این مطلب حداقل در سه بخش از قرآن بیان شده است:
إِلاَّ مَنْ خَطِفَ الْخَطْفَةَ فَأَتْبَعَهُ شِهابٌ ثاقِبٌ (10 صافات) مگر آنها که در لحظه‌ا ی کوتاه برای استراق سمع به آسمان نزدیک شوند، که (شهاب ثاقب) آنها را تعقیب می کند.
إِلاَّ مَنِ اسْتَرَقَ السَّمْعَ فَأَتْبَعَهُ شِهابٌ مُبینٌ (18 حجر) مگر آن کس که استراق سمع کند (و دزدانه گوش فرا دهد) که (شهاب مبین) او را تعقیب می کند (و می راند).
وَ أَنَّا کُنَّا نَقْعُدُ مِنهَْا مَقَاعِدَ لِلسَّمْعِ فَمَن یَسْتَمِعِ الاَْنَ یجَِدْ لَهُ شهَِابًا رَّصَدًا(9 جن) و اینکه ما پیش از این به استراق سمع در آسمانها می نشستیم امّا اکنون هر کس بخواهد استراق سمع کند، شهابی را در کمین خود می یابد!
اولا در اینکه منظور قرآن در این آیات معنای مادی است، یا آنکه بیان کننده حقیقتی به زبان تمثیل است، بین مفسران اختلاف نظر وجود دارد.[1] و هیچ کس نمی تواند به معنای تمثیلی این آیات اشکال کند.
بیان حقایق معنوی با زبان تمثیل مادی برای انسانی که در عالم ماده زندگی می کند، یک امر کاملا طبیعی و منطقی است. و نظایر فراوانی در متون دینی دارد. مطابق این احتمال وقتی شیاطین می خواهند به آسمان حقایق معنوی نزدیک شوند، با نور حقیقت هدف قرار می گیرند. و از دست یابی به حق محروم می شوند و نمی توانند باطل خویش را به شکل حق بسازند.
و البته قرائن متعددی نیز می توان برای بیان تمثیلی بودن مطلب بیان شده در این آیات بیان نمود. در موارد متعددی از متون دینی و غیر دینی، آسمان به حقایق معنوی اشاره دارد، در زیارت نامه ها برای ائمه که روشن کننده حقایق و از بین برنده توطئه های شیاطین هستند، تعبیر شهاب به کار برده شده است و یا ابْنَ الشُّهُبِ الثَّاقِبَةِ مکرر آمده است. کما اینکه برای علائم یافتن حقیقت، تعبیر ستاره به کار برده شده است. و در کنار این نوع کاربردها، در آیات قبل و بعد این مطلب نیز قرائنی برای معنای تمثیلی آن وجود دارد.
ثانیا اگر معنای مد نظر آیه، معنای مادی باشد، باز هم نمی توانیم آن را غلط بدانیم!
اجنه اگر چه با توسط چشم ما دیده نمی شوند، اما موجوداتی مادی هستند و قرآن فرموده که ماده خلقت آنها از آتش است. (مارج من نار) بنابراین هدف قرار دادن شیاطین (که عموما از اجنه هستند) با شهاب سنگ ها اصلا امر عجیبی نیست. و حتی تفاوت این دو شی، در رقیق بودن و ... منافاتی با آسیب دیدن اجنه از شهاب سنگ ها ندارد. کما اینکه افتادن انسان از فاصله زیاد در آب به شدت به او آسیب می زند یا اگر آب با فشار خاصی اصابت کند، حتی می تواند سنگ را سوراخ کند.
همچنین بنابر نظر بعضی متکلمان، فرشتگان نیز نوعی از جسم هستند. یا حداقل بعضی از انواع فرشتگان، بدون تجرد تام هستند. که در این صورت، قرار داشتن فرشتگان در آسمان مادی نیز اصلا عجیب نخواهد بود.
علاوه بر این نکات باید توجه کنیم، قرآن هرگز نفرموده که شهاب سنگ تنها برای دور راندن اجنه و شیاطین است. بلکه فرموده با شهاب سنگ، شیاطین هدف قرار می گیرند. بنابراین زمان مطرح شده برای ممانعت اجنه از راه یابی به آسمان، (منع کامل پس از تولد پیامبر ص) منافاتی با وجود شهاب سنگ در دوره های قبل ندارد.
بنابراین مطلب بیان شده، نه تعارضی با سایر مطالب دینی دارد و نه آنکه تعارضی با علوم تجربی دارد. کما اینکه تاکنون هیچ یافته ای در علوم تجربی نسبت به اجنه نداریم. بنابراین هیچ اشکالی نسبت به این مطلب نداریم. هر چند عده ای که فرق شهاب سنگ و ستاره را درک نمی کنند و شهاب ثاقب با نجم ثاقب را خلط کرده اند و ... ژست اشکال به قرآن بگیرند.
[1] . رجوع کنید به http://www.soalcity.ir/node/425
