طبق نظریه ولایت مطلقه فقیه، فقیه در تمام شئون حکومتی امام معصوم، جانشین اوست و می تواند راجع به مسائلی که برای حکومت و اداره جامعه نیاز است، تصمیم گیری کند. پس تصمیم گیری نسبت به مال و جان فرد، وقتی به دست ولی فقیه است، که بحث از مصالح جامعه و حکومت باشد. مثلا جنگ پیش آمده و لازم است که عده ای برای دفاع از کشور اقدام کنند، در اینجا تبعیت از دستور ولی فقیه بر همه لازم است و ولی فقیه می تواند ما را به جنگ بفرستد، اگر چه این تصمیم به جان ما مرتبط است. یا به عنوان مثال، کسی اموالش را صرف خریداری یک کالا نموده و آن را احتکار کرده و در جامعه اخلال ایجاد کرده است، در اینجا ولی فقیه می تواند، اموالی که او احتکار کرده، را ضبط نموده و بدون نیاز به اجازه او، در اختیار جامعه قرار دهد. (البته این گونه کارها می تواند با مکانیزم هایی که ولی فقیه تعیین کرده انجام شود نه اینکه لزوما مستقیم وارد عمل شود) به هر حال دخالت ولی فقیه در مسائل مربوط به مال و جان ما از سنخ بالاست و اینها لازمه هر حکومتی است و اختصاصی به حکومت اسلامی ندارد. در هر جامعه ای، قوه قضائیه ای وجود دارد که تصمیماتش به مال و جان و ناموس مردم مرتبط می شود. وقتی قوه قضائیه می تواند حکم طلاق زنی را صادر کند، یا حکم به قصاص شخصی بدهد و یا جریمه ای مالی برای فردی تعیین کند، درباره مال و جان و ناموس مردم، تصمیم گیری کرده است. اصل این نوع تصمیم گیری، از جانب هیچ عاقلی انکار نمی شود. و زشتی آن در جایی است که دخالت ناعادلانه باشد. در این نوع تصمیم گیری ها، صراحتا بیان شده است که حکم ولی فقیه باید اطاعت شود، و حتی مجتهدین دیگر نمی توانند آن را نقض کنند. نقض حکم حاکم جامع الشرایط جایز نیست، حتی برای سایر مجتهدان[1] اگر محتکر، خود مجتهد باشد، مجتهد حاکم می تواند او را به فروش کالای احتکار شده ... وادار کند، هر چند حاکم نسبت به مجتهد محتکر از نظر علمی پایین تر باشد.[2] از این جواب روشن می شود که ولی فقیه در تمام شئون نیز مانند امام معصوم نیست. و روشن می شود که محدوده لزوم اطاعت از او تا کجاست. [1]. العروه الوثقی ج 1 ص 75. [2]. جواهر الکلام ج 22 ص 487.
طبق نظریه ولایت مطلقه فقیه، فقیه در تمام شئون حکومتی امام معصوم، جانشین اوست و می تواند راجع به مسائلی که برای حکومت و اداره جامعه نیاز است، تصمیم گیری کند.
پس تصمیم گیری نسبت به مال و جان فرد، وقتی به دست ولی فقیه است، که بحث از مصالح جامعه و حکومت باشد. مثلا جنگ پیش آمده و لازم است که عده ای برای دفاع از کشور اقدام کنند، در اینجا تبعیت از دستور ولی فقیه بر همه لازم است و ولی فقیه می تواند ما را به جنگ بفرستد، اگر چه این تصمیم به جان ما مرتبط است. یا به عنوان مثال، کسی اموالش را صرف خریداری یک کالا نموده و آن را احتکار کرده و در جامعه اخلال ایجاد کرده است، در اینجا ولی فقیه می تواند، اموالی که او احتکار کرده، را ضبط نموده و بدون نیاز به اجازه او، در اختیار جامعه قرار دهد. (البته این گونه کارها می تواند با مکانیزم هایی که ولی فقیه تعیین کرده انجام شود نه اینکه لزوما مستقیم وارد عمل شود)
به هر حال دخالت ولی فقیه در مسائل مربوط به مال و جان ما از سنخ بالاست و اینها لازمه هر حکومتی است و اختصاصی به حکومت اسلامی ندارد. در هر جامعه ای، قوه قضائیه ای وجود دارد که تصمیماتش به مال و جان و ناموس مردم مرتبط می شود. وقتی قوه قضائیه می تواند حکم طلاق زنی را صادر کند، یا حکم به قصاص شخصی بدهد و یا جریمه ای مالی برای فردی تعیین کند، درباره مال و جان و ناموس مردم، تصمیم گیری کرده است.
اصل این نوع تصمیم گیری، از جانب هیچ عاقلی انکار نمی شود. و زشتی آن در جایی است که دخالت ناعادلانه باشد.
در این نوع تصمیم گیری ها، صراحتا بیان شده است که حکم ولی فقیه باید اطاعت شود، و حتی مجتهدین دیگر نمی توانند آن را نقض کنند.
نقض حکم حاکم جامع الشرایط جایز نیست، حتی برای سایر مجتهدان[1]
اگر محتکر، خود مجتهد باشد، مجتهد حاکم می تواند او را به فروش کالای احتکار شده ... وادار کند، هر چند حاکم نسبت به مجتهد محتکر از نظر علمی پایین تر باشد.[2]
از این جواب روشن می شود که ولی فقیه در تمام شئون نیز مانند امام معصوم نیست. و روشن می شود که محدوده لزوم اطاعت از او تا کجاست.
[1]. العروه الوثقی ج 1 ص 75.
[2]. جواهر الکلام ج 22 ص 487.
- [سایر] چه دعاها و آیاتی برای در امان ماندن خانه، جان، ناموس و مال و... از دزد و متجاوز مفید است؟
- [سایر] چه دعاها و آیاتی برای در امان ماندن خانه، جان، ناموس و مال و... از دزد و متجاوز مفید است؟
- [سایر] آیا امکان دارد که چند ولی فقیه در یک زمان باشند. آیا امکان دارد که فردی بر ولی فقیه ولایت داشته باشد (به جز ولی عصر عج) آیا حتما باید در دنیا فقط یک ولی فقیه وجود داشته باشد؟
- [سایر] ولی فقیه کیست و ولایت فقیه چه ضرورتی دارد؟
- [سایر] در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران درباره ولی فقیه گفته شده است. ولی فقیه را چه کسانی انتخاب می کنند؟
- [سایر] شرایط ولی فقیه چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اطاعت از ولیّ فقیه
- [سایر] امام (ره) در یک سخنرانی، آنچه قانون اساسی درباره ولی فقیه گفته است را بعضی شئون ولی فقیه دانست چون ولایت فقیه از نظر امام همان ولایت رسول الله است و این ولایت مطلقه است آیا ولی فقیه نیازمند التزام به
- [سایر] معنای اطاعت از ولی فقیه چیست؟
- [سایر] آیا ولی فقیه می تواند اشتباه کند؟ گناه چطور؟ آیا می شود اطرافیان ولی فقیه ای به او خیانت کرده و اطلاعات غلط به او دهند؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان مورد تهاجم قرار گیرد و نتواند به تنهایی از جان و ناموس خود دفاع کند، واجب است از دیگران کمک بگیرد، هرچند از ستمکاران باشند.
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان خیال کرد کسی یا حیوانی، قصد هجوم به جان یا ناموس یا مال او را دارد و در مقام دفاع، خسارت مالی یا جانی به او وارد کرد، ولی بعد معلوم شد که او چنین قصدی نداشته و انسان اشتباه کرده است در این صورت گناه ندارد ولی ضامن خسارت است.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی ادّعای نبوّت و پیامبری کند یا به پیغمبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم یا یکی از ائمّه معصومین علیهم السلام یا حضرت زهرا علیها السلام دشنام دهد، بر هر کس که بشنود واجب است او را بکشد مگر اینکه بر جان یا مال یا ناموس خود یا مسلمان دیگری بترسد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان از طریق معقولی گمان کند شخصی قصد هجوم به جان یا مال و یا ناموس وی را دارد و در مقام دفاع و با رعایت مراتب آن، خسارتی به مهاجم برساند و بعد معلوم شود اشتباه کرده، گناهکار نیست، ولی ضامن خسارتی که وارد نموده میباشد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر مسجد خراب هم شود نمی توانند آن را بفروشند ، یا داخل ملک و جاده نمایند . مگر اینکه ولی فقیه بر اساس مصالح مهمتری اجازه بدهد .
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر گنجی پیدا شد که اثر سکه اسلامی دارد , یا معلوم شد که مال مسلمانی هست، حکم میراث (من لا وارث له )؛ یا حکم (لُقَطَه) را دارد و تمام آن مال، در اختیار امام(ع) یا ولیّ فقیه (در عصر غیبت) قرار میگیرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر در شکم ماهیِ خریداری شده از حوضچه های پرورشی و بخش خصوصی, اشیای قیمتی مانند انگشتر و غیره به دست آید، باید به مالکش معرفی شود ; چنانچه ادعای ملکیت کرد , مال اوست و اگر اظهار بیاطلاعی کرد، حکم مجهول المالک را دارد و باید به حاکم شرع و ولیّ فقیه مراجعه شود. خمس گنج پس از کسر هزینه ها
- [آیت الله جوادی آملی] .معادنی که در اعماق هزاران متری زمین وجود دارد مانند معادن نفت، گاز و مواد معدنی دیگر جزء انفال است و استخراج آنها منوط به اذن امام معصوم(ع) یا ولیّ فقیه است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شکستن نماز واجب از روی اختیار حرام است، ولی برای حفظ جان و مال و جلوگیری از ضرر مالی یا بدنی مانعی ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] شکستن نماز واجب از روی اختیار بنابر احتیاط جایز نیست، ولی برای حفظ مال و جان و جلوگیری از ضرر مالی یا بدنی مانعی ندارد.