ضروریات
مصالح مهم و مؤثر در سعادت دنیوی و اخروی را مصالح ضروری گویند.
بعضی از مراجع فتوا می‌دهند که خمس سرمایه را باید خارج کرد اگر از ضروریات کسب نباشد نظر شما در این مورد چیست؟
به نظر ما باید خمس سرمایه را مطلقاخارج کرد.
به نظر ما باید خمس سرمایه را مطلقاخارج کرد.
عنوان سوال:
بعضی از مراجع فتوا می‌دهند که خمس سرمایه را باید خارج کرد اگر از ضروریات کسب نباشد نظر شما در این مورد چیست؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- خمسی که مردم به مراجع می‌دهند، نصف آن سهم سادات است مراجع همه را یا اکثر خمس را به طلاّب می‌دهند، آیا این از شئون ولایت است که سهم سادات صرف طلاّب غیر سادات گردد یا خیر؟
- آیا خمس از ضروریات دین است یا مذهب و منکر خمس چه حکمی دارد مسلمان است یا خیر؟
- مشهور است هر چه که ضروریات زندگی است خمس ندارد مثل خانه مسکونی آیا صحیح است یا خیر؟
- با توجّه به این که خمس از ضروریّات دین است و منکر آن مرتدّ محسوب میشود، آیا اگر شخصی اعلام نماید پرداخت سهم امام7 که یک دوّم سهم خمس است در زمان غیبت امام 7 نباید پرداخت شود، آیا این شخص منکر ضروریّات دین محسوب میشود و حکم کافر بر او جاری است؟
- شخصی که به چند رشته از کسب مشغول است و سرمایه همه رشتهها یکی است، میتواند اگر در رشتهای از کسب ضرر کرد از فوائد رشته دیگر برداشت کند و در آخر سال سود و زیان همگی را محاسبه و در صورت فوائد، خمس آن را پرداخت نماید یا خیر؟
- شخصی مغازه خود را در وسط سال تعمیر و تزئین میکند، آیا این مخارج جز سرمایه حساب میشود و خمس دارد یا جز مخارج و هزینههای کسب؟ اگر موجب افزایش قیمت مغازه گردد، آیا خمس این مقدار افزایش را باید سر سال پرداخت نماید، یا زمانی که مغازه را بفروش میرساند؟
- ما میدانیم که اگر مرجعی بمیرد وکالت وکلای او ساقط میشود حال سئوال اینجاست که مقلّدین آن مرجع حقوق شرعی خود را به چه کسی بدهند آیا آن را به یکی از مراجع مورد اطمینان بدهند یا به یکی از مراجعی که بقاء بر میّت را جایز میداند بدهند یا باید به مرجعی بدهند که فتوا به جواز بقاء بر میّت داده و در همه بلاد شایع شده که او اعلم از همه مراجع است و اگر حقوقش را به یک مجتهد دیگر و لو اینکه فتوا به جواز تقلید بر میّت ندهد، داد ذمّهاش بری میشود؟
- کسانی که مالیات به دولت می‌دهند آیا میتوانند به مقدار آن از پرداخت خمس و زکات کم کنند؟
- آیا پولی که بچّه نابالغ از راه کسب جمعآوری میکند، مشمول خمس است؟
- آیا بنظر مبارک رادیو و تلویزیون و ضبط صوت جز مایحتاج و ضروریّات زندگی است یا خیر و چنانچه از درآمد بین سال تهیّه شود، آیا خمس به آنها تعلّق میگیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] کسی که با سرمایه قرضی به کسب و کار میپردازد، آیا لازم است خمس سرمایه خود را بدهد؟
- [آیت الله بهجت] آیا تلفن محل کسب در حکم سرمایه است و خمس دارد؟
- [سایر] با توجه به این که مراجع، احکام شرعی را از قران و احادیث بیان می¬کنند، چرا در مقام فتوا اختلاف نظر دارند؟
- [آیت الله سیستانی] اگر طبق نظر اهل خبره بر تقلید از یکی از مراجع فوت شده باقی بمانیم در مسائلی که در رساله وجود ندارد از چه کسی استفتاء کنیم ؟
- [آیت الله وحید خراسانی] سرمایه ای که شخص برای امرارمعاش با ان کسب می کند ایا خمس ان را باید بپردازد
- [آیت الله خامنه ای] آیا پس انداز درآمد کسب برای تهیه ضروریات زندگی بمجرد رسیدن سال خمسی متعلق خمس است، یا پس از گذشت مدّتی؟ در فرض دوم میزان مدّت چقدر است مشخص فرمایید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مرجع تقلیدی فتوا به اول ماه بودن دهد آیا مقلد میتواند به علت عدم اعلام عده کثیری از مراجع مبنی بر ثبوت هلال، برخلاف نظر مرجع خود عمل نماید؟
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی قادر به پرداخت خمس سرمایه نباشد، آیا باید آن را دست گردان کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی قسمتی از سرمایه کسب یا ابزار کار خود را برای خرید خانه بفروشد، آیا باید خمس آن را بپردازد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی لوازم زندگی خود را با وجود احتیاجی که به آنها داشته فروخته تا سرمایه کسب قرار دهد، آیا تا زمانی که مثل آنها را خریداری نکرده، به این سرمایه خمس تعلّق می گیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک و پوشاک و اثاثیه وخرید منزل و عروسی وجهیزیّه دختر وزیارت ومانند اینها میرساند، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد وزیاده روی هم نکرده باشد، خمس ندارد.
- کسی که از کسب وتجارت فائدهای برده، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست، میتواند مخارج سال خود را فقط از فائده کسب حساب کند.
- اگر شرط نکنند که یکی از شریکها بیشتر منفعت ببرد، چنانچه سرمایه آنان یک اندازه باشد منفعت وضرر را به یک اندازه میبرند و اگر سرمایه آنان یک اندازه نباشد، باید منفعت وضرر را به نسبت سرمایه تقسیم نمایند، مثلاً اگر دو نفر شرکت کنند وسرمایه یکی از آنان دو برابر سرمایه دیگری باشد، سهم او از منفعت وضرر دو برابر سهم دیگری است چه هردو به یک اندازه کار کنند، یا یکیکمتر کار کند، یا هیچ کار نکند.
- اگر از غیر کسب مالی به دست آورد مثلاً چیزی به او ببخشند، واجب است خمس آن را بدهد، اگر از مخارج سالش زیاد بیاید.
- اگر از منفعت کسب پیش از دادن خمس اثاثیّهای که محتاج به آنها بوده و معمولاً عین آن باقی میماند برای منزل بخرد اگر احتیاجش از آن برطرف شود، خمس ندارد و همچنین است زیور آلات زنانه، اگر وقت زینت کردن زن به آنها گذشته باشد هم خمس ندارد گرچه احتیاط مستحبّ پرداخت خمس آنهاست.
- مستحقّ نمیتواند خمس را بگیرد و به مالک ببخشد، ولی کسی که مقدار زیادی خمس بدهکار است وفقیر شده ومیخواهد مدیون اهل خمس نباشد اگر مستحقّ راضی شود که خمس را از او بگیرد و به او ببخشد، اشکال ندارد.
- استفادهای که از معدن برده، اگر قیمت آن به 15 مثقال طلا نرسد، خمس آن در صورتی لازم است که به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسب او از مخارج سالش زیاد بیاید.
- خمس ماهی وحیوانات دیگری که انسان بدون فرو رفتن در دریا میگیرد، در صورتی واجب است که به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسب او از مخارج سالش زیادتر باشد.
- اگر غیر از سرمایه چیز دیگری از مالهای او از بین برود مشکل است از منفعتی که به دستش میآید آن چیز را تهیّه کند ولی اگر در همان سال به آن چیز احتیاج داشته باشد، میتواند در بین سال از منافع کسب آن را تهیّه نماید.
- اگر در شهر انسان سیّد مستحقّی نباشد واحتمال هم ندهد که پیدا شود، یا نگهداری خمس تا پیدا شدن مستحقّ ممکن نباشد، باید خمس را به شهر دیگر ببرد و به مستحقّ برساند ونمیتواند مخارج بردن آن را از خمس بردارد و اگر خمس از بین برود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی کرده، باید عوض آن را بدهد و اگر کوتاهی نکرده، چیزی بر او واجب نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] سرمایه و آلاتی را که در وقت کسب به آنها و یا تکمیل آنها نیاز دارد، اگر از پولی تهیه کند که باید خمس آن را بدهد، حکم همان پول را دارد، و اگر از پولی مثل ارث تهیه شده باشد خمس ندارد، و اگر از دستمزد کاری که کرده سرمایه یا آن وسایل را تهیه کند، در صورتی که در همان سالِ کسب با آن سرمایه و وسایل، مقصودی عقلایی و متناسب با شأن خود دارد، اصل سرمایه و وسایل خمس ندارد، ولی واجب است خمس سودی که از آنها میبرد بدهد؛ و اینکه گفته شد سرمایه خمس ندارد منظور، آن مقدار از سرمایه است که زندگی مطابق شأن او بدون آن تأمین نمیشود، پس اگر سرمایه زیادتر از این بود آن مقدار زیادتر خمس دارد.
- [آیت الله بروجردی] سید یتیمی که به او خمس می‌دهند، باید فقیر باشد، ولی به سیدی که در سفر درمانده شده، اگر در وطنش فقیر هم نباشد، میشود خمس داد.
- [آیت الله سیستانی] سیّد یتیمی که به او خمس می‌دهند ، باید فقیر باشد ، ولی به سیّدی که در سفر درمانده شده ، اگر در وطنش فقیر هم نباشد ، میشود خمس داد .
- [آیت الله بهجت] سیّد یتیمی که به او خمس می‌دهند، باید فقیر باشد، ولی به سیّدی که در سفر درمانده شده، اگر در وطنش فقیر هم نباشد، میشود خمس داد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] سیّد یتیمی که به او خمس می‌دهند، باید فقیر باشد، ولی به سیّدی که در سفر درمانده شده، اگر در وطنش فقیر هم نباشد، میشود خمس داد.
- [آیت الله اردبیلی] سیّد یتیمی که به او خُمس می‌دهند، باید فقیر باشد، ولی به سیّدی که در سفر درمانده شده، اگرچه در وطن خود فقیر نباشد، میتوان خُمس داد.
- [آیت الله خوئی] سید یتیمی که به او خمس می‌دهند، باید فقیر باشد ولی به سیدی که در سفر درمانده شده، اگر در وطنش فقیر هم نباشد، میشود خمس داد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که سادات فقیر نیاز به سرمایه ای برای کسب و کار داشته باشند می توان از باب خمس به آنها داد (البته به مقداری که نیاز زندگی آنها را تأمین کند).
- [آیت الله اردبیلی] کسی که از کسب و تجارت فایدهای برده، اگر مال دیگری نیز داشته باشد که خُمس آن واجب نباشد، میتواند مخارج سال خود را فقط از فایده کسب حساب کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر تاجر یا کاسب و یا کشاورز از درآمد سالانه خود وسیله نقلیهای بخرد، چنانچه آن را برای استفاده در کسب و کار خریده باشد، حکم سرمایه را دارد؛ و اگر برای استفاده خانوادگی و برآوردن نیاز زندگی خریده باشد، جزء مؤونه است و خُمس آن واجب نیست و چنانچه برای هر دو باشد، به نسبتی که برای کسب و کار از آن استفاده میکند، حکم سرمایه را دارد.