آیا تمام پیامبران الهی دارای کتاب بودند؟ اگر چنین است، نام کتاب حضرت نوح (ع) چیست؟

پاسخ اجمالی:
در متون روایی و قرآن کریم نامی از کتاب حضرت نوح (ع) به میان نیامده است، اما از آیه شریفه که می فرماید ما پیامبرانمان را با دلیل های روشن فرستادیم و با آنها کتاب و ... نازل کردیم‌، بر می آید که تمام پیامبران الاهی صاحب کتاب بودند. البته روایاتی وجود دارند که تفسیر متفاوتی از این آیه ارائه می دهند؛ از جمله روایتی در کافی که می گوید منظور از کتاب در این آیه اسم اعظم است. اما از جمع بندی تمام منابع چنین به دست می آید که تمام پیامبران الاهی در راستای رسالت خویش صاحب ایده، طرح و برنامه­ای بودند که باید توسط پیروانشان مورد عمل قرار گیرند، این ایدئولوژی می تواند به صورت کتاب مدون بوده و یا به صورت شفاهی اعلام شود. از سوی دیگر، با آن که نوح (ع) پیامبری اولو العزم بوده، در عین حال به کتاب مدونی از او با نام و عنوانی خاص در آیات و روایات اشاره نشده است.

پاسخ تفصیلی:
در متون روایی و قرآن کریم نامی از کتاب حضرت نوح (ع) به میان نیامده است، اما از آیه شریفه که می فرماید: "لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمیزان ..."؛[1] ما پیامبرانمان را با دلیل های روشن فرستادیم و با آنها کتاب و ترازو را نیز نازل کردیم‌ ... . بر می آید که تمام پیامبران الاهی صاحب کتاب بودند.
البته روایاتی وجود دارند که تفسیر متفاوتی از این آیه ارائه می دهند؛ از جمله روایتی در کافی که می گوید منظور از کتاب در این آیه اسم اعظم است.[2]
همچنین از روایت دیگری از سماعة بن مهران استفاده می شود که نوح (ع) دارای کتاب بوده است. وی می گوید: به امام صادق (ع) گفتم: قول خدای عز و جل: (شکیبا باش چنانچه رسولان اولو العزم شکیبا بودند)،[3] چه معنا دارد؟ فرمود: مقصود از آنها نوح، ابراهیم، موسی، عیسی‌ و محمد است (ص). گفتم: آنان چگونه اولو العزم شدند؟ فرمود: زیرا نوح با کتاب و شریعتی مبعوث شد و هر که پس از او آمد به کتاب و شریعت و روش او عمل کرد، تا حضرت ابراهیم صحف را آورد و فرمان ترک کتاب نوح (ع) را داد، نه از راه کافر شدن بدان، و هر پیامبری بعد از ابراهیم آمد به شریعت و روش و صحف ابراهیم عمل کرد، تا موسی (ع) تورات را آورد با شریعت و روش خود و فرمان ترک صحف و هر پیغمبری بعد از موسی آمد به تورات و شریعت و روش او عمل کرد تا مسیح انجیل را آورد و فرمان ترک شریعت موسی و روش او را، و هر پیغمبری بعد از مسیح آمد به شریعت و روش او عمل کرد تا محمد (ص) آمد و قرآن را آورد و شریعت و برنامه اسلام را،... .[4]
اما آیا این معنایش این است که همه آنها لزوماً دارای کتاب مدون و مکتوبی مانند تورات و انجیل باشند؟
از جمع بندی تمام منابع چنین به دست می آید که تمام پیامبران الاهی در راستای رسالت خویش صاحب ایده، طرح و برنامه­ای بودند که باید توسط پیروانشان مورد عمل قرار گیرند، این ایدئولوژی می تواند به صورت کتاب مدون بوده و یا به صورت شفاهی اعلام شود. از سوی دیگر، با آن که نوح (ع) پیامبری اولو العزم بوده، در عین حال به کتاب مدونی از او با نام و عنوانی خاص در آیات و روایات اشاره نشده است.

پی نوشتها:
[1] حدید، 25.
[2] َ "وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمِیزانَ، الْکِتَابُ الِاسْمُ الْأَکْبَرُ"، کلینی، الکافی، ج 1، ص 293.
[3] احقاف، 35، "فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَ ما یُوعَدُونَ لَمْ یَلْبَثُوا إِلاَّ ساعَةً مِنْ نَهارٍ بَلاغٌ فَهَلْ یُهْلَکُ إِلاَّ الْقَوْمُ الْفاسِقُون‌".
[4] کافی، ترجمه مصطفوی، ج ‌3، ص 28، کافی ج 2، ص 17، (گنجینه روایات).
منبع: www.islamquest.net