کالبد شکافی
رجوع کنيد به: تشريح
در صورت جواز کالبد شکافی، آیا شامل عورتین هم می‌شود و حکم نگاه کردن نامحرم بر میّت به هنگام کالبد شکافی چیست؟
حکم عورتین مانند سایر اعضاء است به اضافه حرمت نظر و تماس و لذا تا ضرورت اقتضا نکند نباید به عورت نگاه شود و نگاه به بدن نامحرم هم بدون ضرورت شرعی جایز نیست و غسل مسّ میّت در صورتی که غسل داده شود، ندارد و الاّ غسل مس میت واجب است در هر مرحله‌ای که مسّ می‌کند حتی اگر مسّ میت بعد از غسل قبلی باشد.
حکم عورتین مانند سایر اعضاء است به اضافه حرمت نظر و تماس و لذا تا ضرورت اقتضا نکند نباید به عورت نگاه شود و نگاه به بدن نامحرم هم بدون ضرورت شرعی جایز نیست و غسل مسّ میّت در صورتی که غسل داده شود، ندارد و الاّ غسل مس میت واجب است در هر مرحله‌ای که مسّ می‌کند حتی اگر مسّ میت بعد از غسل قبلی باشد.
عنوان سوال:
در صورت جواز کالبد شکافی، آیا شامل عورتین هم می‌شود و حکم نگاه کردن نامحرم بر میّت به هنگام کالبد شکافی چیست؟
پاسخ:
حکم عورتین مانند سایر اعضاء است به اضافه حرمت نظر و تماس و لذا تا ضرورت اقتضا نکند نباید به عورت نگاه شود و نگاه به بدن نامحرم هم بدون ضرورت شرعی جایز نیست و غسل مسّ میّت در صورتی که غسل داده شود، ندارد و الاّ غسل مس میت واجب است در هر مرحله‌ای که مسّ می‌کند حتی اگر مسّ میت بعد از غسل قبلی باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا کالبد شکافی میّت مسلمان یا غیر مسلمان جایز است؟
- تشریح کالبد شکافی امروزه یکی از رشتههای پزشکی است که در دنیا دارای اهمیت فراوانی است و مراکز مهمّ علمی و پژوهشی در این زمینه مشغول فعالیّت هستند که عمدتابه اثبات نسب، و قصد کشف جرم و هر هدف عقلائی دیگر یا صرفابه قصد آموزشهای پزشکی اجسادی را کالبد شکافی مینمایند لطفانظر مبارک را در جواز و عدم جواز بیان فرمائید؟
- پولی که از بابت دیه بخاطر کالبد شکافی یا برداشتن عضوی از میّت گرفته می‌شود آیا ورثه میتوانند آن را بردارند و بین خود تقسیم کند؟
- اگر کالبد شکافی برای کشف جرم و شناسایی قاتل باشد چه حکمی دارد؟ و اگر کالبد شکافی تنها راه برای رهایی یک متّهم بیگناه از مرگ باشد چگونه است؟ و جهت تعلیم چگونه است؟
- اگر کالبد شکافی جهت تعلیم برای نجات دیگران باشد، چه حکمی دارد؟
- اگر ندانیم جسدی که در اختیار ماست جسد مسلمان است یا کافر یا اهل کتاب، آیا کالبد شکافی جایز است؟
- در صورتی که زنان غیر مسلمان بدون مراعات حجاب اسلامی به ایفای نقش بپردازند اولانگاه کردن عوامل تولید به این زنان چه حکمی دارد؟ ثانیانگاه کردن تماشاچیان به فیلم آنها چه حکمی دارد؟ ثالثادر صورت جواز تا چه حدّی از بدن ایشان را میتوان نمایش داد آیا جواز منحصر به موی سر است یا شامل سایر اعضای بدن مثل پا و دست و بازو نیز می‌شود و در صورت دوّم آیا عورتین را نیز شامل می‌شود یا خیر؟
- اگر شخصی وصیّت کند که پس از مرگش جنازه او را جهت تعلیم به دانشکده پزشکی هبه نمایند، آیا وصیّت او صحیح است؟ در صورت صحّت وصیّت، آیا بخاطر کالبد شکافی در اینجا دیه تعلّق میگیرد یا خیر؟
- معیار جواز سخنرانی یا تدریس خانمها در برابر نامحرم چیست؟
- از آنجایی که امروزه نظریه پزشک قانونی به عنوان یکی از طرق مطمئن در امورات و مسائل قضایی به شمار میرود و عمدتاتشخیص و تعیین علّت تامّه مرگ یکی از وظایف آنهاست و در اکثر موارد تشخیص و تعیین دقیق علّت فوت فقط با کالبد شکافی مقدور است و با انجام این عمل حقیقت کشف و حقّ اولیاء دم احقاق میگردد لطفا نظر مبارک را پیرامون کالبد شکافی و تشریح جسد حتی عند اللزوم جدا کردن بعضی از اعضاء بدن از همدیگر را بیان فرمائید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صورت جایز بودن کالبد شکافی، حکم عورتین و نگاه نامحرم به بدن میت و مس میّت موقع کالبد شکافی را بیان فرمایید؟
- [سایر] حکم کالبد شکافی و تشریح بدن میت غیرمسلمان (غیرذمی ) چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا کالبد شکافی میت مسلمان یا غیر مسلمان جائز است یا خیر ؟ اگر کالبد شکافی جهت تعلیم برای نجات جان دیگران باشد حکم مسأله را بیان فرمایید ؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] لطفاً نظر شریف خود را پیرامون کالبد شکافی و تشریح جنازه میّت، بیان فرمایید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] امروزه کالبد شکافی دارای اهمیّت فراوانی است، و مراکز مهمّ علمی و پژوهشی در این زمینه مشغول فعالیّت هستند، و عمدتاً برای اثبات نسب، کشف جرم، و هر هدف عقلایی دیگر، یا صرفاً به قصد آموزشهای پزشکی، اجسادی را کالبد شکافی می نمایند. لطفاً نظر مبارک خود را در مورد جواز، یا عدم جواز این کار مرقوم فرمایید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که قاضی پرونده ای تشخیص دهد کشف حقیقت لازم و ضروری است، و برای این منظور چاره ای جز کالبد شکافی نیست. ولی اولیای دم حاضر به کالبد شکافی نباشند، یا بعضی راضی باشند و بعضی دیگر راضی نباشند، یا میّت بر عدم کالبد شکافی وصیّت کرده باشد، تکلیف چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا کالبد شکافی جهت تشخیص علت مرگ جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] الف) آیا برای تشخیص علّت مرگ جهت پیشرفت علم پزشکی و تعلیم به دانشجویان، کالبد شکافی جایز است؟ ب) اگر کالبد شکافی برای کشف جرم شناسایی قاتل باشد حکم چگونه است؟ ج) اگر کالبد شکافی تنها راه برای رهایی یک متّهم بی گناه از مرگ باشد قضیه چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا شرح درس علمی همزمان با کالبد شکافی جسد واقعی انسان از لحاظ شرعی اشکال دارد؟
- [سایر] کالبد شکافی برای کشف جرایم و شناسایی قاتل، چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم، بنابر احتیاط واجب، حرام است. و همچنین نگاه کردن زن به بدن پسری که بالغ نشده ولی خوب و بد را میفهمد، جایز نیست. و اما جواز نگاه کردن زن به قسمتی از بدن مرد نامحرم که غالباً باز است، مثل سر، خالی از وجه نیست، مگر اینکه این نگاه کردن کمک به معصیت باشد.
- [آیت الله بهجت] اگر کفن میّت به نجاست خود او، یا به نجاست دیگری نجس شود، چنانچه کفن ضایع نمیشود، باید مقدار نجس را بشویند اگرچه جواز بُریدن مقداری از کفن که بیشتر از مقدار ساتر عورت است و نجس شده است خالی از وجه نیست، پس اگر در قبر گذاشته باشند جایزاست که ببُرند، بلکه اگر بیرون آوردن میّت توهین به او باشد بریدن واجب می‌شود؛ و اگر شستن یا بریدن آن ممکن نیست، در صورتی که عوض کردن آن ممکن باشد، باید عوض نمایند.
- [آیت الله اردبیلی] تقلید در احکام، این است که در حین عمل تصمیم و التزام داشته باشد به احکامی که مجتهد از ادله شرعی استنباط کرده است عمل نماید و تقلید به این معنا، موضوع جواز یا وجوب بقاء بر تقلید میت وعدم جواز عدول از تقلید مجتهد زنده به مجتهد زنده دیگر است. و از مجتهدی باید تقلید کرد که بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، حلال زاده، زنده، عادل و اعلم باشد (یعنی در فهمیدن حکم خدا از ادله شرعی و درک موضوعات از تمام مجتهدین زمان خود استادتر باشد) و دنیا طلب نباشد به طوری که منافات با عدالت داشته باشد و همچنین بنابر مشهور مرد باشد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر ورثه بالغ باشند و اجازه دهند که بیشتر از مقدار واجب کفن را ، که در مسالة قبل گفته شد از سهم آنان بر دارند ، اشکال ندارد و احتیاط آن است که بیشتر از مقدار واجب کفن و همچنین مقداری را که احتیاطاً لازم است از سهم وارثی که بالغ نشده بر ندارند . گرچه بعید نیست جواز برداشتن به مقدار عمل به استحاب –مطابق شان میت – از جمیع ترکه هر چند وارث غیر بالغ باشد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . شکافتن قبر در نه مورد حرام نیست بلکه در بعضی از آنها واجب است: اول آن که میت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آنجا بماند. دوم آن که کفن یا چیز دیگری که با میت دفن شده، غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند و هم چنین است اگر چیزی از مال خود میِّت، که به ورثه او رسیده، با او دفن شده باشد و ورثه راضی نشوند که آن چیز در قبر بماند، ولی اگر وصیت کرده باشد که دعا یا قرآن یا انگشتری را با او دفن کنند، برای بیرون آوردن اینها نمی توانند قبر را بشکافند مگر آن که زیادتر از ثلث باشد و ورثه امضا نکرده باشند. سوم آن که میت بی غسل یا بی کفن دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش باطل بوده، یا بغیر دستور شرع کفن شده، یا در قبر او را رو به قبله نگذاشته اند ولی اگر نبش در این صورت باعث هتک میت و اذیت مردم شود جایز نیست. چهارم آن که برای ثابت شدن حقی بخواهند بدن میت را ببینند. پنجم آن که میت را درجایی که بی احترامی به او است مثل قبرستان کفار، یا جایی که کثافت و خاکروبه می ریزند دفن کرده باشند. ششم آن که برای یک مطلب شرعی که اهمیت آن از شکافتن قبر بیشتر است، قبر را بشکافند، مثلاً بخواهند بچه زنده را از شکم زن حامله ای که دفنش کرده اند بیرون آورند. هفتم آن که بترسند درنده ای بدن میت را پاره کند، یا سیل او را ببرد، یا دشمن بیرون آورد. هشتم آن که قسمتی از بدن میت با او دفن نشده باشد، احتیاط لازم آن است که آن قسمت از بدن را طوری در قبر بگذارند که بدن میت دیده نشود. نهم آن که میت را بخواهند به یکی از مشاهد مشرفه نقل کنند که جواز در این صورت نیز مشروط به این است که نبش باعث هتک میت نشود.
- [امام خمینی] اگر حفظ جان مسلمانی موقوف باشد بر پیوند عضوی از اعضای میت مسلمانی، جایز است قطع آن عضو، و پیوند آن، و بعید نیست دیه داشته باشد، و آیا دیه بر قطعکننده است یا بر مریض، محل اشکال است، لکن میتواند طبیب با مریض قرار دهد که او دیه را بدهد و اگر حفظ عضوی از مسلمان موقوف باشد بر قطع عضو میت، در این صورت بعید نیست جایز نباشد و اگر قطع کند دیه دارد، لکن اگر میت در حال زندگی اجازه داد ظاهراً دیه ندارد، لکن جواز شرعی آن، محل اشکال است و اگر خود او اجازه نداد، اولیای او بعد از مرگش نمیتوانند اجازه بدهند و دیه از قطعکننده ساقط نمیشود، و معصیتکار است.
- [امام خمینی] شکافتن قبر در چند مورد حرام نیست: اول: آنکه میت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آنجا بماند دوم: آنکه کفن یا چیز دیگری که با میت دفن شده غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند و همچنین است اگر چیزی از مال خود میت که به ورثه او رسیده با او دفن شده باشد و ورثه راضی نشوند که آن چیز در قبر بماند ولی اگر چیز مختصری از مال او که به ورثه به ارث رسیده مانند انگشتر و نحو آن با او دفن شده باشد در جواز نبش برای در آوردن آن تامل و اشکال است خصوصا اگر اجحاف به ورثه نباشد و اگر وصیت کرده باشد که دعا یا قرآن یا انگشتری را با او دفن کنند در صورتی که وصیتش بیشتر از یک سوم مال او نباشد برای بیرون آوردن اینها نمی توانند قبر را بشکافند. سوم: آن که میت بی غسل یا بی کفن دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش باطل بوده، یا به غیر دستور شرع کفن شده یا در قبر، او را رو به قبله نگذاشته اند. چهارم: آنکه برای ثابت شدن حقی بخواهند بدن میت را ببیند. پنجم: آنکه میت را در جایی که بی احترامی به اوست مثل قبرستان کفار یا جایی که کثافت و خاکروبه می ریزند، دفن کرده باشند. ششم: آنکه برای یک مطلب شرعی که اهمیت آن از شکافتن قبر بیشتر است قبر را بشکافند مثلا بخواهند بچه زنده را از شکم زن حامله ای که دفنش کرده اند بیرون آورند. هفتم: آنکه بترسند درنده ای بدن میت را پاره کند یا سیل او را ببرد یا دشمن بیرون آورد. هشتم: آنکه قسمتی از بدن میت را که با او دفن نشده بخواهند دفن کنند. ولی احتیاط واجب آن است که آن قسمت از بدن را طوری در قبر بگذارند که بدن میت دیده نشود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می کند، از دنیا برود باید از مجتهد زنده تقلید کند، ولی کسی که در مسأله ای به فتوای مجتهدی عمل کرده یا آن را یاد گرفته و ملتزم به عمل به آن شده باشد، اگر بعد از مردن آن مجتهد در آن مسأله به فتوای مجتهد زنده رفتار نکرده باشد، می تواند در آن مسأله به فتوای مجتهدی که از دنیا رفته باقی باشد، بلکه جواز بقا بر تقلید او در سایر مسائل نیز بعید نیست. ولی اگر مجتهد میتی که از او تقلید می کرده اعلم از حی باشد بقا بر تقلید او بنابر احتیاط واجب است چنان که اگر مجتهد حی از میت اعلم باشد عدول به حی واجب است.
- [آیت الله سیستانی] چند چیز بر حائض حرام است : اول : عبادتهائی که مانند نماز باید با وضو یا غسل یا تیمم بجا آورده شود که اگر زن حائض اینگونه اعمال را به قصد عمل صحیح انجام دهد ، جائز نیست . ولی بجا آوردن عبادتهائی که وضو و غسل و تیمم برای آنها لازم نیست مانند نماز میّت مانعی ندارد . دوم : تمام چیزهائی که بر جنب حرام است و در احکام جنابت گفته شد . سوم : جماع کردن در فرج ، که هم برای مرد حرام است و هم برای زن ، اگر چه به مقدار ختنه گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید ، بلکه احتیاط واجب آن است که مقدار کمتر از ختنه گاه را هم داخل نکند ، و این حکم شامل وطی در دبر نمیشود ، ولی بنابر احتیاط وطی زن در دبر اگر راضی نباشد چه حائض باشد چه نباشد ، جایز نیست .
- [آیت الله اردبیلی] در شش مورد وضو گرفتن واجب است: اوّل:برای نمازهای واجب غیر از نماز میّت و در نمازهای مستحب، وضو شرط صحت آن است. دوم:برای انجام دادن سجده و تشهّد فراموش شدهای که بین آنها و نماز کاری که وضو را باطل می‌کند انجام داده، مثلاً ادرار کرده است.سوم:برای طواف واجب خانه کعبه هرچند اصل حجّ و عمره مستحب باشد.چهارم:اگر نذر یا عهد کرده یا قسم خورده باشد که وضو بگیرد. پنجم:اگر نذر کرده باشد که جایی از بدن خود را به خط قرآن برساند و بنابر احتیاط واجب اسامی و صفات مخصوص خداوند نیز همین حکم را دارند و یا نذر کرده باشد کاری را انجام دهد که وضو شرط جواز یا صحّت آن است. ششم:برای آب کشیدن قرآنی که نجس شده یا بیرون آوردن آن از مستراح و مانند آن، در صورتی که مجبور باشد دست یا جای دیگر بدن خود را به خط قرآن برساند؛ ولی چنانچه معطل شدن به مقدار وضو بیاحترامی به قرآن باشد، باید بدون این که وضو بگیرد قرآن را از مستراح و مانند آن بیرون آورد یا اگر نجس شده، آب بکشد و تا ممکن است از دست گذاشتن به خط قرآن خودداری کند و بنابر احتیاط واجب اسامی و صفات مخصوص خداوند نیز همین حکم را دارند.