معامله
معامله ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • معامله (اخص)، عقود و ایقاعات• معامله (اعم)، امور بی‌نیاز از قصد قربت
آیا اگر ماشین خود را داد به کسی که کار کند و هر چه ربح کند نصف مثلاً بدهد، جایز است؟ و داخل چه قسم از معامله هست؟
این معامله صحیح نیست، و داخل در معاملات فاسده است، و عامل فقط مستحق اجرة المثل عمل خود است.
این معامله صحیح نیست، و داخل در معاملات فاسده است، و عامل فقط مستحق اجرة المثل عمل خود است.
عنوان سوال:
آیا اگر ماشین خود را داد به کسی که کار کند و هر چه ربح کند نصف مثلاً بدهد، جایز است؟ و داخل چه قسم از معامله هست؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زیدی از ربح سال جاری میتواند مؤونه سال آینده را از قبیل خوراک، لباس مهمانی، ماشین، منزل، جهیزیه دختر کسر کند و از مازاد خمس بدهد یا خیر؟
- آیا جایز است برای محرم سوار شدن ماشین سقفدار یا سایبانی بالای سر خود بگیرد در حال سیر نمودن داخل مکه و قبل از اتیان اعمال عمره و آیا سوار شدن ماشین سقفدار و سایبان برای محرم در عرفات و منی و مشعر در حال سیر نمودن و رفتن و برگشتن برای انجام اعمال منی از رمی و ذبح با اینکه میداند که ذبح او خارج منی است چه مسکنی اخذ نموده باشد و چه اخذ ننموده باشد؟
- کسی که فعلاً تعیین سال میکند اما منزل و لوازمات مشکوک است که از ربح بین سال خریده یا از سالهای پیش هم هست آیا مصالحه به مختصری جایز است یا خیر؟
- آیا جایز است تظلیل نمودن، زمانی که آفتاب نباشد و نه حرارت و سردی و نه باران و هوایی بوده باشد، و تظلیل نمودن با نکردن آن مساوی باشد اما ماشین در حال سیر نمودنش هوا در آن راه خواهد یافت به طوری که جو، اختلاف پیدا میکند به سبب سرعت ماشین آیا جایز است تظلیل نمودن در این صورت؟
- آیا جائز است داخل شدن به اماکنی که مصادره شده از طرف حاکم شرع؟
- کسانی که گوسفند یا ماشین برای انتفاع دارند نه تجارت، آیا باید هر سال تقویم و اضافه قیمت را خمس بدهد و اگر چه اصل گوسفند یا ماشین کمتر شده باشد مثلاً صد رأس گوسفند را قیمت آن 50 هزار تومان است خمس کرد و بعد در سال آینده ملاحظه شد که گوسفند 50 عدد است ولکن قیمت صد هزار تومان، آیا ترقی قیمت را باید خمس بدهد یا خیر؟
- آیا جایز است برای زن فرا گرفتن رانندگی نزد مرد اجنبی به طوری که هر دو با هم میروند با ماشین در جاهایی که صلاحیت دارد برای فرا گرفتن رانندگی و آن اماکن خالی از ازدحام است عادتاً؟
- آیا جایز است وضو گرفتن برای نماز، قبل از داخل شدن وقت نماز، به قصد نماز و وجوب، و حکم چنین شخصی چیست اگر سهواً انجام داد؟
- آیا نیابت دادن حج تمتع به کسی که با عمره مفرده داخل مکه شده است و نمیتواند احرام از میقات ببندد مگر از حدود حرم، جایز است؟
- راننده در مسیر اصلی خود حرکت میکند ناگاه طفلی به طور عجله جلو ماشین او میدود و راننده نمیتواند خودداری کند و صدمه به طفل میرسد، آیا راننده باید دیه طفل را به ولی او بدهد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] بعضی از برادران در تعمیرگاههای ماشین کار می کنند، گاهی فروشندگان ماشین به آنان مراجعه کرده و درخواست تعمیر سطحی ماشین خود را می کنند تا هزینه کمتری داشته باشد، به این گمان که سالم بودن ظاهر ماشین برای فروش به مشتری کافی است، آیا اقدام به انجام آن کار توسط تعمیرکاران جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] برای تشخیص زمان زایمان، ماما باید دست را داخل رحم حامله کند، آیا این کار جایز است؟
- [سایر] قسم (جلاله) یادکردن در معامله چه پیامدی دارد؟
- [سایر] در بعضی روایات خدا قسم یاد کرده بعضی را داخل بهشت نکند. اگر توبه کردند، چه؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی در معامله ای دروغ بگوید و روی آن قسم یاد کند، این معامله چه صورتی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی در معامله ای دروغ بگوید و روی آن قسم یاد کند این معامله چه صورتی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی پولی را به دیگری می دهد تا کار کند و هرچه سود کرد نصف آن را به مالک پول بدهد، به شرط اینکه اصل سرمایه را تضمین کند که اگر از بین برود خودش بدهد، آیا گرفتن سود این پول جایز است؟ و آیا لازم است چنین شرطی در ضمن عقد لازمی باشد یا در ضمن عقد مضاربه هم صحیح است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در چه مواردی قسم دروغ جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] بعضی از اشخاص و یا خود بانک پارسیان حاضرند درصدی از پول داخل کارت را کسر کنند و بقیه موجودی داخل کارت را نقدی بدهند، آیا این کار از نظر شرعی درست می باشد و معامله ای که اینجا صورت گرفته چه نام دارد؟ آیا معامله پول با پول نیست؟
- [آیت الله بهجت] گفته شده است به ماشینی که مربوط به کسب و کار انسان است خمس تعلق می گیرد و باید خمس آن را بدهد در حالی که این فرد آن قدر ندارد که خمس آن ماشین یا تراکتور را بدهد و اگر بخواهد به نحو اقساط هم بدهد که به امرار معاش وی لطمه و صدمه وارد می شود چه کار کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مزارعه آن است که مالک با زارع به این قسم معامله کند که زمین را در اختیار او بگذارد تا زراعت کند و مقداری از حاصل آن را به مالک بدهد.
- اگر زن نداند استحاضة او چه قسم است، موقعی که میخواهد نماز بخواند، باید مقداری پنبه داخل فرج نماید، و کمی صبر نماید و بیرون آورد و بعد از آن که فهمید استحاضة او کدام یک از آن سه قسم است کارهایی را که برای آن قسم دستور داده شده انجام دهد، ولی اگر بداند تا وقتی که میخواهد نماز بخواند استحاضه او تغییر نمیکند، پیش از داخل شدن وقت هم میتواند خود را وارسی کند.
- انسان نمیتواند نصف صاع را از یک جنس مثلًا گندم و نصف دیگر آن را از جنس دیگر مثلًا جو بدهد، اگر آن را به قصد قیمت فطره هم بدهد کافی نیست.
- شریکی که با سرمای شرکت معامله میکند اگر بگوید سرمایه تلف شده و پیش حاکم شرع قسم بخورد، باید حرف او را قبول کرد.
- اگر برای زکات گوسفند بدهند، بنابر احتیاط واجب باید اقلًا داخل سال دوم شده باشد و اگر بز بدهد، احتیاطاً باید داخل سال سوم شده باشد.
- قسم چند شرط دارد: (اول): کسی که قسم میخورد باید بالغ و عاقل باشد، و از روی قصد قسم بخورد پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کردهاند، درست نیست و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بیقصد قسم بخورد. (دوم): کاری را که برای انجام آن قسم میخورد، باید حرام یا مکروه نباشد و کاری را که قسم میخورد ترک کند، باید واجب و مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد که کار مباحی را بهجا آورد، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نیز اگر قسم بخورد کار مباحی را ترک کند، باید انجام آن بهتر از ترکش نباشد. (سوم): به یکی از اسامی خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمیشود، مثل (خدا) و (الله) و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم میگویند، ولی به قدری به خدا گفته میشود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر میآید، مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد، صحیح است، بلکه احتیاط وجوبی در غیر این صورت هم عمل به قسم نماید. (چهارم): قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است. (پنجم): عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم میخورد ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود از وقتی که عاجز میشود قسم او به هم میخورد و همچنین است اگر عمل کردن به نذر یا قسم یا عهدی به قدری مشقت پیدا کند که نشود آن را تحمل کرد.
- اگر قیمت جنسی که برای تجارت خریده بالا رود و به امید این که قیمت آن بالاتر رود، تا بعد از تمام شدن سال آن را نفروشد و قیمتش پایین آید، خمس مقداری را که بالا رفته بر او واجب نیست، بلکه مقدار خمس چه نسبتی بمجموع اصل و ربح داشته به همان نسبت از موجودی عیناً و یا قیمةً باید بدهد.
- اگر انسان با کسی به این قسم معامله کند که درختهای میوهای را که میوة آن مال خود اوست و یا اختیار میوههای آن با اوست تا مدت معینی به آن کس واگذار کند که تربیت نماید و آب دهد و به مقداری که قرار میگذارند از میو آن بردارد این معامله را مساقات میگویند.
- اگر بعد از معامله و پیش از تحویل دادن مال عیبی در آن پیدا شود، خریدار میتواند معامله را به هم بزند، و نیز اگر در عوض مال، بعد از معامله و پیش از تحویل دادن عیبی پیدا شود، فروشنده میتواند معامله را به هم بزند، ولی اگر بخواهند تفاوت قیمت بگیرند جائز نیست.
- اگر چیزی را که غصب کرده و از بین رفته مانند گندم و جو باشد که قیمت افرادش از جهت خصوصیات شخصیه با هم فرق ندارد، باید مثل همان چیزی را که غصب کرده بدهد، ولی چیزی را که میدهد، باید خصوصیات نوعی و سنخیش مانند چیزی باشد که آن را غصب کرده و از بین رفته است. مثلًا اگر از قسم اعلای برنج غصب کرده نمیتواند از قسم پستتر بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] این نحوه معامله با بانک جایز است؛ زیرا در حقیقت، یا داخل در اجاره است به این صورت که شرکت، بانک را برای انجام این کار در برابر کارمزد معین اجیر میکند، و یا از باب جُعاله است، و در هر دو صورت معامله صحیح است و بانک در قبال انجام این کار، مستحق کارمزد است.
- [آیت الله مظاهری] انسان نمیتواند نصف سه کیلو را از یک جنس مثلاً گندم و نصف دیگر آن را از جنس دیگر مثلاً جو بدهد و اگر آن را به قصد قیمت فطره هم بدهد جایز نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] معامله دواهایی که در آن عین نجس به کار رفته بنا بر مشهور باطل است، ولی اگر متنجّس باشد، چنانچه منافع غالبی آن حرام نباشد و آن را به شرط مصرف کردن در کار حرام معامله نکنند، معامله صحیح و جایز است مگر این که معامله سبب گردد که مشتری آن را در کار حرام صرف کند که معامله حرام ولی صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] قسم خوردن در معامله اگر راست باشد مکروه است و اگر دروغ باشد، حرام است و طبق بیان امیرمؤمنان علیهالسلام : (قسم خوردن در معامله، سبب نابودی برکت میگردد.)(1)
- [آیت الله وحید خراسانی] قسم خوردن در معامله اگر راست باشد مکروه است و اگر دروغ باشد حرام است
- [آیت الله فاضل لنکرانی] باید سهم هر کدام نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها باشد و اگر قرار بگذارند که مثلا یک تُن از میوه ها مال مالک و بقیّه مال کسی باشد که کار می کند، معامله باطل است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] باید سهم هر کدام نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها باشد و اگر قرار بگذارند که مثلا صد من از میوه ها مال مالک و بقیه مال کسی باشد که کار می کند معامله باطل است.
- [آیت الله سیستانی] باید سهم هر کدام نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها باشد ، و اگر قرار بگذارند که مثلاً صد من از میوهها مال مالک و بقیه مال کسی باشد که کار میکند ، معامله باطل است .
- [آیت الله بروجردی] باید سهم هر کدام نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها باشد و اگر قرار بگذارند که مثلاً صد مَن از میوهها مال مالک و بقیه مال کسی باشد که کار میکند، معامله باطل است.
- [امام خمینی] باید سهم هر کدام نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها باشد و اگر قرار بگذارند که مثلًا صد من از میوهها مال مالک و بقیه مال کسی باشد که کار میکند، معامله باطل است.