفایت میکند. به این ترتیب، آیا پس از مردن این شخص، پسر بزرگترش باز هم وظیفهای نسبت به نماز و روزههای قضای او دارد یا خیر؟ اگر ورثه به وصیت او عمل نکنند، چه حکمی دارد؟
- انجام نماز و روزه قضا شده میّت که برعهده پسر بزرگ میّت است، آیا وظیفه اختصاصی پسر بزرگ است و باید خودش انجام دهد یا میتواند با اجیر کردن شخص دیگر نیز آن را به انجام برساند؟
- کسی که چندین سال نماز و روزه قضا بدهکار است و حج به جا آورده، آیا پس از بازگشت از حج، باید قضای نماز و روزهها را به جا آورد یا بخشیده می‌شود و دیگر چیزی بر عهده او نیست؟
- پدری در مدت پنجاه سال، نه نماز خوانده و نه روزه گرفته است و پسر بزرگ علنا به او اعلام میکند که بعد از مرگش قضای نماز و روزهاش را انجام نخواهد داد. آیا پسر بزرگ، بعد از فوت پدرش میتواند به گفته خود عمل نماید؟
- پدر و مادرم عشایر بوده و از من 25 سال دور بودهاند طوری که مسائل شرعیام را خود از برادران و خواهران یا دیگران پرسیده و مطابق آن عمل کردهام. اما تا 25 سالگی نمیدانستم که بر پسر مجرد هم با محتلم شدن غسل جنابت واجب می‌شود. در این مدت به مسجد رفتهام، نمازهایم را تا حد امکان اول وقت به جا آورده روزه گرفته و قرآن خواندهام، غافل از اینکه غسل واجب بر عهده داشتهام. با آگاه ساختن پدرم مسألهام را فهمیده و توبه کردهام تکلیف روزه و نماز من چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا قضای روزههای مادر هم بر پسر بزرگ‌تر واجب است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا اگر پسر بزرگ که قضای نماز پدر بر عهده اوست، فوت نماید، انجام آنها بر ذمّه وارث پسر بزرگ است یا این که به پسر بعدیِ پدر (برادرِ پسر بزرگ) منتقل می شود؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر قضای نماز و روزه بر عهده پسر بزرگ باشد و قضای نماز و روزه پدر هم برآن اضافه گردد، کدام یک مقدّم است؟
- [سایر] چرا قضای نماز و روزه پدر بر عهده پسر ارشد قرار داده شده است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا کفاره روزه های پدر هم علاوه بر قضا بر پسر بزرگ‌تر واجب است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا کفاره روزه های پدر هم علاوه بر قضا بر پسر بزرگ‌تر واجب است؟
- [آیت الله خوئی] در باب قضای نماز پدر بر پسر بزرگ‌تر چنانچه پسر بزرگ‌تر فاسق است و قضایی بجا نمیآورد امّا میّت سال داشته، آیا بر وارث واجب است که نماز و روزه میت را از مال او بدهند یا واجب نیست؟
- [سایر] اگر پدر، تنها فرزند دختر داشته باشد، آیا بعد از مرگش قضای روزههای او، بر دختر بزرگ‌تر واجب است؟
- [آیت الله سیستانی] نماز قضای پدر و مادر بر پسر بزرگ‌تر واجب است حال اگر آنها تارک الصلاة باشند وظیفه پسر بزرگ‌تر چیست ؟
- [آیت الله بهجت] آیا خواندن نماز قضای پدر، اگر پسر بزرگ نداشته باشد بر دختر واجب است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر پدر بعد از داخل شدن وقت نماز و گذشتن مقداری از آن که می‌توانسته در آن مدّت نماز بخواند بمیرد، بر پسر بزرگ‌تر لازم است آن نماز را بدون نیّت ادا و قضا و به قصد ما فی الذمّه از طرف پدر بجا آورد.
- اگر پدر نماز خود را بجا نیاورده باشد، چنانچه از روی نافرمانی ترک نکرده باشد و می‌توانسته قضا کند، بر پسر بزرگ‌تر واجب است که بعد از مرگ او قضای نمازهایش را بجا آورد یا برای آنها اجیر بگیرد، بلکه اگر از روی نافرمانی نیز ترک کرده باشد، واجب است به همین نحو عمل کند، مگر این که از روی عناد و انکار ترک کرده باشد و یا این که در مدت نسبتا زیادی نماز را به جهت کوتاهی و سستی نخوانده باشد و نیز روزهای را که در سفر نگرفته اگرچه نمیتوانسته آن را قضا کند واجب است که پسر بزرگ‌تر قضا نماید یا برای انجام دادن آن اجیر بگیرد و اگر پدر به جهت عذر دیگر (مثل مریضی) روزه نگرفته باشد، چنانچه در حال حیات می‌توانسته آن را قضا کند و قضا نکرده، پسر بزرگ‌تر باید قضای آن را به جا آورد، و گرنه قضای آن بر او واجب نیست.
- اگر پسر بزرگ‌تر شک داشته باشد که پدر نماز و روزه قضا داشته یا نه، چیزی بر او واجب نیست.
- اگر پدر یا مادر غیر از روزه رمضان، روزه واجب دیگری مانند روزه نذری را نگرفته باشند، بنابر احتیاط پسر بزرگ‌تر باید آن را قضا نماید.
- قضای نماز و روزه مادر بر پسر بزرگ‌تر واجب نیست، اگرچه بهتر است آنها را بجا آورد.
- اگر معلوم نباشد پسر بزرگ‌تر کدام است، قضای نماز و روزه پدر بر هیچکدام از پسرها واجب نیست؛ ولی احتیاط مستحب آن است که نماز و روزه او را بین خود قسمت کنند یا برای انجام آنها قرعه بزنند.
- بعد از مرگ پدر، پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزه او را به تفصیلی که در مسائل قضای نماز پدر (مسأله 1429 1442) گفته شد بجا آورد و این حکم بنابر احتیاط مستحب در مورد مادر نیز جاری است.
- اگر پسر بزرگ‌تر برای انجام قضای نماز و روزه پدر شخصی را اجیر کند، اجیر باید نماز و روزه را به نیابت از میّت بجا آورد نه به نیابت از پسر.
- اگر پسر بزرگ‌تر بداند که پدر او نماز قضا داشته و شک کند که بجا آورده یا نه، باید آنها را قضا نماید.
- اگر پسر بزرگ‌تر بخواهد قضای نماز پدر را بخواند، باید در اجزا و شرایط نماز و احکام شک و سهو، بر طبق تکلیف خود عمل کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] اگر پسر بزرگ‌تر پیش از آن که نماز و روزهی پدر یا مادر را قضا کند بمیرد، چنانچه بین مرگ پدر یا مادر و مرگ او به قدری طول کشیده که می‌توانسته قضای نماز و روزهی آنها را به جا آورد، بر پسر دوم چیزی واجب نیست و اگر این مقدار طول نکشیده، قضای آنها بر پسر دوم واجب است.
- [آیت الله بهجت] قضای نماز و روزه پدر، به عهده پسر بزرگ‌تر است. و بنابر احتیاط واجب قضای نماز و روزه مادر هم بر اوست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر پسر بزرگ‌تر عاقل بالغ پیش از قضای نماز پدر بمیرد، چنانچه بین مرگ پدر و مرگ او به قدری طول کشیده که می‌توانسته قضای نماز آنها را به جا آورد، بر پسر دوم چیزی واجب نیست و اگر این مقدار طول نکشیده بنا بر احتیاط پسر دوم قضای آنها را به جا آورد. نماز جماعت
- [آیت الله سبحانی] اگر پسر بزرگ‌تر پیش از آنکه نماز و روزه پدر را قضا کند بمیرد; بر پسر دوم چیزی واجب نیست.
- [امام خمینی] اگر پسر بزرگ‌تر پیش از آنکه نماز و روزه پدر را قضا کند بمیرد بر پسر دوم چیزی واجب نیست.
- [آیت الله خوئی] اگر پدر نماز خود را بهجا نیاورده باشد، و می‌توانسته است قضا کند، و بنابر احتیاط از روی نافرمانی ترک نکرده و می‌توانسته قضا کند، بنابر احتیاط هر چنداز روی نافرمانی ترک کرده باشدة بر پسر بزرگ‌تر واجب است که بعد از مرگش بهجا آورد، یا برای او اجیر بگیرد و قضای نماز مادر بر او واجب نیست هر چند بهتر است.
- [آیت الله مظاهری] اگر معلوم نباشد که پسر بزرگ‌تر کدام است، قضای نماز و روزه پدر و مادر بر هیچ کدام واجب نیست. ولی مستحب است که نماز و روزه آنها را بین خودشان قسمت کنند، یا برای انجام آن قرعه بزنند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پسر بزرگ‌تر پیش از آن که نماز و روزه پدر یا مادر را قضا کند بمیرد، بر پسر دوم چیزی واجب نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر پسر بزرگ‌تر پیش از آنکه نماز و روزة پدر ومادر را قضا کند بمیرد ، بر پسر دوم چیزی واجب نیست .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر پسر بزرگ تر پیش از آن که نماز و روزه پدر یا مادر را قضا کند بمیرد، چنان چه بین مرگ پدر یا مادر ومرگ او به قدری طول کشیده که می توانسته قضای نماز وروزه آنها را به جا آورد، بر پسردوم چیزی واجب نیست، واگر این مقدار طول نکشیده، قضای آنها بنابر احتیاط مستحب بر پسر دوم است، و مراعات این احتیاط سزاوار است.