پاسخ اجمالی:
دوران فترت که به معنای فاصلۀ مبعوث شدن دو پیامبر است، با روایاتی که دلالت می کند هیچ گاه زمین از حجت خدا خالی نیست، منافاتی ندارد؛ زیرا کلمۀ حجت عمومیت دارد و شامل امامان معصوم و وصایای پیامبران نیز می شود، در متون اسلامی آمده است که زمین از حجّت خالی نمی‌ماند یا به صورت آشکار و معلوم، و یا بیمناک پنهان تا حجّت های خدا و دلایل روشنگر او باطل نشود.
پاسخ تفصیلی:
براساس روایات، زمین هرگز نمی‌تواند از حجت خدا خالی باشد؛ کمیل از یاران نزدیک امیر المومنین (ع) در روایتی می گوید: با حضرت به صحرا رفتیم آه سردی بر آورد و پس از سخنانی فرمود: زمین از حجّتی که با دلیل و برهانش برای خدا قیام کرده باشد، خالی نمی‌ماند، آن حجّت یا ظاهر معلوم است و یا ترسان و پنهان تا حجّت‌های خدا و دلیل های روشن‌اش باطل نشود.[1]
در روایت مفصل دیگری آمده است: بعد از دنیا رفتن اسماعیل (فرزند امام صادق) عده ای از اصحاب حضرت که تصور می کردند امام بعد از ایشان اسماعیل است - در این باره به شک افتادند و فکر کردند بدون امام می مانند- خدمت امام صاذق (ع) رسیدند، حضرت این گونه به آنها پاسخ داد: "هیهات هیهات أبی الله و الله أن ینقطع هذا الأمر حتی ینقطع اللیل و النهار"؛ چنین نیست رشتۀ امامت بریده نشود تا روزگار سر آید.[2]
شیخ صدوق نیز در کتاب کمال الدین روایاتی را نقل می کند که دلالت دارد بر این که زمین از حجت خدا از زمان خلقت آدم تا روز قیامت خالی نیست.[3] از این رو ضرورت دارد در هر زمان حجتی از خدا وجود داشته باشد تا قوام جهان آفرینش به او باشد، خواه مردم آن حجت را بشناسند و خواه به صورت ناشناس در زمین حضور داشته باشد.
حال وجود حجت در زمان فترت میان حضرت عیسی (ع) تا زمان پیامبر، بر چند نحو قابل تصور است؛
1. براساس اعتقاد ما مسلمانان، حضرت عیسی(ع) زنده بوده، و هرگز به صلیب کشیده نشده است؛ بنابر این خود حضرت عیسی تا ظهور پیامبر اسلام، حجت خدا بر روی زمین بوده است.
2. ایشان وصایایی نیز داشته اند که برخی از ایشان شناخته شده و برخی دیگر نیز ناشناخته هستند. حتی یک روایت، وصایایی را برای حضرت عیسی، ذکر کرده است. [4]
پی نوشتها:
[1] نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص 136، مکتبة الصدوق، تهران، 1397ق.
[2] همان، ج 2، ص 657.
[3]ر.ک: کمال الدین، ج 1، باب 22،ص 212.( شیخ صدوق در ارتباط با این مسئله توضیحات مناسبی دارند که می توانید به آن مراجعه کنید.)
[4] شیخ صدوق، کمال الدین، ج 1، باب 22،ص 212، دار الکتب الاسلامیة، قم، 1395 ق؛ البته برخی از محققان، بر این روایت اشکالاتی را وارد دانسته‌اند.
منبع: www.islamquest.net
