اقامه
اَشْهَدُ اَنْ لا اِلَهَ إِلاَّ اللّهُ(۲ بار)
هرگاه شخص مسافر در محلی قصد اقامه عشره کند و از اوّل قصد اقامه، قصد خروج از آن جا را نداشته باشد بعد اتّفاقاً در بین ده روز به کمتر از مسافت برود، همان روز یا شب آن روز برگردد، تکلیف او در نماز و روزه چیست؟
اگر کسی بعد از تحقّق اقامه ده روز، در بین ده روز، یا این که قصد داشته ده روز بماند، یک نماز چهار رکعتی کرده، سفر او منقطع شده و به بیرون رفتن، اقامه او به هم نمی‌خورد مگر آن که قصد مسافت شرعیّه داشته باشد.
اگر کسی بعد از تحقّق اقامه ده روز، در بین ده روز، یا این که قصد داشته ده روز بماند، یک نماز چهار رکعتی کرده، سفر او منقطع شده و به بیرون رفتن، اقامه او به هم نمی‌خورد مگر آن که قصد مسافت شرعیّه داشته باشد.
عنوان سوال:
هرگاه شخص مسافر در محلی قصد اقامه عشره کند و از اوّل قصد اقامه، قصد خروج از آن جا را نداشته باشد بعد اتّفاقاً در بین ده روز به کمتر از مسافت برود، همان روز یا شب آن روز برگردد، تکلیف او در نماز و روزه چیست؟
پاسخ:
اگر کسی بعد از تحقّق اقامه ده روز، در بین ده روز، یا این که قصد داشته ده روز بماند، یک نماز چهار رکعتی کرده، سفر او منقطع شده و به بیرون رفتن، اقامه او به هم نمی‌خورد مگر آن که قصد مسافت شرعیّه داشته باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کثیر السفر بعد از اقامه عشره در وطن، در سفر اوّل تکلیف او قصر است، همین شخص مسافرت به چهار فرسخی با نیّت بیتوته شب کرده و بنا بر فرمایش حضرت عالی در فرض مزبور وجوب اتمام خالی از رجحان نیست و هم چنین صوم، این شخص عمل کرده دوباره میخواهد سفر کند به قدر مسافت، تکلیف این شخص چیست؟ مرقوم فرمایید. به عبارة اخری: بعد از اقامه عشره در سفر اوّل قصر خواندن نماز موضوعیّت دارد یا ندارد، بلکه مجرّد صدق سفر در اوّلی کفایت میکند در اتمام نماز بعدی و لو این که در اوّلی نماز را نخوانده و یا جاهل به حکم بوده تمام خوانده است؟
- هرگاه شخصی املاکی را اجاره کند به مدّت پنج سال مثلاً و این املاک پنج قلعه و ده می‌باشد و این قلعه جات بین هر یک قریب دو فرسخ و سه فرسخ مسافت دارد و محل اقامه را در یکی از آنها قرار میدهد و همه روزه باید برود سَرِ این املاک سرکشی کند، یا شب در آن جا میماند یا همان روز بر میگردد، در این صورت تکلیف نماز و روزه این شخص چیست؟
- شخصی در محلّی قصد ماندن ده روز یا زیادتر میکند و در حین قصد اقامه، قصد خارج شدن از محل اقامه ندارد، بعد از تحقّق اقامه و خواندن نماز تمام، دعوت می‌شود به کمتر از مسافت شرعیّه برای منبر، هر روز میرود و عصر بر میگردد به محل اقامه خود، آیا این خروج به مادون مسافت ضرر به اقامه او دارد یا نه و در نماز و روزه چه نحو عمل کند؟
- شخص مسافر قصد میکند یک ماه در محلّی بماند، در بین اتّفاقاً برای امری از آن مکان به کمتر از یک فرسخ خارج می‌شود، همان روز یا شب آن روز بر میگردد، تکلیف او در باب نماز و روزهاش چیست؟
- اشخاصی از خارج به کویت آمدهاند، بعضی پیش از اقامه و بعضی بعد از اقامه برای شغلی، کمتر از مسافت و یا به قدر مسافت، از شهر بیرون میروند و گاهی همان روز یا همان شب بر میگردند و گاهی یک هفته فاصله می‌شود، تکلیف آنها در باب نماز و روزه چیست؟
- شخص مسافری که قصد اقامه عشره مینماید در محلّی و از ابتدا عازم است، یا آن که احتمال میدهد در بین عشره مزبوره تا بساطین محل اقامت، بلکه متجاوز از حد ترخّص و مادون از حد مسافت یعنی أربعة فراسخ برود، آیا این قصد مضر به قصد اقامت در محل است، یا آن که مضر نیست؟ و بر فرض مضر بودن معیّن فرمایید تا چه حدّی مضر است؟ و نیز در صورت اضرار در هر صورت، تکلیف همچو شخصی قصر است فقط، یا آن که احتیاط به جمع بین قصر و اتمام است؟
- آیا شخص میتواند قصد اقامه عشره در چند دِه که ما بین هر کدام یک یا دو فرسخ مسافت و از هم دورند، بنماید و نمازش تمام بخواند و روزهاش رابگیرد؟ خلاصه کسی که میخواهد به این کیفیّت مدّتی در جایی بماند که شبها در دهی و هر روزی در دهی برود، تکلیفش چیست؟
- شخصی که مأمور دولتی است، از موطن اصلی خود به شش فرسخی منتقل شده، در بدو ورود، قصد اقامه عشره نموده و نماز را تمام خوانده، بعد از قصد اقامه، در هر جمعه برای دیدن عائله خویش به محل خود میرود و روز شنبه بر میگردد و مدّت هفت ماه و نیم از این مُقَدَّمه میگذرد، تکلیف او در باب نماز و روزه چیست؟
- مأمور دولت از وطن خود به شش فرسخی منتقل می‌شود و در بدو امر قصد اقامه عشره میکند و نماز را تمام میخواند، بعد از قصد اقامه در هر جمعه برای سرپرستی به عایله خود به محل خود میرود و روز شنبه مراجعت میکند و مدّت شش ماه است از این مُقَدَّمه میگذرد، تکلیف او در باب نماز و روزه چیست؟
- در چهار فرسخی که روز برود و شب برگردد، یا شب را بماند، نماز را قصراً بخواند یا جمعاً؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] مسافری که قصد اقامت در بلدی ده روز یا بیشتر دارد، آیا اگر از اولین روز، قصد خروج به ما فوق حد ترخص و مادون حد مسافت را، در هر روزه از ایام عشره، به مقدار دو الی سه ساعت یا کمتر را داشته باشد مخلّ به نیّت اقامت او یا خیر؟ زیرا عبارت منهاج و توضیح نسبت به قصد خروج هر روز مجمل است. ضمناً در فرض فوق اگر هر ورز قصد دو بار خروج از محل اقامه را به مادون مسافت داشته باشد مضر است یا خیر؟ آیا در فرض فوق اگر از اول قصد خروج هر روز را پیشآمد، مضر قصد اقامه هست یا خیر؟
- [آیت الله سیستانی] من سه روز در هفته از مسافت شرعی می گذرم تکلیف نماز و روزه من چیست؟
- [آیت الله مظاهری] اگر شخص مسافر شک کند که مسافرت او به حد شرعی رسیده یا خیر، آیا میتواند روزه خود را افطار کند یا باید تا حصول اطمینان از مسافت شرعی به روزه خود ادامه دهد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی در ماه رمضان قصد کرده 10 روز در جائی بماند ولی 21 روز ماند روز 22 بنا دارد برود جائی که 22 کیلومتر فاصله دارد و یک شب بماند و برگردد روز 22 حرکت کرد و تا 14 کیلومتر رفت امّا شخصی به او گفت مکانی که میخواهید بروید از 22/5 کیلومتر بیشتر است چون شخص مسافر یقین داشته کمتر از 22/5 کیلومتر است برگشت به مکان اوّل حال نماز و روزه او در بقیّه ماه رمضان چه صورت دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر مسافر بعد از ظهر از وطن خود به قصد مسافت شرعی حرکت کند، حکم نماز و روزه او چگونه است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مسافر بعد از ظهر از وطن خود به قصد مسافت شرعی حرکت کند حکم نماز و روزه او چگونه است؟
- [آیت الله نوری همدانی] تکلیف نماز و روزه کسانی که در مکانی غیر از وطن خود سکونت دارند و مشخّص نباشد چند روز در آنجا میمانند چیست و چنانچه یک یا دوبار قبل از اتمام عشره از حدّ ترخّص خارج شوند چه وظیفه داند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه در اثر جنایت حسّ بویایی، یا شنوایی، یا چشایی، یا بینایی، یا گویایی، یا عقل از بین برود، و پس از پرداخت دیه مجنیّ علیه بهبود یابد (حسّ یا قدرت مورد نظر برگردد،) تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] شخص مسافر هرگاه در مراجعت از سفر به محل کارش وارد شود و بخواهد بعد از پایان کار به وطن برود، آیا رسیدن به محل کار قاطع سفر است یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] شخصی شغلی دارد مانند روضه خوانی که هر شب جمعه به جایی برای منبر میرود بیش از مسافت شرعی و هفته یک روز یا دو روز به آن محل میرود و بقیه را در وطن است تکلیف او راجع به نماز و روزه چیست؟ جواب در سؤال دیگر مرقوم فرمودهاید که یک روز اگر در هفته، حکم مسافر را دارد و در فرض دو روز، احتیاط واجب جمع است مقصود جنابعالی را ندانستیم مشروحاً بیان فرمایید.
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که سفر او سفر معصیت است، اگر در بین راه از قصد معصیت برگردد، چنانچه باقیماندهی راه هشت فرسخ باشد، یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و همان روز یا شب آن برگردد، باید نماز را شکسته بخواند.
- کسی که میخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد، یا ده روز در محلی بماند و نیز کسی که مردد است که از وطنش بگذرد، یا ده روز در محلی بماند، اگر از ماندن ده روز یا گذشتن از وطن منصرف شود، باز هم باید نماز را تمام بخواند؛ ولی اگر باقیماندهی راه هشت فرسخ باشد، یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و همان روز یا شب آن برگردد، باید نماز را شکسته بخواند.
- اگر مسافر بعضی از خصوصیات نماز مسافر را نداند، مثلاً نداند که اگر چهار فرسخ برود و همان روز یا شب آن (44) برگردد، باید شکسته بخواند، چنانچه به نیت نماز چهار رکعتی، مشغول نماز شود و پیش از رکوع رکعت سوم مسأله را بفهمد باید نماز را دو رکعتی تمام کند و اگر در رکوع ملتفت شود نمازش باطل است و در صورتی که به مقدار یک رکعت از وقت هم مانده باشد باید نماز را شکسته بخواند.
- اگر پیش از آن که به هشت فرسخ برسد، مردد شود که بقّیهی راه را برود یا نه و در موقعی که مردد است مقداری راه برود و بعد تصمیم بگیرد که هشت فرسخ دیگر برود، یا چهار فرسخ برود و همان روز یا شب آن برگردد، تا آخر مسافرت باید نماز را شکسته بخواند.
- اگر رفتن و برگشتن هشت فرسخ باشد، ولی روزی که میرود همان روز یا شب آن برنگردد مثلاً امروز برود و فردا برگردد به اندازهای که ممکن است باید احتیاط را مراعات کند، یعنی نماز را هم تمام و هم شکسته بخواند و روزه بگیرد و قضای آن را هم به جا آورد.
- مسافری که در بین مسافرت به وطنش رسیده، تا وقتی در آن جا هست باید نماز را تمام بخواند؛ ولی اگر بخواهد از آن جا هشت فرسخ برود، یا چهار فرسخ برود و همان روز یا شب آن برگردد، وقتی به جایی برسد که دیوار وطن را نبیند و صدای اذان آن را نشنود، باید نماز را شکسته بخواند.
- مسافری که میخواهد ده روز در محلی بماند، اگر از اوّل قصد داشته باشد که در بین ده روز به اطراف آن جا برود، چنانچه جایی که میخواهد برود به قدری دور باشد که از آن جا صدای اذان محل را نشنود و دیوار آن را نبیند، اگر چه بخواهد همان روزی که میرود برگردد، باید در تمام ده روز نماز را شکسته بخواند و اگر به این مقدار دور نباشد، باید نماز را تمام بخواند.
- اگر مسافر قصد کند که ده روز در محلی بماند، چنانچه پیش از خواندن یک نماز چهار رکعتی از ماندن منصرف شود، یا مردد شود که در آن جا بماند یا به جای دیگر برود، باید نماز را شکسته بخواند و اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی از ماندن منصرف شود یا مردد شود، تا وقتی در آن جا هست باید نماز را تمام بخواند.
- اگر پیش از آن که به هشت فرسخ برسد، مردد شود که بقّیهی راه را برود یا نه و در موقعی که مردد است مقداری راه برود و بعد تصمیم بگیرد که بقّیهی راه را برود، چنانچه باقیماندهی سفر او کمتر از هشت فرسخ باشد و نخواهد همان روز یا شب آن برگردد، باید نماز را تمام بخواند؛ ولی اگر راهی که پیش از مردد شدن و راهی که بعد از آن میرود، روی هم هشت فرسخ باشد، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.
- کسی که نمیداند سفرش چند فرسخ است مثلاً برای پیدا کردن گمشدهای مسافرت میکند و نمیداند که چه مقدار باید برود تا آن را پیدا کند باید نماز را تمام بخواند، ولی در برگشتن، چنانچه تا وطنش یا جایی که میخواهد ده روز در آن جا بماند، هشت فرسخ یا بیشتر باشد، باید نماز را شکسته بخواند و نیز اگر در بین رفتن قصد کند که چهار فرسخ برود و همان روز یا شب آن برگردد، چنانچه رفتن و برگشتن هشت فرسخ شود، باید نماز را شکسته بخواند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخص مسافر (با شرایطی که در مسأله نماز مسافر گفته شد) نباید روزه بگیرد، و بطور کلی در هر موردی نماز شکسته است روزه را باید ترک کرد و در جایی که نماز را باید تمام بخواند (مانند کسی که شغلش مسافرت است و یا در محلی قصد ماندن ده روز کرده) باید روزه را بگیرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه شخص دیگری آن نماز و روزه را قضا نماید از پسر بزرگتر ساقط می شود.
- [آیت الله سبحانی] مسافر می تواند در نمازجمعه شرکت کند و اگر نماز جمعه خواند نماز ظهر ازاو ساقط است ولی هرگاه مجموع پنج نفر مسافر باشند نمی توانند نمازجمعه تشکیل دهند بلکه باید نمازظهر بخوانند، مگر این که قصد اقامه کنند در این صورت می توانند نمازجمعه بخوانند.
- [آیت الله نوری همدانی] مسافری که قصد کرده ده روز در جائی بماند اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی بخواهد بجائی که کمتر از چهار فرسخ است برود و برگردد به محل اقامه خود باید نماز را تمام بخواند .
- [امام خمینی] مسافری که قصد کرده ده روز در جایی بماند اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی بخواهد به جایی که کمتر از چهار فرسخ است برود و برگردد به محل اقامه خود، باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مسافری که می خواهد ده روز در محلی بماند اگر از اول قصد داشته باشد که در بین ده روز به اطراف آنجا برود چنانچه جائی که می خواهد برود از توابع آن باشد مانند باغ های اطراف شهر باید در همه ده روز نماز را تمام بخواند و اگر از توابع آن نباشد و کمتر از مسافت شرعی باشد، اگر به گونه ای باشد که شب و در زمان استراحت در محل قصد اقامت باشد، نمازش تمام است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مسافر قصد کند ده روز در محلی بماند و به خاطر آن یک نماز چهار رکعتی ادایی بخواند، چنانچه پس از آن از ماندن منصرف شود یا مردّد شود که در آنجا بماند یا به جای دیگر برود، تا وقتی در آنجا هست باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر پیش از آن که به خاطر قصد اقامه، نماز چهار رکعتی بخواند از ماندن منصرف شود یا مردّد گردد، باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله بهجت] کسی که مجموع مسافت رفت و برگشت او هشت فرسخ است، و بخواهد همان روز که رفته است برگردد، باید نماز را شکسته بخواند. و همچنین اگر رفت و برگشت در شب یا در روز و شب باشد، باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله بهجت] اگر مسافر بعد از ظهر از مسافرت برگردد و ظهر آن روز در جایی که نماز تمام است نباشد، روزه آن روز باطل است، ولی اگر قبل از ظهر برگردد، در صورتی که افطار نکرده باشد، روزه آن روز بر او واجب می‌شود، بنابراین باید نیت روزه بکند و روزهاش هم صحیح است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ (حدود 43 کیلومتر) است باید نماز را شکسته بخواند، خواه رفتنش چهار فرسخ (5/21 کیلومتر تقریباً) باشد یا کمتر یا بیشتر، همین اندازه که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ باشد نماز شکسته است و خواه در همان روز و شب برگردد یا فاصله ای بیفتد، مگر این که در بین این مسافت، ده روز قصد اقامه کند.