حضرت علی (ع) می فرمایند: (اللَّهُمَّ بَلَی لَا یَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً أَوْ خَائِفاً مَغْمُوراً؛[1] زمین هیچ گاه از حجتهای خدا خالی نمی ماند، خواه آشکار و مشهور باشد یا بیمناک و مستور.)
همچنین حضرت در توصیف زمان بعثت رسول اکرم (ص) می فرمایند: خدا پیامبر اسلام را هنگامی مبعوث فرمود که از زمان بعثت پیامبران پیشین مدّت‌ها گذشته، و ملّت‌ها در خواب عمیقی فرو خفته بودند.[2]
از کنار هم گذاشتن این دو کلام می توانیم نتیجه بگیریم که در زمانی که بین عروج حضرت عیسی (ع)، تا زمان بعثت رسول اکرم بوده ، دوره هایی وجود داشته که یا رسولی در آن نبوده و حجت الهی غیر رسول بوده (مثل اوصیای پیامبران) یا اینکه حجت الهی، فرد مشهور و آشکاری نبوده است.
اما شناخت بعضی از حجت های الهی در این دوره ممکن است. مثلا طبق نظر بعضی از مفسران، یاران حضرت عیسی (ع) بعد از عروج ایشان صاحب ماموریت هایی شده اند و حجت الهی بوده اند:
(إِذْ أَرْسَلْنا إِلَیْهِمُ اثْنَیْنِ فَکَذَّبُوهُما فَعَزَّزْنا بِثالِثٍ فَقالُوا إِنَّا إِلَیْکُمْ مُرْسَلُونَ[یس/14] هنگامی که دو نفر از رسولان را بسوی آنها فرستادیم، امّا آنان رسولان (ما) را تکذیب کردند پس برای تقویت آن دو، شخص سوّمی فرستادیم، آنها همگی گفتند: (ما فرستادگان (خدا) به سوی شما هستیم!)
در تفسیر نمونه، ج18، ص: 341 آمده ( در اینکه این رسولان چه کسانی بودند در میان مفسران گفتگو است، جمعی گفته اند: نام آن دو نفر" شمعون" و" یوحنا" بود و نام سومین" بولس" و بعضی نامهای دیگری برای آنها ذکر کرده اند. و نیز در اینکه آنها پیامبران و رسولان خداوند بودند و یا فرستادگان حضرت مسیح ع (و اگر خداوند می فرماید ما آنها را فرستادیم به خاطر آنست که رسولان مسیح هم رسولان او هستند) باز در میان مفسران گفتگو است، هر چند ظاهر آیات فوق موافق تفسیر اول است.)
در بیان جزئی تر دو دوره متفاوت، حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده است که: مردم بعد از عیسی (ع) 250 سال بدون امام ظاهری گذراندند ... میان عیسی و محمد (ص) پانصد سال فاصله بود که در 250 سالش پیغمبر و عالمی در میان مردم ظاهر و با نفوذ نبود یعقوب ابن شعیب راوی حدیث گوید عرض کردم مردم در دین داری خود چه میکردند فرمود به دین عیسی (ع) عمل میکردند عرض کردم چه حالی داشتند فرمود مؤمن بودند سپس فرمود زمین همیشه دارای یک عالم و رهبر دینی است که اهل ایمان می توانند از او استفاده کنند.[3]
از دیگر حجت هایی که برای این دوره نام برده شده، می توان به اسامی زیر اشاره کرد (شمعون)، (ملیخا)، (انشوا)، (دسیخا)، (نسطورس)، (مرعیدا) و (بحیرای راهب).[4]
[1]. تحف العقول عن آل الرسول ص 171.
[2]. خطبه 89 نهج البلاغه.
[3]. کمال الدین و تمام النعمة، ج1، ص: 161.
[4]. داستان پیامبران یا قصه های قرآن از آدم تا خاتم، ص700.
