در پاسخ به این سوال باید دو مساله را مد نظر قرار داد:
1- آنچه در ایمان اصل و اساس را تشکیل می دهد، عبودیت و تسلیم بودن در مقابل خدای متعال است. به همین دلیل در مواردی بیان شهادتین در لحظه مرگ، از سوی پیامبر (ص) طلب شده است، در حالی که چنین شخصی فرصت کافی برای تعلیم کامل عقائد اسلامی، یا عمل کردن به فروع دینی را ندارد.
(یک جوان یهودی بسیار نزد پیغمبر می‌آمد تا بجائی که او را لایق خدمت شمرد و بسا او را دنبال حاجتی میفرستاد و بسا بود که برای حضرت نامه مینوشت، چند روزی حضرت او را ندید و احوال او را پرسید یکی گفت من او را در حال مرگ واگذاشتم و آمدم پیغمبر با جمعی اصحابش بالین او آمدند آن حضرت برکتی داشت که با هر که سخن میکرد جوابش میداد فرمود ای فلانی آن جوان چشم گشود و گفت لبیک یا ابا القاسم فرمود بگو : اشهد ان لا اله الا اللَّه.
و اقرار کن برسالت من آن جوان بپدرش نگاه کرد و چیزی نگفت بار دوم پیغمبر باو دستور داد و باز بپدرش نگاه کرد و چیزی نگفت پیغمبر بار سوم باو دستور داد و باز آن جوان بپدرش نگاه کرد در این بار پدرش گفت اگر خواهی بگو گفت گواهم که معبود حقی جز خدا نیست و تو که محمدی رسول خدائی و در حال مرد، رسول خدا (ص) بپدرش فرمود از نزد ما بیرون رو و باصحابش دستور داد او را غسل دهید و کفن کنید و نزد من آرید تا بر او نمازگذارم و بیرون رفت و میفرمود حمد خدا را که امروز به وسیله من نفسی را از دوزخ نجات داد.)[1]
بنابراین معیار تعیین کننده برای ایمان الهی، این است که شخص هر چه را حق یافت، بی درنگ بپذیرد. از همین رو، حتی عده زیادی که زمان رسول اکرم (ص) را درک نکرده اند و شهادت به رسالت ایشان نداده اند، اهل نجات معرفی شده اند، علیرغم اینکه هیچ شک و شبهه ای در لزوم اعتقاد به رسالت ایشان به عنوان یک اصل اساسی وجود ندارد:
(إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ الَّذینَ هادُوا وَ النَّصاری وَ الصَّابِئینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ[بقره/62] کسانی که (به پیامبر اسلام) ایمان آورده اند، و کسانی که به آئین یهود گرویدند و نصاری و صابئان [پیروان یحیی] هر گاه به خدا و روز رستاخیز ایمان آورند، و عمل صالح انجام دهند، پاداششان نزد پروردگارشان مسلم است و هیچ گونه ترس و اندوهی برای آنها نیست. (هر کدام از پیروان ادیان الهی، که در عصر و زمان خود، بر طبق وظایف و فرمان دین عمل کرده اند، مأجور و رستگارند.))
2- مساله امامت، مساله ای نیست که در سال آخر بعثت پیامبر مکرم اسلام (ص) مطرح شده باشد. بلکه این اصل اساسی از روز اول مطرح بوده است.
اگر به مساله امامت به شکل کلی بنگریم، باید بگوییم که هیچ زمانی خالی از امام حق نیست و در زمان حیات رسول اکرم (ص) خود ایشان امام بوده اند و شئون امامت را انجام می داده اند. همانگونه که ابراهیم خلیل (ع) علاوه بر رسالت، جایگاه امامت را نیز داشته است. و مطابق نقل شیعه و سنی، پیامبر (ص) فرموده اند: هر که بمیرد و امام زمانش را نشناسد ، همانند مردن زمان جاهلیت مرده است. (برای دیدن اسناد و مدارک این حدیث در کتب شیعه و سنی اینجا را کلیک نمائید) بنابراین هر زمانی امام حقی دارد که برای دور ماندن از جاهلیت باید او را شناخت.
و اگر به شکل مصداقی به این امر بنگریم و منظورمان امامت حضرت علی (ع) باشد، آن نیز از آغاز کار بعثت رسول اکرم (ص) مطرح بوده است. از همان روزی که پیامبر (ص) برای شروع دعوت رسمی، خانواده خویش را دعوت می کند تا پیام رسالت خویش را بیان نماید، بحث جانشینی حضرت علی (ع) را نیز بیان کرده است و حدیث یوم الدار، بین شیعه و سنی به شکل متواتر این امر را بیان می کند. و این بیان در زمان حیات رسول اکرم (ص) دفعات متعدد، تکرار شده است. و قرآن نیز در کنار لازم دانستن اطاعت از خدا و رسول، اطاعت اولی الامر را نیز لازم دانسته است:
(یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ[نساء/59] ای کسانی که ایمان آورده اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیای پیامبر] را)
بنابراین آن امری که 23 سال بعد از آغاز بعثت، به وجود آمده، تنها زمان تحقق وصایت حضرت علی (ع) است.
[1]. أمالی الصدوق، ص 398 ، المجلس الثانی و الستون.
