غسالخانه
غَسالخانه، محل غسل دادن میّت است.
شخصی مکانی را وقف غسّالخانه نمود پس از مدّتی اداره بهداشت مانع آن شد پس از تخریب آیا واقف می‌تواند آن مکان را تصرّف کند؟
جایز نیست بلکه باید صرف در کاری گردد که اقرب به نظر واقف باشد.
جایز نیست بلکه باید صرف در کاری گردد که اقرب به نظر واقف باشد.
عنوان سوال:
شخصی مکانی را وقف غسّالخانه نمود پس از مدّتی اداره بهداشت مانع آن شد پس از تخریب آیا واقف می‌تواند آن مکان را تصرّف کند؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی مبلغ یک هزار تومان وجه برای مسجدی وقف نموده و صیغه وقف هم خوانده شده آیا اجازه میفرمائید وجه مذکور را صرف بناء غسّالخانه بنمائیم یا خیر؟
- شخصی حیوانی را وقف کرده بود ولی فعلاهمین حیوان موقوفه از بین رفته و نتایج و بچّه آن حیوان باقی است در این صورت نتایج و بچّه آن حیوان هم وقف است یا نه و واقف هم تصریح کرده که این حیوان و نتایج او هر چند که باقی ماندند وقف باشند؟
- بنا به گفته بزرگان محلّی زمینهای کشاورزی و مسکونی آنجا وقف اولاد ذکور میباشد قابل ذکر است که نه دارای سند (وقف نامه) است و نه در اداره اوقاف ثبت شده آیا حرف و گفتار معتمدین کفایت میکند، در صورت صدق وقف از شهادت بزرگان، ساختن مسجد چه حکمی دارد و در صورت عدم امکان تصرّف آیا فروش و تبدیل آن به احسن جایز است؟
- مکانی وقف حسینیه بوده که در آن محرّم و صفر عزاداری شود، اکنون به تصرّف جوانان در آمده و از آن بعنوان کتابخانه و پایگاه استفاده میکنند و عزاداری سیدالشهداء عملاتعطیل گردیده است و گاهی در ایّام سوگواری فقط نوار مصیبت میگذارند، لطفاحکم شرعی را بیان فرمائید؟
- زمینی است واقع در روستا که حدود 35 تا 40 سال قبل توسط فردی به عنوان قبرستان وقف شده است حال آنکه در این مدّت هیچگونه استفادهای جهت دفن مردگان انجام نشده است و بدون استفاده و لم یزرع مانده است و این روستا علاوه بر این قبرستان دارای قبرستانهای متعدّد است و نیاز هم برای قبرستان نمیباشد قابل ذکر است مکان فوق برای استفاده در جهت ساختن خانه بهداشت و بیمارستان و سایر کارهای عامّالمنفعه مورد نیاز میباشد آیا مجاز به احداث ساختمانهای عامّالمنفعه در مکان فوق هستیم یا خیر؟
- کسی در ماه رمضان قصد کرده 10 روز در جائی بماند ولی 21 روز ماند روز 22 بنا دارد برود جائی که 22 کیلومتر فاصله دارد و یک شب بماند و برگردد روز 22 حرکت کرد و تا 14 کیلومتر رفت امّا شخصی به او گفت مکانی که میخواهید بروید از 22/5 کیلومتر بیشتر است چون شخص مسافر یقین داشته کمتر از 22/5 کیلومتر است برگشت به مکان اوّل حال نماز و روزه او در بقیّه ماه رمضان چه صورت دارد؟
- شخصی اراده رفتن حجّ دارد و وصیّت کرده که اگر از حجّ بیت اللّه الحرام برنگشتم املاک من وقف باشد و مصارف آن را هم معیّن کرده خواهشمند است بفرمائید که چنین وصیتی نافذ است یا خیر و وصیّ می‌تواند در صورتی که موصی از حجّ برنگشت به وصیت او عمل نماید یا خیر و املاک موقوفه را هم به قبض موقوف علیهم نداده است؟
- پدری صلح نامهای تنظیم کرده و همه مایملک خود را به ورثه ذکور مصالحه نموده و حقّ فسخ را برای خود در صلح نامه محفوظ داشته است سپس وصیّت نامهای نوشت و بیش از ثلث اموال خود را برای ورثه ذکور در غیاب ورثه مؤنث وقف خاصّ نمود، اکنون ورثه اناث به بیشتر از ثلث اعتراض دارند، بفرمائید آیا صلح نامه به قوّت خود باقی است یا خیر و آیا وصیّتی که بعد از صلح نوشته آن را به هم میزند و تصرّف ورثه ذکور بر ثلث بدون رضایت اناث جایز است یا خیر؟
- شخصی مالک منافع، و مستأجر صاحب سرقفلی یک باب هتل میباشد که سه دانگ مشاع از شش دانگ عین آن متعلّق به یک شخص حقیقی و سه دانگ باقیمانده وقف عام و درآمد آن صرف امور خیریّه میگردد و مالکین عین هتل حقّ سرقفلی و مالکیت منافع هتل مذکور را که بیش از 44 سال است به شخص مورد بحث واگذار و اجاره محلّ به قدرالسهم به مالکین و متولّی وقف پرداخت میگردد ضمنادر سند اجاره تنظیمی میان متولّی و صاحب سرقفلی (مستأجر) شرط شده است که مستأجر حقّ واگذاری سرقفلی و مالکیت منافع خود در هتل را بدون موافقت متولّی و اداره حجّ و اوقاف و امور خیریّه را به هیچ نحوی از انحاء حتّی به عنوان وکالت یا صلح حقوق یا مشارکت و غیره را ندارد اینک مستأجر مذکور حقوق اجارگی و سرقفلی خود را طی قولنامهای به دیگری واگذار و ضمن عقد قولنامه شرط نموده چنانچه اداره اوقاف (مالک سه دانگ عین) با فروش سهمیه خود موافقت نکرد کلّ این معامله فسخ میباشد اکنون با توجّه به اینکه متولّی منصوص به تبع آن اداره محترم اوقاف با انتقال مذکور صراحتامخالفت کرده است لطفانظر فقهی خود را در خصوص وضعیت حقوقی و شرعی معامله و تکلیف بعدی طرفین بیان فرمائید؟
- شخصی چند سال است فوت نموده و دارای اولاد نبوده و برادرش وارث او بوده و تمام ماترک او را ارث برده و یک باب خانه او را بعد از فوت او وقف حسینیه کرده که در آن عزاداری حضرت سیدالشهداء 7 بشود لکن هوائی خانه مال شخص متوفی است و مالک زمین کسی دیگر است و واقف از مالک زمین اجازه نگرفته و هنوز هم رضایت ندارد و چون خانه مزبور کوچک و ظرفیت برای اجتماع مردم را ندارد لذا کمتر اجتماع میشود و فعلاهم در معرض خرابی است و در جوار آن خانه زمینی قرار دارد در این صورت میشود خانه مزبور را که وقف شده با زمین مذکور که در جنب خانه است معاوضه کرد یا نه چون زمین مزبور خیلی بیشتر از آن خانه موقوفه است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] زمینی به اداره بهداشت هدیه شده تا بیمارستان یا مرکز بهداشتی در آن ساخته شود ولی مسئولین اداره بهداشت تاکنون اقدام به ساخت بیمارستان یا مرکز بهداشتی در آن نکرده اند، آیا جایز است واقف زمین را پس بگیرد؟ و آیا مجرّد تسلیم زمین به مسئولین اداره بهداشت برای تحقق وقفیت، کافی است یا آنکه ساخت ساختمان در آن هم شرط است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا وارث واقف شرعاً می تواند در وقف تصرف کند یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی زمینی را با متراژ معیّنی وقف کرده است اکنون مشخص شده که متراژ آن بیش از مقداری است که واقف تعیین کرده است آیا می توان مازاد را از وقف خارج و تصرف کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا می توان زمینی را که وقف خاصّ یک آبادی یا شهرک است، و در آن قبرستان بوده، تخریب کرد، و دوباره برای ساخت و سازهای شخصی استفاده نمود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا می توان زمینی را که وقف خاصّ یک آبادی یا شهرک است، و در آن قبرستان بوده، تخریب کرد، و دوباره برای ساخت و سازهای شخصی استفاده نمود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی چیزی را وقف کرده و تولیت آن را مادام الحیاة برای خود و پس از مرگ برای ارشد اولاد ذکور قرارداده است. واقف یک پسر داشته که بعد از فوت واقف متولی وقف شد و پس از فوت او، پسر دختر واقف (که ذکور ارشد در نسل واقف بوده) متولی وقف شده اینک دختر پسر واقف دارای فرزند ذکور شده و این پسر پس از سالها ادعا می کند تولیت وقف باید با من باشد لطفاً حکم شرعی را بیان فرمایید.
- [آیت الله سبحانی] زمینی جهت ساخت مسجد وقف شده برخی افراد در آن زمین، خانه عالم احداث نموده اند آیا واقف می تواند مانع شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صورت معین بودن متولی وقف، آیا اداره اوقاف یا دیگران می توانند در آن تصرف کنند؟
- [آیت الله سبحانی] مکانی به عنوان حسینیه وقف شده است و لکن پس از چند سال به قصد ایجاد مسجد، تخریب و نیز مبالغی جهت ساخت مسجد از مردم دریافت شده است آیا می توان حسینیه را به مسجد تبدیل نماییم؟
- [امام خمینی] آیا میتوان محلی را به مدت ده سال به عنوان مسجد وقف نمود که بعد از آن برگردد به ملک واقف یا ورثهاش؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- انسان می‌تواند در مالی که یقین دارد خمسش را ندادهاند تصرّف کند و خمس آن بذمه شخصی که مال را به او داده منتقل میشود و واجب است پرداخت کند و همچنین است در مالی که شک دارد خمس آن را دادهاند یا نه.
- سپردن پول به بانک دولتی به قصد زیاد شدن آن جایز نیست وگرفتن سود و فائده بر آن پول، ربا و حرام است ولی برای جلوگیری از ابتلأ بربا و حرام می‌تواند در نیّت خود شرط گرفتن سود و فائده قرار ندهد و بنابر این گذارد که اگر بانک سود و فائده ندهد، خود را طلبکار نمیداند ومطالبه نخواهد کرد، در این صورت اگر بانک فائدهای داد می‌تواند آن فائده را بگیرد و در آن تصرّف کند. این بود حکم بانکهای دولتی و از اینجا حکم بانکهایی که به شرکت با دولت سرمایهگذاری شده است معلوم میگردد. چون پول موجود در این بانکها، حکم بانکهای دولتی را دارد. امّا حکم بانکهای غیر اسلامی مانند بانکهای بلاد کفر، چه دولتی باشد چه شخصی، گرفتن پول از این بانکها جائز است، و تصرّف در آن احتیاج به اجازه حاکم شرع یا وکیل او ندارد و امّا سپردن پول به این بانکها حکم آن، حکم سپردن پول به بانکهای اسلامی نیست که قبلاً گفته شد چنانچه شرط سود و فائده شده باشد، تصرّف در آن فائده و سود با اجازه حاکم شرع جائز است چون از باب استنقاذ حقّ مسلمان از کافر حربی است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .بنا بر احتیاط واجب , مکان نمازگزار باید مباح باشد . کسی که در ملک غصبی نماز اقامه کند , به گونه ای که نماز تصرف در ملک غصبی محسوب شود , بنا بر احتیاط واجب , نماز او باطل است؛ ولی نماز در زیر سقف غصبی , در صورتی که تصرف در آن صدق نکند , اشکال ندارد. فرش یا تخت مباح روی مکان غصبی, مانع بطلان نماز نمیشود .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بنابر احتیاط واجب در اوقاف عامه مثل مسجد و حسینیه نیز قبض معتبر است بنابراین تا جایی را که وقف کرده به تصرف متولی نداده باشد وقفیت آن محقق نشده است و اگر کسی با اجازه واقف در مسجد به عنوان مسجد بودن نماز بخواند وقفیت محقق می شود و در مواردی که واقف خود را متولی قرار دهد نیاز به قبض مجدد ندارد و با نیت جزمی وقف چون قبض متولی وقف حاصل است وقفیت محقق می شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هر گاه بین کسانی که مال را برای آنان وقف کرده اند بطوری اختلاف پیدا شود که اگر مال وقف را نفروشند، گمان آن برود که مال یا جانی تلف شود، می توانند آن مال را بفروشند و بین موقوف علیهم تقسیم نمایند، و همچنین است اگر واقف شرط کند که اگر صلاح در فروش وقف باشد می توانند بفروشند، ولی چنانچه اختلاف با تنها فروختن و تهیه مکان دیگر بر طرف می شود، لازم است آن موقوفه، به محل دیگر تبدیل و یا با پول فروش آن محل دیگر خریده شود و به جای مکان اول، و در همان جهت وقف اولی، وقف گردد.
- [آیت الله بهجت] معامله چیزی که وقف شده باطل است، ولی اگر معلوم شود وقف باطل بوده مثل آنکه واقف بالغ نبوده، یا در نفروختن آن مفسده بزرگتری چون قتل نفس و هتک عِرض باشد، یا معلوم باشد که واقف محل خاصّی در نظر نداشته مثل زمینی که برای حمام ده وقف کرده باشد، در این صور فروختن جایز است. اما در صورت اول، خود واقف یا وارث او می‌تواند آن را برای خود بفروشد، و در صورت دوم، موقوفه فروخته میشود و تبدیل به چیزی که به نظر واقف نزدیکتر است میشود، و در صورت سوم، به مثل آن تبدیل میگردد؛ مثلاً در جای دیگر همان ده حمام ساخته میشود. و همچنین وقفی که در آن اختلاف شده بهطوریکه علم یا اطمینان به خرابی وقف پیدا شود، بنابر اظهر میتوان آن را فروخت.
- [آیت الله اردبیلی] قبرستانهایی که وقف بوده و در مسیر خیابان قرار میگیرند، از وقف بودن خارج نمیشوند و تصرّف و نیز خرید و فروش آن‌ها جایز نیست، ولی عبور ومرور از آن‌ها اگر هتک حرمت اموات نباشد اشکال ندارد و در صورتی که قبرستان ملک شخصی افراد باشد، هرگونه تصرّف در آن بستگی به رضایت صاحب ملک دارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] معامله چیزی که وقف شده باطل است ولی اگر به طوری خراب شود یا در معرض خرابی باشد که نتوانند استفاده ای را که مال برای ان وقف شده از ان ببرند مثلا حصیر مسجد به طوری پاره شود که نتوانند روی ان نماز بخوانند فروش ان اشکال ندارد و در صورتی که ممکن باشد باید عوض ان را در همان مسجد به مصرفی برسانند که به غرض واقف نزدیک تر باشد و در هر حال تصرف در وقف به فروش و همچنین تصرف در عوض ان باید توسط متولی و در صورت نبودن او به اذن حاکم شرع باشد
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی را وصیّ و دیگری را ناظر قرار دهد، بنابر اظهر تصرف وصیّ مشروط به رأی موافق ناظر است، و ناظر هم نمیتواند مستقلاً تصرف کند، و اگر ناظر وفات نمود یا از مداخله امتناع کرد، بنابر احوط تصرف وصیّ منوط به نظر حاکم است، و اگر وصی وفات کرد حاکم مداخله مینماید.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی که رشید است و می‌تواند در مال خود تصرّف کند (محجور و سفیه نیست) با قصد و اختیار چیزی را در راه خدا وقف کند از ملک او خارج میشود و برای آن کار متعیّن میشود.
- [آیت الله مظاهری] اگر جایی را وقف کنند زیر زمین به اندازه متعارف و بالای ساختمان به اندازه متعارف خود به خود وقف میشود مگر اینکه تعیین کند که چه مقدار وقف است بنابراین می‌تواند زیرزمینی را دستشویی و طبقه اوّل آن را مسجد و طبقات دیگر را ملک شخصی یا کتابخانه یا غیر اینها قرار دهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر در یکی از چهار مکانی که مسافر می‌تواند نماز خود را در آن جا تمام یا شکسته بخواند و در مسأله 1390 بیان شد، نماز ظهر، عصر یا عشای او قضا شود، چنانچه بخواهد در مکان دیگری آن را قضا نماید، باید به صورت شکسته آن را به جا آورد؛ ولی اگر بخواهد در همان چهار محل قضای آن نماز را به جا آورد، می‌تواند آن را به صورت شکسته یا تمام بخواند.