عطسه
عطسه، به حالت خروج شدید و ناگهانی توأم با صدای هوای درون ریه از راه بینی و دهان می‌گویند. از آداب و احکام مرتبط با آن به مناسبت در باب صلات و حج سخن گفته‌اند.
آیا در اسلام عطسه کردن به معنای صبر در انجام کار است ؟
در جامعه ما بعضی از افراد معتقدند که پس از اینکه فردی عطسه کرد نباید کاری انجام داد و در انجام امور مختلف به ویژه انجام تصمیمی که تقریبا در همان اوقات گرفته شده است، باید کمی صبر کرد.آیا چنین چیزی در دستورهای دینی داریم ؟ متاسفانه برخی افکار و عملکردها در میان مردم رواج پیدا کرده که نه پایه دینی دارد و نه مایه علمی و جز خرافات نام دیگری نمی توان بر آن نهاد . یکی از آن ها در مورد عطسه کردن است. بعضی‌ها پس از یک عطسه از لفظ (صبر آمد) استفاده می‌کنند و بعضاً کار خود را به تعویق می‌اندازند، کفش‌های خود را لنگه به لنگه می‌پوشند یا در کفش‌های خود نمک می‌ریزند! همچنین با آمدن دو یا چند عطسه ، عجله کردن در کار را برداشت می کنند ! درحالی که این گونه افکار خرافاتی بیش نیست. عطسه در حقیقت نوعی مکانیسم دفاعی از سوی بدن برای بیرون راندن عوامل مزاحم مثل میکروبها یا گرد و غبار و عوامل حسّاسیّت زا است. زمانی که عطسه روی می‌دهد، قفسه سینه شدیداً منقبض می‌شود، به این ترتیب مقدار زیادی هوا به سرعت از طریق بینی عبور می‌کند و به این ترتیب به پاک کردن مجاری بینی از مواد خارجی کمک می‌کند. دین اسلام که مبارزه با پندارهای خرافیرا وظیفه خود می داند، عطسه را نعمتی برای بدن برشمرده است که مستلزم حمد و شکر پروردگار است. در حدیث آمده که عطسه موجب راحتی و سلامتی بدن است، و تا سه روز و به روایتی تا هفت روز، امان از مرگ است. آن چه بین عوام مشهور است که هنگام عطسه تک باید صبر کرد، صحت ندارد و در احادیث اثری از این حرف نیست.(1) در روایت آمده است: وقتی انسان عطسه می کند( جهت شکرانه تأمین شدن سلامتی اش )بگوید: الحمد للّه اللّهم صل علی محمّد و ال محمد. (2) و هنگامی که کسی در حضورش عطسه کند، به عطسه کننده بگوید: یرحمک اللّه ، و او نیز در پاسخش بگوید: یغفر الله لکم . رسول اکرم (ص) فرمود: عطسه مریض دلیل بر عافیت و راحتی بدن اوست. (3) عطسه تا وقتی که از سه تا بیشتر نباشد برای بدن نافع است و اگر از سه تا بیشتر شد، نشانه بیماری است.(4) حضرت امام صادق (ع) فرمود: کسی که عطسه کند از پنج چیز در امان خواهد بود: جذام، سردرد،ریزش اشک ازچشم،گرفتگی بینی و رویش مو در چشم. علت عطسه در روایات حضرت امام رضا (ع) فرمود: علت عطسه این است که هر وقت خداوند به انسان نعمتی عطا کند و شکرش را به جای نیاورد، خداوند بادی به بدنش می اندازد و دور می زند تا وارد بینی می شود و در اثر آن انسان عطسه می کند وقتی می گوید:الحمدلله، خداوند آن را به جای شکر نعمتی که به او داده بود می پذیرد. حضرت در ادامه صحبت هایش می فرماید: اگر کسی عطسه کرد، به او بگو: یرحمک الله یا یرحمکم الله و چنانچه شما عطسه کردید و کسی به تو گفت: یرحمک الله، در پاسخش بگو: یغفرالله لنا و لکم . این تکلیف تا وقتی است که طرف یک بار, یا دو بار یا حداکثر سه بار عطسه کند. اگر بیش تر از سه بار عطسه کرد علامت بیماری است. بگو: شفاک اللّه. بعد حضرت وظیفه انسان را در مقابل عطسه کنندگان روشن می کند و می فرماید: اگر مؤمنی عطسه کرد، بگو:یرحمک اللّه یا یرحمکم اللّه. (5) یک مسلمان آگاه ، بعد از عطسه ، خدا را شکر کرده و دنبال کارش می رود و ذهن خود را بیهوده مشغول افسانه ها و خرافات نمی کند . پی نوشت‌ها: 1.شهید دستغیب، 82 پرسش، ص 161، سؤال 71، مصطفی حسینی دشتی، معارف و معاریف، ج 7، ص 389، ماده: عطسه. 2.علامه مجلسی، بحار الانوار ، مؤسسه الوفاء بیروت – لبنان ، سال انتشار 1404 ق، ج 73 ، ص 51. 3.عبد الله شبر ، الاخلاق ، ترجمه محمد رضا جباران ، انتشارات هجرت، چاپ چهارم، سال 1378، ص 179. 4.همان. 5.محدث نوری ، مستدرک الوسایل ، مؤسسه آل البیت ، قم 1408 ش ، ج 8 ، ص 381.
در جامعه ما بعضی از افراد معتقدند که پس از اینکه فردی عطسه کرد نباید کاری انجام داد و در انجام امور مختلف به ویژه انجام تصمیمی که تقریبا در همان اوقات گرفته شده است، باید کمی صبر کرد.آیا چنین چیزی در دستورهای دینی داریم ؟ متاسفانه برخی افکار و عملکردها در میان مردم رواج پیدا کرده که نه پایه دینی دارد و نه مایه علمی و جز خرافات نام دیگری نمی توان بر آن نهاد . یکی از آن ها در مورد عطسه کردن است. بعضی‌ها پس از یک عطسه از لفظ (صبر آمد) استفاده می‌کنند و بعضاً کار خود را به تعویق می‌اندازند، کفش‌های خود را لنگه به لنگه می‌پوشند یا در کفش‌های خود نمک می‌ریزند! همچنین با آمدن دو یا چند عطسه ، عجله کردن در کار را برداشت می کنند ! درحالی که این گونه افکار خرافاتی بیش نیست. عطسه در حقیقت نوعی مکانیسم دفاعی از سوی بدن برای بیرون راندن عوامل مزاحم مثل میکروبها یا گرد و غبار و عوامل حسّاسیّت زا است. زمانی که عطسه روی می‌دهد، قفسه سینه شدیداً منقبض می‌شود، به این ترتیب مقدار زیادی هوا به سرعت از طریق بینی عبور می‌کند و به این ترتیب به پاک کردن مجاری بینی از مواد خارجی کمک می‌کند. دین اسلام که مبارزه با پندارهای خرافیرا وظیفه خود می داند، عطسه را نعمتی برای بدن برشمرده است که مستلزم حمد و شکر پروردگار است. در حدیث آمده که عطسه موجب راحتی و سلامتی بدن است، و تا سه روز و به روایتی تا هفت روز، امان از مرگ است. آن چه بین عوام مشهور است که هنگام عطسه تک باید صبر کرد، صحت ندارد و در احادیث اثری از این حرف نیست.(1) در روایت آمده است: وقتی انسان عطسه می کند( جهت شکرانه تأمین شدن سلامتی اش )بگوید: الحمد للّه اللّهم صل علی محمّد و ال محمد. (2) و هنگامی که کسی در حضورش عطسه کند، به عطسه کننده بگوید: یرحمک اللّه ، و او نیز در پاسخش بگوید: یغفر الله لکم . رسول اکرم (ص) فرمود: عطسه مریض دلیل بر عافیت و راحتی بدن اوست. (3) عطسه تا وقتی که از سه تا بیشتر نباشد برای بدن نافع است و اگر از سه تا بیشتر شد، نشانه بیماری است.(4) حضرت امام صادق (ع) فرمود: کسی که عطسه کند از پنج چیز در امان خواهد بود: جذام، سردرد،ریزش اشک ازچشم،گرفتگی بینی و رویش مو در چشم. علت عطسه در روایات حضرت امام رضا (ع) فرمود: علت عطسه این است که هر وقت خداوند به انسان نعمتی عطا کند و شکرش را به جای نیاورد، خداوند بادی به بدنش می اندازد و دور می زند تا وارد بینی می شود و در اثر آن انسان عطسه می کند وقتی می گوید:الحمدلله، خداوند آن را به جای شکر نعمتی که به او داده بود می پذیرد. حضرت در ادامه صحبت هایش می فرماید: اگر کسی عطسه کرد، به او بگو: یرحمک الله یا یرحمکم الله و چنانچه شما عطسه کردید و کسی به تو گفت: یرحمک الله، در پاسخش بگو: یغفرالله لنا و لکم . این تکلیف تا وقتی است که طرف یک بار, یا دو بار یا حداکثر سه بار عطسه کند. اگر بیش تر از سه بار عطسه کرد علامت بیماری است. بگو: شفاک اللّه. بعد حضرت وظیفه انسان را در مقابل عطسه کنندگان روشن می کند و می فرماید: اگر مؤمنی عطسه کرد، بگو:یرحمک اللّه یا یرحمکم اللّه. (5) یک مسلمان آگاه ، بعد از عطسه ، خدا را شکر کرده و دنبال کارش می رود و ذهن خود را بیهوده مشغول افسانه ها و خرافات نمی کند . پی نوشت‌ها: 1.شهید دستغیب، 82 پرسش، ص 161، سؤال 71، مصطفی حسینی دشتی، معارف و معاریف، ج 7، ص 389، ماده: عطسه. 2.علامه مجلسی، بحار الانوار ، مؤسسه الوفاء بیروت – لبنان ، سال انتشار 1404 ق، ج 73 ، ص 51. 3.عبد الله شبر ، الاخلاق ، ترجمه محمد رضا جباران ، انتشارات هجرت، چاپ چهارم، سال 1378، ص 179. 4.همان. 5.محدث نوری ، مستدرک الوسایل ، مؤسسه آل البیت ، قم 1408 ش ، ج 8 ، ص 381.
پاسخ:
در جامعه ما بعضی از افراد معتقدند که پس از اینکه فردی عطسه کرد نباید کاری انجام داد و در انجام امور مختلف به ویژه انجام تصمیمی که تقریبا در همان اوقات گرفته شده است، باید کمی صبر کرد.آیا چنین چیزی در دستورهای دینی داریم ؟
متاسفانه برخی افکار و عملکردها در میان مردم رواج پیدا کرده که نه پایه دینی دارد و نه مایه علمی و جز خرافات نام دیگری نمی توان بر آن نهاد . یکی از آن ها در مورد عطسه کردن است. بعضی‌ها پس از یک عطسه از لفظ (صبر آمد) استفاده می‌کنند و بعضاً کار خود را به تعویق می‌اندازند، کفش‌های خود را لنگه به لنگه می‌پوشند یا در کفش‌های خود نمک می‌ریزند! همچنین با آمدن دو یا چند عطسه ، عجله کردن در کار را برداشت می کنند ! درحالی که این گونه افکار خرافاتی بیش نیست.
عطسه در حقیقت نوعی مکانیسم دفاعی از سوی بدن برای بیرون راندن عوامل مزاحم مثل میکروبها یا گرد و غبار و عوامل حسّاسیّت زا است. زمانی که عطسه روی می‌دهد، قفسه سینه شدیداً منقبض می‌شود، به این ترتیب مقدار زیادی هوا به سرعت از طریق بینی عبور می‌کند و به این ترتیب به پاک کردن مجاری بینی از مواد خارجی کمک می‌کند.
دین اسلام که مبارزه با پندارهای خرافیرا وظیفه خود می داند، عطسه را نعمتی برای بدن برشمرده است که مستلزم حمد و شکر پروردگار است.
در حدیث آمده که عطسه موجب راحتی و سلامتی بدن است، و تا سه روز و به روایتی تا هفت روز، امان از مرگ است. آن چه بین عوام مشهور است که هنگام عطسه تک باید صبر کرد، صحت ندارد و در احادیث اثری از این حرف نیست.(1)
در روایت آمده است: وقتی انسان عطسه می کند( جهت شکرانه تأمین شدن سلامتی اش )بگوید: الحمد للّه اللّهم صل علی محمّد و ال محمد. (2) و هنگامی که کسی در حضورش عطسه کند، به عطسه کننده بگوید: یرحمک اللّه ، و او نیز در پاسخش بگوید: یغفر الله لکم .
رسول اکرم (ص) فرمود: عطسه مریض دلیل بر عافیت و راحتی بدن اوست. (3)
عطسه تا وقتی که از سه تا بیشتر نباشد برای بدن نافع است و اگر از سه تا بیشتر شد، نشانه بیماری است.(4)
حضرت امام صادق (ع) فرمود: کسی که عطسه کند از پنج چیز در امان خواهد بود: جذام، سردرد،ریزش اشک ازچشم،گرفتگی بینی و رویش مو در چشم.
علت عطسه در روایات
حضرت امام رضا (ع) فرمود: علت عطسه این است که هر وقت خداوند به انسان نعمتی عطا کند و شکرش را به جای نیاورد، خداوند بادی به بدنش می اندازد و دور می زند تا وارد بینی می شود و در اثر آن انسان عطسه می کند وقتی می گوید:الحمدلله، خداوند آن را به جای شکر نعمتی که به او داده بود می پذیرد.
حضرت در ادامه صحبت هایش می فرماید: اگر کسی عطسه کرد، به او بگو: یرحمک الله یا یرحمکم الله و چنانچه شما عطسه کردید و کسی به تو گفت: یرحمک الله، در پاسخش بگو: یغفرالله لنا و لکم .
این تکلیف تا وقتی است که طرف یک بار, یا دو بار یا حداکثر سه بار عطسه کند. اگر بیش تر از سه بار عطسه کرد علامت بیماری است. بگو: شفاک اللّه.
بعد حضرت وظیفه انسان را در مقابل عطسه کنندگان روشن می کند و می فرماید: اگر مؤمنی عطسه کرد، بگو:یرحمک اللّه یا یرحمکم اللّه.
(5)
یک مسلمان آگاه ، بعد از عطسه ، خدا را شکر کرده و دنبال کارش می رود و ذهن خود را بیهوده مشغول افسانه ها و خرافات نمی کند .
پی نوشت‌ها:
1.شهید دستغیب، 82 پرسش، ص 161، سؤال 71، مصطفی حسینی دشتی، معارف و معاریف، ج 7، ص 389، ماده: عطسه.
2.علامه مجلسی، بحار الانوار ، مؤسسه الوفاء بیروت – لبنان ، سال انتشار 1404 ق، ج 73 ، ص 51.
3.عبد الله شبر ، الاخلاق ، ترجمه محمد رضا جباران ، انتشارات هجرت، چاپ چهارم، سال 1378، ص 179.
4.همان.
5.محدث نوری ، مستدرک الوسایل ، مؤسسه آل البیت ، قم 1408 ش ، ج 8 ، ص 381.
- [آیت الله بهجت] آیا اگر هنگام انجام عملی انسان عطسه کند، لازم است صبر کرده و از انجام آن عمل منصرف گردد؟
- [آیت الله نوری همدانی] حکم عطسه کردن چیست؟ چون بعضی اعتقاد دارند که در موقع عطسه باید صبر کرد و اگر انسان توجه نکند گرفتار بلائی می‌شود. در این مورد کمی توضیح فرمائید.
- [سایر] آیا ما در اسلام سخنی در رابطه با عطسه کردن وتوقف بعد از آن (تاخیر در کار چون عطسه کردیم) ویا مهره های آبی که برای جلوگیری ازچشم زخم قرار میدهند داریم و یا خرافات است؟ راه مقابله با آن چیست؟
- [سایر] حکمت عطسه چیست؟
- [سایر] عطسه نشانه ی چیست؟
- [سایر] عطسه چه فوایدی دارد؟
- [سایر] منشأ عطسه کجاست؟
- [سایر] عطسه چه بشارتی می آورد؟
- [سایر] چه عطسه ای زیانبار است؟
- [سایر] زیاد عطسه کردن چه فایده ای دارد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر در وسعت وقت مشغول نماز باشد و طلبکار طلب خود را از او مطالبه کند، چنانچه بتواند در بین نماز طلب او را بدهد، باید در همان حال بپردازد و اگر بدون شکستن نماز، دادن طلب او ممکن نیست، طلب کار باید صبر کند تا نماز تمام شود، مگر صبر کردن برای او مایه زحمت باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر بعض از چهار رگ را ببرند و صبر کنند تا حیوان بمیرد بعد بقیه را ببرند فایده ندارد، بلکه اگر به این مقدار هم صبر نکنند، ولی بهطور معمول چهار رگ را طوری پشت سر هم نبرند که یک کار شمرده شود، اشکال دارد اگر چه پیش از جاندادن حیوان، بقیه رگها را ببرند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بعضی از چهار رگ را ببرند و صبر کنند تا حیوان بمیرد ، بعد بقّیه را ببرند فائده ندارد ، بلکه اگر به این مقدار هم صبر نکنند ولی بطور معمول چهار رگ را پشت سر هم نبرند که یک کار شمرده شود اگر چه پیش از جان دادن حیوان ، بقّیة رگها را ببرند ، اشکال دارد .
- [آیت الله مکارم شیرازی] سرفه کردن، آه کشیدن، عطسه زدن، نماز را باطل نمی کند، هرچند عمدی باشد، ولی گفتن (آخ) و (آه) و مانند اینها که دو حرف دارد اگر عمدی باشد بنابر احتیاط واجب نماز را باطل می کند.
- [امام خمینی] اگر ممکن باشد تشریح غیر مسلمان، جایز نیست تشریح مسلمان، برای یاد گرفتن مطالب طبی اگر چه متوقف باشد حفظ جان مسلمانی یا عدهای از مسلمانان بر تشریح، و اگر با امکان تشریح غیر مسلمان تشریح مسلمان کنند معصیت کار، و بر آنها دیه است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسانی که دارای عذری هستند و یقین دارند عذرشان تا آخر وقت برطرف می شود واجب است صبر کنند و چنانچه یقین داشته باشند عذر باقی می ماند، صبر کردن واجب نیست، اما اگر احتمال می دهند برطرف شود احتیاط واجب آن است که صبر کنند، مگر در مورد تیمم که می توانند در چنین صورتی در اول وقت نماز بخوانند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی بداند که بدن یا لباس مسلمانی یا چیز دیگری مانند ظرف و فرش که در اختیار آن مسلمان است نجس شده و سپس آن مسلمان غایب گردد و آن شخص احتمال بدهد که او آن چیز را آب کشیده، آن چیز برای آن شخص پاک است؛ ولی احتیاط واجب این است که چهار شرط ذیل نیز مراعات شود: اول: آن که آن مسلمان بداند که آن چیز با چیزی که در نظر آن شخص نجس است، برخورد کرده است. دوم: آن که آن مسلمان نیز آن چیز را نجس بداند. سوم: آن که آن مسلمان آن چیز را در موردی که طهارت شرط آن است به کار ببرد، مثل این که با آن لباس نماز بخواند و یا در آن ظرف غذا بخورد. چهارم: آن که آن مسلمان بداند موردی که آن چیز را در آن به کار میبرد، مشروط به طهارت آن چیز است، مثلاً بداند که نماز را باید در لباس پاک بخواند.
- [آیت الله مظاهری] معاشقه زن و مرد نامحرم با یکدیگر از گناهان بزرگ در اسلام است؛ مخصوصاً اگر برای یکدیگر نامهنگاری و یا شعر و شاعری هم بنمایند، و باید با فراموش کردن عشق شیطانی خود، این مرض خانمانسوز و بر باد دهنده دنیا و آخرت را معالجه کنند، و این معالجه گرچه مشکل است، ولی به مرور زمان و با صبر و حوصله ممکن است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] پیوند قلب، یا کلیه، یا اعضای دیگر جایز است، خواه آن عضو از انسان زنده ای گرفته شده باشد یا از میت و خواه آن میت، میت مسلمان باشد یا غیر مسلمان، ولی در صورتی می توان آن عضو را از بدن (میت مسلمان) قطع کرد و به بدن دیگری پیوند زد که حفظ جان آن مسلمان موقوف بر این پیوند باشد، همچنین اگر حفظ عضو مهمی مانند چشم موقوف بر این کار باشد و در هر صورت احتیاط آن است که قطع کننده عضو میت مسلمان، دیه قطع عضو را مطابق آنچه در کتاب‌های فقهی مفصل آمده است، بپردازد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] روابط تجاری و سیاسی با بعض دول که آلت دست دول بزرگ جائر هستند از قبیل دولت اسرائیل، جایز نیست. و بر مسلمانان لازم است که به هر نحو ممکن با این نحو روابط مخالفت کنند، و بازرگانانی که با اسرائیل و عمال اسرائیل روابط تجاری دارند، خائن به اسلام و مسلمانان و کمک کار به هدم احکام اسلام هستند، و بر مسلمانان لازم است با این خیانت کاران چه دولت و چه تجار قطع رابطه کنند، و آنها را ملزم به قطع رابطه با این نحو دولت ها کنند.