جهیزیه
جهیزیه وسایل و اثاث اوّلیه زندگی می باشد. عنوان یاد شده به مناسبت در بابهای خمس، نکاح و قضا به کار رفته است.
آیا زید از خمس مال خود می‌تواند برای دختر سیده خود که چیزی دختر از خود ندارد، جهیزیه مطابق شأن و آبروی او بگیرد یا خیر؟ و نیز آیا می‌تواند پدر به دختر سیده خود چیزی از خمس تملک نماید که در ولیمه عروسی خود صرف کند یا خیر؟
بلی می‌تواند بگیرد و می‌تواند تملیک نماید در صورتی که فقیره باشد.
بلی می‌تواند بگیرد و می‌تواند تملیک نماید در صورتی که فقیره باشد.
عنوان سوال:
آیا زید از خمس مال خود می‌تواند برای دختر سیده خود که چیزی دختر از خود ندارد، جهیزیه مطابق شأن و آبروی او بگیرد یا خیر؟ و نیز آیا می‌تواند پدر به دختر سیده خود چیزی از خمس تملک نماید که در ولیمه عروسی خود صرف کند یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا زید به زوجه سیده خود می‌تواند از وجه خمسی که بر ذمه او است بدهد تا زوجه دندانهایی که درد میکند بکشد و یا آنکه عاریه بگذارد یا خیر؟ در صورتی که زوجه از خود چیزی ندارد غیر همان جهیزیهء او که برای حفظ آبروی او است.
- زیدی از ربح سال جاری می‌تواند مؤونه سال آینده را از قبیل خوراک، لباس مهمانی، ماشین، منزل، جهیزیه دختر کسر کند و از مازاد خمس بدهد یا خیر؟
- زید به زوجه یا مادر یا دختر سیده و جوان خود مبلغی به عنوان خمس از سال خود میدهد که زیورآلات زنانه مطابق شأن خود بگیرد آیا جایز است یا خیر؟ و نیز از خمس خود به افراد مذکور میدهد که یا در صله رحم و مهمانی مؤمنین چه سید و چه غیر سید مصرف نماید، و نیز صدقات بدهد چه به سید و چه به غیر سید، و نیز برای زیارت رفتن قم و زیارت حضرت عبدالعظیم مصرف نماید، در این موارد جایز است یا خیر؟
- معمولاً در این محل جهیزیه را سال به سال تدریجاً تهیه میکنند بعداً به دخترشان میدهند به اندازه شؤونات خودشان از منافع بین سال و این خمس ندارد معلوم، و لکن آن دختر در منزل شوهر بعضی از آن‌ها را در ایام سال همیشه لازم دارد و کارش میزند و بعضی از آن‌ها را در سالهای بعد و موقع احتیاج کارش میزند و بسا میشود که لباسی است که بعد از دو سال یا بیشتر لازم میشود، یا بسا میشود که یک مرتبه میپوشد و کنار میگذارد که مورد احتیاجش بپوشد یا از قبیل لباس بچهگانه که هر موقع بچهدار شد به او بپوشاند در این صورت خمس تعلّق میگیرد و این دختر باید بدهد یا خیر؟ و دیگر اینکه چنانچه پدر و مادر جنس خمس داده را اگر به اولادشان بدهند به عنوان جهیزیه یا غیر جهیزیه آیا در ید آن‌ها هم دو مرتبه خمس تعلق میگیرد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پدری جهیزیه دختر را از مال غیر مخمّس تهیه کرده باشد و خمس آن را نپردازد، پرداخت خمس بر دختر لازم است؟
- [آیت الله سبحانی] از طرف دولت مبلغی به عنوان قرض الحسنه به زوج های جوان داده می شود که دو میلیون آن مخصوص داماد و دو میلیون آن مخصوص عروس می باشد آیا پدر داماد می تواند مبلغ را صرف جشن عروسی پسرش نماید و آیا پدر عروس می تواند مبلغ را صرف تهیه جهیزیه نماید؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا جهیزیّه دختر که خمس ندارد، باید از مال مخمّس تهیّه شده باشد یا اگر از غیر مخمّس هم باشد، باز خمس ندارد در فرض دوّم اگر خمس داشته باشد، دادن آن بعهده کیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا حکم جهیزیه دختر در مورد پسر نیز جاری است؟ یعنی اگر پسر از درآمد سال لوازم مورد نیاز زندگی آینده خود را خریداری کند یا پدر و مادر برایش خریداری کنند، آیا خمس ندارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] پولی را که پدر دختر از داماد میگیرد آن را مهریه دخترش قرار میدهند به این معنی که مبلغ را کاملادختر از شوهر خود به عنوان مهریه خود اخذ کند هر مقداری را که دختر خواست برای خودش جهیزیه تهیّه کند و اضافه از آن را به پدر یا برادر خود هبه کند حلال است یا خیر و در صورتی که برای دختر حلالیّت پیدا کند آیا خمس آن بعد از یک سال به ذمّه پدر است یا دختر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا تصرف در مال متعلّق خمس مطلقاً جایز نیست؟ حتی اگر به ارث به انسان برسد یا کسی به انسان هبه کند و یا پدری جهیزیه دختر را با آن خریداری کند؟
- [سایر] پدر من در سال 83 به رحمت خدا رفتند و یک وصیت نامه و یک صلح نامه برای ما گذاشتند صلح نامه علی رغم مخالفت 2 برادرم از طریق دادگاه تنفیذ شد. در مورد وصیت نامه هنوز که هنوز است 2 تن از برادرهایم برای اجرای آن مشکل تراشی می کنند و می گویند چون ما از بچگی کار کردیم به دخترها نباید سهمی داده شود و مادر نیز چون پدر ملکی را به ایشان مصالحه نموده اند نباید از ارث چیزی به ایشان داده شود. البته دیگر خواهر و برادرها زبانی موافقت نموده اند. و قابل ذکر است که نام یکی از ان 2 برادر مخالف وصیت نامه به عنوان وصی پدرم در وصیت نامه آمده است که اصلا اهمیتی نمی دهد چکار کنیم؟ می توانیم شخص دیگری را خودمان برگزینیم تا وصیت آن مرحوم را اجرا نماید. دیگر اینکه در وصیت نامه مفادی می باشد که پدر وصیت نموده اند از ثلث مال ایشان مخارج جهیزیه بنده و مخارج عروسی برادر کوچکم برداخت شود که سر آن نیز اختلاف است و مخارج عروسی برادرم را قبول ندارند و جهیزیه مرا نیز در حد خیلی کم می گیرند. چطور باید جهیزیه را حساب نمود و با چه فاکتورهایی آن را تخمین زد به همین صورت مخارج عروسی برادرم را. تکلیف ما با این 2 برادر چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی دارای دو فرزند پسر و دو فرزند دختر است این فرد دو فرزند خود را بنامهای زید و هند در سنّ 6 ماهگی به علّت فوت همسرش به تهران برد و به مراکز مخصوص سپرد و دیگر هیچ خبری از آن‌ها ندارد حال این مرد وصیّت کرده که من تمام مخارج عروسی دختر دیگرم را میدهم و در مقابل او از من ارث نبرد و این دختر هم قبول میکند و وصیّت نامه پدر خود را امضاء میکند بعد از مدّتی فرزند مذکّر او هم فوت میکند و بعدادختر به این وصیّت نامه اعتراض میکند حال سئوال این است که ارث این مرد چگونه تقسیم میشود و آیا آن دو فرزند نامعلوم هم فی الواقع ارث میبرند یا خیر؟
- [سایر] پدری پول تلفن خانواده را می دهد و این کار برای او جزو مؤونه سال است. پسر خانواده از تلفن استفاده نامشروع و حرام می کند. حال با توجه به این که استفاده حرام جزو موونه نیست، آیا باید خمس آن مقدار از پول تلفن را که صرف کار حرام شده بدهند (با توجه به این که عین پول به مخابرات پرداخت شده و پسر پولی دریافت نکرده است) ؟ اگر باید بدهند چه کسی باید بدهد پدر یا پسر؟ در ضمن پدر نمی داند که استفاده حرام شده است. (مقلد آیت الله بهجت هستم، البته نظریات دیگران هم مفید خواهد بود.) که پاسخ زیر داده شده بود:"چون بدون اجازه پدر از تلفن و مال او استفاده کرده است، اگر پدرش راضی نباشد تمام مقدار پولی را که در ازاء مکالمات نامشروع پدر پرداخت کرده و همچنین خمس آن را مدیون است و باید به پدر بپردازد. اما اگر پدر راضی باشد خمس این مبلغ هم به گردن پدر است و باید به پدر اطلاع دهد تا او بپردازد؛ زیرا نظر تمام مراجع معظم تقلید این است که پولی که در راه حرام صرف شود، جزو مؤونه نیست و باید خمس آن را پرداخت. حال با توجه به این، سؤال دیگری به وجود می آید فردی که از تلفن استفاده حرام کرده از خدماتی که حکومت برای او به وجود آورده استفاده کرده مثلا یارانه و هزینه هایی که دولت متکفل می شود با توجه به پاسخ شما فرد باید خمس آن پولها را نیز بدهد یعنی خمس یارانه دولت و تمام هزینه های دولت چون مورد آن دقیقا مانند پدر و پسر است. آیا چنین است؟
- [سایر] با عرض سلام 15 سال است با پسرخاله ام ازدواج کرده ام.سالهای اول زندگی خوب بود.تا کم کم دخالتهای مادرشوهرم در زندگی شروع شد. پدرشوهرم سالها قبل فوت کرده بود و شوهرم با اینکه برادر بزرگتر نبود اما چون وضعیت مالی خوبی داشت سرپرستی مادر و برادر کوچکترش را بعهده داشت. مادر شوهرم در یک روستا زندگی میکرد و از نظر مالی کمبودی نداشت اما بخاطر بلندپروازیهای شوهرم و اصرار مادر و برادرانش یک ویلای مجلل در همان روستا ساخته شد و مادرشوهرم خانه خود را رها کرده و در آنجا ساکن شد. و در عمل خانه ی پدری به یکی از برادرشوهرهایم رسید و او بهمراه خانواده اش در همانجا ساکن شد. سالها گذشت.برادرشوهر کوچکتر به پشتیبانی مالی شوهرم در دانشگاه آزاد تهران تحصیل و بعد از مدتی ازدواج کرد. خرجهای گزاف این مجالس عروسی و ساخت آن ویلا باعث ورشکستگی شوهرم شد. از سال 80 تا بحال هنوز هم زیر بار قرضهای آن دوران هستیم. در این مدت فقر و بدبختی و بدهکاری تنها برای من و فرزندانم بود. برادرشوهرها که خود را خارج از گود می دیدند روز به روز وضعیت مالی بهتری پیدا می کردند. گذشت و گذشت تا سال پیش که مادرشوهرم فوت کرد. بعد از مدتی کم کم این زمزمه به گوش رسید که ویلا برای همه ی افراد خانواده است و کسی حق فروش یا اجاره آنرا ندارد. درصورتیکه تمام اسناد و مدارک بنام شوهرم میباشد. اما از آنجاییکه شوهرم فردی بسیار ساده لوح،مهربان و خانواده دوست است، هرگز بصورت علنی با خانواده اش خصوصا برادر بزرگترش که داعیه دار این مطالب بود مخالفت نکرد. عید امسال همه افراد خانواده از تهران به روستای پدری در یکی از مناطق شمالی آمدند.بعد از گذشت چند روز بخاطر اوضاع وخیم مالی من و شوهرم قصد اجاره ویلا را بمدت سه روز به یکی از آشنایان داشتیم اما با مخالفت شدید برادرشوهر بزرگتر مواجه شدیم و کار بیخ پیدا کرد.از آنجاییکه شوهرم هرگز روی حرف بزرگترش حرف نمیزند من بخاطر فرزندانم با برادرشوهرم به مقابله برخاستم.آن‌ها وضعیت مالی خوبی دارند میتوانستند به خانه پدر زنش یا خانه پدریشان یا حتی به هتل برونداما در صورتیکه سالهای پیش دو سه روز بیشتر نزد مادرشان در ویلا نمی ماندند امسال برای مبارزه با من و برای اینکه روی مرا کم کنند 15 روز تمام در ویلا ماندند و اجازه اجاره ویلا را به ما ندادند. من و فرزندانم هم بعد از آن اصلا به ویلا نرفتیم.اما به برادرشوهر بزرگم در همان درگیری لفظی گفتم به خدا پناه میبرم از اینکه شما میخواهید حق من و فرزندانم را بخورید. گذشت و بعد از یکماه دختر بزرگ برادرشوهرم در یک سانحه ی تصادف از دست رفت.دختری که دانشجو بود خانواده خیلی آرزوها برایش داشتند البته رابطه ی بسیار خوبی هم با من و شوهرم داشت و ما خیلی خیلی به او علاقه مند بودیم. ضربه روحی بزرگی به برادرشوهرم وارد شد. حالا او مرا مقصر می داند. در مراسمهای سوم و هفتم رفتار معمولی با من داشت اما حالا گفته که یک طالع بین به من گفته که برادرزنت بچه ات را نفرین کرده است. این موضوع را در هر مجلسی جلوی غریبه و آشنا مطرح کرده و داد و فریاد میکند و قصد دارد آبروی مرا ببرد. اکنون همه دید بدی بمن دارند حتی شوهرم هم بسیار ناراحت است و با من بد برخورد میکند.نمیدانم در مراسم چهلم شرکت کنم یا نه؟ بخدا راضی نبودم از سر دخترش یک تار مو کم شود. چکارکنم؟؟؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک و پوشاک و اثاثیه و خرید منزل ، و عروسی پسر ، و جهیزیه دختر و زیارت و مانند اینها میرساند ، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد ، خمس ندارد .
- [آیت الله اردبیلی] آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک، پوشاک، اثاثیه، خرید منزل، عروسی، جهیزیه دختر، زیارت و مانند اینها میرسد، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد و زیادهروی هم نکرده باشد، خُمس ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که از کسب و تجارت فایدهای برده، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست، می‌تواند مخارج سال خود را فقط از فایده کسب حساب کند، اگر چه از مال دیگر برای مخارج خود صرف کرده باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک و پوشاک و اثاثیه و خرید منزل و عروسی و جهیزیّه دختر و زیارت و مانند اینها می رساند در صورتی که از شان او زیاد نباشد و در وقتی تهیه شود که معمولا تهیّه آن مورد حاجت است و زیاده روی نکرده باشد خمس ندارد.
- [آیت الله سبحانی] آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک و پوشاک و اثاثیه و خرید منزل و عروسی و جهیزیه دختر و زیارت و مانند اینها می رساند، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد و زیاده روی هم نکرده باشد، خمس ندارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک و پوشاک و اثاثیه و خرید منزل و عروسی و جهیزیه دختر- اگر در وقتی تهیه شود که معمولاً به تهیه آن حاجت است- و زیارت و مانند اینها میرساند در صورتی که از شأن او زیاد نباشد و زیادهروی هم نکرده باشد، خمس ندارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک و پوشاک و اثاثیه و خرید منزل و عروسی و جهیزیه دختر و زیارت و مانند اینها می رساند؛ در صورتی که از شان او زیاد نباشد و زیاده روی هم نکرده باشد؛ خمس ندارد.
- [آیت الله بروجردی] آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک و پوشاک و اثاثیه و خرید منزل و عروسی و جهیزیه دختر و زیارت و مانند اینها میرساند، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد و زیاده روی هم نکرده باشد، خمس ندارد.
- [امام خمینی] آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک و پوشاک و اثاثیه و خرید منزل و عروسی و جهیزیه دختر و زیارت و مانند اینها می رساند، در صورتی که از شان او زیاد نباشد و زیاده روی هم نکرده باشد خمس ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که در مال وی خمس میباشد اگر با حاکم شرع مصالحه کند می‌تواند در تمام مال تصرّف نماید و بعد از مصالحه، منافعی که از آن به دست میآید مال خود اوست؛ البتّه حاکم شرع نمیتواند خمس را به گونهای که مطابق مصلحت مستحقّین نیست محاسبه یا مصالحه کند یا آن را ببخشد.