عقد نکاح
نکاح در لغت بنابر مشهور به معنی وطی است. پس استعمال آن در عقد و تزویج مجاز خواهد بود.
آیا زوجین ضمن عقد نکاح دائم می‌توانند عدم توارث از یکدیگر را شرط نمایند؟
شرط عدم توارث باطل است، امّا شرط الفعل به معنای این که از حق خود مبنی بر دریافت ارث صرف‌نظر نمایند، اشکال ندارد.
شرط عدم توارث باطل است، امّا شرط الفعل به معنای این که از حق خود مبنی بر دریافت ارث صرف‌نظر نمایند، اشکال ندارد.
پاسخ:
شرط عدم توارث باطل است، امّا شرط الفعل به معنای این که از حق خود مبنی بر دریافت ارث صرف‌نظر نمایند، اشکال ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بعد از وقوع عقد نکاح دائم آیا افزایش مهرالمسمی با توافق زوجین جایز است یا خیر؟
- چنانچه بین زوجین حین العقد شرط شود که زوجه حق ادامه تحصیل بیشتر از دیپلم را ندارد، آیا شرط مذکور مشروع است یا خیر؟
- اگر زوجین در عقد موقت مدتدار یکدیگر باشند و در هنگام عقد دائم، عاقد از زوجه سؤال نماید که آیا در عقد موقت یکدیگر هستید یا خیر؟ و زوجه جواب بدهد خیر، ولی زوج سکوت نماید و هیچ سؤال و جوابی از زوج نشود، آیا همان سکوت وی دلیل شرعی بر بذل مدت میتواند باشد یا زوج باید بذل مدت را صراحتاً اعلام نماید؟
- آیا قضات می‌توانند برای جرایم مشمول قصاص نفس در مجرمین با قتلهای متعدد و یا محاربین، حکم به اعدام و استفاده از اعضای قابل پیوند صادر نمایند؟
- نظر به اینکه زوجین از نظر جسمی و جنسی باید دارای صفات کامله باشند تا از یکدیگر بهره کافی را ببرند، چنانچه احدی از زوجین مثلاً زوجه به لحاظ ابتلاء به نقاهتی در دستگاه تناسلی به غیر از قَرَن و عَفَل بلکه چیزی شبیه به آن که در فقه و قانون نامی از آن برده نشده و فی نفسه مانع از نزدیکی نیست لیکن به جهت خاص و خوف و وحشتی که زوجه دارد مانع از نزدیکی شود و با انجام عمل جراحی هم رفع معضل نشود و چند سالی همین وضعیت ادامه یابد در نتیجه موجب محرومیت زوج از استمتاع و التذاذ جنسی (که مقتضای ذات عقد نکاح است،) شود و لذا نظر به اینکه از قبل از وقوع عقد نکاح چنین حالتی در زوجه وجود داشته لیکن از زوج پنهان نگه داشته شده آیا در این حالت و موارد مشابه برای طرف مقابل حق فسخ نکاح ایجاد خواهد شد یا خیر؟
- آیا زانی و زانیه که قبلاً با هم دوست بودند و با هم زنا کردهاند می‌توانند با هم ازدواج کنند؟
- زوج با شرط مطلق و صریح و بر مبنای اینکه زوجه سابقه ازدواج قبلی نداشته باشد، زن را به زوجیت قبول نمود. قبل از عقد حتی در سند ازدواج نیز زوجه خودش را متصف به این صفت نمود که سابقه ازدواج قبلی ندارد. پس از عقد، خلاف این شرط و وصف کشف شد و محرز شد زوجه قبلاً ازدواج کرده و طلاق هم گرفته بوده است و فیالواقع تدلیس زوجه فاش شد و زوج هم فوراً اعلام فسخ نمود. آیا غیر مدخوله بودن زوجه در ازدواج قبلیاش، به اطلاق این شرط لطمهای میزند؟ به عبارت دیگر چنانچه زوجه در ازدواج قبلیاش مدخوله نشده باشد، در فرض فوق، تدلیس و فسخ محقق شده است یا خیر؟
- آیا زانی و زانیه که قبلاً با هم دوست بودند و با هم زنا کردهاند می‌توانند با هم ازدواج کنند؟
- زنی که دارای بیماری روانی مستقری است، با مردی ازدواج می کند و به مرد در مورد بیماری روانیش چیزی نمی گوید. آیا زوج می تواند به استناد شرط ضمنی سلامت موجود در عقد نکاح تقاضای فسخ نکاح کند یا خیر؟
- خانمی در زمان عقد (دائم) تمام مهریه خود را به همسرش میبخشد و بعد از مدتی زوجین تصمیم به طلاق میگیرند در حالی که هنوز در دوران عقد هستند و دخولی صورت نگرفته و دختر همچنان باکره است. چون دختر در زمان عقد فقط نصف مهریه را مالک میشده و در زمان عقد همه را بخشیده، آیا اکنون مرد نصف مهریه را از زن طلبکار است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] فردی وکیل شده زنی را به عقد دائم فردی در آورد امّا صیغه موقّت جاری میکند بعد از بچّهدار شدن به زن اطّلاع میدهد که عقد منقطع است: الف – تکلیف محرمیّت زوجین و توارث آن دو از هم و توارث آن دو نسبت به فرزند چه است و مسئله دخول چه میشود؟
- [آیت الله بهجت] در زمان اجرای صیغه عقد، اگر یکی از زوجین حضور نداشته باشد، آیا عقد صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در نکاح منقطع آیا شرط توارث یا ارث بردن از یک طرف فقط صحیح و نافذ است؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان فعلی در سند ازدواج چند شرط قید کردهاند آیا این شرائط در خواندن عقد دخالت دارد یا نه و اینها شرعیت داردی فقط قانونی است؟ و اگر انسان عقد را به صورت همان مرسوم سابق بدون در نظر گرفتن شرائط عقد جاری کند و زوجین برای تنظیم سند ازدواج به دفترخانه بروند آیا شرعاً این عقد اشکال دارد یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورت اختلاف بین زوجین در دائم یا منقطع بودن عقد نکاح، قول کدام یک مقدّم است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورت اختلاف بین زوجین در دائم یا منقطع بودن عقد نکاح، قول کدام یک مقدّم است؟
- [آیت الله بهجت] زوجین بعد از عقد ازدواج قصد جدایی از هم را دارند و زوجه مدّعی است به واسطه ی نزدیکی، مستحقّ کلّ مهریه است و زوج به جهت عدم نزدیکی، زوجه را مستحقّ نصف مهریه می داند، در صورت اختلاف بین زوجین در عقد نکاح در این که نزدیکی صورت گرفته است یا خیر، قول کدام یک مقدّم و معتبر است؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا میتوان در ضمن عقد نکاح شرط کرد که تمکین خاص صورت نگیرد؟ آیا این شرط موجب بطلان عقد نمیشود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] با توجه به زیانهای جبران ناپذیری که در اثر عدم انجام آزمایشات قبل از ازدواج برای زوجین و در نتیجه جامعه اسلامی پدید میآید و قوانین دولت جمهوری اسلامی نیز زوجین را مکلّف به اخذ آزمایش قبل از ازدواج نموده است بفرمائید آیا بدون اخذ آزمایش جایز است صیغه عقد دائم جاری شود یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زن، مرد را وکیل در اجرای عقد دائم کند و مرد مدعی اجرای عقد موقّت باشد (آن هم بعد از چند سال) حکم عقد، مهر و توارث بین زن و شوهر و فرزندان چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مساقات عقد لازم است؛ بنابراین طرفین عقد مساقات با رضایت یکدیگر می‌توانند معامله را به هم بزنند و نیز اگر در ضمن خواندن صیغه مساقات شرط کنند که هر دو یا یکی از آنان حقّ به هم زدن معامله را داشته باشند، مطابق قراری که گذاشتهاند، به هم زدن معامله اشکال ندارد، بلکه اگر در ضمن عقد مساقات شرطی کنند و عملی نشود، کسی که به نفع او شرط شده میتواند معامله را به هم بزند.
- عقد مضاربه اگر مدّتدار باشد، عقد لازم است و چنانچه مدّتدار نباشد، بعید نیست عقد جایز باشد؛ ولی اگر شرط کنند که تا مدّت معیّنی آن را به هم نزنند، باید به شرط عمل نمایند و منظور از عقد لازم، قراردادی است که بدون رضایت طرفین نمیتوان آن را به هم زد، بر خلاف عقد جایز.
- اگر در عقد شرکت شرط کنند که هر دو با هم خرید و فروش نمایند یا هر کدام به تنهایی معامله کنند یا فقط یکی از آنان معامله کند، باید به قرارداد عمل نمایند.
- خواستگاری و وعده ازدواج ایجاد محرمیّت یا زناشویی نمیکند، اگرچه مهریهای که برای زمان عقد تعیین شده است از پیش پرداخت شده باشد؛ بنابر این هر یک از زن و مرد قبل از عقد ازدواج می‌توانند از آن منصرف شوند و طرف دیگر نمیتواند او را مجبور به ازدواج کند.
- اگر زن و مرد یا یکی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد راضی شوند و بگویند: (به آن عقد راضی هستیم)، عقد صحیح است، مگر این که زن و شوهر خود عقد را خوانده باشند و اجبار به حدّی باشد که اصلاً قصد ازدواج نکرده باشند.
- اگر زنی را که در عدّه مرد دیگری است، برای خود عقد کند، عقدشان باطل است و نسبت به ازدواج بعدی آنان با یکدیگر، مسأله سه صورت دارد: اوّل: بین آنان آمیزش صورت گرفته باشد که در این صورت بر یکدیگر حرام ابدی هستند و دیگر نمیتوانند با یکدیگر ازدواج نمایند. دوم: بین آنان آمیزشی صورت نگرفته باشد، ولی مرد و زن یا یکی از آن دو در حال عقد بدانند که زن در عدّه است و بدانند که ازدواج در حال عدّه حرام است که در این صورت نیز بر یکدیگر حرام ابدی هستند. سوم: بین آنان آمیزشی صورت نگرفته باشند و هیچ کدام در حال عقد نمیدانستهاند که زن در عدّه است یا نمیدانستهاند که عقد کردن زن در حال عدّه حرام است که در این صورت بعد از تمام شدن عدّه زن، می‌توانند با یکدیگر ازدواج کنند. و اگر انسان با زن شوهرداری ازدواج کند نیز حکم آن مانند ازدواج با زنی است که در حال عدّه است.
- وکالت، عقد جایز است و هر یک از دو طرف می‌توانند آن را به هم بزنند مگر این که به هم نزدن آن شرط شده باشد، مثلاً در ضمن عقد ازدواج شرط کنند که زن تا پنجاه سال از طرف شوهر وکیل باشد که هرگاه شوهر دو ماه به او خرجی ندهد یا مسافرت طولانی نماید، خود را طلاق دهد و شرط کنند که شوهر او را عزل نکند که در این صورت این وکالت تا پنجاه سال پابرجاست و شوهر نمیتواند آن را به هم بزند.
- زنی که به عقد نکاح موقت درآمده اگر فقیر باشد، شوهرش و دیگران می‌توانند به او زکات بدهند. ولی اگر شوهرش در ضمن عقد شرط کند که مخارج او را بدهد یا به جهت دیگری دادن مخارج زن بر او واجب باشد، در صورتی که مخارج آن زن را بدهد یا زن بتواند او را مجبور به دادن خرجی کند، نمیشود به آن زن زکات داد.
- زنی که صیغه میشود، اگر در عقد شرط کند که شوهر با او آمیزش نکند، عقد و شرط او صحیح است و شوهر فقط میتواند لذّتهای دیگر از او ببرد، ولی اگر بعد به آمیزش راضی شود، شوهر میتواند با او آمیزش نماید.
- وزن یا حجم خونی که مورد خرید و فروش قرار میگیرد، باید معلوم باشد، ولی در صورتی که وزن و مقدار آن را ندانند، می‌توانند مصالحه نمایند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر زن و مرد یا یکی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد اجازه نمایند؛ عقد صحیح است و بهتر آن است که دوباره عقد را بخوانند.
- [آیت الله خوئی] اگر زن و مرد یا یکی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد اجازه نمایند، عقد صحیح است و بهتر آن است که دوباره عقد را بخوانند.
- [آیت الله وحید خراسانی] زنی که متعه شده اگرچه ابستن شود حق خرجی ندارد مگر این که در ضمن عقد متعه یا عقد لازم دیگر شرط کند و همچنین در ضمن عقد جایز مادامی که ان عقد باقی باشد
- [آیت الله علوی گرگانی] زنی که صیغه شده اگر فقیر باشد، شوهرش ودیگران می‌توانند به او زکاْ بدهند ولی اگر شوهرش در ضمن عقد شرط کند که مخارج او را بدهد، یا به جهت دیگری دادن مخارجش بر او واجب باشد، در صورتی که بتواند مخارج آن زن را بدهد وبذل هم نماید یا اگر بذل ننماید ممکن باشد او را اجبار به بذل نفقه نمایند نمیشود به آن زن زکاْ داد.
- [آیت الله مظاهری] اگر در عقد شرکت شرطی کنند باید به آن شرط عمل کنند، مثلاً اگر در عقد شرکت شرط کنند که هر دو با هم خرید و فروش نمایند یا هر کدام به تنهایی معامله کنند یا فقط یکی از آنان معامله کند، باید به قرارداد عمل نمایند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زن و مرد یا یکی از آندو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد راضی شوند وبگویند به آن عقد راضی هستیم، عقد صحیح است گرچه احتیاط مستحبّ آن است که دوباره عقد را بخوانند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زن و مردی یا یکی از آن دو را مجبور به ازدواج نمایند ولی بعد از خواندن عقد راضی شوند و اجازه دهند احتیاط واجب آن است که صیغه عقد را از نو بخوانند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در عقد شرکت شرط کنند که هردو باهم خرید وفروش نمایند، یا هرکدام به تنهایی معامله کنند، یا فقط یکی از آنان معامله کند، باید به قرارداد عمل نمایند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در عقد شرکت شرط کنند که هر دو با هم خرید و فروش نمایند، یا هر کدام به تنهائی معامله کنند، یا فقط یکی از آنان معامله کند، باید به قرار داد عمل نمایند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در عقد شرکت شرط کنند که هر دو با هم خرید و فروش نمایند یا هر کدام به تنهایی معامله کند یا فقط یکی از انان معامله کند باید به قرار داد عمل نمایند