هیچ شکی نیست که برای مقابله با دشمن نباید سستی و کوتاهی ای مرتکب شد. بلکه مطابق دستور قرآن باید تجهیزاتی فراهم کرد که دشمن از آن بترسد و در واقع با فراهم کردن تجهیزات، بازدارندگی به وجود بیاوریم: (وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ؛[انفال/60] هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها [دشمنان]، آماده سازید! و (همچنین) اسبهای ورزیده (برای میدان نبرد)، تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید!) اما روشن است که جمهوری اسلامی و رهبر انقلاب بارها تاکید کرده اند که ایران به دنبال سلاح اتمی نیست و داشتن آن را حرام می داند. رهبر انقلاب می فرمایند: ( جمهوری اسلامی ایران، از لحاظ فکری، نظری و فقهی داشتن سلاح هستهای را گناه بزرگ میداند)[1] حرام دانستن داشتن سلاح هسته ای علیرغم دستور قرآن برای تجهیز قوا، چند احتمال را می تواند در پی داشته باشد: 1- ایران به دلیل ترس یا مخفی کاری چنین نظری را اعلام می کند و واقعا به این سخن معتقد نیست. و داشتن سلاح هسته ای نیز حرام نیست. بلکه در مقابل دشمن دروغ می گوییم! 2- واقعا از منظر اسلامی داشتن سلاح هسته ای حرام است و ایران نیز در این بیان صادقانه سخن می گوید. بنده در این جا دلایل و قرائنی ارائه می کنم که نشان دهد، داشتن سلاح هسته ای واقعا حرام است و نفی داشتن این گونه سلاح ها، تعارضی با آیه شریفه 60 سوره انفال ندارد: الف) پیامبر(ص) برای مقابله با دشمن هر راهی را جایز نمی دانستند. و سلاح های غیر متعارفی در زمان ایشان وجود داشت که پیامبر (ص) از استفاده آن ها نهی کرده بودند. نظیر استفاده از سم که می تواند مانند سلاح هسته ای، کشتار جمعی به وجود بیاورد. علی علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم مسلمانان را نهی میکرد، که (به هنگام جنگ، برای کشتار دشمن) سمّ در شهرهای مشرکان بریزند.[2] ب) دستوراتی از سوی پیامبر (ص) به جهادگران داده می شد که مرزهایی در مقابله با دشمن برای آن ها تعیین می کند و هر نوع سرکوبی را برای کفار جایز نمی دانست: امام صادق علیه السلام می فرماید: هر موقع که رسول خدا می خواست لشگری اعزام کند، آنها را در مقابل خود می نشاند فرمانده و سپاه را به تقوا و پرهیزکاری امر می نمود و می فرمود: (... هیچ مقتولی را (مثله) (یعنی گوش و بینی و سایر اعضای آنان را نبرید) و پیمانهای خود را نشکنید، پیرمردان و پیرزنان و کودکان را نکشید و هیچ درختی را قطع نکنید مگر این که ناچار باشید و هر کس از مسلمانان اگرچه یک فرد عادی باشد، به یکی از کفار برای استماع کلام خدا امان داد، امان او را محترم شمارید، اگر اسلام را پذیرفت برادر دینی شماست و گرنه او را به محل خود باز گردانید و از خداوند طلب یاری کنید.[3] ج) در جنگ صفین علیرغم اینکه ابتدا سپاه معاویه آب را بر روی سپاه حضرت علی(ع) بسته بودند، و بعد از پس گرفتن شریعه و در اختیار داشتن آب، مسلمانان می توانستند با بستن آب سپاه معاویه را به شدت تضعیف کنند، اما حضرت علی(ع) اجازه چنین کاری نداند: علی(ع) ما را بمقابله آنها فرستاد که تیراندازی کردیم و نیزه بکار بردیم آنگاه شمشیرها به کار افتاد و بر آنها فیروز شدیم و آب به دست ما افتاد و گفتیم (به خدا آب به آنها نخواهیم داد.) اما علی(ع) کس پیش ما فرستاد که به قدر احتیاجتان آب بگیرید و به اردوگاهتان بازگردید و مانع آنها مشوید.[4] د) باید در نظر داشت که هدف اسلام از جنگ چیست؟ آیا می توان برای از بین بردن ظلم، ظلم و ستم کرد؟ آیا هدف وسیله را توجیه می کند؟ آیا اسلام باید از راه تبلیغ و گسترش آگاهی رشد کند یا به هر وسیله ای دیگران را به تسلیم وادار کند؟ بنابراین طبق مبانی اعتقادی اسلام، و سیره پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) مقابله با دشمن، بدون حد و مرز نیست. و خط قرمزهایی وجود دارد که باید آن را مراعات نمود. و همین خط قرمزها، تقییدی برای آیه 60 سوره انفال می باشند. و نشان می دهند که دستور آیه مقابله با دشمن به هر قیمتی نیست. در اینجا باید چند نکته دیگر را ذکر کرد: 1-جمهوری اسلامی ایران در تاریخه کوتاه مدت خود نشان داده است که به این مبانی اسلامی پایبند است و مصادیق آن در جنگ تحمیلی بسیار است. مطالعه مواضع امام(ره) درباره ورود به بصره، بمباران شهرها و ... همه نشان می دهد که جمهوری اسلامی واقعا به این مبانی پایبند است و در عمل نیز آن را نشان داده است. 2- دست کشیدن از سلاح هسته ای به خاطر ترس از دشمن و کوتاه آمدن نیست. چون مسلم است که ما حقوق خود در بهره مندی از انرژی صلح آمیز هسته ای را علیرغم همه فشارها رها نکرده و نخواهیم کرد. بنابراین اگر ترسی بود، باید در حوزه صلح آمیز هسته ای نیز خود را نشان می داد. 3- جمهوری اسلامی از جهت نظری، معتقد است که سلاح هسته ای برای کسی پیروزی به دنبال نخواهد آورد و ایران بدون داشتن چنین سلاحی به راحتی در مقابل دشمنان خود به پیروزی ها متعدد دست یافته و خواهد یافت. رهبر معظم انقلاب می فرمایند: (ایران اسلامی دنبال ساخت سلاح اتمی نبوده و نیست چرا که برای پیروزی بر دشمنان نیازی به اینگونه وسائل ندارد و همچون 25 سال اخیر با تکیه بر عزم و ایمان و آگاهی و اتحاد ملت، دشمنان ایران از جمله امریکا را شکست خواهد داد. ... رژیم صهیونیستی با دارا بودن صدها کلاهک هستهای اکنون در برابر فلسطینیهای مؤمن و سنگ بدست، درمانده است چرا که سلاح اتمی در صحنههای عظیم و اساسی، پیروزی بدنبال نمیآورد. امروز ملتهای مسلمان ازمردمسالاری دینی و عزت و استقلال این ملت الگو گرفتهاند و جمهوری اسلامی این موفقیت بزرگ را با سلاح اتمی بدست نیاورده است.)[5] ( ملت ایران هیچگاه به دنبال سلاح هستهای نبوده و نخواهد بود و به دنیا نیز ثابت خواهد کرد که سلاح هستهای اقتدارآفرین نیست بلکه یک ملت با اتکاء به استعدادها و ظرفیتهای بالای انسانی و طبیعی خود، توانایی شکستن اقتدار متکی به سلاح هستهای را دارد. ... جمهوری اسلامی ایران، از لحاظ فکری، نظری و فقهی داشتن سلاح هستهای را گناه بزرگ میداند و اعتقاد دارد نگهداری چنین سلاحی نیز بیهوده، پرضرر و پرخطر است. ... جمهوری اسلامی ایران میخواهد به دنیا ثابت کند که داشتن سلاح هستهای قدرتآفرین نیست و اقتدار از سلاح هستهای بدست نمیآید بلکه میتوان اقتدار متکی به سلاح هستهای را درهم شکست و ملت ایران، این کار را خواهد کرد.)[6] [1]. دیدار دانشمندان هستهای کشور با رهبر انقلاب [2]. النوادر للراوندی، ص: 32. [3]. تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة،ج15 ،ص 58. [4]. تاریخ الطبری/ترجمه، ج6، ص:2513. [5]. دیدار محققان و دستاندرکاران جهاد دانشگاهی با رهبر انقلاب [6]. دیدار دانشمندان هستهای کشور با رهبر انقلاب
هیچ شکی نیست که برای مقابله با دشمن نباید سستی و کوتاهی ای مرتکب شد. بلکه مطابق دستور قرآن باید تجهیزاتی فراهم کرد که دشمن از آن بترسد و در واقع با فراهم کردن تجهیزات، بازدارندگی به وجود بیاوریم:
(وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ؛[انفال/60] هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها [دشمنان]، آماده سازید! و (همچنین) اسبهای ورزیده (برای میدان نبرد)، تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید!)
اما روشن است که جمهوری اسلامی و رهبر انقلاب بارها تاکید کرده اند که ایران به دنبال سلاح اتمی نیست و داشتن آن را حرام می داند. رهبر انقلاب می فرمایند: ( جمهوری اسلامی ایران، از لحاظ فکری، نظری و فقهی داشتن سلاح هستهای را گناه بزرگ میداند)[1]
حرام دانستن داشتن سلاح هسته ای علیرغم دستور قرآن برای تجهیز قوا، چند احتمال را می تواند در پی داشته باشد:
1- ایران به دلیل ترس یا مخفی کاری چنین نظری را اعلام می کند و واقعا به این سخن معتقد نیست. و داشتن سلاح هسته ای نیز حرام نیست. بلکه در مقابل دشمن دروغ می گوییم!
2- واقعا از منظر اسلامی داشتن سلاح هسته ای حرام است و ایران نیز در این بیان صادقانه سخن می گوید.
بنده در این جا دلایل و قرائنی ارائه می کنم که نشان دهد، داشتن سلاح هسته ای واقعا حرام است و نفی داشتن این گونه سلاح ها، تعارضی با آیه شریفه 60 سوره انفال ندارد:
الف) پیامبر(ص) برای مقابله با دشمن هر راهی را جایز نمی دانستند. و سلاح های غیر متعارفی در زمان ایشان وجود داشت که پیامبر (ص) از استفاده آن ها نهی کرده بودند. نظیر استفاده از سم که می تواند مانند سلاح هسته ای، کشتار جمعی به وجود بیاورد.
علی علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم مسلمانان را نهی میکرد، که (به هنگام جنگ، برای کشتار دشمن) سمّ در شهرهای مشرکان بریزند.[2]
ب) دستوراتی از سوی پیامبر (ص) به جهادگران داده می شد که مرزهایی در مقابله با دشمن برای آن ها تعیین می کند و هر نوع سرکوبی را برای کفار جایز نمی دانست:
امام صادق علیه السلام می فرماید: هر موقع که رسول خدا می خواست لشگری اعزام کند، آنها را در مقابل خود می نشاند فرمانده و سپاه را به تقوا و پرهیزکاری امر می نمود و می فرمود: (... هیچ مقتولی را (مثله) (یعنی گوش و بینی و سایر اعضای آنان را نبرید) و پیمانهای خود را نشکنید، پیرمردان و پیرزنان و کودکان را نکشید و هیچ درختی را قطع نکنید مگر این که ناچار باشید و هر کس از مسلمانان اگرچه یک فرد عادی باشد، به یکی از کفار برای استماع کلام خدا امان داد، امان او را محترم شمارید، اگر اسلام را پذیرفت برادر دینی شماست و گرنه او را به محل خود باز گردانید و از خداوند طلب یاری کنید.[3]
ج) در جنگ صفین علیرغم اینکه ابتدا سپاه معاویه آب را بر روی سپاه حضرت علی(ع) بسته بودند، و بعد از پس گرفتن شریعه و در اختیار داشتن آب، مسلمانان می توانستند با بستن آب سپاه معاویه را به شدت تضعیف کنند، اما حضرت علی(ع) اجازه چنین کاری نداند:
علی(ع) ما را بمقابله آنها فرستاد که تیراندازی کردیم و نیزه بکار بردیم آنگاه شمشیرها به کار افتاد و بر آنها فیروز شدیم و آب به دست ما افتاد و گفتیم (به خدا آب به آنها نخواهیم داد.) اما علی(ع) کس پیش ما فرستاد که به قدر احتیاجتان آب بگیرید و به اردوگاهتان بازگردید و مانع آنها مشوید.[4]
د) باید در نظر داشت که هدف اسلام از جنگ چیست؟ آیا می توان برای از بین بردن ظلم، ظلم و ستم کرد؟ آیا هدف وسیله را توجیه می کند؟ آیا اسلام باید از راه تبلیغ و گسترش آگاهی رشد کند یا به هر وسیله ای دیگران را به تسلیم وادار کند؟
بنابراین طبق مبانی اعتقادی اسلام، و سیره پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) مقابله با دشمن، بدون حد و مرز نیست. و خط قرمزهایی وجود دارد که باید آن را مراعات نمود. و همین خط قرمزها، تقییدی برای آیه 60 سوره انفال می باشند. و نشان می دهند که دستور آیه مقابله با دشمن به هر قیمتی نیست.
در اینجا باید چند نکته دیگر را ذکر کرد:
1-جمهوری اسلامی ایران در تاریخه کوتاه مدت خود نشان داده است که به این مبانی اسلامی پایبند است و مصادیق آن در جنگ تحمیلی بسیار است. مطالعه مواضع امام(ره) درباره ورود به بصره، بمباران شهرها و ... همه نشان می دهد که جمهوری اسلامی واقعا به این مبانی پایبند است و در عمل نیز آن را نشان داده است.
2- دست کشیدن از سلاح هسته ای به خاطر ترس از دشمن و کوتاه آمدن نیست. چون مسلم است که ما حقوق خود در بهره مندی از انرژی صلح آمیز هسته ای را علیرغم همه فشارها رها نکرده و نخواهیم کرد. بنابراین اگر ترسی بود، باید در حوزه صلح آمیز هسته ای نیز خود را نشان می داد.
3- جمهوری اسلامی از جهت نظری، معتقد است که سلاح هسته ای برای کسی پیروزی به دنبال نخواهد آورد و ایران بدون داشتن چنین سلاحی به راحتی در مقابل دشمنان خود به پیروزی ها متعدد دست یافته و خواهد یافت.
رهبر معظم انقلاب می فرمایند:
(ایران اسلامی دنبال ساخت سلاح اتمی نبوده و نیست چرا که برای پیروزی بر دشمنان نیازی به اینگونه وسائل ندارد و همچون 25 سال اخیر با تکیه بر عزم و ایمان و آگاهی و اتحاد ملت، دشمنان ایران از جمله امریکا را شکست خواهد داد. ... رژیم صهیونیستی با دارا بودن صدها کلاهک هستهای اکنون در برابر فلسطینیهای مؤمن و سنگ بدست، درمانده است چرا که سلاح اتمی در صحنههای عظیم و اساسی، پیروزی بدنبال نمیآورد. امروز ملتهای مسلمان ازمردمسالاری دینی و عزت و استقلال این ملت الگو گرفتهاند و جمهوری اسلامی این موفقیت بزرگ را با سلاح اتمی بدست نیاورده است.)[5]
( ملت ایران هیچگاه به دنبال سلاح هستهای نبوده و نخواهد بود و به دنیا نیز ثابت خواهد کرد که سلاح هستهای اقتدارآفرین نیست بلکه یک ملت با اتکاء به استعدادها و ظرفیتهای بالای انسانی و طبیعی خود، توانایی شکستن اقتدار متکی به سلاح هستهای را دارد. ... جمهوری اسلامی ایران، از لحاظ فکری، نظری و فقهی داشتن سلاح هستهای را گناه بزرگ میداند و اعتقاد دارد نگهداری چنین سلاحی نیز بیهوده، پرضرر و پرخطر است. ... جمهوری اسلامی ایران میخواهد به دنیا ثابت کند که داشتن سلاح هستهای قدرتآفرین نیست و اقتدار از سلاح هستهای بدست نمیآید بلکه میتوان اقتدار متکی به سلاح هستهای را درهم شکست و ملت ایران، این کار را خواهد کرد.)[6]
[1]. دیدار دانشمندان هستهای کشور با رهبر انقلاب
[2]. النوادر للراوندی، ص: 32.
[3]. تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة،ج15 ،ص 58.
[4]. تاریخ الطبری/ترجمه، ج6، ص:2513.
[5]. دیدار محققان و دستاندرکاران جهاد دانشگاهی با رهبر انقلاب
[6]. دیدار دانشمندان هستهای کشور با رهبر انقلاب
- [سایر] آیا واقعا داشتن سلاح هسته ای حرام است؟
- [سایر] اسلام در مورد داشتن و نداشتن سلاح هسته ای چه دیدگاهی دارد؟
- [سایر] با توجه به آیه قرآنی که به مسلمانان سفارش کرده که همواره توان نظامی خود را به حداکثر برسانند و دارای سلاحهای روز دنیا باشند؛ حال سوال این است چرا حکومت اسلامی داشتن سلاح هسته ای را حرام می داند؟
- [سایر] آیا داشتن بمب هسته ای بعنوان سلاح بازدارنده اشکالی دارد اگر فرضا کشوری با بمب هسته ای به ما تجاوز کرد نباید مقابله به مثل کنیم؟ به هر حال کشته شدن نامسلمانان بهتر از کشته شدن مسلمانان است ؟
- [آیت الله بهجت] آیا برای صدق محاربه، تشهیر سلاح و اظهار سلاح باید عرفی باشد یا به مانند عصا یا چماق نیز تشهیر سلاح صدق می کند؟
- [سایر] راههای حفظ فناوری هسته ای چیست ؟
- [سایر] انرژی هسته ای چه کاربردی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در کتب فقهی شکار با سلاح غصبی شرایط مخصوص به خود را دارد، ولی بر اساس قانون، یک فرد تحت هیچ شرایطی (چه مجوّز داشته باشد، و چه نداشته باشد،) نمی تواند از سلاح مجاز دیگران استفاده نماید. حال اگر فردی از سلاح دیگری در شکار استفاده کند (و لو با اجازه صاحب سلاح،) حکم شرعی شکار چیست؟
- [سایر] سلاح امام زمان علیه السلام هنگام ظهور چیست ؟
- [سایر] آیا سلاح هستهای برای حفظ نظام لازم نیست؟
- [آیت الله مظاهری] قرآن و انگشتر و سلاح و لباس میّت چنانچه مورد استعمال میّت باشد مال پسر بزرگتر است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر بعد از آن که حیوانی را تیر زدند، مثلاً در آب بیفتد، و انسان بداند که حیوان به واسطه تیر و افتادن در آب جان داده، حلال نیست، بلکه اگر شک کند که فقط برای تیر بوده یا نه، حلال نمیباشد. و اگر حیوانی را شکار کنند و از نظر ناپدید شود، و بعد از آن مرده آن حیوان پیدا شود، اگر بدانند که موت آن فقط مستند به سلاح شکار بوده، حلال است، ولی اگر احتمال دهند که سلاح شکار به ضمیمه چیز دیگری سبب مرگ حیوان شده، محکوم به نجاست و حرمت است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بعد از آن که حیوانی را تیر زدند مثلا در آب بیفتد، و انسان بداند که حیوان بواسطه تیر و افتادن در آب جان داده، حلال نیست. بلکه اگر شک کند که فقط برای تیر بوده یا نه، حلال نمی باشد. و اگر حیوانی را شکار کنند و از نظر ناپدید شود و بعد از آن مرده آن حیوان پیدا شود اگر بدانند که موت آن فقط مستند به سلاح شکار بوده حلال است ولی اگر احتمال دهند که سلاح شکار به ضمیمه چیز دیگر سبب مرگ حیوان شده محکوم به نجاست و حرمت است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] قرآن و کتابها و انگشتر و شمشیر و سلاح میّت و لباسهایی را که پوشیده یا برای پوشیدن تهیّه کرده و جهاز شتر، مال پسر بزرگتر است و در قرآن و انگشتر و شمشیر و سلاح میّت اگر بیشتر از یکی باشد، احتیاط آن است که پسر بزرگ در آنها با ورثه دیگر مصالحه کنند و بنا بر احتیاط مستحب، در مورد مرکب میّت هم رضایت پسر بزرگتر جلب شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر با شمشیر یا سلاح دیگری که شکار کردن با آن صحیح است با شرایطی که قبلاً گفته شد حیوانی را دونیم کند و سر و گردن در یک قسمت باقی بماند اگر وقتی برسد که حیوان جان داده است، هر دو قسمت حلال است، همچنین اگر زنده باشد ولی وقت برای سر بریدن تنگ باشد اما اگر وقت برای سر بریدن دارد آن قسمت که در آن سر نیست حرام است و آن قسمت دیگر که سر دارد اگر مطابق دستورشرع ببرد حلال است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] قرآن و انگشتری و شمشیر میت یا سلاح دیگر که برای مردها متعارف است و لباسهائی را که پوشیده در صورتی که آنها را به شخص دیگری وصیت نکند؛ مال پسر بزرگتر است و اگر میت از سه چیز اول بیشتر از یکی دارد؛ مثلا دو قرآن یا دو انگشتری دارد؛ احتیاط واجب آن است که پسر بزرگ در آنها با ورثه دیگر صلح کند اگرچه بعید نیست همه آنها مال او باشد.
- [آیت الله بهجت] ساختن ظرف طلا و نقره برای استعمالِ حرام، حرام است ؛ و در غیر این صورت حرام نیست و نیز مزدی که برای آن می گیرند حرام نیست .
- [آیت الله مظاهری] اگر شخص بالغ و عاقل با سلاح به منظور اخلال در نظم اجتماعی و یا ترور اشخاص و غارت یا اتلاف اموال مردم به آنان هجوم آورد محارب و مفسد است، مرد باشد یا زن، در شب باشد یا روز، در شهر باشد یا غیر آن. و حاکم شرع به تناسب جرم، او را میکشد یا دست راست و پای چپ او را قطع میکند یا تبعیدش مینماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] پدر اگر بمیرد قران و انگشتر و شمشیر و لباسهایی را که پوشیده مال پسر بزرگتر است و اگر از سه چیز اول بیشتر از یکی دارد مثلا دو قران یا دو انگشتر دارد احتیاط واجب ان است که پسر بزرگتر در انها با ورثه دیگر صلح کند و همچنین در کتاب و جهاز شتر و شتر سواری و سلاح دیگر غیر از شمشیر احتیاط واجب در صلح است
- [آیت الله اردبیلی] تخمِ پرندگان حلال گوشت، حلال و تخمِ پرندگان حرام گوشت، حرام است و اگر بین حلال و حرام مشتبه شود، تخمهایی که دو طرف آن مساوی باشد، حرام است و تخمهایی که یک طرف آن باریکتر باشد، حلال است.